125 JAAR TOUR EIFFEL

Op 31 maart 2014 is het 125 jaar geleden dat de Eiffeltoren in gebruik werd genomen. Dan denk je, daar zullen ze in Parijs wel heel veel aandacht aan schenken. Maar niets is minder waar; zelfs op de website van de Eiffeltoren wordt aan dit bijzondere feit geen aandacht besteed. Voor uw Parijs blogger de ultieme reden om een aantal wetenswaardigheden met u te delen.

Allereerst, de Eiffeltoren is helemaal niet het idee van Gustave Eiffel. Het waren de twee hoofdingenieurs van Eiffel en Cie; Maurice Kœchlin en Emile Nouguier, die met een stoutmoedig plan kwamen voor de bouw van een metalen toren van 300 meter, gelijk aan het symbolische getal van duizend voet. In 1884 werd er al gewerkt aan plannen voor een groots monument voor de wereldtentoonstelling van 1889, dat het eeuwfeest van de Franse revolutie van 1789 moet markeren. Gustave Eiffel was in die tijd eigenaar van Eiffel en Cie, en was een van de weinige constructeurs die het principe van het bouwen van stalen constructies onder de knie had. Op 18 september 1884 kwam het patent voor de toren, nr. 164364, op naam te staan van Eiffel, Kœchlin en Nouguier, bij het Institut National de Propriété Industrielle.

'La Grande Dame' gezien vanaf de rue de Piat, Belleville

De op 15 december 1832 in Dijon geboren Eiffel, studeerde in Parijs aan de École centrale des Arts et Manufactures, met als hoofdvak scheikunde, waarin hij op 23 jarige leeftijd afstudeert. Door zijn werk bij onder andere de Compagnie des Chemins de Fer de l'Ouest en de Compagnie Belge de Matériels de Chemin de Fer, doet hij ervaring op in het bouwen van bruggen, stations en metalen skeletbouw. Eiffel blijkt niet alleen een briljant ingenieur te zijn, maar ook iemand met een uitgesproken gevoel voor commercie. In ruil voor een procent van de totale bouwkosten kocht Eiffel het exclusieve eigendomsrecht van het patent van zijn twee hoofdingenieurs. In januari 1887 tekende Gustave Eiffel een overeenkomst met de Franse overheid, waardoor hij een vergunning kreeg om gedurende twintig jaar de toren onder eigen naam te exploiteren, plus een subsidie van 1,5 miljoen Franse Franc. De overige gelden voor de 7,8 miljoen Franse franc, die benodigd waren voor de bouw van de toren, betaalde hij voor de helft uit eigen vermogen en de andere helft werd geleend bij drie banken.

Enkele dagen later, op 26 januari 1887, ging de eerste schop de grond in. Het duurde slechts zes maanden om de funderingen te bouwen en 21 maanden, om de geprefabriceerde metalen delen op zijn plaats te brengen. De fabriek van Eiffel, in Levallois Perret, fabriceerde onder leiding van 40 ingenieurs en tekenaars, de 18.038 metalen onderdelen waaruit de toren bestond. Het metaal werd geleverd door de ijzerfabriek van Dupont et Fould uit Pompey in de provincie Meurthe et Moselle. Alle metalen onderdelen werden op de tiende millimeter nauwkeurig voorgeponst met klinknagelgaten, zodat ze op locatie aan elkaar konden worden bevestigd met klinknagels, eveneens uit eigen fabriek.

Room with a view, avenue de la Bourdonnais

2,5 Miljoen klinknagels waren nodig voor de bouw van de Eiffeltoren. Alleen al voor het monteren van de klinknagels was een team van vier man nodig. Een om ze roodgloeiend te verhitten, twee om ze bij de voorgevormde kop in de gaten te plaatsen en te houden en de vierde om de klinknagel aan de achterzijde plat te slaan. Als de verhitte klinknagels afkoelden krompen ze en trokken zo de onderdelen strak tegen elkaar. De eerste verdieping werd bereikt op 7 december 1887, de tweede op 15 augustus 1888 en de toren werd voltooid op 31 maart 1889. Tijdens de wereldtentoonstelling van 1889 werd de toren bezocht door 2 miljoen mensen en de kosten van de bouw werden al tijdens de tentoonstelling zelf terugverdiend. Eiffel, toen 57 jaar was op slag multi-miljonair. Om te voorkomen dat de Eiffeltoren zou worden afgebroken in 1910, wanneer zijn huurovereenkomst afliep, begon Eiffel met allerlei natuurkundige experimenten. De toren fungeerde al als meteorologisch waarnemingsstation en werd 10 jaar later gebruikt voor militaire toepassingen op het gebied van draadloze telegrafie. Met de installatie van een permanent radiostation in 1906 werd het voortbestaan van de toren bezegeld. Op 1 januari 1910 werd de huurovereenkomst met Eiffel verlengd met 66 jaar. ( Bron: La Tour de trois cents Mètres par Gustave Eiffel, 1900)

