PARIJSE WETENSWAARDIGHEDEN

Parijs in cijfers belooft een weinig romantische blog te worden. Cijfers daar gaan bij mij de eerste vragen over wanneer ik weer het genoegen mag smaken om mensen rond te leiden in Parijs. Hoeveel inwoners heeft Parijs? Hoeveel toeristen komen jaarlijks naar Parijs? Hoeveel bruggen liggen er over de Seine? En nog veel meer. Reden voor mij om mijzelf er eens goed in te verdiepen. De meeste antwoorden op mijn vragen heb ik gevonden in het Pavillon de l'Arsenal. Een bezoek aan dit informatiecentrum is een must voor wie de groei, de huidige stand van zaken en zelfs de toekomst van Parijs wil begrijpen, op het gebied van urbanisering en architectuur.

 

Pavillon d’Arsenal, Boulevard Morland 21 in het 4^e arrondissement 

In het kleine winkeltje, behorend bij het Pavillon de l'Arsenal, staan honderden boeken over Parijs die mij een gedegen beeld geven over Parijs in cijfers. Het nadeel van deze winkeltjes is dat ik altijd in de verleiding kom om weer een boek aan te schaffen over Parijs. En jawel hoor, een leuk boekje over alle curiositeiten van Parijs: 'Curiosités de Paris' - 'Inventaire insolite des trésors minuscules' (Parigramme ISBN 978-2-84096-735-4)

 

Ik weet het; we zouden ons bezig houden met cijfers. Om maar te beginnen met de meest gestelde vraag; hoeveel inwoners wonen er eigenlijk in Parijs? Op 1 januari 2020 woonden er in de gemeente Parijs, 2,187 miljoen inwoners op een grondgebied van 10,539 hectaren. (1 hectare is 10.000 M²) Parijs is daarmee de derde dichtstbevolkte stad van Europa en qua grootte staat Parijs op de vijfde plaats. Per km² wonen er 20.641 inwoners en dat zorgt dan weer voor zeer hoge prijzen per M² woonruimte. In Het 15^e arrondissement wonen de meeste inwoners, namelijk 233.293 en in het 1^e arrondissement slechts 16.266. 

Een appartement in Parijs kost gemiddeld € 11.014 per m². Een prijsstijging sinds 2015 van 31% en dat is nog maar het gemiddelde. De laagste prijs per m² is € 7.470 en de hoogste prijs is € 21.054. (dus voor 1 miljoen euro heb je slechts 47,5 m²) De prijs die je neertelt voor woonruimte is ook sterk afhankelijk van het arrondissement waar je woont en bij welk metrostation. De duurste arrondissementen zijn het 6^e en het 7^e. Het 6^e ligt in het centrum van de hoofdstad op de linkeroever van de Seine, begrensd door het zevende. De omgeving van Assemblée Nationale, Ecole Militaire, Dôme des Invalides, Musée d’Orsay en de Tour Eiffel. De gemiddelde prijs per m² is € 13.920 bijna een factor 2 in vergelijking met het goedkoopste arrondissement. In het 18e, La Chapelle, in het noordoosten van Parijs, kost een appartement slechts € 7.470 per m². Belangrijk bij aankoop van een appartement is het uitzicht. Uitzicht over de Seine betekent dat je geen woonhuis hebt met inkijk vanaf de overzijde. Met wonen op de vierde of vijfde etage kijk je over de bomen, lager beperken ze je uitzicht. Combinatie van Seine en zicht op de Eiffeltoren of een ander icoon van Parijs verhoogt de prijs nog eens extra. Soms is er sprake van een verdubbeling of zelfs een verdrievoudiging. Midden 2019 stond er zelfs in Parijs een huizenblok te koop voor de prijs van 220 miljoen euro. Ja je leest het goed het is bijna een kwart miljard. Te koop: Een herenhuis van 10.498 vierkante meter in hartje Parijs pal naast de Eiffeltoren. Op de kruising van de Avenue de Suffren en de Quai Branly. Het huizenblok, eigenaars zijn twee mysterieuze zussen uit een oud adellijk geslacht, is het duurste stuk vastgoed dat ooit te koop heeft gestaan in Parijs.

Een combinatie van zicht op de Seine en zicht op de Eiffeltoren of een ander icoon van Parijs verhoogt de prijs nog eens extra - Photo Belles Demeures Paris

De high-end vastgoedmarkt in Parijs kent ook een Nederlands tintje. Otto-René Weijsenfeld en Leandra Choay-Vatri, beide van Nederlandse afkomst zijn al jaren werkzaam in het topsegment van de Parijse onroerend goed markt. ‘Belles-demeures de France Parijs, behoort tot de slechts 1200 geselecteerde kantoren werkzaam in 45 landen geselecteerd door Christie’s International Real Estate. Als basisprijs wordt een verkoopprijs van minimaal 1 miljoen euro gehanteerd. “Ons kantoor is goed voor meer dan 30% van de markt tot 4 miljoen euro. Van 4 miljoen tot 5 miljoen euro pakken wij 50% en alles wat daar boven ligt hebben wij maar liefst 70% van de markt. Dat wil zeggen dat de overige 30% van deze onroerend goed markt wordt afgehandeld door 2500 makelaars”, aldus Otto.

