CIMETIÈRE DU MONTPARNASSE

Montparnasse is in de 17e eeuw nog landelijk gebied. Le mont Parnasse, een hoop gruis, ontstaan bij het uitgraven van de catacomben. Hier kwamen de studenten hun gedichten declameren in ruil voor een belastingvrij wijntje in een van de Guingettes. Zelfs de molenaar van de moulin de la Charité vult in zijn vrije tijd de glazen. Er wordt lustig gedanst, gedronken en gefeest in de straat van plezier letterlijk de rue de la Joie, nu de huidige rue de la Gaîté (straat van de vrolijkheid). Het gebied groeide uit tot een levendig Parijs centrum met cafés, bordelen en danstenten. De cancan werd hier eerder gedanst dan in de Moulin Rouge. De stad Parijs besluit echter tot de aanleg van een kerkhof op een naastliggende akker, waar de broeders van de Gemeenschap van Barmhartige Broeders hun overleden confraters al hun laatste rustplaats hebben gegeven. Rond de moulin de la Charité, niet ver van het Charité ziekenhuis. De plaatselijke uitbaters komen in opstand, maar als de stad beloofd om een bedrag te betalen per dode die in de grond wordt gestopt, wordt er naast de nieuwe dodenakker lustig verder gefeest. Oorspronkelijk worden tien hectaren gereserveerd, maar een halve eeuw later wordt het Cimetière du Sud al uitgebreid tot de huidige achttien hectaren. De eerste teraardebestelling vindt plaats op 25 juli 1824. Vijftig jaar later is het de rustplaats van bijna vierhonderdduizend Parijzenaars en is de naam al lang veranderd in Cimetière du Montparnasse.

 

De rustplaats van bijna vierhonderdduizend Parijzenaars; Cimetière du Montparnasse

 

De beroemde namen op deze begraafplaats zijn vooral te danken aan de periode vanaf 1900 als la bohème, het artiestenwereldje van Montparnasse een begrip wordt. Veel beroemdheden die hier zijn begraven hebben een groot deel van hun leven in deze wijk doorgebracht. Vooraanstaande figuren, dichters, schrijvers en kunstenaars, velen niet van Franse afkomst, politieke vluchtelingen gevlucht voor een dictatuur, om in Parijs te kunnen genieten van de vrijheid van meningsuiting.  Arme migranten op de vlucht voor de ellende in eigen land. Troost zoekend bij de blozende Bretonse meisjes aangevoerd vanuit Bretagne. Montparnasse; eindstation, het symbool van vertrek en aankomst genoemd naar de straten in de omgeving van het station:  de rue du Départ (vertrek) en de rue de l'Arrivee (aankomst)

Bijzondere graven, bijzondere mensen

Enkele namen: Beeldhouwers waaronder Ossip Zadkine (De Verwoeste Stad - Rotterdam), Constatin Brancusi (De Kus), Cesar Balldacini (La Pouce - De Duim), Frédéric Auguste Bartholdi (Vrijheidsbeeld van New York). Zanger en componist Serge Gainsbourg. Fotograaf Man Ray en schrijvers waaronder Samuel Beckett (Waiting for Godot), Charles Baudelaire (Les fleurs du mal en La révolte), De grondleggers van het existentialisme, Jean-Paul Sartre filosoof en zijn levensgezellin Simone de Beauvoir, filosoof en feministe. Nederlanders: autofabrikant André Citroën (originele naam Limoenman) en cineast Joris Ivens.

De hoofdingang van het kerkhof ligt aan de Boulevard Edgar Quinet, vernoemd naar de historicus en filosoof Edgar Quinet. Ook hij werd in 1875 hier op deze begraafplaats ter aarde gesteld. De dodenakker is ingedeeld in het Grand Cimetière en het Petit Cimetière en wordt gescheiden door de rue Émile Richard, de enige straat in Parijs zonder levende bewoners en huizen. Vroeger kwamen hier liefdesparen in hun auto's, met gedoofde lichten, horizontaal de liefde bedrijven. Slagbomen aan het begin en aan het einde van de straat hebben dit nu onmogelijk gemaakt. De eeuwige rust is letterlijk en figuurlijk weer teruggekeerd. De begraafplaats is ingedeeld in 30 divisies waarvan een divisie, divisie 5, plaats biedt aan een Israëlische begraafplaats. En de molen? Die staat er nog steeds, in sectie 9, te midden van de doden, letterlijk gekortwiekt als symbool van het stilstaande leven.

