Paris FvdV is een niet commercieel weblog speciaal voor kenners en liefhebbers van de stad Parijs - en voor hen die dat willen worden. Parijs is een stad met een gewichtig verleden, respectabel en gerespecteerd. Het is totaal niet nostalgisch. Parijs is er in geslaagd om, soms op brutale maar altijd op elegante wijze, om te gaan met zijn grootse monumenten. Ze te beschermen en te integreren in de nieuwe dynamiek van de stad. Parijs is een meester op het gebied van herstel en transformatie. U zult er nooit in slagen een volledig overzicht te maken van plekken en verhalen, die allemaal op hetzelfde punt uitkomen en de glorie van deze stad bezingen. toch wil ik een poging wagen. Wekelijks wil ik u niet alleen informeren over wat Parijs nog meer te bieden heeft, maar ook wil ik mijn liefde voor deze stad op u over dragen. In de hoop dat het raakt aan iets wat u herkent of voelt. Ferry van der Vliet.

Privacy verklaring: Indien u weblog Paris FvdV, dat bij Google-Blogger is ondergebracht, leest en reageert op de blogs van Paris FvdV, doet u dat vrijwillig en is uw IP-adres en mailadres - indien u dat vermeld - bekend en wordt opgeslagen. Ook uw schuilnaam waaronder uw reageert wordt opgeslagen. Paris FvdV zal uw gegevens nooit aan derden doorgeven. We houden uw gegevens privé, tenzij de wet of rechtelijke macht ons dwingt uw gegevens aan hen te verstrekken. Datalekken in het systeem vallen onder de verantwoordelijkheid van Google-Blogger. Door weblog Paris FvdV te bezoeken en/of de op of via deze weblog aangeboden informatie te gebruiken, verklaart u zich akkoord met de toepasselijkheid van deze disclaimer. Google gebruikt cookies om services te leveren en verkeer te analyseren dus uw IP-adres en user-agent zijn bij Google bekend, samen met prestatie- en beveiligingsstatistieken om servicekwaliteit te garanderen, gebruiksstatistieken te genereren, misbruik te detecteren en maatregelen te treffen.

zondag 29 mei 2016

FILMLOCATIES IN PARIS

'French Kiss' is een komedie uit 1995, geregisseerd door Lawrence Kasdan en geproduceerd door Meg Ryan. Een lekker romantisch niemendalletje met Meg Ryan en Kevin Kline in de hoofdrol. Wanneer Kate (Meg Ryan) erachter komt dat haar vriend (Timothy Hutton) in Parijs een nieuwe liefde heeft ontmoet, zet ze haar vliegangst overboord en gaat naar Parijs om zijn hart te heroveren. In het vliegtuig ontmoet ze de ongemanierde Fransman Luc Teyssier (Kevin Kline), die belooft haar te helpen om haar vriend terug te krijgen.  Een mooi begin voor een blog over filmlocaties in Parijs.

2016; de 69e editie van het Festival de Cannes

De Franse cinema is nog altijd springlevend getuige het 'Festival de Cannes',  een internationaal filmfestival waar tout Hollywood op afkomt. Afgelopen zondag 22 mei 2016 reikte de jury de prijzen uit op het inmiddels al weer 69e festival. Het was weer een weekje boordevol met rode lopers, films én gewaagde jurken. De winnaars zijn bekend. En het kiezen van die winnaars was dit jaar natuurlijk weer niet makkelijk voor de jury. Ze maakten bekend dat ze in de 69 jaar dat het filmfestival bestaat, nog nooit zo lang de tijd nodig hadden gehad voor de beoordeling als nu. De Nederlandse Amerikaan Paul Verhoeven zag de prestigieuze Gouden Palm voor zijn film Elle aan zich voorbijgaan. De Gouden Palm ging naar de Britse regisseur Ken Loach met zijn film I, Daniel Blake. De belangrijke juryprijs werd gewonnen door Andrea Arnold met American Honey. De Grand Prix was voor Xavier Dolan (Juste la fin du monde). Jaclyn Jose mocht het beeldje voor beste actrice mee naar huis nemen voor haar rol in Ma Rose en beste acteur was Shahab Hosseini (The Salesman). Weinig Fransen dus.

Hoewel de populariteit het buiten de landsgrenzen moet afleggen tegen het geweld van Hollywood houden de Fransen nog steeds met grote passie van hun eigen films. Naast de kaskrakers van het moment die in grote comfortabele zalen worden gedraaid, zijn er met name in het Quartier Latin en Saint-Germain-des-Prés talloze kleine zaaltjes te vinden, waar de oude klassiekers van de wereldcinema worden afgespeeld. Liefhebbers van de mooiere bioscoopzalen moeten absoluut een bezoek brengen aan 'Le Grand Rex'. Een gigantische art deco bioscoop aan de boulevard Poissonnière 1. Of aan 'Le Louxor' aan de boulevard de Magenta 170. Mede dankzij Bertrand Delanoë, de vorige burgemeester van Parijs, is deze vooroorlogse bioscoop uit de jaren 1920 weer in ere hersteld, na jaren van leegstand en verwaarlozing. 'Le Louxor', geheel in Neo-Egyptische stijl gebouwd door architect Henri Zipcy, werd op 6 oktober 1921 geopend.  Jarenlang stond dit bijzondere monument te verpauperen, tot het in 2003 werd aangekocht door de gemeente Parijs, die er vervolgens zeven jaar over deed om het een herbestemming te geven en de daarvoor benodigde bouwvergunningen af te geven. De veelkleurige keramische mozaïeken gevel, het werk van ontwerper Amedee Tiberti, uitgevoerd door Gentil & Bourdet uit Billancourt, werd zorgvuldig gerestaureerd. Bloemmotieven, cobras en gevleugelde schijven uitgevoerd in de kleuren kobalt blauw, zwart en goud. De verbouwing duurde drie jaar en de bioscoop is in april 2013 opnieuw geopend. Een ander juweeltje is 'La Pagode', rue de Babylone 3, een replica van een pagode.

Parijs is een van de meest gefilmde steden ter wereld. Misschien omdat het toen de film werd uitgevonden, al de meest geschilderde stad ter wereld was. Pittoresk is Parijs nog steeds in de bioscoop; vooral in Amerikaanse films blijft Parijs de schilderachtige wereldhoofdstad van de romantiek waarin elk huis uitzicht heeft op de Eiffeltoren. Maar ook de Fransen zelf zijn er in gaan geloven, bewees in 2001 Le fabuleux destin d’Amélie Poulain, dat Montmartre ontsmette en er een pretpark van maakte waar Disney jaloers op zou zijn. Een toeristische droom. Parijs was er al vroeg bij, bij de zevende kunst. Hier werd in 1895 de eerste filmvoorstelling voor betalend publiek gehouden, hier stond de eerste filmstudio. Volgens de gemeente Parijs worden er nu elk jaar achthonderd films opgenomen. De Franse hoofdstad biedt elke week ruim 300 verschillende films. Helaas worden alle buitenlandse films in Frankrijk nagesynchroniseerd. Wie de originele versie wil bekijken moet letten op de toevoeging 'VO' - version originale. 'VF' staat voor version Francais.

In deze blog neem ik u op ontdekkingsreis door het fascinerende Parijs van de film. Ontdek adressen waar 3, 2, 1 en....aktie heeft geklonken, de decors, herbeleef scènes met de bijbehorende emoties en verplaats je in de gedachtewereld van de regisseurs. De gekozen volgorde is willekeurig.

De film 'Intouchables' behoeft natuurlijk geen introductie. Ik denk dat er weinigen onder u zijn die de film niet gezien hebben. Het verhaal is geheel  in Frankrijk en met name in Parijs opgenomen en werd een ware hit.  Bijna twintig miljoen Fransen en even zoveel overige Europeanen gingen in 2011 en 2012 naar de bioscoop om de komedie Intouchables te zien. Het is een van de best bezochte Franse films ooit en trok meer bezoekers dan Titanic. In Duitsland alleen al gingen vijf miljoen mensen naar het theater. Echter wat weinigen van u weten is dat de film voor het overgrote deel is opgenomen in de ambtswoning van de Nederlandse ambassadeur in Parijs; het voormalige Hôtel d'Avayray. Met toestemming van de toenmalige Nederlandse Ambassadeur Siblez werd Intouchables opgenomen in het chique pand, daterend uit 1723, gelegen aan de smalle en levendige rue de Grenelle 85 in het zevende arrondissement. Een rondleiding door de ambtswoning is een feest van herkenning.  Eenmaal door de grote poort zie je de rechthoekige binnenplaats waar 'Driss' ,gespeeld door Omar Sy, met piepende banden de nodige hoeveelheid grind verplaatst met de Maserati van 'Philippe Pozzo di Borgo' gespeeld door Francois Cluzet. De begane grond beschikt over drie grote ontvangstzalen waaronder La Biblothèque, waar het sollicitatiegesprek plaatsvindt  met Driss, Philippe en de prachtige roodharige secretaresse Magalie (Audrey Fleurot), met wie Driss schaamteloos aan het flirten is. Ook het klassieke privéconcert ter ere van Philippe's verjaardag en de dansscène, waarin Philippe vanuit zijn rolstoel kennismaakt met de muziek (Earth, Wind & Fire) van Driss,  is opgenomen op de begane grond van de residentie. De dakterrasscène met uitzicht op de Église Pentemont-Luxembourg is eveneens opgenomen in de rue de Grenelle. De beelden van de slaapkamer en de badkamer van Driss zijn elders gedraaid.

