DE SLAK VAN PARIJS

Met de slak bedoel ik het spiraalvormige patroon van Parijs binnen de Périphérique, met nummers 1 tot en met 20, beginnend vanuit het centrum naar het noordoosten van de stad. Deze indeling dateert uit 1860 en is sindsdien nooit meer veranderd, hoewel de zakenwijk La Défense vaak officieus de bijnaam het 21^e arrondissement krijgt. 

De geschiedenis van de arrondissementen van Parijs begint in 1795 ten tijde van de Franse Revolutie. De Franse hoofdstad was toen veel kleiner dan nu. Toen de hoofdstad meer dan 100.000 inwoners telde, waardoor het bestuur van de stad steeds ingewikkelder werd, besloot de revolutionaire regering  48 onderverdelingen te creëren, de zogenaamde revolutionaire secties die elk over een politiebureau beschikte. Maar aangezien er aanzienlijke verschillen in bevolkingsomvang en omvang tussen de districten bestonden, waren sommige commissarissen veel verantwoordelijker dan anderen. Deze kritieke situatie bracht het bestuur ertoe de indeling van de districten te wijzigen om deze min of meer gelijk te maken. Deze aanpak werd later gerealiseerd met de wet ’19 Vendémiaire An IV’. Vendémiaire is de naam van de eerste maand van de Franse republikeinse kalender. An IV, betekent jaar IV, waarbij het jaar IV verwijst naar het vierde jaar sinds de oprichting van de Franse republiek, wat overeenkomt met 1795. Op 11 oktober 1795 werd het grondgebied van Parijs verdeeld in 12 arrondissementen, oplopend van links naar rechts en verdeeld in twee afzonderlijke lijnen aan weerszijde van de rivier de Seine. Negen arrondissementen bevonden zich op de rechteroever en slechts drie op de linkeroever.

 1795 Parijs onderverdeeld in 12 arrondissementen en 48 quartiers

Parijs 1797

In 1860 leidde de uitbreiding van Parijs tot aan de stadsomwalling van Thiers tot een nieuwe indeling. In het Tweede Keizerrijk onder leiding van Napoleon III en de prefect van de Seine, Baron George Eugène Haussmann, werden de stadsgrenzen opnieuw gedefinieerd met de annexatie van de dorpen: Grenelle, Vaugirard, Bercy, Charonne, Belleville, La Villette, La Chapelle, Montmartre, Batignolles, Passy en Auteuil. Het doel was de stad te reorganiseren om de snelle groei en de bevolkingsgroei te accommoderen. Deze reorganisatie zorgde voor een betere structuur van de hoofdstad, waardoor er kleinere, beter beheersbare bestuurlijke eenheden ontstonden. Het was daarom noodzakelijk om de plattegrond van Parijs te herzien, de arrondissementen opnieuw te tekenen en samen te voegen om zo nieuwe arrondissementen te creëren. Op voorstel van Napoleon III, ontstonden zo twintig arrondissementen.

De annexatie van de voorsteden. Parijs groeit van 12 naar 20 arrondissementen

 

Napoleon III en de prefect van de Seine, Baron George Eugène Haussmann

Het eerste plan voor de hoofdstad voorzag erin dat nummer 13 werd toegekend aan het huidige 16e arrondissement, een idee dat de rijke inwoners niet beviel. Destijds betekende de uitdrukking "trouwen in het stadhuis van het 13e arrondissement" immers samenwonen zonder getrouwd te zijn, in concubinaat, aangezien dit arrondissement nog niet bestond. Het idee om geassocieerd te worden met de uiting van een moreel onaanvaardbare levensstijl viel niet in goede aarde bij de rijke inwoners, die vervolgens lobbyden om de indeling anders vorm te geven. Het is ondenkbaar dat de bovenlaag van de Parijse samenleving met dit hoogst ongepaste idee geassocieerd zou worden. Om de onvrede van burgemeester Jean Frédéric Possoz te sussen, herzag Haussmann zijn ontwerp en stelde een nieuw plan voor met een spiraalvorm met de klok mee. De slak was geboren en Auteuil en Passy werden geïntegreerd in het 16^e arrondissement en nummer 13 werd toegewezen aan een arbeiderswijk.

De huidige indeling van Parijs met 20 arrondissementen

Elk arrondissement is over het algemeen onderverdeeld in vier ‘quartiers’: één in het noordwesten, één in het noordoosten, één in het zuidwesten en één in het zuidoosten. Deze onofficiële onderverdelingen zijn de sporen van de revolutionaire stromingen die ontstonden tijdens de deling van Parijs na de Franse Revolutie. De arrondissementen zijn meer dan alleen een administratieve afdeling van de stad. Ze vertegenwoordigen voor Parijzenaars heel verschillende werelden en roepen allemaal clichés op die, bijdragen aan de charme van de hoofdstad. De welgestelde wijken liggen in het westen van Parijs, met het 7e arrondissement (Invalides, Saint-Thomas-d'Aquin, École Militaire), het 8e arrondissement (Champs-Élysées, Madeleine), het 15e arrondissement (Grenelle, Vaugirard) en het 16e arrondissement ( Auteuil, Muette, Porte Dauphine). Prachtige gebouwen, rustige en charmante straten, een zekere leeftijdsgroep, zakenlui...  Kortom ze behoren bij 'les beaux quartiers'.