 

Otto-René Weijsenfeld en Leandra Choay-Vatri, beide van Nederlandse afkomst en al jaren werkzaam in het topsegment van de Parijse onroerend goed markt

Voetnoot: Deze blog is geen advies voor investeringen en beleggingen in vastgoed in Parijs. Bij aankoop van onroerend goed in Frankrijk is het absoluut aan te bevelen om ten allen tijde professioneel advies in te huren

Wat zijn dan de 10 duurste straten om te wonen in Parijs? We beginnen met nummer 10. 

10: Avenue Élisée-Reclus gelegen in het 7^e arrondissement. Op loopafstand en met zicht op de Eiffeltoren. Lucien en Sacha guiltry hebben er gewoond. De prijs per vierkante meter is € 16.828 

Een topappartement in het 7e arrondissement - photo Belles Demeures Parijs

9: Quai de Béthune, gelegen op het wonderschone Ïle Saint-Louis en zicht op de Seine. Dit deel van Parijs wordt gewaardeerd om zijn schoonheid en woonkarakter. Georges Pompidou, voormalig President van de Franse Republiek had hier een huis. Het is onderdeel van het 4^e arrondissement en de gemiddelde prijs per vierkante meter is € 17.133 

8: Rue Guynmer in het 6^e arrondissement. Koop je hier een appartement dan kijk je uit over de Jardin Luxembourg. Om hier te wonen betaal je € 17.454 euro per vierkante meter. 

7: Quai d’Orleans; gelegen langs de Seine op het chique Ïle Saint Louis, met vrij zicht op de Seine en de achterzijde van de Notre-Dame. Vraagprijs minimaal € 17.467 euro per vierkante meter. 

6: Rue de l’Abbaye in het 6 arrondissement heeft zijn naam te danken aan de vroegere abdij van Saint-Germain-des-Prés. Een rustige straat achter de Église Saint-Germain-des-Prés en op 1 minuut lopen van de bekende cafés van Parijs; Les Deux Magots en Café de Flore. De prijzen lopen langzaam op en hier betaal je de lieve som van € 17.622 per vierkante meter. 

5: Quai des Orfèvres. In de boeken van Simenon had Maigret hier zijn kantoor. Prachtig gelegen op de Ïle de la Cité met uitzicht op de Seine maar dan moet je appartement minimaal op etage vier liggen want anders zie je niets dan bomen. € 18.118 

4: Rue Auguste-Comte wederom in het gezellige 6^e arrondissement en wie wil hier nu niet wonen. Prachtige Haussmann architectuur, tegenover de Jardin Luxembourg en een vierkante meterprijs van € 18.345. 

We zijn nu aangekomen bij de Top-3: 

3: Rue de Furstemberg bij het mooiste pleintje van Parijs: De place de Furstemberg. Vooral in de lente is deze idyllische plek in Saint Germain een droom van een pleintje met geurige paulownia’s vol met prachtige zachtpaarse bloemen. Een onaangetaste harmonieuze architectuur, waar op warme avonden gemusiceerd wordt dankzij de prachtige akoestiek. Dit voormalige Cour d’Honneur van de abt van het paleis van Saint Germain is vernoemd naar Kardinaal Wilhelm Egon von Furstemberg. De prijs die je hier betaalt is voor schoonheid en rust. € 18.706 per vierkante meter.

 

Rue de Furstemberg bij het mooiste pleintje van Parijs: Place de Furstemberg. 

2: Place Dauphine. In het 1e arrondissement ligt verscholen tussen de Pont Neuf, quai de l'Horloge, Palais de Justice en de quai des Orfèvres een van de mooiste oases van Parijs. Als een van de weinige buurten aan Haussmanns drastische stadsplanning ontsnapt, bijna 40 jaar lang, op nummer 15, het domicilie van Yves Montand en Simone Signoret. Vraagprijs € 20.000 per vierkante meter.

Een van de mooiste oases van Parijs; de Place Dauphine

 

1: Avenue Montaigne, gelegen in de ‘gouden driehoek’ van Parijs, gevormd door de Avenue Champs Elysées, Avenue Montaigne en de Avenue Georges V. Het mekka van de haute couture en de residentie van het vijf-sterren hotel Plaza Athenée. Gelegen in het 8^e arrondissement met een topprijs vanaf € 21.504 per vierkante meter. 