Het gebeurt niet zo vaak dat een Franse film een kassucces wordt in het buitenland. Naast Intouchables was 'Le Fabuleux Destin d'Amélie Poulain' (2001) ook zo'n uitzondering. Deze hartverwarmende komedie kent in Amélie de hoofdpersoon. De film kent een leuk uitgewerkte moraal van 'wie goed doet, goed ontmoet', prachtige beelden van Parijs en een overdaad aan heerlijke Franse muziek. De plekken uit de film zijn bijna allemaal te bezoeken en bevinden zich grotendeels in Montmartre. Het café uit de film, 'Les Deux Moulins', ligt aan de rue Lepic 15 op de hoek van de rue Cauchois. Een groot deel van de opnamen van de met 5 Oscars genomineerde film werden hier gemaakt. Je herkent meteen de fraaie neonarmaturen, de formica tafeltjes en de ingang van de toiletten waar hèt allemaal gebeurde. Amélie, Audrey Tautou, werkte hier als serveerster. Studio 28 aan de rue Tholozé 10, is de bioscoop waar Amélie vaak komt. De regisseur kon bij de opnamen, zijn ode aan Montmartre, niet voorbijgaan aan deze bijzondere bioscoop, die de essentie van de buurt belichaamt. De groentezaak 'Au Marché de la Butte' gevestigd op nummer 56 van de rue des Trois-Frères, is inmiddels een cultplaats onder de filmliefhebbers. Het decor uit de film lijkt hier onveranderd. Op de rue de Mouffetard 118 bis ligt 'Le Verre à Pied', het café waar Amélie wat drinkt nadat zij het doosje met jeugdherinneringen heeft teruggeven.

'Midnight in Paris' (2012) van Woody Allen, waar hij de toeristische visie op Parijs op de spits dreef door zijn hoofdrolspeler naar het verleden te laten reizen. Toeristen proberen altijd in een tijdmachine te stappen: ze willen niet het Parijs van nu maar van vroeger zien. Vaak kan dat niet omdat een stad nu eenmaal verandert, al lijkt het in Parijs meer mogelijk dan elders. De film is een prachtige ansichtkaartenode aan de toch al magische stad Parijs en vertelt het verhaal over Gil, een aspirant schrijver, die met zijn verloofde Inez en haar ouders, een bezoek brengt aan de stad van de liefde. Hij werkt al jarenlang aan een boek over nostalgie, maar durft het niemand te laten lezen. Tijdens een nachtelijke wandeling wordt Gil op een wel heel bijzondere wijze meegevoerd in de bruisende geschiedenis van Parijs in de jaren twintig. De tijd van het modernisme, het surrealisme en de opkomst van de jazz. De film voert u langs prachtige en romantische plekken in Parijs. Geen decors, maar bestaande filmlocaties in Parijs die u, dankzij een blog die ik op 3 maart 2012 schreef nog eens persoonlijk gaat ontdekken; klik hier - Deze blog neemt u mee langs locaties waaronder de tuin van Claude Monet in Giverny, toprestaurant Le Grand Vefour, de rue de la Montagne-Sainte-Geneviève waar Gil zijn nachtelijke dwaaltochten door Parijs begint. Verder restaurant Polidor, la Maison Deyrolle en de mooiste brug van Parijs; de Pont Alexandre III.


'Last Tango in Paris' is een erotisch filmdrama uit 1972 van regisseur Bernardo Bertolucci. De hoofdrollen waren voor Marlon Brando en Maria Schneider. De film werd zeer kritisch ontvangen maar toch genomineerd voor twee Oscars. Vanwege een expliciete verkrachtingsscène werd de film in Canada, Chili, Zuid-Korea en Portugal verboden en in Italië na zes dagen uit de bioscopen gehaald. Bertolucci werd in Italië bij verstek veroordeeld tot vier maanden cel. Die verkrachtingsscène, die vlak voor de opname ervan door Brando en Bertolucci aan het script werd toegevoegd, is één van de redenen waarom Maria Schneider zich achteraf door haar regisseur misbruikt voelde. Ook Brando zelf beweerde overigens dat hij zich door Bertolucci gemanipuleerd en uitgebuit voelde, maar het heeft hem niet tegengehouden om één van de meest indrukwekkende en intrigerende rollen uit zijn carrière neer te zetten. Schneider toen 19 jaar, het was haar tweede filmrol, was dan weer duidelijk onervaren als actrice, maar is op die manier wel perfect gecast als de mysterieuze Jeanne, waardoor ze toch haar mannetje weet te staan tegenover een grootheid als Brando. Er waren veel lovende reacties. 'The New York Times' stelde dat de film zeer vernieuwend was en dat er nog tientallen jaren over gesproken zou worden. Dit laatste bleek inderdaad waar. De film speelt zich grotendeels af in een appartement in Passy aan de rue de l'Alboni parallel aan metro en de pont Bir-Hakeim. In de film rue Jules Verne.

Wie kent niet de prachtige verfilming van 'Moulin Rouge' (2001) Deze ravissante musical van Baz Luhrmann waarin een poëtische schrijver, Christian, gespeeld door Ewan McGregor, in het Parijs van begin 1900 verliefd wordt op courtisane Satine, gespeeld door Nicole Kidman. Christian is een jonge schrijver die tegen de wil van zijn vader zijn geluk gaat beproeven in de schilderswijk Montmartre in Parijs. Hij wordt door kunstenaar Toulouse-Lautrec meegesleurd in de betoverende wereld van de Moulin Rouge, waar hij de mooie Satine, een dame van lichte zeden, ontmoet. Ze worden verliefd op elkaar, maar de verhouding tussen de poëtische Christian en de ster van de nachtclub is gedoemd te mislukken. De film werd overladen met prijzen, waaronder drie Golden Globes en de Oscars voor Beste Kostuumontwerp en Beste Art-Direction. De 'Bal du Moulin Rouge' vindt u aan de boulevard de Clichy 82, Montmartre in het 18e arrondissement, metro Blanche.

Een van mijn favoriete films is 'Hugo' geregisseerd door Martin Scorsese. Het verhaal speelt zich af in het Parijs zo rond 1930. Hugo Cabret is een 12-jarige weesjongetje dat in de muren van het treinstation Gare Montparnasse woont. Om te overleven moet hij geheimen bewaren en anoniem blijven. Maar wanneer hij een bijzonder meisje, Isabelle ontmoet, wordt zijn dekmantel in gevaar gebracht. Een cryptische tekening, notitieblok, gestolen sleutel, mechanische man en een verborgen boodschap van zijn overleden vader vormen de ingrediënten van het mysterie dat Hugo omringt. Deze prachtige 3D-film is een ode aan de vroege cinema, in het bijzonder het werk van de Franse filmpionier George Méliès (1861 - 1938). Begin 2012 won Martin Scorsese met Hugo de Golden Globe voor beste regisseur. De film werd ook genomineerd voor elf Academy Awards (Oscars) in 2012, waarvan het er uiteindelijk vijf in de wacht sleepte: de Oscar voor Cinematography, Art Direction, Visual Effects, Sound Editing en Sound Mixing. De hoofdrollen worden vertolkt door Asa Butterfield (Hugo Cabret), Chloë Grace Moretz (Isabelle), Ben Kingsley (Papa Georges), Jude Law (vader van Hugo en Sacha Baron Cohen (Inspecteur Gustave). De film ging in première in november 2011.

Het prachtige jaren 30-decor van het Athénée Théâtre Louis-Jouvet aan de square de l'Opéra-Louis-Jouvet 7, fascineerde Martin Scorsese die hier meerdere malen filmde voor de magiescène. In de Bibliothèque Sainte-Geneviève, place du Panthéon 10, ontdekken Hugo en Isabelle de geschiedenis van de film. Het grootste deel van de locaties van de film Hugo kon gemakkelijk worden ingevuld aan de hand van de illustraties in het boek 'The Invention of Hugo Cabret', van Brian Selznick, maar Scorsese moest een bibliotheek vinden die recht deed aan de onbegrensde fantasie van de auteur. Sainte-Geneviève bleek een prima keuze. Een andere niet te missen locatie is square Éduard VII waar verschillende straatscènes zijn opgenomen


Steeds als ik een bezoek breng aan de rue Verneuil 5bis in het 7e arrondissement zie ik de fragmenten voor mij die zich afspelen in het appartement van Frankrijks meest controversiële componist en zanger; Serge Gainsbourg. 'La Vie Héroïque', is een film over het leven van Gainsbourg gemaakt in 2010, negentien jaar na zijn dood. “Het is niet de waarheid van Gainsbourg die me interesseert, maar het zijn zijn leugens”. Met deze uitspraak geeft de regisseur Joann Sfar al direct aan op wat voor soort film je je kunt voorbereiden. Niet een waarheidsgetrouwe biografische film, waarin het leven van de held van a tot z wordt verteld en zo mogelijk zijn misstappen worden verklaard. Wel een film waarin juist de leugens of kleine onwaarheden die hij vertelde zo mogelijk nog uitvergroot worden. De film begint met beelden van een jonge Gainsbourg, toen hij nog Lucien Ginsburg heette. Hij groeit op in het Parijs van de Duitsers, leert pianospelen van zijn vader en moet op een dag een Jodenster ophalen. Maar vooral blijkt Lucien een groot talent te hebben in het tekenen. Hij volgt lessen op de École Nationale Supérieure des Beaux-Arts, waar hij voor het eerst een fascinatie ontwikkelt voor vrouwelijk naakt. Na zijn jonge jaren pikt het verhaal het weer op als hij wat ouder is geworden en voor de kost piano speelt in een bar. Toevallig maakt hij kennis met Boris Vian, waarna hij langzaamaan bekender en bekender wordt. De vrouwen volgen zich steeds sneller na elkaar op. Juliette Greco, France Gall, Brigitte Bardot, Jane Birkin, Bambou... Tegelijkertijd gaat hij steeds meer roken en drinken, en raakt hij zijn greep op de werkelijkheid kwijt.