 De arbeiderswijken vastgelegd door Charles Marville

Vervolgens vinden we de meeste arbeiderswijken in het noordoosten van Parijs. Tijdens de industriële revolutie van 1840 vestigden fabrieken en arbeiders zich in het huidige 18e, 19e en 20e arrondissement. Dit zijn tevens hotspots van immigratie, want hier werden betaalbare woningen gebouwd, speciaal voor nieuwkomers uit Oost-Europa, vervolgens uit de Maghreb, Sub-Sahara Afrika en uiteindelijk Azië.

 De industriële revolutie

Dan is er het 13e arrondissement, dat Parijzenaars meteen aan Chinatown doet denken, met zijn Aziatische supermarkten, zijn exotische restaurants waarvan sommige karaoke organiseren, zijn Chinese Nieuwjaarsparades... Het 11e, de nieuwe trendy wijk, het 6e ( Saint-Germain des Prés ) is de wijk van de bobo's (acroniem voor burgerlijke bohemien) en literaire cafés, het 8e (Champs-Elysées) is de toeristische wijk... Kortom, elk arrondissement heeft zijn cliché... En natuurlijk zijn er uitzonderingen die de regel bevestigen. 

Elk arrondissement heeft een eigen burgemeester en een eigen stadhuis. Parijzenaars kiezen hun burgemeester nog steeds tijdens de gemeenteraadsverkiezingen, waarbij de burgemeester van Parijs in een tweede ronde door de gemeenteraad wordt gekozen. In 1982 werd Parijs gedefinieerd als zowel een gemeente als een departement, een unieke situatie in Frankrijk. De burgemeester deelt daarom bevoegdheden met de prefect, die primair verantwoordelijk is voor de politie. Anne Hidalgo is sinds 5 april 2014 namens de PS, Parti Socialiste, de socialistische partij, burgemeester van Parijs. Zij is de eerste vrouw die deze functie bekleedt. De van oorsprong Spaanse Hidalgo was onder de ambtstermijn van burgemeester Delanoë (2001-2014) zijn eerste adjunct. De arrondissements burgemeesters hebben voornamelijk een adviserende rol ten aanzien van het stadhuis van Parijs het Hôtel de Ville. 

Maar in Parijs zijn de arrondissementen veel meer dan een middel om de geografische ruimte te verdelen. Ze zijn een manier van leven, een sfeer, een bevolking, status en clichés, en het is waar dat ze bij Parijzenaars, goed bekend zijn en in stand worden gehouden. De Lichtstad wordt wereldwijd erkend voor haar schoonheid, geschiedenis en cultuur. De twintig arrondissementen bieden elk een ander inzicht in het Parijse leven en hebben hun eigen bijzonderheden en toeristische attracties.

 

75001 - 1e arrondissement: Louvre

Het hart van Parijs en, zoals de naam al doet vermoeden, bevind zich hier het Louvre, een emblematisch symbool van de Franse cultuur. Het maakt deel uit van het historische centrum van de stad en een belangrijke plaats van cultureel erfgoed in Frankrijk. Hier ontdek je ook de Tuilerieën en het Musée de l'Orangerie, het Palais Royal, de Place Vendôme, en de wijk Les Halles. Een must-see is het volledig gerenoveerde warenhuis La Samaritaine en de graanbeurs van Parijs de Parijse locatie van de Pinault-collectie .

 

Place Igor Stravinsky in het 1 arrondissement met de Stravinsky fontein ontworpen in 1982 en 1983 door Jean Tinguely en Niki de Saint Phalle

75002 - 2e arrondissement: Bourse

Hier bevindt zich het Palais Brongniart, de vroegere effectenbeurs van Parijs. Iets verder van het historische centrum zijn er vooral veel winkels.  Sommige plaatsen zijn echt een bezoek waard, zoals de Place des Victoires, de Tour Jean Sans Peur en diverse authentieke overdekte passages., de Galerie Vivienne, Galerie Colbert,  De Passage des Panoramas  Passage des Princes, Passage du Grand-Cerf. Het is ook in dit arrondissement dat Le Grand Rex is gevestigd.  Le Grand Rex is een bioscoop met de grootste filmzaal in Europa. Vooral door deze zaal is het gebouw bekend. Le Grand Rex is in de stijl van art deco gebouwd en valt sinds 1981 onder monumentenzorg.

 

75003 - 3e arrondissement: Temple

Als je een fan bent van museumbezoeken, is het 3e arrondissement de perfecte plek. Je vindt er het Musée des Arts et Metiers, wetenschap en technologie, het Musée Carnavalet vertelt de geschiedenis van de stad Parijs, het Picasso Museum maar ook het Nationaal Archief. De straten zijn gevuld met een verscheidenheid aan winkels en restaurants. Een deel van dit arrondissement maakt deel uit van de Marais en de Joodse buurt met het prachtige Musée d'Art et d'Histoire du Judaïsme, gewijd aan de Frans-Joodse cultuur vanaf de middeleeuwen tot nu.

 

'La Victoire'; het standbeeld van de onsterfelijkheid voor het Musée Carnavalet

75004 - 4e arrondissement: Hôtel-de-Ville

Het 4e arrondissement is een belangrijke culturele locatie waar de ‘Mairie de Paris’, met zijn prachtige gevel is gevestigd. In dit arrondissement ligt de wijk Marais, het is een levendige wijk met veel winkels, straatkunst, pride-vlaggen en bars vol leven. Als je meer wilt weten over de Franse en Parijse geschiedenis en cultuur, kun je naar de prachtig gerestaureerde Notre-Dame, het Centre George Pompidou, de Place des Vosges of naar het huis van Victor Hugo. In deze wijk bevindt zich ook een deel van de Joodse buurt met het Memorial de Shoah een herdenkingsplaats die tentoonstellingen en activiteiten aanbiedt.

