Paris FvdV is een niet commercieel weblog speciaal voor kenners en liefhebbers van de stad Parijs - en voor hen die dat willen worden. Parijs is een stad met een gewichtig verleden, respectabel en gerespecteerd. Het is totaal niet nostalgisch. Parijs is er in geslaagd om, soms op brutale maar altijd op elegante wijze, om te gaan met zijn grootse monumenten. Ze te beschermen en te integreren in de nieuwe dynamiek van de stad. Parijs is een meester op het gebied van herstel en transformatie. U zult er nooit in slagen een volledig overzicht te maken van plekken en verhalen, die allemaal op hetzelfde punt uitkomen en de glorie van deze stad bezingen. toch wil ik een poging wagen. Wekelijks wil ik u niet alleen informeren over wat Parijs nog meer te bieden heeft, maar ook wil ik mijn liefde voor deze stad op u over dragen. In de hoop dat het raakt aan iets wat u herkent of voelt. Ferry van der Vliet.

Privacy verklaring: Indien u weblog Paris FvdV, dat bij Google-Blogger is ondergebracht, leest en reageert op de blogs van Paris FvdV, doet u dat vrijwillig en is uw IP-adres en mailadres - indien u dat vermeld - bekend en wordt opgeslagen. Ook uw schuilnaam waaronder uw reageert wordt opgeslagen. Paris FvdV zal uw gegevens nooit aan derden doorgeven. We houden uw gegevens privé, tenzij de wet of rechtelijke macht ons dwingt uw gegevens aan hen te verstrekken. Datalekken in het systeem vallen onder de verantwoordelijkheid van Google-Blogger. Door weblog Paris FvdV te bezoeken en/of de op of via deze weblog aangeboden informatie te gebruiken, verklaart u zich akkoord met de toepasselijkheid van deze disclaimer. Google gebruikt cookies om services te leveren en verkeer te analyseren dus uw IP-adres en user-agent zijn bij Google bekend, samen met prestatie- en beveiligingsstatistieken om servicekwaliteit te garanderen, gebruiksstatistieken te genereren, misbruik te detecteren en maatregelen te treffen.

woensdag 23 april 2014

PETITE CEINTURE; DE VERGETEN SPOORLIJN VAN PARIJS

Zo rond 1850 werd besloten om een spoorbaan aan te leggen langs de toenmalige stadsgrenzen. De 'Chemin de fer de Petite-Ceinture', voorloper van de metro maar dan grotendeels bovengronds. Meer dan 160 jaar later, bestaat het grootste deel van het traject nog steeds.

In 1848 had Parijs vijf grote stations gerund door vijf verschillende spoorwegbedrijven: la Compagnie des chemins de fer de l'Ouest (de stations Gare Saint-Lazare -1837 en Gare du Nord - 1846), la Compagnie du chemin de fer de Paris à Strasbourg (Gare de l'Est - 1849),  la Compagnie des chemins de fer de Paris à Lyon et à la Méditerranée (gare de Lyon - 1847) en la Compagnie du chemin de fer de Paris à Orléans (Gare d'Austerlitz - 1840). Ieder spoorbedrijf onderhield zijn eigen spoorlijn zonder enige aansluiting op een concurrerende lijn, want dit zou hun regionale monopolies in gevaar brengen. Aangezien er in Parijs geen enkele spoorverbinding bestond tussen de diverse grote treinstations, moesten goederen door de nauwe straten, met paard en wagen worden vervoerd, om elders hun weg per spoor te vervolgen. Een ringlijn bood de mogelijkheid om de stad te omzeilen en aftakkingen zorgden ervoor dat alle stations bereikbaar werden.

De aanleg van deze prachtige 32 kilometer lange spoorlijn duurde van 1852 tot 1867

Vervoer per spoor was in die tijd nog relatief nieuw en het leger zag het spoor als een essentiële manier om snel manschappen en materiaal te vervoeren tussen de vestigingwerken langs de stadsmuur. De regering, toen armlastig, vroeg de rijke spoorwegmaatschappijen, onder dwang en met enige chantage, om financiële steun. De Ceinture concessieovereenkomst verklaarde, dat de regering de financiering van de landschapsarchitectuur, bruggen en rails voor haar rekening zou nemen. De spoorwegmaatschappijen daarentegen moesten tekenen voor een concessie van 99 jaar in plaats van 45 jaar. Verder moesten zij 1 miljoen Franse Francs bijdragen voor de bouw van de stations, zorg dragen voor het rollend materieel en garant staan voor de dekking van de exploitatiekosten.
Het eerste deel werd geopend op 12 december 1852 en het tweede deel op 30 september 1853. De bouw van het gehele bouwtraject duurde uiteindelijk tot 1867, net op tijd klaar voor de Wereldtentoonstelling. Vanaf dat jaar werd Parijs het centrum en ontmoetingsplaats van de spoorwegen in heel Frankrijk. Tussentijds schoten in Parijs de vernieuwde stations als paddenstoelen uit de grond. De architecten probeerden elkaar met monumentale façaden, spectaculaire constructies van ijzer en glas, luxueuze interieurs en weelderige decoraties de loef af te steken. Stoom en ijzer - het station als 'moderne kathedraal' en overslaghalte van de moderne metropool.