Werkelijkheid en fantasie lopen dwars door elkaar heen. Dat maakt echter wel dat de film vooral een film is voor de fans. Door de vele liedjes en bekende personages is Gainsbourg's Vie héroique een feest der herkenning. 2016, Vijfentwintig jaar na de dood van Gainsbourg leeft hij nog altijd, zoveel bewijst de film wel. Dat hij meer was dan de man achter Je t’aime… moi non plus moest misschien weer even opgefrist worden. Naast de rol van Éric Elmosnino (Serge Gainsbourg) zijn met name de rollen van Lætitia Casta (Brigitte Bardot) en Lucy Gordon (Jane Birkin) geslaagd te noemen.
Het woonhuis van Gainsbourg aan de rue de Verneuil 5bis is nog steeds in het bezit van zijn dochter Charlotte. Het huis ooit een oude winkel en helemaal ingericht in zwarttinten is helaas niet vrij te bezoeken. De buitenkant is zeker een bezoek waard. De École Nationale Supérieure des Beaux-Arts, rue Bonaparte 14 (6e) is door haar vermaarde docenten, ateliers en ideale ligging ten opzichte van veel Parijse musea, een begrip in de wereld. De regisseur Joann Sfar studeerde zelf aan deze prestigieuze academie. Het instituut is vrij te bezichtigen. De ontmoeting met Gainsbourg en Jane Birkin, het meest glamoureuze koppel uit de jaren '70, is gefilmd in het 250 jaar oude restaurant Lapérouse, quai des Grands-Augustins 51 (6e). 

De École Nationale Supérieure des Beaux-Arts (foto links)



'The Devil Wears Prada' (2006) is de verfilming van het boek van Lauren Weisberger. Geregisseerd door David Frankel, met in de hoofdrollen Anne Hathaway, Meryl Streep, Stanley Tucci en Emily Blunt. Voormalig Sex and the City-regisseur Frankel volgde exact, zoals in het boek, de belevenissen van het weinig modebewuste meisje Andrea Sachs, gedurende het jaar dat zij als assistente bij het modeblad Runway werkt. Lauren Weisberger werkte zelf in 1999 als assistent van de invloedrijkste hoofdredacteur ter wereld op modegebied: Anna Wintour van de Amerikaanse Vogue. En ondanks dat de auteur ontkende dat haar hoofdpersonage Miranda Priestly op Wintour was gebaseerd, droeg haar voormalige bazin op de speciale voorpremière van de film wel zeer toepasselijk een outfit van.... Prada!

Andrea 'Andy' Sachs (Anne Hathaway) heeft moeite om een eerste baan te vinden als journaliste. Bij gebrek aan betere opties solliciteert ze bij het modetijdschrift Runway, waar ze de tweede assistente wordt van hoofdredactrice Miranda Priestly (Meryl Streep). Het werk is weinig journalistiek, maar Andy hoopt met Runway op haar cv deuren te openen naar betere opties. Priestly blijkt een ramp om voor te werken. Zij eist dat iedereen zich naar al haar grillen buigt iedere keer dat ze spreekwoordelijk met haar vingers knipt. Met een betere toekomst ten doel, zet Andy niettemin alles op alles om te voldoen aan de onmogelijke eisen van de hoofdredactrice en in de smaak te vallen bij haar snobistische werknemers: eerste assistente Emily (Emily Blunt) en ontwerper Nigel (Stanley Tucci). Terwijl ze steeds meer tijd aan haar werk besteedt, verwaarloost ze haar vriend Nate (Adrian Grenier) Of zoals de vileine, nichterige Stanley Tucci haar uitlegt: “Als het slecht gaat met je privé-leven, ben je goed bezig op je werk, en als je privé-leven in rook opgaat, wordt het tijd voor een promotie.” Duidelijk is dat de weg die Andrea Sachs inslaat haar uiteindelijk geen geluk zal brengen.

De slotscene van 'The Devil wears Prada' speelt zich af op de trappen van het Palais Galliera, avenue Pierre-1er-de-Serbie 

De film is grotendeels gefilmd op locaties in New York en Parijs. Filmlocaties in Parijs waren onder andere: Hotel Scribe - rue Scribe 1 in het 9e en restaurant Maxim's - rue Royale 3 in het 8e. De suite die moet doorgaan voor het chique hotel Plaza Athenée is de presidentiële suite van het Saint Regis Hotel in New York.

De romantische wandeling van Andy met Christian (Simon Baker) is gefilmd, met de Notre Dame op de achtergrond, in de rue du Haut Pavé tussen de quai de Montebello en de rue de la Bucherie. De slotscene speelt zich af op de trappen van het Palais Galliera, avenue Pierre-1er-de-Serbie in het 16e arrondissement. Andrea kijkt nog een keer om en gooit haar mobiele telefoon in een fontein. Alleen de echte Parijskenner weet dat die fontein niet tegenover het Palais Galliera staat maar op de Place de la Concorde, in het 8e arrondissement, acht arrondissementen verder.

Al deze plekken in Parijs, die door de blik van de grootste regisseurs in beeld zijn gebracht, hebben stuk voor stuk een verhaal, authenticiteit, karakter. Of het nu een opwelling was of een werkelijke bron van inspiratie, die Parijse sfeer die er hangt is nooit zonder reden gekozen.

Nog meer filmlocaties bekijken in Parijs?

Beatrice Billon en Barbara Boespflug hebben per buurt de beste bars, restaurants, hotels, winkels en monumenten in kaart gebracht, die vereeuwigd werden in films. Beleef Parijs op meer dan 60 mytische locaties in het boekje 3, 2, 1....Action Parijs van uitgeverij Lannoo. ISBN: 978-94-014-1796-9

woensdag 18 mei 2016

PARIJS, COULEUR LOCALE

Ik ben onderweg van het vliegveld Charles de Gaulle naar mijn vaste stek in Parijs. Niet met een taxi maar met de RER-B. De RER is een regionale trein die de verre buitenwijken en voorsteden verbindt met het centrum van Parijs. Een trip van ongeveer drie kwartier brengt mij naar het 10e arrondissement waar ik moet overstappen op het Gare du Nord. Bij vertrek vult het treinstel zich nog met vliegtuigpassagiers, maar richting Parijs maak ik kennis met multicultureel Parijs. Een paar stations volstaan om een wereldreis te maken. We passeren de 'banlieues', de satellietsteden opgezet in de jaren vijftig en zestig ter vervanging van de sloppenwijken in en rond Parijs, maar vooral om de grote toestroom van immigranten en nieuwkomers richting het Ïle de France te kunnen herbergen. De meeste wijken hebben grote problemen door hoge werkeloosheid, drugproblemen en armoede, maar vooral geweld, veel geweld. 'Quartier chauds' genoemd - roerige buurten. Saint Denis, Aulnay-sous-Bois vooral bekend van de rellen in 2005 en 2007, tijdens het regime van Nicolas Sarkozy, waar duizenden auto's in brand werden gestoken. In beide gevallen vormde de dood van twee jongeren, achternagezeten door de politie, de aanleiding voor de onlusten. De wijken die ooit het paradepaardje moesten worden van de moderne sociale woningbouw, zakten af tot geïsoleerde gedegenereerde woonwijken en geleidelijk aan tot getto's en no-go-area's gevuld met 'étrangers', migranten afkomstig uit de magreb; Algerije, Tunesië Marokko. Maar ook uit Mali, Senegal en de laatste jaren veel Turken, Egyptenaren, Pakistanen en Bengalen. De laatste groep heeft de verkoop overgenomen van de parijskitch, de rozen en de nep-merktassen aangeboden in het illegale straatcircuit. In Parijs en omgeving wonen en werken zo'n 11,9 miljoen mensen waarvan 16,9% buitenlanders. Een op de zes inwoners komt dus niet uit Frankrijk, en dat de illegale immigranten niet in deze statistiek zijn opgenomen, spreekt voor zich. Toch hebben niet alle 'banlieues' te maken met rellen, geweld en drugcriminaliteit. Er zijn ook hele chique banlieue-gemeentes waaronder Saint-Cloud, Neuilly sur Seine en Versailles, gelegen aan de westkant van Parijs, daar waar de rijke Parijzenaars wonen.
Ik kom aan op het Gare du Nord. Parijs..... een smeltkroes van culturen? een heerlijk onderwerp voor mijn nieuwe blog.

Parijs een smeltkroes van culturen

Parijs binnen de périphérique is verdeeld in twintig wijken of arrondissementen, wat tot uitdrukking komt in de laatste twee cijfers. De postcode 75001: de 75 staat voor Parijs en de 01 op het eind staat voor het eerste arrondissement. Parijzenaars zijn  héél trots als er een '16' of een '7' het visitekaartje siert. Ze worden beschouwd als de meest chique en voorname wijken van Parijs. Natuurlijk ook de '8' en de '4' kunnen er mee door en het 17e staat ook zéér goed aangeschreven. Hier wonen veel diplomaten, artsen, managers en notabelen. De gevestigde kunstenaars en 'gay's' zijn te vinden in het 3e en het 4e arrondissement. Intellectuelen wonen liever in het 5e en het 6e. Het 18e kan nog net zolang je op Montmartre zelf woont. Niemand wil daarentegen wonen in de oostelijk gelegen wijken Barbès Rochechouart en la Chapelle, op een steenworp afstand van de butte Montmartre. Wie het met de '10', '12', '13', '19' of '20'moet doen laat zien dat geldnood troef is. Maar juist deze arrondissementen kennen verborgen troeven. Daar vindt je de echte 'couleur locale' van Parijs, een smeltkroes van alle gemeenschappen ter wereld. Sommigen hebben een hele wijk ingepalmd. La Goutte d'Or - de Afrikaanse wijk, Barbès - de Arabische wijk, Le Marais - de Joodse wijk (zie mijn blog joodse sporen in Parijs), Saint Michèl - de Griekse wijk, La Chapelle - de Indiase wijk en Le Trezième - de Aziatische wijk. Deze quartiers worden ook steeds populairder onder voornamelijk jonge Parijzenaars. Het zijn ontegenzeggelijk de wijken die het meest in beweging zijn.