 

75005 - 5e arrondissement: Panthéon

Zoals de naam al doet vermoeden, is het 5e arrondissement de thuisbasis van het Pantheon, een mausoleum waar grootheden worden geëerd die hun stempel hebben gedrukt op de Franse geschiedenis. Het is dè universiteitswijk, waar de Sorbonne zich bevindt. Je kunt ook de Jardin des Plantes, de Arènes de Lutèce, en de Grote Moskee van Parijs bezoeken, maar ook vele musea en beroemde straten waaronder de rue Mouffetard.

De binnentuin van de Grote Moskee in het 5e arrondissement

 

75006 - 6e arrondissement: Luxemburg

Met de voorname wijk Saint-Germain-des-Près. Hier vind je chique winkels, restaurants en de middeleeuwse Église de Saint-Germain-des-Prés, de oudste kerk van Parijs. Straten vol galerieën leiden naar de impressionistische kunstwerken van het Musée d'Orsay. Op het trottoir langs de Seine staan boekverkopers met oude boeken. Liefhebbers van literatuur kunnen bovendien naar de Boulevard Saint-Germain om een van de iconische cafés te bezoeken, zoals Flore, waar Hemingway, Sartre & de Beauvoir en andere schrijvers graag kwamen. Wandelen en relaxen doe je in de Jardin du Luxembourg, voor het Palais de Luxembourg waar de Senaat zetelt. Er zijn ook hier veel musea: het Musée du Luxembourg of het Museum voor de Geschiedenis van de Geneeskunde of de Monnaie de Paris. 

75007 - 7e arrondissement: Palais-Bourbon

Het is waarschijnlijk het arrondissement van Parijs waar de beroemdste monumenten te vinden zijn: er is de Eiffeltoren, de Assemblée Nationale, de Franse Tweede Kamer, in het Palais Bourbon, het Hôtel de Matignon, de woning van de Premier ministre en het Hôtel des Invalides met het graf van Napoléon. Voor museumliefhebbers het Musée d'Orsay, het Musée de la Légion d'Honneur, het Musée Rodin of het Musée Maillol.

Musée Rodin in het 7e arrondissement

 

75008 - 8e arrondissement: Élysée

De plaats van luxe met veel winkels, restaurants en paleizen. Het is de thuisbasis van het Élysée-paleis dat zijn naam aan dit arrondissement geeft, evenals het ministerie van Binnenlandse Zaken. Hier kun je een bezoek brengen aan het Grand Palais en het Petit Palais, de Arc de Triomphe, de Place Concorde met het Hôtel de la Marine, de Pont Alexandre III, het Parc Monceau en het Palais de la Découverte. De ‘gouden driehoek’; Avenue des Champs Élysées, Avenue Montaigne en de Avenue George V staan vol met luxe boetieks en gastronomische restaurants. Niet te missen; het beroemde cabaret Le Crazy Horse Saloon of Le Crazy Horse de Paris en het Musée Dior.

 

75009 - 9e arrondissement: Opéra

Een levendig arrondissement met zijn grote Haussmanniaanse boulevards vol met winkels en dansbars. Het dankt zijn naam aan de aanwezigheid van de Opéra Garnier, een ander emblematisch monument van de stad. Het is ook de thuisbasis van de warenhuizen Galeries Lafayette en Printemps. Verder de Passage Jouffroy met het wassenbeeldenmuseum Grévin, het beroemde theaters Folies Bergères en Casino de Paris.

Het wassenbeeldenmuseum van Parijs, Musée Grevin - Salle de la Coupole - Foto Musée Grévin

75010 - 10e arrondissement: Entrepôt

Dit  arrondissement, heette vroeger de Enclos Saint-Laurent, maar draagt nu de naam Entrepôt. Wandel hier vanaf de Place de la République (dat zich uitstrekt over verschillende arrondissementen) voor een wandeling langs het Canal Saint-Martin met zijn beroemde sluizen. Als je van Aziatische restaurants houdt, raad ik je een omweg aan naar de Brady Passage om te genieten van authentieke Indiase of Pakistaanse gerechten. Het is ook de thuisbasis van het Gare du Nord en het Gare de l'Est.

 

75011 - 11e arrondissement: Popincourt

Een trendy arrondissement vol leven en ideaal om 's avonds uit te gaan in République, Oberkampf of Bastille. De Place de la République ligt gedeeltelijk in dit arrondissement. Samen met de Place de la Bastille en de Place de la Nation, zijn het sterke symbolen van de Franse Revolutie en nog steeds zijn het plaatsen van demonstraties in Parijs. Het is ook de geboorteplaats van het Atelier des Lumières, en het Cirque d'Hiver Bouglione. Op nummer 5 van de rue Crespin du Gast is een klein Édith Piaf museum gevestigd. 

 

 Het Canal Saint-Martin met zijn beroemde sluizen - 10e arrondissement

75012 - 12e arrondissement: Reuilly

Een van de longen van Parijs. De perfecte plek om een wandeling te maken in het Bois de Vincennes en het meer van Daumesnil om het Château de Vincennes te zien. Je kunt ook een wandeling maken over het Viaduc des Arts en de promenade Plantée, Het is ook de thuisbasis van de Opéra Bastille, het Gare de Lyon, Bercy Village en het Palais de la Porte Dorée met het Museum over de geschiedenis van de Immigratie en het Porte Dorée aquarium.