Dan volgt vaak de volgende vraag maar wat zijn dan de goedkoopste straten van Parijs? Hierbij de top -10 (prijs per vierkante meter): 

10:       Rue de la Grenade (19e)        € 4 712

9 :        Boulevard Mortier (20e)          € 4 943

8 :        Rue de la Marseillaise (19e)   € 4 979

7 :        Rue Janssen (19e)                  € 5 123

6:         Rue des Fougères (20e)         € 5 157

5 :        Rue d’Alsace-Lorraine (19e)   € 5 261

4 :        Allée Diane de Poitiers (19e)  € 5 277

3 :        Rue de Guébriant (20e)          € 5 310

2 :        Impasse des Anglais (19e)     € 5 388

1 :        Rue Dénoyez (20e)                 € 5 441

 

Het bevestigt dat het noordoosten van Parijs het minst aantrekkelijke deel is van de hoofdstad. Toch stijgen ook hier de prijzen. In La Goutte d’Or zijn de prijzen met meer dan 30% gestegen. La Goutte d'Or ligt in het noorden van Parijs, gelegen in het 18e arrondissement. De wijk is afgebakend door de Rue des Poissonniers aan de westzijde, de Boulevard de la Chapelle aan de zuidzijde, de gemeentegrens met Saint-Denis aan de noordzijde, en Rue de la Chapelle en Rue Marx-Dormoy aan de oostzijde.

La Goutte d'Or

Dus ook het arrondissement waar je woont is belangrijk voor je visitekaartje. 

De infrastructuur in Parijs is, dankzij de visie van Baron Eugène Haussmann, een van de beste in de wereld. Parijs kent 6100 straten, avenues en boulevards. 13.260 kruispunten en 3000 kilometer trottoir.  Onderweg kom je 10.000 bankjes tegen, 107 klokken, 109 'Wallace' drinkfonteintjes en bijna 435 'sanisettes' of openbare toiletten. Onder de grond; 2.417 kilometer riolering en 225 kilometer metrospoor. 

De kleinste straat is La rue des Degrés  in het 2^e arrondissement. Lengte slechts 5,75 meter en bestaat simpelweg uit een trap als verbinding tussen de rue Beauregard en de rue de Cléry.

Rue des Degrés, slechts 5,75 meter lang

 

De langste straat is de rue de Vaugirard, 4.360 meter lang en doorkruist 2 arrondissementen. Het beginpunt van de straat ligt aan de Porte de Versailles ter hoogte van de boulevard Lefebvre in het 15^e arrondissement en eindigt in het 6^e arrondissement bij de boulevard Saint-Michel ter hoogte van de place de la Sorbonne 

De breedste straat is de avenue Foch in het chique 16^e arrondissement. Vernoemd naar de maarschalk Ferdinand Foch uit de Eerste Wereldoorlog. Het is een van de meest prestigieuze straten van Parijs. De laan loopt van de Arc de Triomphe in zuidwestelijke richting naar de Porte Dauphine en is over de hele lengte omzoomd met kastanjebomen. Links en rechts staan dure stadspaleizen. 1,3 km lang en 140 m breed, het equivalent van 12 voetbalvelden. 

De smalste straat is de rue du Chat-qui-Peche gelegen in het Quartier Latin. Je kunt het eigenlijk geen straat noemen want er staan ook geen huizen. Slechts 29 meter lang en op het breedste punt meet de doorgang slechts 1,8 meter. Het straatje verbind de Quai Saint-Michel en de rue de la Huchette. Het dankt zijn naam aan een oude viswinkel, eigendom van een kanunnik genaamd Dom Perlet wiens zwarte kat beroemd was om zijn vermogen vis uit de Seine te halen met een enkele veegbeweging.

 

De smalste straat van Parijs; de rue du Chat-qui-Peche

Dan het hoogste punt in Parijs. Als het om een openbare plaats is, gaat de overwinning naar Belleville. Een plaquette ter hoogte van de rue du Télégraphe geeft duidelijk aan dat dat het hoogste punt is in de stad, met een hoogte van 128.5 meter. In Montmartre bevindt het hoogste openbare punt zich voor de ingang van de kerk Saint-Pierre-de-Montmartre op 128,2 meter boven zeeniveau. Toch een verschil van 30 cm. Maar er is een maar! Het Cimetière de Calvaire op Montmartre is maar eenmaal per jaar te bezichtigen en wel op Allerzielen. De begraafplaats ligt op een hoogte van 130,5 meter.

Belleville het hoogste openbare punt van Parijs

Een plaquette ter hoogte van de rue du Télégraphe - Photo © Tangopaso  Wikicommons

Parijs ligt redelijk laag, slechts 35 meter boven de zeespiegel en kent 9 heuvels van waar je vaak van een prachtig uitzicht kunt genieten. Ik noem ze even voor je op: Belleville, Montmartre, Ménilmontant 108 meter, Buttes Chaumont 103 meter, Passy 71 meter, Chaillot 67 meter, Montparnasse 66 meter, Buttes aux Cailles 63 meter en de Montagne Sainte-Géneviève 61 meter. 

Montmartre rue Maurice Utrillo

Trappen lopen: Montmartre kent er 33, met een totaal van 2280 treden, en ik kan het weten want ik heb ze allemaal belopen. Overigens de Eiffeltoren telt 1665 treden. Ga je uit van een natuurlijke hellingsgraad dan is de rue Gasnier-Guy in het 20^e arrondissement, met een hellingsgraad van 17% wel de steilste straat van Parijs. Een kuitenbijter van 106 meter lang.