Barbès & La Goutte d'Or
Gelegen in het 18e arrondissement, op de oostelijke helling van Montmartre, is een van de meest cosmopolitische wijken van Parijs. 50% van de bevolking is van vreemde oorsprong. 56 nationaliteiten mengen allerlei kleuren, accenten en gebaren dooreen, een Afrikaans, Caraïbisch en Europese smeltkroes. De wijk wordt afgebakend door de boulevard Barbès aan de westzijde, de boulevard de la Chapelle aan de zuidzijde, de rue Ordener aan de noordzijde, en de sporen van het Gare du Nord aan de oostzijde. Er wonen ongeveer 20.000 mensen in deze wijk. De naam, La Goutte d'Or, letterlijk de gouden druppel, is afkomstig van de kleur van de wijn van de wijngaarden die hier voorheen stonden.

Zaterdagochtend is de beste tijd om hier te komen.  De pret begint al in het metrostation van Barbès-Rochechouart, wanneer de overvolle metrotrein aankomt op het perron, de mensenmassa uitbraakt en u als het ware wordt meegesleurd met de stroom door de lange stationsgangen vol met een wirwar van kraampjes. Wanneer u het station verlaat staat u oog in oog met het grootste filiaal van het warenhuis Tati. Dit is de populairste bestemming voor toeristen uit Noord-Afrika op zoek naar goedkope spullen. Het is een roze gebouw uit 1948 van Jules Ouaki, die het de naam van zijn moeder Tita wilde geven, maar die naam bestond al en daarom heeft hij die naam omgedraaid: Tati. De eigenaar verzon het idee de prijzen aan de buitenkant van het gebouw te laten zien, zodat mensen met drempelvrees toch binnenkwamen. Ook was hij de bedenker van de zelfbediening voor kleding. Veel Parijzenaars hebben een zwak voor Tati. Regelmatig duiken er in hippe kringen Tati-producten op die gedurende enige tijd helemaal in zijn. Je kunt er terecht voor kleding, schoenen, sieraden, parfum, cosmetica en huishoudelijke artikelen, maar ook voor trouwjurken, zowel gewone als papieren versies, die soms al voor €50,- verkocht worden. Het is er chaotisch en levendig. Tati bestaat nu zo'n 65 jaar en heeft meer dan 40 winkels in Frankrijk en een tweetal in het buitenland.

Barbès prikkelt alle zintuigen

Links en rechts, onder de stalen bruggen beland je tussen honderden stalletjes. Schouder aan schouder, in een rustig tempo, passeer je tafels overladen met groentes, verse munt, zoete druiven, kleurrijke specerijen zoals harissa ras-el-hanout, sportschoenen en gekopieerde DVD's. Afdingen is niet alleen een must maar ook een sport. Vrouwen in hijabs doen hier hun dagelijkse boodschappen en na de koop hoor je hier net zo gemakkelijk 'shukran' als 'merci'. Barbès prikkelt alle zintuigen. Het lawaai van de metro en geschreeuw van de marktkooplui vermengen zich met de geur van tabak en een eindeloze hoeveelheid specerijen. Zijn we hier in Parijs of op een soek in Marrakech? de geuren, geluiden en mensenmassa's maken de verwarring compleet.

De markten in La Goutte d'Or bieden dan ook een wonderbaarlijke mix van bekende en minder bekende producten. Veel van de producten uit Senegal, Haïti, Kameroen en Ghana zijn mij volkomen onbekend. Langzaam kuieren over de markt op de rue Dejean is een zegen voor de smaakpapillen (let op; fotograferen wordt hier niet erg op prijsgesteld) of het Maison d'Afrique in de rue Doudeauville. Hier maak je kennis met de boeiende wereld van smaken uit de zuidelijke Sahara en de Caraïben.


La Chapelle
Een stukje verder ligt Little Jafna, in het gebied rond het metrostation van La Chapelle ,de overgang van het 18e naar het 10e arrondissement, met hoofdzakelijk Tamils. Er wonen naar schatting 70.000 Tamils in Frankrijk, waarvan de meesten zich in de 19de begin 20e eeuw gevestigd hebben in Parijs. De meesten, voornamelijk Hindoestanen, zijn gevlucht vanwege de burgeroorlog in Sri Lanka. Door de hoge huurprijzen in Parijs zijn ze geleidelijk verbannen naar 'banlieues', maar de winkels en restaurants zijn gebleven. Daarom is deze wijk vooral in het weekend een belangrijk trefpunt, wanneer hele Tamil-gezinnen hier hun inkopen komen doen. Ze komen speciaal voor levensmiddelen en specerijen die ze nergens anders kunnen krijgen dan in winkels en op markten in deze kleurrijke buurt. In La Chapelle zijn bijna alle winkels en restaurants Indiaas. De aromatische geur van curry hangt over de hele wijk. Prachtige sari's domineren het straatbeeld.

Ganesh Chaturthi Festival

In de rue Pajol nummer 17 (18e arrondissement) bevindt zich in een voormalig winkelpand een heel bijzondere Hindoetempel gewijd aan de God Ganesha. Ganesha of Ganesh is de god met het olifantenhoofd. Hij neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Deze tempel is in 1985 gesticht door de uit Sri Lanka afkomstige Vaithilingan Sanderasekaram. U mag de tempel zelf ook bezoeken onder voorwaarde dat u uw schoenen achterlaat bij de ingang. In de tempel bevindt zich onder diverse heiligenbeelden ook de vijfkoppige Ganesha (Ganesh Panchamukha) De vijf hoofden herinneren aan de vijf Maha bhūta): water, aarde, vuur, lucht en ruimte. Drie keer per dag wordt in de tempel een dienst gehouden. De priesters, gehuld in lendendoeken, ontbloot bovenlichaam en hun lange geoliede haren in een knot, zingen luid en overgieten de Ganesha met water, melk en honing, met op de achtergrond het zachtjes luiden van een zilverkleurige klok. Er wordt fruit geofferd en de gelovigen laten zich zegenen met de vlam van een olielamp.

Bent u op maandag 5 september 2016 in de buurt dan raad ik u aan om het 21e Ganesh Chaturthi Festival mee te maken; het feest van de geboortedag van Ganesha. Duizenden Hindoes trekken dan door de wijk in een prachtig kleurrijke processie. Mannen getooid met bloemenkransen dansen op traditionele muziek en vrouwen gekleed in hun mooiste sari's dragen aarden potten met brandende kaarsen op hun hoofd met als middelpunt het enorme olifantenbeeld dat gedragen wordt door de straten. Onderweg worden talloze kokosnoten op de grond gegooid. Dit is een spectaculair feest dat u absoluut niet mag missen. 

De ingang van de passage Brady aan de rue du Faubourg-Saint-Martin

Wat u zeker niet mag missen is de Passage Brady gelegen tussen de rue du Faubourg-Saint-Martin en rue du Faubourg-Saint-Denis en gebouwd in 1828. Deze passage is uitgegroeid tot het Little India van Parijs. De hele sfeer werkt zo op je gemoed dat je zin krijgt in een smakelijke currypasta of lamsvlees met een zoetige grapefruitchutney. Het ruikt er naar kruiden, wierook en de glimlach van de Indiase uitbaters maken uw dag. Het gedeelte van de passage tussen de rue du Faubourg-Saint-Martin en de boulevard de Strassbourg, heeft een lange en grote glaskoepel en is onlangs gerestaureerd. Een passage vol met voedsel speciaalzaken, kappers, schoonheidsalons, tot de nok toe gevulde winkels met oude filmposters, Bollywoodfilms, Vishnubeelden, sari of alles wat je nodig hebt voor een Indiase bruiloft en diverse restaurants waar u heerlijk kunt genieten van traditionele gerechten tegen lage prijzen.

De Griekse wijk
In het gebied rond de rue Saint-Séverin en de rue de la Huchette in het 5e arrondissement kun je een stukje Athene of Kreta ontdekken. Saint-Michel; hier zijn bijna net zoveel toeristen te ontdekken als in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Mocht je er terechtkomen dan beland je voor dat je het weet op een gammele terrasstoel met een even zo gammele tafel. Laat je niet verleiden door de goedkope dagmenu's maar spit eens goed door de kaart. Een paar schaaltjes dolma's in druivenbladeren, feta tomaten en olijven, verse tzatziki, hummus en gegrilde aubergines en je kunt er de hele avond tegenaan. zou ik bijna mijn favoriete nagerecht vergeten: figues flambées au Yaourt. Griekse yoghurtcrème met geflambeerde vijgen. Ik verzeker je de rekening is een lachertje. Veel Parijzenaars nemen laat op de avond de metro naar Saint-Michel om een leuke avond af te sluiten met een royaal pitabroodje gevuld met gyros en daarna genieten van de muzikanten voor de fontaine Saint-Michel.