 

75013 - 13e arrondissement: Gobelins

Deze wijk is gemaakt voor liefhebbers van de Chinese cultuur, aangezien het de thuisbasis is van Chinatown. Je kunt een wandeling maken in de Butte-aux-Cailles, de Cité Florale, het Parc de Choisy of Place d'Italie, Struinen langs de Seine en een bezoek brengen aan de François Mitterrand-bibliotheek, of Les Docks, de Cité de la Mode et du Design, in de volksmond de groene gifslang genoemd.  Of het dorp Gobelins en de Manufacture des Gobelins, Als je van straatkunst houdt, is dit een gelegenheid om vele enorme murals te bewonderen.

 

13e Arrondissement, Butte-aux-Cailles

75014 - 14e arrondissement: Observatoire

De must-see in het 14e is een bezoek aan de Catacomben van Parijs. Andere plaatsen om te bezoeken; het Observatorium van Parijs, de Fondation Cartier, de Cartier collectie voor moderne kunst, het Giacometti Instituut, het atelier van de beeldhouwer Alberto Giacometti. Het Musée Bourdelle van beeldhouwer en schilder Antoine Bourdelle. het Parc Montsouris met aan de overkant de Cité Universitaire. De begraafplaats van Montparnasse, en de vergeten spoorlijn van Parijs, de Petite Ceinture. Het Gare Montparnasse bevindt zich zowel in het 14e als in het 15e arrondissement.

 

75015 - 15e arrondissement: Vaugirard

Het niet te missen element van het 15e arrondissement is natuurlijk de Tour Montparnasse, een van de hoogste torens van Parijs, met zijn panoramisch observatorium en aan de voet ervan, het Gare Montparnasse. Wandelen kun je in het Parc Georges Brassens, het Parc André Citroën en het Île aux Cygnes met een kopie van het Vrijheidsbeeld. Je kunt ook de Bir-Hakeim-brug bewonderen, voorheen de Pont de Passy, die zich tussen het 15e en 16e arrondissement bevindt. Le Ballon Air de Paris, een verankerde luchtballon  laat je van Parijs genieten op 150 meter hoogte.

 

De begraafplaats van Montparnasse in het 14e arrondissement

75016 - 16e arrondissement: Passy

Vol met de mooiste musea. Het Palais de Chaillot, het Palais de Tokyo, het Yves Saint Laurent Museum, Palais Galliera, de Fondation Louis Vuitton, het Musée Marmottan, hèt Monet Museum, enz. Stop bij de Place du Trocadéro voor een adembenemend uitzicht op de Eiffeltoren. Om van het groen te genieten, ga je naar het Bois de Boulogne, het Parc de Bagatelle, de Jardin d'Acclimatation met zijn attracties, of de tropische kassen van Auteuil. Een must-see is de necropool van de aristocratie, de begraafplaats van Passy.

 

75017 - 17e arrondissement: Batignolles-Monceau

Het 17e arrondissement is minder toeristisch dan de andere, maar er zijn enkele interessante plaatsen om te bezoeken: Het Parc Clichy Batignolles Martin Luther King, het Parc Monceau (dat tussen het 8e en 17e arrondissement ligt), La Cité des Fleurs, de wijk Batignolles en het Palais des Congrès, het congresgebouw van Parijs.

Het Parc Clichy Batignolles Martin Luther King - 17e arrondissement

 

75018 - 18e arrondissement: Butte-Montmartre

De Butte Montmartre was een oud historisch dorp waar kunstenaars woonden. Zelfs vandaag de dag zijn er nog veel kunstenaars te vinden in diverse straten, kunstgalerijen en kunstenaarshuizen. De heuvel wordt bekroond door de Sacré Coeur, de Basiliek van het Heilig Hart en de Place du Tertre waar ‘kunstenaars’ aanbieden om je te portretteren. Aan de voet van de heuvel zie je het beroemde cabaret Moulin Rouge en de rossige wijk Pigalle. Vergeet ook niet om een bezoek te brengen aan de begraafplaats van Montmartre, een dodenakker vol met legendarische bewoners.

De Butte-Montmartre in het 18e arrondissement

 

75019 - 19e arrondissement: Buttes-Chaumont

Een van de mooiste parken van Parijs, het beroemde Buttes-Chaumont-park, een uitgestrekte groene ruimte met een prachtig uitzicht over de hoofdstad. Ontdekken doe je in Parc de la Villette, langs het Canal de l'Ourcq en de Cité des Sciences et de l'Industrie, het planetarium en de Grande Halle de la Villette. Voor muziekliefhebbers Philarmonie de Paris, Le Zenith en de Cité de la Musique.

 

75020 - 20e arrondissement: Ménilmontant

Multicultureel Parijs met nog de sporen van kleine dorpjes, Belleville, Charonne, Ménilmontand en la Campagne à Paris. De must-see in dit arrondissement is natuurlijk de begraafplaats Père-Lachaise, maar niet ver daarvandaan kunt je ook wandelen in het Parc de Belleville dat op een heuvel ligt, waar je van een prachtig uitzicht kunt genieten op de belvedère. Als je van rustige plekken houdt, is dit het platteland in Parijs. Een originele wijk met veel groen in de straten. Ten slotte is er nog steeds een toegang tot de oude spoorweg, de Petite Centure.