Het familiegraf van Charles Pigeon

Een van de meest gefotografeerde graven zijn die van Charles Pigeon en zijn vrouw (divisie 22). De uitvinder van de anti-explosielamp. “Le Lit Conjugal" stelt Pigeon voor, half opgericht, lezend bij het licht van zijn beroemde lamp, naast zijn rustende vrouw die in een vredige slaap verzonken is.

Serge......Je t'aime getuigenis van de vele vrouwelijke fans

Het graf van Serge Gainsbourg (Divisie 1). Het ademt dezelfde sfeer als dat van Jim Morrison op Père Lachaise. Vol afdrukken van rode lippen, tekeningen en liefdesverklaringen; "Je t'aime moi non plus".  140 Gitanes sigaretten per dag en grote hoeveelheden whisky leiden uiteindelijk tot zijn dood in maart 1991. De arts constateert een 'natuurlijke' dood. 

Het graf van Jean-Paul Sartre en Simone De Beauvoir is tijdelijk in onderhoud

Bij de hoofdingang bevindt zich het graf van de beroemdste existentialisten Sartre en de Beauvoir. Het is een eenvoudig graf, geheel in tegenstelling tot zijn begrafenis waar de begrafenisstoet werd gevormd door meer dan vijftigduizend mensen in een meer dan drie kilometer lange stoet. Het verhaal gaat dat op het moment dat de kist in de groeve zakt, iemand die in een boom geklommen was om alles goed te zien, zijn evenwicht verliest en uit de boom boven op de kist valt. Zes jaar later sterft ook zijn levensgezellin.

'De Kus' van Brancusi; nog nooit werd een kus zo mooi en minimalistisch voorgesteld.

Eindig je bezoek met het beeld 'Le Baiser' (De Kus) uit 1909 van de Roemeense kunstenaar Constantin Brancusi (voor de buitenmuur in de hoek van de 19e en 22e divisie). Het bevindt zich op het graf van T. Rachevskaia een echtpaar dat samen zelfmoord pleegde. In een vierkant blok zijn net voldoende inkepingen aangebracht om er een kussend paartje in te zien. Of zoals Brancusi ooit zelf citeerde: "Eenvoud is geen doel. Als je de werkelijke betekenis van dingen benadert, bereik je de eenvoud ondanks jezelf". Nog nooit werd een kus zo mooi en minimalistisch voorgesteld.

TIP: Combineer een bezoek aan de begraafplaats op zondag met de Marché de la Création Montparnasse gelegen aan de zelfde boulevard Edgar Quinet. Elke zondag van 10.00 uur tot 19.00 uur exposeren 120 kunstenaars hun werk dat ook te koop is. Zie mijn eerder geschreven blog over deze kunstmarkt.

TIP: Een ongekend uitzicht over Parijs en het Cimetière du Montparnasse heeft u van de 56e en 59e verdieping van de 210 meter hoge Tour Montparnasse. De bouwwerkzaamheden aan deze zwarte monolith duurde van 1961 tot 1973. De ingang zit aan de rue de l'Arrivée en is dagelijks geopend van 09.30 uur tot 22.30 uur. Metrostation Montparnasse-Bienvenue. Bekijk ook zeker de spectaculaire website.

Cimetière du Montparnasse, boulevard Edgar Quinet 3, 14 arrondissement, metro , Raspail, Gaîté. Helaas geven de conciërges geen plattegronden meer af. Bij elke ingang staat een plattegrond afgebeeld met de graven van bekende personen en de diverse divisies. Geopend alle dagen vanaf half maart tot en met oktober van 8.00 uur tot 18.00 uur (zaterdag vanaf 08.30 uur en zondag vanaf 09.00 uur) Vanaf november tot en met half maart van 8.00 uur tot 17.30 uur (zaterdag vanaf 08.30 uur en zondag vanaf 09.00 uur)