Belleville
Het 20e arrondissement aan de oostkant van Parijs bestaat uit drie oude dorpjes: Charonne, Belleville en Ménilmontand. Het zijn kosmopolitische wijken waar veel immigranten wonen, maar de laatste tijd steeds populairder onder de voornamelijk jonge Parijzenaars. Dat is ook de reden dat dit arrondissement steeds meer opduikt in reisgidsen en trendy modebladen. Naast het oude volkse Parijs, waar eens Edith Piaf werd geboren, is het ook het thuis van een exotische gemeenschap van Arabieren, Chinezen en Vietnamezen, maar ook van kunstenaars en studenten, die de dure universiteitsbuurten zijn ontvlucht, en goedkope antiquairs. Hier kunnen we nog de ruwe kant van Parijs aanschouwen. Geef dit arrondissement nog 10 jaar de tijd en dan is het net zo in trek als de Marais.

Marché de Belleville

De beste tijd hier is de dinsdag- of vrijdagochtend bij het metrostation Ménilmontand. Hier begint de Marché de Belleville, die loopt over een afstand van drie metrostations: Ménilmontand, Couronnes en Belleville over de boulevard de Belleville. Op de kruising van vier arrondissementen ontmoet je de wereld. De markt van Belleville prikkelt alle zintuigen. Kleurig geklede Afrikaanse vrouwen en Sikhs met prachtige tulbanden. Marktkramen die doen denken aan Arabische soeks en ruiken naar heerlijke kruiden. Arabische groenteverkopers naast de in blauwwit gestoken visverkopers uit Saint Malo. Als je eenmaal tussen de stalletjes bent beland dan moet je wel met de golfbeweging mee. Geniet van het multiculturele karakter van deze markt, het is de wereld in een notendop. Neem ook zeker de tijd voor een thé à la menthe met makroud (griesmeelkoekjes gevuld met dadels) of bananes mandazi (banaanoliebollen met vanille).

Vergeet niet bij het metrostation Belleville de rue de Belleville te nemen. Neem de vijfde zijstraat aan uw rechterkant. Voelt u uw kuiten al? We gaan nu de rue Piat in, die brengt u naar een adembenemend panorama over de stad Parijs. Tevens het hoogste natuurlijke punt van Parijs: 148,45 meter. Vanaf het terras heb je ook nog de mogelijkheid om naar het park af te dalen met behoud van dit prachtige uitzicht. Maar niet voor dat u heeft genoten van een espresso op het terras van 'la Mer à boire', het café op de hoek van rue Piat en rue des Envierges. Je kunt hier ook terecht voor een smakelijke lunch. Tip: Onder aan het park gaat u rechts de rue des Couronnes in. U komt uit bij het metrostation Couronnes. De metro brengt u weer naar u volgende bestemming.

Een spectaculair uitzicht vanuit de rue de Piat, Belleville

De Aziatische wijk
Niet echt het Chinatown zoals we dat kennen van New York of San Francisco, toch doet het gedeelte van het 13e arrondissement tussen de avenue de Choisy, avenue d'Ivry en de rue de Tolbiac echt Aziatisch aan. Herkenbaar aan de vele restaurants met kleurrijke uithangborden en de ramen behangen met eindeloos geduld klaargemaakte pekingeenden. Winkeltjes en kruidenierszaken met massa uitgestalde exotische artikelen. De winkels zelf, met hun wit tl-licht, zijn niet zo sfeervol maar geven u een goed beeld van het dagelijks leven van de Chinezen en je vindt er heel wat producten. Deze grootste en oudste Chinese gemeenschap van Europa zorgt voor een intense handelsactiviteit die vooral voelbaar is rond het foeilelijke winkelcentrum van de woonwijk 'Les Olympiades', een labyrint van galerijen, boetieks en restaurants met alle kleuren en geuren uit Azië. Toegang via de trappen aan de avenue d'Ivry. Maar de wijk is niet uitsluitend Chinees; mensen uit heel Oost-Azië en hun keuken zijn hier te vinden. zoals de zeer lichte, zeer frisse keuken van Vietnam. Maar ook Cambodjaans, Thais of Birmees eten wordt hier volop aangeboden.

De eerste Chinezen die hier aankwamen waren koelies die in 1916 naar Europa afzakten om het door de oorlog ontstane gebrek aan arbeidskrachten op te vangen. De tweede golf werd veroorzaakt door de oorlogen in Indochina. Aziaten vormen dankzij hun dynamische en sociale discipline een goedgeorganiseerde gemeenschap en zorgen nauwelijks voor last, problemen of criminaliteit. De gebruiken van oude Chinezen worden nog altijd in ere gehouden. zo zul je met enige verbazing vaststellen dat er altijd veel vensters openstaan, ook al is het steenkoud buiten. De verklaring ligt in het feit dat de geesten van de voorvaderen ongehinderd naar binnen of naar buiten moeten kunnen.

Tussen de torens is er een verhoogd voetgangersplein met pagodes en achterin een donker winkelcentrum dat Oslo heet. Alles wat je ziet lijkt rechtstreek vanuit Hong Kong of Shanghai te zijn overgevlogen. Op zondag is de wijk het drukst, als de Chinese families hun overbevolkte appartementen ontvluchten om te lunchen in de talrijke restaurants. Er zijn twee boeddhistische tempels. Eentje in de ondergrondse straat, rue du Disque, ter hoogte van nummer 81 avenue d'Ivry en de ander op het niveau van de woontorens, de Amicale des Teochew. Aan dezelfde kant van het trottoir, ter hoogte van de Tang-supermarkt ga je door het koopcentrum. Rechtdoor en dan links en je komt uit op een terras. Rechts zie je een grote tempel. Vergeet niet je schoenen uit te trekken. Een kleurenpalet van goud, rood en oranje, geurende wierookstokjes, offergaven en bloemenkransen vullen de gebedsruimte.
De supermarkten van de schatrijke gebroeders Tang - Tang Frères - (die eigenlijk Rattavan heten) zijn wereldberoemd in de regio Parijs. U vindt ze aan de avenue de Choisy 168 en de avenue d'Ivry 48. Particulieren en restauranthouders komen hier hun Chinese ingrediënten kopen die nergens anders in Europa te vinden zijn.


Parijs heeft diverse interessante musea en monumenten om de cultuur van al deze gemeenschappen nog beter te begrijpen zoals:

Het Institut du Monde Arabe vertelt u alles over de kunst en cultuur van de Maghreblanden.
1 Rue des Fossés Saint-Bernard, 75005 Paris
La Grande Mosquée de Paris is de oudste moskee in Frankrijk met hamam en een Moors cafe - 2bis Place du Puits de l'Ermite, 75005 Paris
Musée du Louvre, afdeling Islamitische kunst, zie ook mijn uitgebreide blog hierover - 8e arrondissement, métro Palais-Royal.
Musée du quai Branly de autoriteit op het gebied van Afrikaanse kunst.
37 Quai Branly, 75007 Paris
Musée national de l'histoire de l'immigration vertelt en verklaart de geschiedenis van de immigranten in Frankrijk gedurende twee eeuwen - 293 Avenue Daumesnil, 75012 Paris
Musée national des Arts Asiatiques-Guimet kortweg Musée Guimet, is hèt museum voor Aziatische kunst ook wel beschouwd als het Louvre van Azië - 6 Place d'Iéna, 75116 Paris
Musée Cernuschi beroemd om zijn collectie oude Chinese voorwerpen.
7 Avenue Velasquez, 75008 Paris
La Maison de la Chine adviseert u bij Chinareizen, ook kunt u terecht voor Chinese' high-tea' en lunches - 76 Rue Bonaparte, 75006 Paris
Centre Mandapa organiseert jaarlijks zo'n honderd Indiase toneel- dans- en muziekvoorstellingen - 6 Rue Wurtz, 75013 Paris
Maison des Cultures du Monde presenteert regelmatig traditionele dans- en toneeluitvoeringen uit India, Pakistan en Bangladesh - 101 Boulevard Raspail, 75006 Paris

De Afrikaanse wijk - Metro Barbès-Rochechouart, La Chapelle, Château Rouge
De Arabische wijk - Metro Barbès-Rochechouart
De Joodse wijk - Metro Saint-Paul
De Griekse wijk - Metro Saint Michel
De Indiase wijk - Metro La Chapelle, Marx Dormoy, Château d'Eau

De Aziatische wijk - Metro Tolbiac (uitgang 4 - sla na de bank BNP de rue de Tolbiac in) , Olympiades, 

woensdag 11 mei 2016

JOODSE SPOREN IN PARIJS

De maanden april en mei zijn altijd 'beladen' maanden in herinnering aan de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen in Nederland maar ook in de ons omringende landen. Dit jaar vieren wij in Nederland 71 jaar vrijheid. Voor Frankrijk was het op 8 mei 2016 'Fête de la Victoire'. Het feest van de overwinning, ook bekend onder de naam 'Le jour de la Libération', bevrijdingsdag of wapenstilstand (l'armistice) van 1945, een nationale feestdag. Gedurende de ochtend en het begin van de middag vindt er in Parijs een militaire optocht plaats en een kranslegging. De Franse president legt een krans onder de Arc de Triomphe bij het graf van de onbekende soldaat. In Parijs zijn vele monumenten die herinneren aan deze verschrikkelijke tijd, die begon op 10 juni 1940 en eindigde op 25 augustus 1944 met de triomfantelijke optocht van Generaal de Gaulle over de Champs Élysées en zijn woorden; "Parijs is verontwaardigd, Parijs is gebroken, Parijs is gemarteld, maar Parijs is bevrijd!" -Paris outragé, Paris brisé, Paris martyrisé mais Paris libéré!