Multicultureel Parijs in het 20e arrondissement

 

Ongewoon Parijs

Speciaal voor de bezoekers die het verkennen van de arrondissementen van Parijs een verrijkende ervaring vinden en zo de diversiteit, die de essentie van de Franse hoofdstad weerspiegelen, willen ontdekken schreef ik mijn reisgids ‘Ongewoon Parijs’. De reisgids neemt je mee langs de 20 arrondissementen om zo de unieke sfeer van elk gebied op te snuiven en tegelijkertijd kennis te nemen van verborgen pareltjes. Elk arrondissement heeft elementen uit het verleden bewaard en zich tegelijkertijd aangepast aan de eisen van vandaag. Door deze wijken te verkennen kun je de evolutie van Parijs door de eeuwen volgen en de krachten die deze dynamische metropool hebben gevormd beter begrijpen.

Ongewoon Parijs is een uitgave van PassePartout reisgidsen en verkrijgbaar online en bij elke goede boekhandel voor € 24,50. ISBN 978-9493432-31-4 

HET NIEUWE PARIJS

"Sneller dan het hart van een sterfelijke verandert de stad, het oude Parijs is verdwenen"; Aldus treurde Baudelaire in de 19e eeuw - en zo horen we nostalgische mensen tot op de dag van vandaag klagen. Echter, in de loop der eeuwen stapelden de gebouwen zich in Parijs op als een gigantische puzzel. Elke wijk, elk bouwwerk, draagt de sporen van voorbije tijden en levert een bijdrage aan de toekomst. De Franse hoofdstad is absoluut geen museumstad meer. De nieuwe architectuur van de stad getuigt van respect voor het verleden én van bruisende creativiteit.

 Elke wijk, elk bouwwerk, draagt de sporen van voorbije tijden en levert een bijdrage aan de toekomst

Spectaculaire vernieuwingen in Parijs zijn steeds het initiatief geweest van koningen en presidenten. Architectuur uit hogere kringen met als streven, een eigen architectonische nalatenschap. George Pompidou, Giscard d'Estaing en vooral François Mitterrand spanden hierin de kroon. Na de komst van Nicolas Sarkozy is het wat rustig voor wat betreft presidentiële bouwprojecten in de stad, maar het zijn vooral particuliere prestigeprojecten, initiatieven uit het zakenleven, die de stad opnieuw aanzien geven. De Parijzenaars zijn hier als vanouds niet enthousiast over. Volgens peilingen is 62% tegen hoogbouw. Wolkenkrabbers zijn on-Parijs vinden de tegenstanders. Haussmann legde in de 19de eeuw de basis voor een horizontale stad met brede boulevards en die laat zich moeilijk combineren met verticale elementen. Sterker nog, in 1973 bepaalde het gemeentebestuur van Parijs dat er een hoogtelimiet moest worden ingesteld. Om de unieke skyline van de Franse hoofdstad te waarborgen mochten er geen gebouwen of kunstwerken hoger dan 37 meter worden gebouwd. Aanleiding hiertoe was de bouw van de 210 meter hoge en nog steeds verguisde Tour Montparnasse. Tot grote schrik van de stadsbewoners werden de hoogtebeperkingen in 2010 opgeheven en de stad ondergaat een enorme verstedelijking en vergroening. Veel van deze projecten zijn te danken aan de visionaire blik van Anne Hidalgo, voormalig staatssecretaris van cultuur, vervolgens eerste assistent van de vorige Parijse burgemeester Bertrand Delanoë, toen verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening in de regio Parijs, en sinds 5 april 2014 zelf burgemeester van de Franse hoofdstad.

De nieuwe architectuur van de stad getuigt van een bruisende creativiteit

 

In deze blog neem ik je mee langs 10 gebouwen die symbool staan voor de vitaliteit van de Franse hoofdstad en haar architectuur. Hoewel we weten hoe we hedendaagse kunst moeten aanpakken, missen we nog steeds het perspectief om hedendaagse architectuur helder te definiëren. Licht futuristisch of juist heel refererend, met organische rondingen of juist loodrechte rechtlijnigheid, luchtig of juist massief... In plaats van te proberen een definitie te vinden die nooit voor iedereen geschikt is, nodig ik je uit om 10 Parijse monumenten in willekeurige volgorde te ontdekken die minder dan vijftien jaar geleden uit de grond zijn gestampt om zo een idee te krijgen van wat er later in de geschiedenisboeken van de architectuur zal verschijnen. Plus 1 die nog in aanbouw is.

In 2020, nam de Le Monde-groep een nieuw pand in gebruik

Het hoofdkantoor van Le Monde

Ter gelegenheid van het 75-jarig jubileum van de krant in 2020, nam de Le Monde-groep een nieuw pand in gebruik. Een enorm glazen gebouw op een steenworp afstand van Gare d'Austerlitz. Dit immense, 37 meter hoge brugachtige gebouw, ontstaan uit een samenwerking tussen het Noorse architectenbureau Snøhetta en het Franse bureau SRA Architectes, maakt indruk met zijn gepixelde gevel bekleed met 20.000 glazen tegels. Het geheel, in tweeën gedeeld door een loopbrug die de band tussen Le Monde en zijn lezers moet symboliseren sluit uiteindelijk, hoe massief het ook moge zijn, perfect aan bij het omringende stedelijke landschap en weerkaatst discreet de zonnestralen op de muren.