Charonne; De 'Petite Ceinture' in het 20e arrondissement anno 2014

Al snel begon de Petite Ceinture ook dienst te doen als openbaar vervoer. Een functie die het tot ruim na de Eerste Wereldoorlog behield. Het traject, zo'n 32 kilometer lang, deed 29 stationnetjes aan. De hele reis duurde ongeveer 1 uur en 40 minuten. In mijn bezit heb ik een fraaie 'Baedeker Guide; Paris et ses Environs' uit 1911. In de omschrijving van de 'Chemin de fer de Petite-Ceinture' staat dat er elke 10 minuten een trein vertrekt. Er zijn twee klassen en de prijs van station naar station is slechts 40 of 20 centimes, afhankelijk van de gekozen klasse.

Het waren de Franse ingenieurs Brame en Flachat, van de spoorwegmaatschappij Paris-Saint-Germain, die in 1855 met het idee kwamen, om een gesloten ondergronds netwerk aan te leggen van Gare du Nord naar de markthallen in het centrum van Parijs. Dit om de aanvoer van goederen naar de 'Buik van Parijs' efficiënter te laten verlopen. Waren deze plannen direct uitgevoerd, dan was Parijs de eerste stad in de wereld met een metro. Echter, het duurde een halve eeuw voordat de eerste metrolijn werd geopend en wel op 19 juli 1900. Speciaal aangelegd voor de Wereldtentoonstelling. De aanleg van de metro aan het begin van de 20e eeuw, met zijn rechtstreekse verbinding tussen oost en west en later tussen noord en zuid snoepte nogal wat reizigers af, maar als onafhankelijk tracé legde de Petite Ceinture pas in 1934 het loodje, toen ook nog eens de auto een vertrouwd onderdeel van het straatbeeld was geworden.

Hoewel er decennialang geen trein meer rijdt bevindt het overgebleven tracé, zich nog vrijwel in oorspronkelijke staat

Als onderdeel van het internationale spoorwegennet bleef de Petite Ceinture vrijwel de gehele eeuw dienst doen, maar na het verdwijnen van de Citroënfabrieken en de slachthuizen van Vaugirard raakte ook het goederenspoor in ongerede. Vandaag de dag maakt de westzijde nog deel uit van de lijn C van de RER. Aan de noordzijde is nog een deel als rangeerterrein in gebruik. De rest is afgesloten en wordt al jaren aan zijn lot overgelaten.

Hoewel er decennialang geen trein meer rijdt bevindt het overgebleven tracé, zich nog vrijwel in oorspronkelijke staat. Dit is te danken aan het RFF, Réseau ferré de France, de eigenaar van de 23 kilometer ongebruikte spoorlijn.  Het spoor zelf ligt er wat roestig bij maar regelmatig zie je werklui de bomen en struiken die te ver over het spoor hellen kortwieken. De volledige cirkel kan niet meer gemaakt worden. Met name in het dertiende arrondissement heeft een paar honderd meter plaats moeten maken voor nieuwbouw in de wijk Tolbiac.

Een spoorovergang bij rue de la Mare, waar sinds 1934 geen trein meer is gepasseerd