Het 'gezicht' van de Tweede Wereldoorlog

Op 4 mei 2016 zag ik op de Nederlandse TV, bij BNN op NPO3 een nieuwe documentaire gemaakt door Filemon Wesselink: Mijn Jodenbuurt. Een documentaire over de invloed van de recente terreuraanslagen op de sfeer in de Amsterdamse Rivierenbuurt. In deze documentaire vraagt Filemon zich af hoe het gesteld is met de verdraagzaamheid in de wijk waar, van oudsher, veel Joodse mensen wonen.  Hebben de terreuraanslagen van de afgelopen tijd de druk in de buurt opgevoerd? Is er een toenemende angst waarneembaar na deze aanslagen, waarvan er sommige specifiek tegen Joden waren gericht? Wordt daarom de synagoge in de wijk permanent bewaakt? Om antwoord te krijgen op deze vragen ging de presentator op onderzoek uit en sprak met de jongeren in de Rivierenbuurt over de geschiedenis en polste de hedendaagse sfeer in de wijk.

"Dat er in mijn buurt, temidden van de oorlogsmonumenten, nog steeds Joden worden uitgescholden en er zelfs ruiten ingegooid worden van Joodse winkels, had ik nooit gedacht. Mijn buurt leek altijd vredig, bijna gezapig. Maar blijkbaar kende ik de Rivierenbuurt niet. Blijkbaar lopen hier de spanningen op door de aanslagen op onze Westerse beschaving. Ik voelde me er altijd thuis en vind het verdrietig dat dit niet voor iedereen geldt", aldus Filemon tegen BNN.

Bij het zien van deze documentaire vroeg ik mij af hoe dit nu is in de Franse hoofdstad, zeker in het licht bezien van de aanslagen die de stad voor zijn kiezen heeft gekregen in 2015. Mijn 'vaste' hotel ligt vlak bij de rue de Riquet in het 19e arrondissement en het was mij het afgelopen jaar al opgevallen dat er permanent zwaar bewapende militairen stonden bij een nietszeggende poort op nummer 15. Hier is een van de 94 synagogen (bron feuj.chez.com) gevestigd die Parijs rijk is. Tijd voor mij om op onderzoek uit te gaan.

"De republiek garandeert de vrijheid van geloof", zei de nieuwe minister van justitie Jean-Jacques Urvoas in een poging de onrust onder de Joodse bevolking  te sussen. Daarvoor zijn in de grote steden nog altijd strenge veiligheidsmaatregelen van kracht. Joodse scholen, synagogen en organisaties worden sinds begin 2015 permanent bewaakt door zwaarbewapende militairen. Ook islamitische instellingen hebben versterkte beveiliging.

Frankrijk, dat helaas  een lange historie van antisemitisme kent , heeft na Israël en de VS de grootste Joodse gemeenschap ter wereld, naar schatting tussen de 500.000 en 600.000 mensen. De meeste gemeenschappen bevinden zich in de stedelijk gebieden van Parijs, Marseille, Toulouse, Lyon en Straatsburg. Het heeft ook de grootste moslimgemeenschap, waar volgens onderzoekers 'nieuw antisemitisme' wortel schiet.

De Joodse aanwezigheid op het grondgebied dat nu Frankrijk is, gaat terug tot het begin van onze jaartelling en is een van de oudste Joodse gemeenschappen in Europa. Overblijfselen, vooral gevonden in de Rhônevallei, bevestigen de Joodse aanwezigheid in de 1e eeuw. De oudste vondst betrof een olielamp, versierd met een kandelaar met zeven armen, gevonden in 1967 in Orgon. In de 11e eeuw zien we de eerste Jodenvervolgingen en de verbanning uit vele 'edele' ambachten. Maar vanaf de 12e eeuw volgden er opnieuw allerlei restricties en de Joden moesten zich beperken tot de handel, het krediet verlenen en de geneeskunde. Dit leidde er toe dat de Franse Joden in de middeleeuwen vrijwel het monopolie op de internationale handel in handen hadden. Vele Joodse families beperkten hun activiteiten niet enkel tot het bankieren maar waren ook actief op vele handelsdomeinen, zoals de handel en opslag van voedsel en textiel, het verbouwen van druiven en de organisatie van internationale transporten. Niettegenstaande de abnormale hoge belastingen die de Joden moesten betalen (en dit tot aan de Franse revolutie) ontwikkelde zich een grote Joodse gemeenschap in de 17e eeuw. Hun leven werd overvloedig gereglementeerd en ze waren dikwijls afhankelijk van de welwillendheid en de willekeur van de lokale machtshebbers.  Door hun rijkdom wekten ze een zekere vijandigheid op bij de bevolking omwille van hun koopmansgeest, echter hun handelsactiviteiten waren zowat de enige die ze konden bedrijven aangezien ze van alle andere ambten uitgesloten waren. In meer dan 400 steden en gemeenten in Frankrijk getuigt een rue de la Juiverie (Juiverie = Jodenkwartier) of une rue des Juifs ('een Jodenstraat') van vroegere Joodse samenlevingen aldaar. De huidige rue Ferdinand-Duval in Parijs, gelegen tussen de rue de Rivoli en de rue des Rosiers, had vroeger de naam rue des Juifs.

Er zijn twee groepen Joden in Parijs, de Sefarden en de Asjkenazen. De Sefardische Joden zijn oorspronkelijk afkomstig uit Spanje en Portugal en zijn tijdens de Inquisitie veelal naar Noord-Afrikaanse en Zuid-Europese landen rondom de Middellandse Zee getrokken. Asjkenazische Joden komen vaak uit Duitsland en Oost-Europa. Niemand weet uit hoeveel personen de beide groepen exact bestaan. De Parijse Joden wonen traditioneel in de wijken zoals de Marais, Buttes Chaumont, bij Vincennes, in het 17e arrondissement, in het 19e bij de avenue de Flandre en een van de voorsteden aan de noordkant van Parijs; Sarcelles, ook wel 'Klein Jeruzalem' genoemd. Algerijnse Joden verhuisden erheen nadat Algerije onafhankelijk van Frankrijk werd, en ook andere Joodse Noord-Afrikanen - onder wie Marokkanen en Tunesiërs - vonden in deze wijk een toevluchtsoord.

 Frankrijk wordt momenteel gekenmerkt als het gevaarlijkste land voor de Joden. Het aantal antisemitische incidenten steeg in Frankrijk met 100%, waarvan de helft van de incidenten geclassificeerd wordt als "racisme" dat gericht is tegen Joden, ook al zijn de Joden met een minderheid van minder dan één procent van de bevolking in het land. "De oorlog in Gaza was de trigger om de haat voor Israël uit te drukken en de teugels van het antisemitisme weer op te pakken," zei Roger Cukierman, de voorzitter van de Vertegenwoordiging van de Raad van Joodse Organisaties in Frankrijk, die tevens vice-voorzitter van het World Jewish Congress is. "Bijna onmiddellijk veranderde de kritiek op Israël of oppositie tegen de oorlog in een weidse oproep tegen de Joden." Aanzetten tot haat en antisemitisme online en op social media is ook uitgegroeid tot een trend. Ontkenning van de Shoah wordt online verspreid en veel websites worden gebruikt als voedingsbodem voor haat. Opvallend is dat het antisemitisme zijn vijandigheid eerder richt tegen het Joodse volk en niet zozeer tegen het joodse geloof.

Wie een Franse krant openslaat, stuit op een toenemend aantal berichten over antisemitisme. In 2014 werden er 851 antisemitische incidenten gemeld in Frankrijk. Met name de Parijse wijk Sarcelles was vaak het toneel van Islamitisch geweld tegen Joden en de staat Israel. In juli 2014  werd de belangrijkste koosjere supermarkt Naouri van de buurt tot op de grond afgebrand, net als een lokale joodse apotheek. De nabijgelegen synagoge in Garges werd met brandbommen aangevallen, maar daar werd gelukkig  dankzij een paar dozijn Joodse vrijwilligers weinig schade toegebracht. Een politie ambtenaar noemde het de 'Parijse Intifada'. Honderden, voornamelijk Arabische en Noord-Afrikaanse jongeren marcheerden door de straten met staven en knuppels, terwijl ze "Dood aan Israël" schreeuwden aldus het Franse dagblad Le Figaro.
In december van hetzelfde jaar werd de 'David Ben Ichay Synagoge' in Belleville (19e arrondissement) onder vuur genomen en enkele dagen later op een vergelijkbare manier het Al Haeche kosjer restaurant beschoten met een automatisch geweer. De schade bleef beperkt en er vielen geen gewonden, omdat de aanval in de vroege morgen plaats vond. Het restaurant werd met hetzelfde type vuurwapen aangevallen als de David Ben Ichay Synagoge.

De Franse antisemitisme-waakhond SPCJ telde vorig jaar 808 antisemitische incidenten. De ergste van al deze aanslagen vond plaats op 9 januari 2015, vlak na de aanslag op de redactie van het blad Charlie Hebdo, toen Amedy Coulibaly in de buitenwijk Vincennes, in de joodse supermarkt Hyper Cacher, drie Joodse klanten en een medewerker in koele bloeden vermoordde. De reacties van de Fransen waren uiteraard hartverwarmend. Maar zouden er ook zoveel mensen de straat op zijn gegaan als alleen de aanslag bij de Hyper Cacher had plaatsgevonden?