Waar? 67-69 avenue Pierre-Mendès-France, in het 13^e arrondissement, metrostation Gare d’Austerlitz, lijn 5 & 10, RER-C.

 

Het hooggerechtshof van Parijs

Le Tribunal de Grande Instance de Paris

In juni 2017 is in de wijk Clichy-Battignoles het nieuwe 'Tribunal de Grande Instance de Paris', het TGI in gebruik genomen. Het hooggerechtshof van Parijs, wederom een iconisch gebouw; de een vindt het spuuglelijk de ander een architectonisch hoogstandje. Het uiterst transparante 'glazen' gebouw, 160 meter hoog, bestaat uit een speelse vorm van vier in terrasvorm gestapelde glazen blokken, ieder ter hoogte van een traditioneel Parijs gebouw, met in totaal 38 verdiepingen, waar 9000 mensen werkzaam zijn. "Door gebruik van nieuwe technieken kunnen we licht glas gebruiken, waardoor het gebouw 'transparant' wordt. Door deze hoogbouw winnen we ruimte voor groen, voor parken en pleinen"; aldus Renzo Piano, de architect. Het gebouw beschikt over daktuinen met een totale oppervlakte van 10.000 m², vol geplant met eiken, dennen en struiken en is daarmee de grootste groene oase in de buurt en zorgt voor recuperatie van het regenwater. Daarbij is het de meest energiezuinige kantoortoren van Parijs met een verbruik van 75 KwhEP per vierkante meter per jaar maar ook het meest veilige. Beveiligd tegen terroristische aanslagen en beglazing met kogelvrij glas. We zijn ver verwijderd van de sombere rechtzalen uit Netflix-series.

Waar? 1 Parvis. du Tribunal de Paris, 17^e arrondissement, metrostation Porte de Clichy, lijn T3b.

De Philharmonie de Paris van Frankrijks bekendste bouwmeester Jean Nouvel

De Philharmonie

In 2015 landde een soort reflecterend ruimteschip in het zeer groene Parc de la Villette. Een enorme, op Maurits Escher geïnspireerde metalen constructie, gesierd door 340.000 vogels, die beloofde om de noordelijke skyline van Parijs te transformeren. De Philharmonie de Paris van Frankrijks bekendste bouwmeester Jean Nouvel. Een concertzaal met 2400 plaatsen, die aangepast kan worden aan grote en kleine gezelschappen en voorzien van een 'Son et Lumiere'. Son et lumiere is een bijzondere toepassing van theatrale verlichting, projectie en geluid om een extra dimensie toe te voegen. Verder 8 repetitieruimten voor meerdere muziekgezelschappen, een café, 2 restaurants, bibliotheek en mediatheek en een conservatorium. Kosten 386 miljoen, maar vriend en vijand zijn het erover eens dat de akoestiek, ontworpen door het bureau Nagata Accoustics, dat ook tekende voor de Walt Disney Concert Hall van Frank Gehry in Los Angeles, tot de beste van de wereld behoort.

Waar? 221 Av. Jean Jaurès, in het 19e arrondissement, metrostation Porte de Pantin, lijn T3b.

Het luchtige gebouw, dat symbool staat voor de architectuur van de Amerikaan Frank Gehry, doet denken aan een schip onder volle zeilen

Fondation Louis Vuitton

Het luchtige gebouw, dat symbool staat voor de architectuur van de Amerikaan Frank Gehry, doet denken aan een schip onder volle zeilen. Een soort Grand Palais 2.0 ingehuldigd in 2014. Het glazen gebouw is 150 meter lang en 40 meter hoog en gebouwd in de vorm van een wolk. Zelf omschrijft Gehry zijn creatie als een donzige broeikas. Een asymmetrisch gebouw met verwarrende volumes, opgebouwd uit  briljante, concave en convexe enveloppen. Twaalf grote grijze sluiers gemaakt van melkglazen panelen omarmen als het ware de kern van het gebouw. 13.500 m² glazen panelen, elk paneel, 3600 stuks in totaal, is uniek en is speciaal op maat gegoten. Door de bijzondere spiegeling van het gebouw lijkt het op te gaan in zijn omgeving. Lucht en groen krijgen zo gedurende ieder dagdeel hun eigen momentum, waardoor het gebouw nooit hetzelfde kleurt. Initiatiefnemer is de mecenas Bernard Arnault, oprichter, voorzitter en CEO van LVHM, Louis Vuitton, Hennesy et Moët, die bekend staat als een groot kunstliefhebber en schenker. Tevens ziet hij zichzelf als beschermheer van het Franse erfgoed en de Franse cultuur. Uiteindelijke bouwkosten 790 miljoen euro.

Waar? 8 Av. du Mahatma Gandhi, 16^e arrondissement, metrostation Les Sablons, lijn 1.