Ook na zijn dood op 27 december 1923 blijft de Eiffeltoren een absolute 'money maker'. Niet alleen vanwege de bijna 7 miljoen bezoekers per jaar. Ruim een op de vier toeristen brengt een bezoek aan de Eiffeltoren en Parijs trekt jaarlijks zo'n 27 miljoen toeristen (Bron: Mairie de Paris)

Een volgend feit. Op 14 februari 1887 wordt een open brief gepubliceerd in de Franse krant, Le Temps: "Wij, schrijvers, schilders, beeldhouwers, architecten, liefhebbers, van de schoonheid onze stad Parijs, protesteren met al onze kracht, uit naam van de miskende Franse smaak en uit naam van de Franse kunst en geschiedenis, tegen de  bouw in het hart van onze hoofdstad van deze nutteloze en monsterlijke Eiffeltoren, een aantasting van onze goede smaak en nu reeds omgedoopt tot Toren van Babel. Was getekend Guy de Maupassant, Sully Prudhomme, De Graaf van Lisle, Paul Verlaine, en Alexandre Dumas. De dichter Guy de Maupassant vond het gezicht op de Eiffeltoren zo erg dat hij altijd in het Restaurant Jules Verne op de tweede verdieping at. “De enige plek in de stad waar hij het ding niet hoefde te zien”. 

Nog een feitje: In 2011 presenteerde de Franse dochtermaatschappij van de Grontmij, Ginger, een plan om de Eiffeltoren in 2016 te transformeren tot de grootste boom ter wereld. Volgens de Franse krant Le Figaro was het de bedoeling om de 'Ijzeren Dame' te behangen met 600.000 planten. Voor het bekleden van de toren werd ruim zes maanden uitgetrokken. De benodigde planten zouden worden geteeld op kwekerijen rond Parijs om de planten rond de toren in netten van hennep te koppelen aan de structuur. De irrigatie zou gaan plaats vinden middels een netwerk van een state-of-the-art irrigatiesysteem van 12 ton rubberen slangen. De 324 meter hoge toren zou 378 ton extra gewicht moeten torsen. Belangrijk voordeel; deze long van Parijs zou zo'n  3,6 ton CO2 meer absorberen dan hij uitstoot. De lampen die in 2002 'waren vernieuwd zouden door de blaadjes heen schijnen. De kosten werden geraamd op 72 miljoen euro waarvoor overigens niet de Parijzenaars voor zouden opdraaien, maar private investeerders. Net als in de 19e eeuw werd ook nu weer een nieuw plan voor de Eiffeltoren door de Parijzenaars met afschuw bekeken. Over dit bijzondere plan hoor je inmiddels niemand meer.

'Een toevallige ontmoeting'; rue de l’Amiral d’Estaing

Een holle kandelaar, een trap naar de eeuwigheid, de toren van Babel of volière van de wereld: Hèt symbool van Parijs. In de 125 jaar van zijn bestaan verguisd en verheerlijkt. Parijzenaars begroeten overigens elk nieuw monumentaal werk in hun stad met een mengeling van afgrijzen, kritiek en ontsteltenis die een paar jaar duurt, waarna het een dierbaar nationaal symbool wordt. De Eiffeltoren is daarvan inmiddels een perfect voorbeeld. De toren is nu een onmisbaar onderdeel van de Parijse skyline. Middelpunt van ontelbare foto’s en schilderijen en de rode draad in even zo vele chansons. Het icoon van Parijs en het meest herkenbare gebouw van de wereld, zelfs voor mensen die de toren nog nooit in het echt hebben gezien.

U kent natuurlijk allemaal het fantastische uitzicht dat je hebt op de Eiffeltoren vanaf de esplanade du  Trocadéro, het plein voor het Palais de Chaillot. Hoe vaak voerde ik niet 'mes amours' met de ogen dicht naar de trappen van het Trocadéro om ze pas te laten openen bovenaan de esplanade. Elke keer succes verzekerd. Daarom neem ik u mee naar nog een aantal van diezelfde wow-momentjes, waar je al wandelend, totaal niets vermoedend, wordt geconfronteerd met deze imposante 'IJzeren Dame'.

De 'IJzeren Dame' vanuit de rue Saint Dominique

Toevallige ontmoetingen

Ik was op weg naar het 16e arrondissement voor een bezoek aan het 'palazzo' van de puissant rijke erfgename van de Markies de Sade: Madame La Vicontesse de Noailles. Tot 1971 was dit dè 'Place to Be'; trefplaats voor intellectueel Parijs, de Beau Monde, bestaande uit cineasten, kunstschilders, schrijvers en musici. De plek bij uitstek voor het Musée Baccarat dat in 2003 verhuisde vanuit de rue de Paradis naar dit schitterend gelegen herenhuis aan de place des Etats-Unis. De Franse designer en binnenhuisarchitect Philippe Starck kreeg in 2003 carte blanche voor de inrichting van het museum. (Meer informatie over dit museum, zie mijn blog van 10 mei 2011 - klik hier)

Links van het Musée Baccarat aan het einde van de place des Etats-Unis en dan weer links in de rue de l’Amiral d’Estaing wordt u plotseling geconfronteerd met een overweldigend uitzicht op die prachtige ijzeren constructie uit 1889.