Op dinsdag 3 en woensdag 4 februari 2015, een maand na de aanslagen in Parijs waagt een Israëlische journalist zich met een keppeltje evenals de gekende tsitsit (joodse gebedskwasten) op straat kriskras door de Franse hoofdstad. Tien uur lang wandelt hij door de verschillende stadswijken zonder een woord te zeggen. Vijandige blikken, spuugpartijen en scheldwoorden tonen het groeiende antisemitisme. Journalist Zvika Klein, die normaal vanuit Jeruzalem werkt, wilde zelf eens aan den lijve ondervinden hoe het voelt om als Jood in Parijs rond te lopen. Op zondag 15 februari 2015 plaatste hij zijn ervaringen op YouTube. Voor zijn video getiteld, '10 Hours of Walking in Paris as a Jew', had Klein zich duidelijk laten inspireren door een andere video waarin Shoshana Roberts bij herhaling seksueel werd beledigd en uitgescholden terwijl zij een wandeling maakte in New York. Sinds die video op YouTube verscheen werd die reeds 39 miljoen keer bekeken.

Vlak na de januari 2015 aanslagen in Parijs roept de Israëlische premier Netanyahu Franse Joden op om naar Israel te vertrekken en trekt 40 miljoen euro uit om de emigratie van Joodse Europeanen te bevorderen. Het immigratieplan doelt vooral op Joden uit Frankrijk, Oekraïne en België. De Franse Premier Valls stak daarop de Fransen van Joodse afkomst een hart onder de riem door ze op te roepen om toch vooral te blijven want; "la France sans les Juifs de France n'est plus la France" - Frankrijk zonder de Franse Joden is Frankrijk niet meer. Of zij geluisterd hebben is moeilijk te zeggen maar het feit is dat nog nooit zoveel Franse Joden het land verlieten als in 2015. Onveiligheid speelt een belangrijke rol, maar ook de economische malaise. Het Israëlische Jewish Agency noteerde aan het eind van het jaar ruim 7.000 Franse immigranten. Dit jaar, is de verwachting, zullen er nog vele duizenden volgen aldus het Agence Juive. De Agence Juive is de organisatie die de migranten helpt bij het definitieve vertrek naar Israël. De 'Israël, aller simple' - enkeltje Israël - wordt in het Hebreeuws 'aliyah' genoemd wat letterlijk opstijging naar heiligheid betekent.  Deze enkele reis naar Israël wordt volledig vergoed door de Agence Juive. Ondanks de uittocht is de Joodse gemeenschap in Frankrijk nog altijd de grootste in Europa. De Franse moslimgroep, ook de omvangrijkste in Europa, is naar schatting tien maal groter.

Op vrijdag 13 november wordt Parijs opnieuw opgeschrikt door een reeks van gruwelijke terroristische aanslagen. Het 11e arrondissement is de thuisplaats van het Bataclan Theater, eens een mytische concertzaal en plotseling het doelwit van een terroristische aanslag, terwijl er een concert plaatsvond van de Palm Desert Scene band 'Eagles of Death Metal'. Om 21.40 uur stopt een zwarte Volkswagen Polo voor de deur van het theater. De groep is al 45 minuten aan het spelen en de zaal is met 1.500 man afgeladen vol. Ondanks de naam speelt de groep geen metal maar blues rock. Het publiek is divers, van jong tot oud, er zijn ouders met hun tienerkinderen. "De sfeer was uiterst gemoedelijk, de zanger maakte grapjes en er werd gedanst", aldus een ooggetuige.

Drie zwaar bewapende terroristen, onder wie de Fransman Omar Ismail Mostefai, dringen de concertzaal binnen. Met automatische vuurwapens wordt vanaf het balkon geschoten op de bezoekers. Verschillende malen herlaadden ze hun wapens ondertussen roepend "Allahoe akbar". Minder dan drie uren later hebben zij 90 mensen gedood en 99 anderen zwaar gewond. Op social media wordt verwezen naar het feit dat Bataclan Joodse eigenaars heeft. In het verleden zou het theater door islamitische activisten zijn bedreigd, vanwege de programmering van voor Palastijnen, Arabieren en moslims, beledigende activiteiten.

Parijs was wederom in shock. In januari 2016 had ik een interview met onze ambassadeur in Frankrijk, ZE Mr. Ed Kronenburg en ook hij voelde dat Parijs na de aanslagen angstiger was geworden. Joodse kinderen worden nu door militairen naar school gebracht. Mede naar aanleiding van de documentaire van Filemon Wesselink vraag ik aan mijn Joodse vrienden in Parijs (oud-collega's uit mijn werkzame leven bij Philips en Siemens) of zij bang zijn geworden om met een keppeltje over straat te lopen? Een enkeling geeft het toe, de anderen dragen het helemaal niet. "Ik heb gewoon geen zin om uitgescholden te worden". "Ik weet dat de regering haar uiterste best doet om de Joodse gemeenschap te beschermen, maar Parijs lijkt steeds onveiliger te worden voor joden, er zijn wel degelijk no-go-zones voor Joden". Zijn ze bepaalde dingen anders gaan doen? Opvallend is dat net als de geïnterviewden in de documentaire van BNN, een aantal de Mezuzah bij hun voordeur hebben weggehaald. Een Mezuzah is een klein langwerpig doosje met daarin een klein stukje perkament waarop twee passages uit de Thora geschreven zijn. Al sinds Bijbelse tijden houden Joodse mensen zich aan het gebod deze kleine doosjes in het bovenste derde gedeelte op de rechterdeurpost te bevestigen. Door de Mezuzah aan te raken bij binnenkomst en het verlaten van de ruimte, wordt men herinnerd aan Gods leiding.

Wie joods Parijs wil zien gaat naar de wijk Marais, waar toeristen naar folkloristische etalages met menora's turen en in de rij staan voor heerlijke falafels en waar de geur van warme pastrami en borscht u tegemoet komt vanuit de restaurantjes en koosjere winkels. De omgeving van de rue des Rosiers is al sinds de 12e eeuw een joodse wijk. Vroeger was deze straat een weg die langs een deel van de omwalling van Filips August liep, met tuinen waarin rozenstruiken - rosiers -  groeiden. Aan het einde van de 14e eeuw werd de Joodse gemeenschap uit de wijk verbannen, maar werd later weer teruggehaald, vermoedelijk om er terug inkomsten uit te halen. In de 20e eeuw werd de wijk aangevuld met Joden uit Rusland en Polen die op de vlucht waren voor de pogroms en later voor het naziregime.
Op warme dagen in de rue des Rosiers, rue Pavée en de rue des Écouffes lijken Jaffa noch de oude stad van Jerusalem niet erg ver weg. Zwarte orthodoxe kleding, keppeltjes en mannen met grote zwarte hoeden en dito overjassen zie je overal op straat. Op de schoolpleinen voetballen jongens die hun bar mitswa nog niet gedaan hebben, in korte broeken en gestreken witte shirts, met hun beginnende bakkebaarden half verstopt onder hun keppels. De angst lijkt hier even ver weg. Winkels dragen namen als Goldberg, Silberstein, Panzer, Korcarz,  en  Finkelsztajn. Finkelsztajn zit er al sinds 1946 en daar ga je voor specialiteiten als 'gehakte herring' uit Polen, 'körözot' (kaas met paprika) uit Hongarije en 'vatrouchka', kaastaart uit Midden Europa. Voor 'borscht', 'baba ghanoush' en het meest malse pekelvlees ga je naar Panzer die zichzelf de koning van de pastrami noemt en voor 'gehackte leber', naar Korcarz. Het befaamde restaurant van traiteur Jo Goldenberg bestaat helaas niet meer. Hij gooide de handdoek in de ring in 2006. In 1982 was dit restaurant nog het doelwit van een terroristische aanslag waarbij zes klanten werden gedood. Jo Goldenberg zelf stierf in 2014.

Wandelend door de Marais kom je overal gedenkplaten tegen

Jammer genoeg zie ik bij elk bezoek aan deze levendige wijk dat het hart van de joodse gemeenschap in Parijs verandert. Door de enorme stijging van de onroerendgoedprijzen, de economische malaise en misschien ook de angst, sluiten groenteboeren, bakkers, boekhandels en café's hun deuren. In de vroeger hamam zit nu een modewinkel, net als in het pand van Jo Goldenberg. Chique boetieks waar een jurk één maandloon kost.
Wandelend door de wijk kom je overal gedenkplaten tegen, bijvoorbeeld in de rue de Sevigne bij het vroegere Lycée Victor Hugo, de l'École de filles de la rue de Sevigne en in de rue des Écouffes nr. 6 en 10. Daar kun je nog het opschrift lezen: 'École primaire de jeunes Israélites', waarvan alle kinderen gedeporteerd werden. De stad Parijs onderhoudt vandaag de dag bijna 1300 gedenkplaten. Iets meer dan 1000 gedenkplaten houden verband met de gebeurtenissen van de Tweede Wereldoorlog.

In de nacht van 16 juli 1942 vond in deze wijk de grootste razzia plaats in de Franse en Parijse geschiedenis. Ruim 13.000 Joden, waaronder 4115 kinderen werden ondergebracht in het stadion Velodrome d’Hiver, beter bekend als Vel d’Hiv. De mannen en vaders gingen rechtstreeks naar Auschwitz, de vrouwen en kinderen werden in veewagens naar een doorgangskamp in de Parijse wijk Drancy gestuurd. Na een paar dagen werden de vrouwen van hun kinderen gescheiden en eveneens gedeporteerd naar Auschwitz. De kinderen bleven achter, sommigen waren nog geen 3 jaar. Als laatste werden ook zij gedeporteerd. De Franse politie ging in ruil voor een grote mate van onafhankelijkheid akkoord om Joden op te pakken en te deporteren. De aanhoudingen in juli 1942 gingen de hele zomer door. In totaal werden in de oorlog zo’n 80.000 Franse Joden gedeporteerd en op 4.000 na vonden zij allen de dood. Ongeveer 70.000 werden naar Auschwitz gestuurd en de overigen werden gedeporteerd naar Majdanek, Sobibor en een klein aantal naar Buchenwald. Deze schandvlek in de Franse geschiedenis werd indringend beschreven in de bestseller van Tatiana de Rosnay en in 2010 verfilmd: "Elle s'appelait Sarah", haar naam was Sarah".