 

La Seine Musicale

La Seine Musicale

Wéér een groot schip, midden in de Seine, met een enorm zonnezeil. Op het eiland Seguin, 36.000 vierkante meter met een concertzaal zo groot als de Zenith, en bovenal een magnifieke auditorium, genesteld in de bol en bedekt met miljoenen kleine glasplaatjes. Dankzij de aanwezigheid van een zeil, bestaande uit 470 fotovoltaïsche panelen met parelmoeren reflecties, draait de bol elke vijftien minuten rond, alsof hij synchroon loopt met de baan van de zon. Daar is plaats voor 1.150 bezoekers. Het project werd ontwikkeld door de architecten Shigeru Ban (Pritzkerprijs 2014) en Jean de Gastines en won op de MIPIM Awards 2015 de prijs in de categorie beste toekomstproject. Via trappen aan de voorzijde van het pand, naast een mega groot beeldscherm, bereik je op 18 meter hoogte het 2.000 m² grote terras dat weer een prachtig uitzicht biedt over de Seine, Saint Cloud, Boulogne-Billancourt en Parijs. Een creatie van landschapsarchitect Michel Desvigne. Geopend in 2017 en het project kostte 170 miljoen euro, waarvan 50 miljoen werd opgebracht door privé-investeerders.

Waar? La Seine Musicale, 1 Île Seguin, 92100 Boulogne-Billancourt, metrostation Pont de Sèvres, lijn 9.

Cité de la Mode et du Design in de volksmond 'de groene gifslang'

 

Cité de la Mode et du Design

Een creatief centrum dat ook het befaamde Institut Français de la Mode (IFM) huisvest. Het gebouw is ontworpen door de Franse architect Dominique Jakob en de Nieuw Zeelander Brendan Macfarlane en heeft nu al de bijnaam de "groene gifslang". Het is gebouwd rondom het karkas van de oude entrepots van het treinstation Austerlitz uit 1907 (les Magasins Généreaux d'Austerlitz). Kosten grofweg zo'n 44 miljoen euro. Aan de zijde van de Seine is een futuristische constructie bevestigd van groen getinte glasplaten die als een gifslang langs het gebouw kronkelt. Door de weerspiegeling van het groene glas kleurt de Seine smaragdgroen. De opening vond plaats in het voorjaar van 2011, Een derde van het gebouw is in gebruik als expositieruimte, inclusief studio’s voor muziekproducties, cafés, restaurants, mode- en boekenwinkels. Op het dak bevindt zich een park.

Waar? 34 Quai d'Austerlitz,  in het 13e arrondissement, metrostation  Gare d'Austerlitz, lin 5 & 10, RER-C.

 

La Canopée, het baldakijn van het Forum des Halles

La Canopée

Met een hoogte van meer dan 14 meter kon dit organisch gevormde metalen hekwerk van het Forum des Halles’ bij de opening op 6 april 2016 duidelijk niet op unanieme goedkeuring rekenen, noch onder de Parijzenaars, die het vergeleken met een "vulgaire vliegende schotel" , noch onder politici, met Jack Lang voorop, die het een "gruwel" noemde. Maar de Canopée kan altijd dromen van een bestemming voor de Eiffeltoren, die in zijn beginjaren ook al werd bekritiseerd. La Canopée, het baldakijn, de luifel; bedoeld wordt de amber kleurige glazen overkapping naar een ontwerp van de architecten Patrick Berger en Jacques Anziutti. 15 lamellen, complete brugdelen, vormen een overkapping van 100 meter breed.  De luifel heeft een oppervlakte van 2,5 hectare (25.000 m²), dat is groter dan de oppervlakte van de place des Vosges. 6.500 Ton staal (de complete Eiffeltoren weegt 7.300 ton) werd vervolgens bedekt met 18.000 glazen panelen. Het bijzondere glas zweeft boven een enorme patio, filtert het licht, beschermt tegen weer en wind en zorgt voor een aangenaam, stabiel binnenklimaat. De ruiten zijn door AGC Glass geproduceerd en opgebouwd uit gelaagd veiligheidsglas. De samenstelling is twee maal zes millimeter gelamineerd glas met de mooie benaming 'Imagin Gothic'. De twee glasplaten zijn voorzien van een gele email die dankzij hun bewerking het ‘effect geven van een zonsondergang’, aldus de architect. De folie zorgt ervoor dat het glas bij breuk aan elkaar blijft plakken, zelfs bij explosies. En helaas dienen we daar in Parijs steeds meer rekening mee te houden. Totale bouwkosten 236 miljoen euro.

Waar? 101 Rue Berger, 2^e arrondissement, metrostation Les Halles, lijn 4.

Het douchegordijn aan de rue de Rivoli

 ‘Le rideau de douche’ - het ‘douchegordijn’

Het 'douchegordijn' staat voor een sierlijk golvende, transparante façade die een architectonische aanwinst voor Parijs moest vormen als onderdeel van het warenhuis La Samaritaine. Het complex heeft zijn faam vooral te danken aan het imposante front aan de Seine bij de Pont Neuf en de zijkant van de rue de la Monnaie. Het 'douchegordijn' van het beroemde Japanse architectenbureau Sanaa moest de tweede iconische façade worden. Echter het architectuurproject van het bureau Sanaa lokte veel kritiek uit. Het project werd een echte twistappel. Het zette de klassiekers tegenover de modernen. De gewortelden tegenover de trendsetters. De voorstanders van een gecontroleerd, geharmoniseerd, Haussmanniaans Parijs, tegen die van een herbekeken, heruitgevonden, geëxotiseerd Parijs.

Na jaren van juridisch getouwtrek deed de Raad van State uitspraak en werd de bouwvergunning bekrachtigd. In 2021 opende het warenhuis La Samaritaine opnieuw haar deuren.

Waar? 138 – 144 Rue de Rivoli, 1^e arrondissement, metrostation Louvre – Rivoli, lijn 1.