Avenue du Président Wilson

Het 16e arrondissement kent meer van dit soort wow-momentjes Dit arrondissement van Parijs ligt als het ware gedrapeerd langs de Seine en wordt weer geflankeerd door het Bois de Boulogne. Het is een van de groenste arrondissementen van de hoofdstad. Een prachtige buurt voor wandelaars, die houden van serieuze hoogteverschillen, lanen en mooie straatjes, bezaaid met schitterende art-deco bouwwerken van rond 1900. De welstand in dit chique arrondissement is niet alleen voelbaar, maar ook duidelijk zichtbaar. Geen wonder dat verschillende musea hier zijn ondergebracht in diverse paleizen, zoals het Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris, ondergebracht in de oostelijke vleugel van het Palais de Tokyo gebouwd in 1937 voor de Exposition Internationale des Arts et Techniques. Aan de overkant, van de avenue du Président Wilson kon men kon geen mooiere plek vinden om eind 19de eeuw een, in Italiaans renaissancestijl, paleisje neer te zetten: het Palais Galliera. De hertog van Galliera was een partner bij de firma Thome & Cie, werkzaam in stedelijke planning, en bezat een groot perceel in een van de mooiste wijken van Parijs. Na zijn dood in 1876, werd zijn vrouw, Marie Brignole-Sale de Ferrari, de Duchesse de Galliera, erfgenaam van zijn immense fortuin. De hertogin besloot dat ze de grond wilde gebruiken om een museum te bouwen, op haar kosten, als onderkomen voor haar kunstcollectie. Sinds 1977 is in het Palais Galliera het Musée de la Mode de la Ville de Paris gevestigd. Schuin aan de overkant net even voorbij het Palais de Tokyo, bij de rue de la Manutention, het volgende 'Jaw Dropping Moment', Uw mond valt open van verbazing.

Een doorkijkje vanuit de rue de l'Université

Wat je in het 7e arrondissement zeker niet kunt missen is de Eiffeltoren. Zoals ik al eerder schreef, zullen de meeste bezoekers van Parijs de toren bewonderen vanaf de esplanade de Trocadéro, maar hij is ook de moeite waard vanuit het einde van de tuinen van de Champs de Mars. Voor het gebouw van de de École Miltaire staat de muur van de vrede; de Mur de la Paix. Het 9 meter hoge monument, opgebouwd uit glas, hout en staal is gebouwd in 2000. Het monument wordt omringd door 32 stalen kolommen waarin in 32 talen het woord vrede is gegrift. Vanuit hier heeft u weer een totaal ander uitzicht op de Eiffeltoren. Jammer is dat dit bijzondere vredesmonument zo slecht wordt onderhouden. Voor twee andere onverwachte ontmoetingen met de 'IJzeren Dame' neem ik u mee naar de tuinen van het musée du quai Branly. De architectuurstempel op de stad Parijs, gezet door Jacques Chirac en Jean Nouvel. Het museum brengt de collecties van het musée de l'Homme en het musée des Arts d'Afrique et d'Océanie samen. Aan de kant van de Seine moet je zeker gaan kijken naar de verticale plantenmuur, een schepping van Patrick Blanc. Aan de achterzijde in de tuin heeft u een prachtig doorkijkje op de Eiffeltoren, maar voor het echte wow-moment verlaat u de tuin aan de achterzijde bij de poort aan de rue de l'Université, dan rechtsaf tot u bij de avenue de la Bourdonnais komt. Kijk eens tussen de gebouwen door, aan de overzijde,  in het verlengde van de rue de l'Université...... WOW, meer hoef ik niet te zeggen.

Het mooiste maar ook het duurste uitzicht op de Eiffeltoren heb je vanuit de 'Eiffel Premier Rooms' in het chique vijfsterren hotel Shangri-La, gevestigd aan de avenue d'Iéna.  Prijzen vanaf € 1000 per nacht.

Nog enkele wetenswaardigheden over de Eiffeltoren: De officiële opening vond plaats op 31 maart 1889. Tot 1929 was 'zij', het hoogste gebouw in de wereld. Totaal gewicht 10.100 ton, hoogte eerste platform op 57 meter, het tweede platform op 115 meter en het derde platform op 276 meter. Omhoog en omlaag kun je door middel van vijf liften of met de trap, 1656 treden. De toren wordt van binnenuit verlicht door 336 Philips lichtprojectoren (1000W, 400W, 150W) en geven de toren zijn gouden glans. 20.000 kleine lampjes zorgen sinds 31 december 2000 voor het ''sparkling'' effect, dat te zien is op elk heel uur. Jaarlijks verbruik zo'n 680.000 kWh. Elke zeven jaar wordt de toren door 25 schilders, opnieuw in de verf gezet. De toren is inmiddels 19 keer geschilderd. Iedere verfbeurt duurt 15 tot 18 maanden en verbruikt 60 ton aan verf. De volgende verfbeurt is gepland in 2015 en 2016. Alain Ducasse zwaait de scepter in de keuken van het befaamde restaurant Jules Verne op de tweede etage. Hier is reserveren een Must! Op 31 maart 2014 bestaat de Eiffeltoren 125 jaar. Reden genoeg voor een 'feestje'.