In de derde zijstraat van de rue des Rosiers, de rue Pavée, zo genoemd omdat dit de eerste geplaveide straat van Parijs was, ligt de Agoudas Hakehilos Synagogue. De synagoge, gebouwd in 1913,  ligt een beetje verscholen in een bocht op nummer 10 en is ontworpen door Hector Guimard (1867-1942).  Opmerkelijk, want hij was namelijk een architect van woonhuizen (Castel Béranger) en vooral bekend van de art nouveau metro-ingangen. Deze synagoge is dus wat dat betreft een vreemde eend in de bijt. De oplossing ligt in het feit dat Guimard een Joodse vrouw had en zodoende betrokken was bij de Joodse gemeenschap. Deze buurt is dichtbebouwd en Guimard had dan ook weinig ruimte voor de synagoge. Van buiten is er eigenlijk niet veel aan te zien, behalve dan de vijf meter smalle art nouveau façade. Het interieur daarentegen is prachtig, mede dankzij het vele licht dat binnenkomt dankzij grote glaspanelen in de dakconstructie. Verder is het interieur rijk gedecoreerd in de stijl die hem zo lief was. In 1941 de dag na Jom Kipoer (de Grote Verzoendag) werd de synagoge samen met vijf andere synagogen in Parijs zwaar beschadigd tijdens een antisemitische bomaanslag. Reden voor Guimard om te verhuizen naar de Verenigde Staten. Hij overleed in 1942 in New York, waar hij mede door de angst voor de oorlog en omdat zijn vrouw Joods was, was gaan wonen.

De signatuur van Hector Guimard in de wand bij rue Pavée 10

Sinds 2007 heeft de Marais een stadstuin die vernoemd is naar Anne Frank. De 4000 vierkante meter grote 'Jardin Anne Frank', ligt verscholen achter de rue Beaubourg aan de impasse Berthaud (3e). In het hart van de tuin is een loot geplant van de beroemde oude kastanjeboom waarop Anne uitkeek vanuit het Achterhuis. De tuin werd geopend op 20 juni 2007 door de toenmalige Parijse burgemeester Bertrand Delanoë. Ernaast, in de rue du Temple, kunt u een bezoek brengen aan het Musée d'Art et d'Histoire du Judaïsme. Een ultramodern museum in een historisch pand waar de bezoeker op ontdekkingstocht gaat en zich kan verdiepen in de joodse cultuur. Dit is een museum waar u gegarandeerd een beter inzicht krijgt in de verschillende joodse levenswijzen.

Pardonne, mais n'oublié pas
Eens per jaar vindt wereldwijd de joodse herdenking plaats van de slachtoffers van de Jodenvervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog én de herdenking van de opstand van het Getto van Warschau. 'Jom Hasjoa' staat voor Holocaust herdenkingsdag en vond dit jaar  plaats vanaf zonsondergang woensdag 4 mei tot zonsondergang donderdag 5 mei.  Gedurende die 24 uur staat men stil bij de vernietiging van de zes miljoen Europese Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog, en bij de invloed van de sjoa op het Joodse volk. Volgens de joodse kalender valt Jom Hasjoa elk jaar op 27 Nisan. De officiële naam van de dag luidt: Jom Hashoa wehagewoera - de dag van vernietiging en heldendom - het laatste om aandacht te schenken aan de verzetsdaden tegen de nazi's. In Parijs vinden de herdenkingen plaats bij het Mémorial de la Shoah, rue Geoffroy-l'Asnier 17, en bij het Mémorial de la Déportation, Square de l'Ile de France - quai de l'Archévêché,

Het 'Mémorial de la Shoah' in de Marais. Bij de ingang een stenen muur met daarop 76.000 namen

In de rue Geoffroy l’Asnier brandt al sinds 1956 in een crypte een eeuwige vlam ter herdenking van de slachtoffers van de Holocaust. Het 'Mémorial de la Shoah' in de Marais. Bij de ingang een stenen muur met daarop 76.000 namen. De namen van alle Franse joden die in de Tweede Wereldoorlog naar Duitse vernietigingskampen zijn gedeporteerd. Slechts een fractie van dit aantal keerde levend terug. Onder de 76.000 waren ongeveer 11.000 kinderen. Het Mémorial werd in 2005 vergroot en heringericht naar aanleiding van de 60e verjaardag van de bevrijding van het concentratiekamp Auschwitz.

Aan de overzijde van de Seine op de oostpunt van het Île de la Cité bevindt zich het 'Mémorial des Martyrs de la Déportation'. Dit ondergrondse monument, gelegen op de plaats van een vroeger lijkenhuis, herdenkt waardig alle 200.000 Fransen die de Nazi-kampen niet hebben overleefd. Een indrukwekkende wand met evenveel lichtjes als er slachtoffers waren. "Pardonne, mais n’oublié pas" – "Vergeef, maar vergeet niet". Diep geroerd kom je weer boven.

'Mémorial des Martyrs de la Déportation'.

De grootste synagoge van Frankrijk en zelfs Europa bevindt zich aan de rue de la Victoire 44 in het 9e arrondissement. De Grande Synagogue de la Victoire, werd gebouwd tussen 1867 en 1874, door de Franse architect Alfred-Philibert Aldrophe, met financiële steun van de familie Rothschild en biedt plaats aan 1800 personen. Na de oorlog, is er veel inspanning geleverd om het godsdienstig, artistiek en cultureel joods erfgoed te beschermen. Ook deze synagoge raakte zwaar beschadigd na een aanval van rechts-extremisten in oktober 1941 de dag na Kipoer. Hij werd gerestaureerd in 1967 met financiële steun van de stad Parijs. Inmiddels is deze synagoge ook eigendom van de stad Parijs en op 11 december 1987 geclassificeerd als historisch monument.

In het hart van het 17e arrondissement wordt gebouwd aan wat de Stad Parijs noemt het symbool van hoop voor alle Joden in Europa: 'Centre Européen du Judaïsme' - Het European Jewish Center. De bouw naast het nieuwe Paleis van Justitie moet in de lente 2017 klaar zijn. Het gebouw, groot 4.900 vierkante meter, verdeeld over 8 verdiepingen, bevat een synagoge, bibliotheek, theater en cultureelcentrum. De benodigde 10 miljoen wordt bijeengebracht door de Franse staat (2,7 miljoen) en particuliere investeerders. De stad Parijs heeft de benodigde grond ter beschikking gesteld. Het ontwerp is van de Franse architecten Brumo Fléchet en Stéphane Maupin. Het centrum zal worden gevestigd op de hoek van de rue de Courcelles en boulevard Reims.

Artist impression van het in aanbouw zijnde 'Centre Européen du Judaïsme'

Een symbool van hoop........... Mijn Joodse vriend schudt zijn hoofd. "Waarom haten ze ons vanwege ons keppeltje? Wij haten hen toch ook niet vanwege hun hoofddoek? .Onze godsdiensten komen sterker overeen dan dat ze verschillen en bij iedereen stroomt hetzelfde bloed door de aderen".  Ik herhaal nog even de woorden van de Franse premier Manuel Valls: "Frankrijk zonder de Franse Joden is Frankrijk niet meer".
Zou het dan niet mooi zijn als iedereen daar "Insjallah" op antwoordt.

Met dank aan:
  • Centre Communautaire Juif de Paris, Maison de quartier, 119 Rue la Fayette
  • Centre d'Art et de Culture, Association culturelle, 39 Rue Broca
  • Maison de la Culture Juive, Centre culturel, 20 Rue André Pontier
Adressen: 

  • Diasporama (boeken en joodse artefacts) 20 rue des Rosiers 75004
  • Art 25 (galerie joodse kunst) 25 rue des Rosiers 75004
  • Sacha Finkelsztajn (bakker traiteur) 27 rue des Rosiers 75004
  • Panzer (slager traiteur)  26 rue des Rosiers 75004
  • Korcarz (slager traiteur) 29 rue des Rosiers 75004
  • L’As du Fallafel (koosjer restaurant) 34 rue des Rosiers 75004
  • Cash Cacher Naouri (kruidenier) 1 rue Des Hospitalières Saint Gervais 75004
  • Boucherie Norbert (slagerij) 7 rue Écouffes 75004
  • Librairie du Progrès (joodse bibliotheek) : 23 rue des Écouffes 75004
  • Florence Kahn (traiteur) 24 rue des Écouffes 75004
  • Bazar Suzanne (religieuse artikelen) 14 rue Ferdinand Duval 75004
  • Synagogue Agoudas Hakehilos, 10 rue Pavée 75004
  • Mémorial de la Shoah, 17 rue Geoffroy l’Asnier 75004
  • Musée d’Art et d’Histoire du Judaïsme, 71 rue du Temple 75003
  • Mémorial des martyrs de la Déportation, Allée des Justes de France 75004
  • Grand Synagogue, 44 Rue de la Victoire 75009
  • Centre Européen du Judaïsme, rue de Courcelles -boulevard Reims 75017
  • Jardin Anne Frank, impasse Berthaud 75003