Al jaren wordt er gespeculeerd over de toekomst van de Petite Ceinture. Er zijn veel particuliere initiatieven van Parijzenaars die de vergeten spoorlijn weer in oude luister willen herstellen. Als het aan Anne Hidalgo ligt, de nieuwe burgemeester van Parijs, komen er wandel en fietspaden en worden de hellingen bezet met stadsakkers en gemeenschapstuinen, zoals nu al te zien is in het 18e arrondissement. Daar strekt zich de Jardin du Ruisseau uit langs de verlaten sporen van de Petite Ceinture. Hier vormen smalle stroken tuin en groen een 55 hectare grote ecologische gang die zijn gelijke niet kent. Verder kunnen de tunnels gebruikt worden voor feesten en exposities. De voorganger van Hidalgo, Bertrand Delanoë bedekte in het 15e arrondissement 1,3 kilometer met loopplanken. Deze nieuwe ecologische wandelpromenade tussen de rue Saint Charles (metrostation Balard) en rue Olivier de Serres (metrostation Porte de Versailles) werd geopend op 24 augustus 2013 en een tweede gedeelte op 21 september 2013. Kosten ruim 7 miljoen Euro. Het uiteindelijke doel is om de parken Georges Brassens en André Citroën over het oude spoor met elkaar te verbinden. De promenade is geopend vanaf 09.00 uur (in het weekend om 09.30 uur) tot 18.00 uur. Om het biologisch ritme van de dieren niet te storen, is er geen verlichting geïnstalleerd. De site is dan 's nachts ook verboden gebied voor het publiek.

Speling van het zonlicht bij de restanten van de spoorbrug over het Canal de l'Ourq (19e)

La Petite Ceinture is niet gemakkelijk te vinden in Parijs. De spoorbaan ligt aan de rand van elk arrondissement dicht tegen de boulevard Périphérique, loopt vaak door tunnels of wordt aan het oog onttrokken door hoge gebouwen. Er bestaat ook helemaal geen overweg, Viaducten, al jaren buiten gebruik, overbruggen nog steeds de drukke boulevards. Bij de begraafplaats Père Lachaise loopt het spoor door een desolate tunnel van ruim een kilometer onder de praalgraven door. In de parken George Brassens, Montsouris en Buttes-Chaumont wijst niets op de catacomben die zich onder de voeten van de wandelaars bevinden. Veel Parijzenaars hebben zelfs nog nooit van de spoorlijn gehoord. Overigens is het 'officieel' verboden om het spoor te betreden.

Waar vind ik de Petite Ceinture?
De mooiste plekken om een glimp op te vangen van de vergeten spoorlijn is door gebruik te maken van de nieuwe wandelpromenade tussen de rue Saint Charles (metrostation Balard) en rue Olivier de Serres (metrostation Porte de Versailles) of, mijn favoriet; heerlijk lunchen op het terras van het trendy hotel Mama Shelter. Dit hotel, ontworpen door Philippe Starck heeft een restaurant met een verhoogd terras gelegen aan de verlaten spoorbaan van de Petite Ceinture. Mama Shelter kun je vinden aan de rue de Bagnolet 109, in het 20e arrondissement. Vlakbij het metrostation Alexandre Dumas.

Het spoor dat liep naar de wijnopslag is nog steeds zichtbaar - Parc de Bercy (12e)

Verder kruist de Promenade Plantée, aangelegd over het voormalige spoortraject tussen Bastille en de oostelijke voorsteden, de Petite Ceinture ter hoogte van de rue de Sahel. De sporen zijn ook zichtbaar in het parc de Bercy Het parc de Bercy, dat uit twee gedeeltes bestaat, heeft al een leven van honderden jaren achter de rug. In de 17de eeuw was het onderdeel van een domein, dat zich uitstrekte van de rand van de stad tot aan Charenton. In 1860 wordt het een wijnopslagplaats, waar bomen worden geplant die voor verkoeling van de entrepots moeten zorgdragen. Door haar ligging aan de Seine groeide Bercy uit tot een van de grootste wijnmarkten van de wereld. Wijn, eaux de vie en port werden in houten schuiten over de Seine en later per spoor aangevoerd. De rails, die nog steeds zichtbaar is, was vroeger direct verbonden met de Petite Ceinture. Een stukje verder ligt de Pont National over de Seine, een van de vele spoorbruggen die niet meer in gebruik zijn, behalve dan voor het drukke autoverkeer van de boulevard Maréchaux.

De moderne stad versus vergane glorie - Pont National

Van de 29 stationnetjes zijn er nog een aantal over. Het zijn allemaal juweeltjes van architectuur. Niet ver weg van de rue de Bagnolet (20e), boven op een tunnel van de Petite Ceinture ligt het voormalige station 'Charonne', nu in gebruik als concertzaal onder de naam La Fleche d'Or.
Het kleine stationsgebouw 'La gare du Pont de Flandre' in het 19e arrondissement (l'avenue de Flandre - l'avenue Corentin-Cariou) een gebouw uit 1869, met twee perronnetjes, nu als woonhuis in gebruik.
Het oude station van 'Vaugirard' passeer je bij je wandeling van de nieuwe wandelpromenade.
In het 13e arrondissement aan de boulevard Masséna restanten van het station 'Gare Orléans-Ceinture'. Het gebouw wordt gerestaureerd maar ligt niet meer aan de spoorlijn, die hier, door nieuwbouwwerkzaamheden, helaas is verdwenen.
De mooiste overgebleven stations zijn: 'Passy-La Muette' (16e) prachtig gerestaureerd en in gebruik als restaurant met 185 plaatsen en een fraai terras aan de voorzijde. Rue Chaussée de la Muette 19. Het (metro)station 'Javel' gebouwd met rode baksteen in Pagodastijl. Het station is nu onderdeel van de RER lijn C en verloor daardoor zijn meer romantisch naam; 'la Gare du pont Mirabeau'. Quai André Citroën ter hoogte van de Pont Mirabeau.