De absolute hit op Instagram is de rue Crémieux

 

Om af te sluiten de twee kleurrijkste straten: De absolute hit op Instagram is de rue Crémieux, eigenlijk een voetgangersgebied vol met kleurrijke huizen. De bewoners hebben er nu wel spijt van dat ze hun straat zo hebben opgepimpt en overwegen nu een hek aan het begin en het einde van de straat. Het ligt in het 12e arrondissement, tussen de Rue de Lyon en de Rue de Bercy. Het is een klein straatje van slechts 144 meter lang.

Nog een kleurrijk straatje, veel minder bekend staat op de voorkant van mijn reisgids ‘Ongekend Parijs’. Het is de passage de l’Enfer in het 14^e arrondissement.

 

ALBERTO GIACOMETTI, DE GENIALE BEELDHOUWER VAN HET EXISTENTIALISME

Ik ben er stil van. Het is of de bekende beeldhouwer zijn atelier voor even heeft verlaten. Door toeval of door puur geluk ben ik voor de ‘Covid lockdown’ helemaal alleen in de Fondation Giacometti Parijs, in de rue Victor Schœlcher 5, in de wijk Montparnasse. De Italiaans Franse schilder en beeldhouwer; Alberto Giacometti woonde en werkte een groot deel van zijn leven in Parijs. Veertig jaar jaar lang maakte hij beelden en bustes in zijn atelier aan de rue Hippolyte Maindron in het 14^e arrondissement. In zijn kleine atelier van slechts 23 vierkante meter kreeg hij regelmatig bezoek van grote fotografen waaronder Robert Doisneau, Sabine Weiss en Brassaï, maar ook Franse schrijvers Jean-Paul Sartre en Jean Genet kwamen er om te discussiëren.

Het is net of Giacometti zijn atelier voor even heeft verlaten

Sinds juni 2018 heeft de Fondation Giacometti een nieuw onderkomen gevonden in dit prachtige Art deco-pand aan de rue Victor Schœlcher. Dit herenhuis werd tussen 1912 en 1914 gebouwd en was het oude atelier van ontwerper Paul Follot. De Stichting Giacometti heeft het oorspronkelijke atelier, met de hulp van de architecten Grasso en Gatier, gereconstrueerd, precies zoals Giacometti het achterliet toen hij in 1966 stierf. Zijn halfvolle asbak, de vingerafdrukken op een brilmontuur en kleine onafgewerkte beeldjes tegen de achterwand brengen het atelier tot leven. Zelfs de muren ademen Giacometti uit, omdat de kunstenaar er tekeningen en schilderingen op heeft achtergelaten. Vanachter een glazen wand kunnen bezoekers de werkplaats bekijken.

Alles is precies gereconstrueerd zoals Giacometti het achterliet toen hij in 1966 stierf. Zijn halfvolle asbak, de vingerafdrukken op een brilmontuur en kleine onafgewerkte beeldjes

Het is aan zijn weduwe Annette Giacometti te danken dat zijn achterblijvende werk, het meubilair, het werkmateriaal en al zijn persoonlijke spullen zo goed bewaard zijn gebleven. Na haar dood in 1993 nam de Stichting Giacometti de zorg over. Naast vele beelden in diverse internationale musea waaronder het Stedelijk in Amsterdam, het Kröller Müller in Otterloo, Centre Pompidou en de Fondation Louis Vuitton in Parijs en het MoMa te New York, heeft de stichting de grootste collectie van Giacometti in bezit. 350 Sculpturen, 90 schilderijen en meer dan 2.000 tekeningen.

Door toeval of door puur geluk ben ik die ochtend helemaal alleen in de Fondation Giacometti Parijs

Tot juni 2018 had de beroemde beeldhouwer Giacometti nog geen eigen museum in Parijs. Dit in tegenstelling tot belangrijke beeldhouwers wiens musea zijn ondergebracht in hun ateliers. Rodin heeft er zelfs twee, één in het zevende arrondissement en één in de buitenwijk Meudon. Het atelier van Brancusi werd gereconstrueerd op de piazza van het Centre George Pompidou. Bourdelle en Zadkine resideren in hun eigen atelier en Maillol in een hôtel particulier aan de rue de Grenelle.

Sommige beelden in het museum zijn nog nooit aan het publiek getoond

Het prachtige pand beschikt over een belangrijke verzameling maar is te klein voor een echte museale infrastructuur. Fraai is de uitzonderlijke constructie van zijn atelier waarvan de elementen volledig bewaard zijn gebleven. Zelfs de wanden, Alberto Giacometti tekende zijn ontwerpen op alles wat zich daarvoor leende, zelfs de muren. Onder de tentoongestelde objecten in zijn atelier bevinden zich enkele zeer fragiele kunstwerken in gips en klei waaronder de zittende man, ook wel bekend als Lotar III. Sommige beelden zijn nog nooit aan het publiek getoond. In een speciaal prentenkabinet worden zijn schetsboeken en tekeningen tentoongesteld. De Fondation bezit een uitzonderlijke verzameling van bijna 5000 tekeningen en lithografieën en getuigen van een niet aflatende scheppingsdrift. 