De Tour Duo is een ontwerp van de Ateliers Jean Nouvel

 

Tour Duo

Dit project was een van de laatste werkzaamheden als onderdeel van de herontwikkeling van 'Paris Rive Gauche'. Een groot gebied ten zuidoosten van Parijs, tussen de sporen van het Paris-Austerlitz treinstation, de Seine en de ringweg in het 13e arrondissement. Op de hoek van de rue Bruneseau en de boulevard du Général-Jean-Simon verrijzen twee gebouwen die plaats bieden aan 86.000 m² kantoorruimte 2000 m² winkelruimte, een luxe hotel met 139 kamers maar helaas geen woonruimte. de Tour Duo is een ontwerp van de Ateliers Jean Nouvel. Dit project bestaat uit twee torens van respectievelijk 180 en 120 meter hoog, 39 en 27 verdiepingen. De hoogste toren, Duo No. 1, is het derde hoogste gebouw in de stad, na de Eiffeltoren en de Tour Montparnasse . Nouvel, bekend van het Institut Monde Arabe, musée Quai Branly en de Parijse Philharmonie, won op 24 april 2012 de ontwerpwedstrijd georganiseerd door de destijds locoburgemeester van Parijs; Anne Hidalgo.

Met de Duo-torens speelt de architect Jean Nouvel met reflecties, dag en nacht. De lichte helling maken deze optische effecten mogelijk om zo bewegende beelden (wolken) te vermenigvuldigen. Duo heeft de bijzonderheid dat het zeven van de in totaal acht hellende gevels heeft. De hellingen zijn allemaal verschillend en kunnen oplopen tot 5  graden, meer dan de Toren van Pisa (3,6  graden). De bouwkosten bedroegen ongeveer 600 miljoen euro en de beide torens werden in gebruik genomen respectievelijk in 2021 en 2022.

Waar? 51 Rue Bruneseau, in het 13^e arrondissement, metrostation Maryse Bastié, lijn T3a.

Het Huis van Tunesië onderdeel van La Cité Internationale Universitaire de Paris

Het Habib Bourguiba-paviljoen

Dit paviljoen is het tweede paviljoen van het Huis van Tunesië van La Cité Internationale Universitaire de Paris. Met dit project bevestigen Frankrijk en Tunesië hun gezamenlijke wens om de academische, wetenschappelijke en culturele samenwerking tussen de twee landen te versterken en beter te kunnen inspelen op de toegenomen vraag naar huisvesting van Tunesische studenten. De naam is een ​​eerbetoon aan de voormalige president van de Republiek Tunesië en voormalig inwoner van Cité internationale Habib Bourgiba. De gevel van dit unieke gebouw is volledig bedekt met Arabisch-Islamitische kalligrafie, een kunstwerk ontworpen in samenwerking met de Parijse galerie Itinerrance en de Tunesische straatkunstenaar en kalligraaf Shoof (Werkelijke naam Hosni Hertelli) . Dit bijzondere paviljoen telt meer dan 200 studentenkamers, een auditorium met 250 zitplaatsen, een foyer met terras aan het park. Het opende zijn deuren aan het begin van het academiejaar 2020. Het werd gefinancierd met een subsidie van de Tunesische staat, eigen vermogen van de stichting Maison de Tunisie en een lening, voor een totaalbedrag van € 23,5 miljoen.

Waar? La Cité Internationale Unicersitaire de Paris, 17 boulevard Jourdan, metrostation Montsouris, lijn T3A, Cité Universitaire, lijn RER-B.

Artist impression La Tour Triangle

De oplevering wordt verwacht in de zomer van 2026

Le Tour Triangle

De 42 verdiepingen tellende Tour Triangle verrijst aan de Porte de Versailles in het zuidwesten van Parijs. Gelegen op de historische as tussen het 15e arrondissement en de omliggende gemeenschappen van Issy-les-moulineaux en Vanves. In de piramide vormige glazen toren vestigt zich onder meer een viersterrenhotel met 120 kamers, een panoramisch restaurant, een sky bar, 70.000 m² aan kantoorruimte, waarvan 2.200 m² is gereserveerd voor start-ups en nog eens 10.000 m² voor traditionelere werkplekken. Bij elkaar moet dit ruim 5.000 arbeidsplaatsen opleveren. De bouw van de Tour Triangle is een signaal aan buitenlandse investeerders en internationale architecten aldus Hidalgo. De oplevering wordt verwacht in de zomer van 2026. Dit project wordt ook wel de ‘Toblerone-toren’ genoemd, en nog steeds blijven tegenstanders zich roeren. “Als Parijs gezien wil worden als een stad met historische waarde en als erfgoed dan is het een heel slecht idee om wolkenkrabbers neer te zetten aan de poorten van Parijs”. Harde woorden van UNESCO onderdirecteur Francesco Bandarin. Maar kun je een wereldstad zijn zonder wolkenkrabbers? Kan Parijs zich blijven koesteren in zijn 19e-eeuwse schoonheid terwijl in alle grote wereldsteden de ene iconische toren na de andere verrijst? Anne Hidalgo's reactie hierop was simpel: "We leven niet in een museum"! Geschatte bouwkosten 660 miljoen euro.

Waar? 22 Avenue Ernest Renan, in het 15e arrondissement, metrostation Porte de Versailles, lijn T3a.

TIP

Wil je nog meer weten over de architectuur in Parijs van 1900 tot heden dan adviseer ik je de achitectuurgids Parijs van de Nederlander prof. Dr. Nico Nelissen.

ISBN 978-90-831300-5-7