Station Javel nu in gebruik als onderdeel van de RER ligne C

Diverse belanghebbenden proberen al jaren nieuwe invulling te geven aan deze 'groene long' van de stad Parijs waaronder de AssociationSauvegarde Petite Ceinture et de son Réseau Ferré (ASPCFR). Zij willen de spoorlijn weer commercieel gaan exploiteren. De ecologen willen dat de 'groene long' ongerept blijft of, onder hun begeleiding, dienst gaat doen als gemeenschapstuinen, zoals in het 18e arrondissement. De eigenaar van de 23 kilometer ongebruikte spoorlijn het Réseau ferré de France (RFF) die graag geld wil zien van de stad Parijs versus de nieuwe burgemeester, die heeft beloofd niets met de Petite Ceinture te doen wat niet ongedaan gemaakt kan worden.

La Petite Ceintue, vergeten maar niet vergaan; quai de la Marne (19e)

Enkele jaren geleden is een begin gemaakt met de eerste cirkelvormige tramlijn van Parijs, lijn 3A, die grofweg de boulevard Périphérique volgt. De lijn opende op 16 december 2006 en is inmiddels 'slachtoffer van zijn eigen succes', met 115.000 gebruikers per dag gemiddeld en 150.000 gedurende beursdagen in Porte de Versailles. Op dit moment wordt alleen de zuid-oostkant van Parijs bediend. De tramlijn begint bij het Georges Pompidou ziekenhuis (parc André Citroën) en loopt helemaal bovengronds tot aan Porte de Vincennes (Bois de Vincennes) en wordt later doorgetrokken naar het noorden tot Porte de la Chapelle en in 2017 volgt een uitbreiding naar Porte d'Asnières. Geraamde kosten 651,9 miljoen euro. Misschien was het herstellen van de Petite Ceinture een beter idee geweest en goedkoper, want...... de rails ligt er al.

3 opmerkingen:

  1. Ferry, vanwege diverse omstandigheden was het (weer) een genot om je blog te lezen. Zoals je weet verblijf ik in Burundi, omgeven door Franse klanken en invloeden dus. Geloof me dat leest nog een stuk lekkerder. Daarnaast biedt je blog alles wat men hier niet heeft. Ik bedoel dan niet de grandeur de Paris et l'esprit du savoir de vivre du Parisiennes. Die is uniek en bestaat alleen in Parijs. Je blog geeft die elke keer weer.

    Voor mij hotel ligt een van de weinig met klinkers geplaveide straten en daarmee heb ik ook meteen alle hoogtepunten van Ngozi uitgelegd. Men is hier jaloers op de petite ceinture, ook al is die niet meer in gebruik. In Burundi is er geen spoorbaan, zelfs geen ongebruikte. Ik las je blog vanmorgen bij mijn ontbijt en de ober keek in vervoering over mijn schouder mee naar je mooie foto's. Je hebt er een vriend bij, hoewel ik niet weet of hij je blog gaat bekijken vanwege de Nederlandse taal.

    Die is hij nog niet helemaal machtig. Wat overigens onverlet laat dat men hier met genoegen heeft gekeken naar de uitzending van BVN (het vlaams-nederlandse kanaal is hier beschikbaar) en rapportages over onze Koningsdag. Kennelijk werkte de oranje uitgedoste en uitzinnige meute aanstekelijk, ook al kun je ze niet verstaan.

    Veel dank dus ook namens hen

    PS Terwijl jij een délicieux vorkje aan het prikken was met ZE Ed Kronenburg in de overdadig luxueuze omgeving van de Nederlandse ambassade in Parijs, was ik op een overjarige demi poule grillée mijn gebit aan het uittesten. Je kunt Thom geruststellen, hij hoeft nog niet in actie te komen.

    Jan de Bruijn

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Net zelf ontdekt, artikel in het Eindhovens Dagblad een maand geleden en nu deze prachtige wandeltips

    BeantwoordenVerwijderen