Dit herenhuis werd tussen 1912 en 1914 gebouwd en was het oude atelier van ontwerper Paul Follot

De renovatie is met zorg uitgevoerd. Tussen de hoge plafonds en de niveauverschillen tussen de kleine ruimtes heeft de architect Pascal Grasso een origineel parcours uitgezet. Het interieur heeft prachtige mozaïeken en door de kleine ruimtes en doorgangen wordt je steeds verrast door de intieme opstelling van de kunstwerken en de fraaie overgangen tussen Jugendstil en Art deco. Tussen 1913 en 1916 had Pablo Picasso zijn atelier in het aangrenzende pand. Een stukje verder woonde de schrijfster Simone de Beauvoir van 1955 tot aan haar dood in 1986.

Fraaie details en op de wand een simpele plattegrond zoals bedacht door de architect Pablo Grasso

Wie was eigenlijk Alberto Giacometti?

Alberto Giacometti werd op 10 Oktober 1901 geboren in Borgonovo, vlakbij de  Italiaanse grens in Zwitserland als zoon van Giovanni Giacometti, oorspronkelijk Portugese vluchtelingen. Alberto komt uit een kunstzinnige familie, zijn broers waren ook bekende  kunstenaars. Na een tijdje gestudeerd te hebben aan de kunstacademie in Genève, ging hij in 1922 in opleiding bij de beeldhouwer Antoine Bourdelle in Parijs. In zijn atelier experimenteerde hij met surrealisme en kubisme, de leidende stromingen van die tijd. Hier ontmoette hij onder meer Pablo Picasso en Salvador Dali. Hij exposeerde samen met  Joan Miro en Jean Arp. Eind jaren ‘30 ontwikkelde hij zijn eigen stijl, toen hij studies ging maken van het menselijk hoofd.

 

Zijn vrouw Annette en zijn zusje stonden vaak model voor Alberto Giacometti

Tijdens de tweede wereldoorlog vluchtte Giacometti naar het neutrale Zwitserland, maar in 1945 keert hij weer terug naar Parijs. In 1946-1947 begonnen zijn experimenteren met uitgerekte dunne beelden, waarbij hij zijn zusje als model gebruikte. Hij maakte haar ledematen langer en de beelden werden steeds dunner. Het betekende zijn doorbraak en dit resulteerde in een reeks solo exposities in New York en Parijs. Al in 1947 maakte hij zijn eerste ‘Homme qui marche’. Hij vertegenwoordigde Frankrijk op de biënnale van Venetië in 1956. Naar het eind van zijn leven maakt hij zijn beroemdste beelden waaronder de serie L’Homme qui marche I en II (1960) en Grand Femme (1960).

Elke dag dacht Alberto Giacometti aan het plegen van zelfmoord, bij voorkeur door zichzelf in brand te steken. Hij was benieuwd naar de ervaring van de dood, maar betreurde wel ten zeerste dat ze maar één keer beleefd kon worden. Giacometti overleed op 11 januari 1966 in Zwitserland, als een van de grootste beeldhouwers van de 20^e eeuw. Hij overleed aan de gevolgen van een hartziekte en chronische bronchitis en werd begraven in Borgonovo, dicht bij zijn ouders.

 

Zoveel prachtige details. Net als deze jas die nonchalant op het bed is gegooid. De meester is aan het werk

De lange dunne werken van Alberto Giacometti behoren tot de meest beroemde en meest kostbare beeldhouwwerken van de moderne kunst. Begin februari 2010 werd een van de zes exemplaren van Giacometti's werk ‘L'Homme qui marche’ door de Commerzbank geveild voor 74 miljoen euro. De bank wilde het geld besteden aan culturele initiatieven en aan musea die door de bank worden gesteund.

In 2015 werd tijdens de lenteveiling van Christie's in New York ‘L’Homme au Doigt’ verkocht voor 141,3 miljoen dollar (126,7 miljoen euro). waarmee deze bronzen sculptuur het duurst geveilde beeldhouwwerk ooit werd.

 

Het prachtige pand van de Fondation Giacometti aan de rue Victor Schœlcher

Toegangskaarten voor een bezoek aan de Fondation Giacometti kunnen uitsluitend vooraf via het internet worden besteld. In verband met Covid is het museum tot nader order gesloten. Voor meer informatie raadplleg a.u.b. de website.

 

Fondation Giacometti Parijs, rue Victor Schœlcher 5, 14^e arrondissement, metrostation Raspail of Denfert-Rochereau, lijn 4 & 6. 

Paris FvdV is nu ook te volgen op Instagram. Klik hier “Like me if you can”

VAN GRAND PALAIS NAAR GRAND PALAIS ÉPHEMERE

Hèt Parijse monument, symbool voor de wereldtentoonstelling van 1900, het Grand Palais is gesloten. Tot voorjaar 2025 geen parades van Chanel, geen grote beurzen zoals Paris Photo, Art Paris, La Fiac, le Salon du livre ancien & objets d’art, la Biennale Paris, Monumenta en zo kan ik nog een hele tijd door gaan. Onvoorstelbaar als je bedenkt dat het Grand Palais samen met het Palais de la Découverte al decennia lang  een belangrijk centrum is voor kunst en wetenschappen in het hart van Parijs. Het Palais de la Découverte, gelegen in de westelijke vleugel van het Grand Palais, werd gecreëerd door Jean Perrin, Nobelprijs winnaar voor natuurkunde, als onderdeel van de wereldtentoonstelling in 1937. 

Grand Palais 120 jaar historie

 

De renovatie wordt het grootste culturele project van de komende jaren in Parijs en de Franse rekenkamer ziet dit project dan ook met angst en beven tegemoet. Vier stakeholders zullen het project financieren: De staat tot 128 miljoen, een subsidie van 150 miljoen, het Grand Palais zelf met een lening van 150 miljoen, modehuis Chanel met 25 miljoen en het Palais de la Découverte met 3 miljoen. De werkzaamheden zijn zojuist van start gegaan en moeten in juni 2024 zijn afgerond. Een strak schema, want er zijn hier twee evenementen voor de Olympische- en Para Olympische Spelen in Parijs in 2024 gepland.

Tot voorjaar 2025 geen parades van Chanel en geen grote beurzen zoals Paris Photo

 

Een half miljard om van het Grand Palais een wereldmonument te maken zou wel eens het budget van het Ministerie van Cultuur kunnen doen exploderen. Voorbeelden uit het verleden hebben bewezen dat het ministerie slechte rekenmeesters kent. Zoals bij de bouw van de Philharmonie de geplande 173,1 miljoen werd 534,7 miljoen. De renovatie van het Maison de la Radio, gepland 176 miljoen, de teller eindigde op 584 miljoen. Of de eerdere restauratie van de glazen koepel van het Grand Palais in 1993 oorspronkelijk gebudgetteerd op 53,3 miljoen explodeerde naar 108,9 miljoen euro.

Omvang van het restauratieplan - Artist Impression: Chatillon Architectes pour la Rmn

De dringende restauratiewerkzaamheden zijn bedoeld om het Grand Palais in de 21^e eeuw te brengen en te behouden. In tegenstelling tot vele andere historische gebouwen in Parijs heeft het tot op de dag van vandaag nooit een ingrijpende restauratie ondergaan, behalve dan de glazen koepel en de funderingen aan de kant van de Seine. Het gebouw is al jaren onderhevig aan slijtage en verval. Decoraties en mozaïeken zijn aangetast, verschillende glazen daken verduisterd en vele muren hebben last van binnendringend vocht. Beelden op het dak zijn aangetast door de zure regen. Ook is de glazenkoepel niet bestand tegen de vaak tropische regenbuien door verandering van het klimaat. Tevens voldoet het gebouw niet meer aan de regels voor brandveiligheid en warmteregulering. Ook het elektriciteit netwerk  is sterk verouderd en ronduit brandgevaarlijk. Het project zal worden geleid door François Chattillon, hoofdarchitect en ‘chef des Monuments Historiques’ sinds 2004, de Franse monumentenzorg, onderdeel van het Ministerie van Cultuur.

Het Grand Palais is een prachtige art-nouveau constructie uit staal en glas. Het gebouw heeft zelfs de grootste dakconstructie in smeedijzer, staal en glas ter wereld. Er kwam maar liefst 9.400 ton staal, 15.000 vierkante meter glas en zo’n 5.000 vierkante meter zink aan te pas. Nog enkele indrukwekkende cijfers: Nuttig oppervlak van het Grand Palais: 72.000 m² - Oppervlakte van het schip: 13.500 m² - Lengte van het schip: 200 m, breedte: 50 m tot 100 m - Hoogte van het schip: 45 m onder de koepel en 60 m onder de bal van de campanile.

Het Grand Palais van de 21e eeuw - Artist impressions: Wilmotte & Associates Architects

De langdurige en kostbare restauratie moet het gebouw weer herstellen naar zijn oorspronkelijke architectuur. De balkons en galerijen rond het middenschip, groot 3700 m2, nu gesloten vanwege veiligheidsoverwegingen, zullen weer worden geopend voor het publiek. Er zal ook een binnenstraat worden aangelegd zodat er circulatie binnen in het gebouw kan plaatsvinden van noord naar zuid (verbinding Champs-Elysées – Seine) en van het oosten naar het westen (verbinding tussen de koepel en het Palais de la Découverte). Het dak zal worden opengesteld voor het publiek en het voorplein wordt in zijn geheel gerenoveerd. Een van de functionele uitdagingen van het project is het creëren van één gemeenschappelijke ingang voor het publiek naar het Grand Palais en het Palais de la Découverte. De capaciteit van het gebouw zal met ruim 30% toenemen en bruikbaar zijn voor meerdere manifestaties per jaar. Nu wordt het Grand Palais maar zes maanden per jaar gebruikt. De vergroting van de capaciteit heeft ook consequenties voor de nooduitgangen. Verder komt er een auditorium voor 350 mensen een klein auditorium op de bovenverdieping en de huidige bioscoop maakt plaats voor een derde auditorium.

Nieuwe entree - Artist Impression: Chatillon Architectes pour la Rmn

Het gehele gebouw zal opnieuw worden geïntegreerd in de buitenruimte die ook in zijn geheel op de schop gaat. De Square Jean-Perrin, de Square du Berlin, de Jardin de la Nouvelle France en de Cours de la Reine krijgen een face lift. Wandelaars en bezoekers profiteren zo van vernieuwd groen in en om het monument.

Grand Palais Éphémère - Artist impressions: Wilmotte & Associates Architects 

Je vraagt je misschien af, waar gaan die grote evenementen nu naar toe? Het antwoord is naar het Grand Palais Éphémère, een tijdelijk gebouw van 10.000 m² dat verrijst achter de Eiffeltoren op het Champ-de-Mars. Een ontwerp van de architect Jean-Michel Wilmotte. Wilmotte is bekend in Frankrijk en ver daarbuiten. Hij bedenkt en ontwerpt vernieuwende bouwwerken die direct behoren tot het Franse erfgoed. Ontwerpen van zijn hand zijn de Halle Freyssinet in het 13^e arrondissement, het Spiritueel en Cultureel Russisch Orthodox Centrum in het 7^e, de restauratie van Hôtel Le Lutetia in het 6^e en Wilmotte & Associés werkt op dit moment aan de modernisering van drie stations in Parijs: Gare du Nord, Austerlitz en la Défense (verbonden met Roissy).

Het tijdelijke gebouw zal tijdens de renovatie de evenementen van het Grand Palais organiseren -  Artist impressions Wilmotte & Associates Architects

Het gebouw is een toonbeeld van soberheid en duurzaamheid. De structuur van het gebouw is zodanig ontworpen dat het in meerdere configuraties kan worden hergebruikt na de verwijdering van de Champ-de Mars in het najaar van 2024. In juli 2020 zijn de voorbereidingen getroffen en de opening van het tijdelijke Grand Palais Éphémère staat gepland voor het tweede kwartaal van 2021. Bedoeld niet alleen voor de kunst-, mode-, maar ook voor sportevenementen die gewoonlijk in het Grand Palais worden georganiseerd. Tijdens de spelen van 2024 zullen hier de onderdelen judo en worstelen plaatsvinden. De spelen duren tot 11augustus 2024. Het eerste event in het geheel gerestaureerde Grand Palais is zeer waarschijnlijk Paris Photo 2024. 

DE LAATSTE RUSTPLAATS VAN LES MISÉRABLES

‘Pique puce’; het zou een vreemde puistenepidemie zijn geweest die een groot deel van de bewoners van dit deel van Parijs in de 16^e eeuw trof. Ik heb het over het 12^e arrondissement dat toen nog geen onderdeel was van het grote Parijs. Letterlijk betekent het; vlooienbeet. In het huidige straatnamenboek van Parijs toebedeeld aan een straat, boulevard, metrostation en…. een begraafplaats.

Cimetière de Picpus, je moet even goed zoeken om het te vinden verborgen achter een anonieme poort

Cimetière de Picpus, onbekend, zelfs bij de meeste Parijzenaars. Sinds 1998 geklasseerd als historisch monument en de enige privé-begraafplaats in Parijs die nog steeds actief is. Tevens een van de vier begraafplaatsen van het Parijs van de revolutie, waar lichamen, onthoofd door de guillotine, gedumpt zijn in massagraven. Het is misschien wel de meest trieste plek in de Franse hoofdstad en je moet even zoeken om het te vinden in de rue de Picpus. Op nummer 35 achter een grote bruine poort ging ik, in de pre-coronatijd, op zoek naar het martelarenveld ontstaan door het schrikbewind van  Maximilien-Marie-Isidore de Robespierre.

Nadat Frankrijk in de zomer van 1793 tijdens de opstand in de Vendée, uiteen dreigde te vallen, werd de republiek aan het einde van dat jaar op straffe wijze door hem geleid. Hij stuurde tegenstanders van de revolutie, gematigden, iedereen die hem dwars zat en corrupte politici naar de guillotine. Maar vooral de adel werd gestraft voor hun losbandige en puissant rijke leven dat door de arbeidersklasse moest worden gefinancierd. Uiteindelijk eindigde ook hij onder de guillotine, op 28 juli 1794.  De executie van Robespierre markeerde het eindpunt van de radicale fase van de Franse Revolutie.

De plaquette die er op wijst dat er achter deze muren iets bijzonders is gebeurd

Op deze begraafplaats liggen twee massagraven met 1306 slachtoffers die geguillotineerd zijn tussen 13 juni en 28 juli 1794 op de nabij gelegen Place du Trône het huidige Place de la Nation. Place du Trône omdat Lodewijk de XIV hier in 1660 zijn triomfantelijke intocht maakte samen met zijn jonge vrouw, infante Maria Theresia. Tijdens de revolutie werd het plein omgedoopt tot de Place du Trône-Renversé, het plein van de omvergeworpen troon. Daarvoor stond de Guillotine op de Place de la Révolution (het huidige Place de la Concorde) maar de chique bewoners van de aangrenzende rue de Saint-Honoré klaagden dat de karren met de veroordeelden voortdurend onder hun raam passeerden. Terwijl daar in 13 maanden zo’n duizend slachtoffers vielen, werden hier in slechts 45 dagen 1300 executies uitgevoerd. De uitvoering was in handen van Charles-Henri Sanson en het beroep werd doorgegeven van vader op zoon. Charles-Henri was inmiddels de vierde in een zes generaties familie-dynastie van beulen.  Sanson voerde 2.918 executies uit, waaronder die van Louis XVI. Een executie bij hem duurde gemiddeld 30 seconden en vond steeds plaats rond 17.00 uur. Op 17 juni onthoofdde hij naar het schijnt 54 mensen in 24 minuten.

 

De kapel die toebehoort aan de zusters van de ‘Adoration perpétuelle du Sacré-Cœur, ooit ingewijd door Koning Lodewijk XIV

Maar waarom deze begraafplaats de enige privé-begraafplaats is werd mij pas later duidelijk. Het begon met het betalen van een toegangsprijs van slechts € 2.

Na het passeren van de kassa, een openstaande deur waar ik uiterst vriendelijk werd ontvangen, sta ik op een sobere binnenplaats met grind, een oude waterput en een kapel die toebehoort aan de zusters van de ‘Adoration perpétuelle du Sacré-Cœur, ooit ingewijd door Koning Lodewijk XIV op 7 juli 1658 als dankbaarheid voor een wonderbaarlijke genezing. Het interieur is uiterst sober maar achterin de kapel, links en rechts van het altaar marmeren plaquettes met daarop een lijst van alle slachtoffers minutieus bijgehouden door de zusters van de congregatie. Op deze wanden staan alle namen van de slachtoffers vermeld met hun beroepen van kok tot tuinman, van advocaat tot minister. Zelfs jonge kinderen, simpele huisvrouwen, priesters en 16 nonnen, maar vooral edelen werden schuldig bevonden en terechtgesteld.

 

Op de wanden van de kapel staan alle namen van de slachtoffers vermeld inclusief hun beroepen

Naast de kapel een grote poort die je brengt naar een grote ommuurde binnentuin. Links en rechts van het gazon een lange laan omzoomd door bomen. Een wonder dat zoiets nog bestaat midden in Parijs ondanks de buitensporige grondprijzen en de nieuwbouw die in de omgeving uit de grond wordt gestampt. Ik neem het rechter pad waar de kippen vrij rondlopen. Midden op het gazon een standbeeld dat lijkt op de aartsengel Michaël. Aan het einde van de lange laan en blauwe toegangspoort naar een klein ommuurd stukje kerkhof vol met graven zoals je ze ziet op elk Frans kerkhof. Sommige sober, weer anderen monumentaal, andere verweerd omgeven door een roestig hek die duidelijk een laatste rustplaats markeert. Aan de namen af te lezen op de graven gaat het hier om Franse adel, leden van de hoogste Franse aristocratie met namen als De Noailles, La Rochefoucauld-Doudeville, Montmorency, Harcourt, Polignac, Montalembert, Nicolai, Narbonne, Rohan-Rochefort en zo kan ik nog een hele tijd doorgaan. Prinsessen, markiezen, graven en gravinnen. Het blijken allemaal nakomelingen te zijn van de slachtoffers van de revolutie.

 

Naast de kapel een grote poort die je brengt naar een grote ommuurde binnentuin

Het lijkt of de begraafplaats hier ophoudt, maar er is nog een poort die toegang geeft tot nog een kleine dodenakker met een viertal grafstenen, toebehorend aan de familie van de prins van Salm en in het gras twee langwerpige vakken met grind. Ernaast twee bordjes waarop ‘Fosse 1’ en ‘Fosse 2’. Hier liggen de resten begraven van 1306 slachtoffers van de laatste dagen van de revolutie.

Het is moeilijk voor te stellen hoe Parijs er in die tijd moet hebben uitgezien. Rond 17.00 uur rijden de karren af en aan richting de Place du Trône. Een voor een worden de ‘misdadigers van de revolutie’ geleid naar de Guillotine waar de beul zonder enige emotie vakkundig zijn werk doet. Het is tenslotte zijn werk. De onthoofde lichamen worden een voor op een kiepwagen gegooid en voorzien van rode verf. De nonnen die hier in het toenmalige klooster woonden vervoerden ’s nachts de lijken van Place du Trône naar de kuilen die gegraven waren in hun achtertuin.  Grote putten van acht bij zes meter en zes meter diep. Daar ontkleedden de helpers van de beul de dode lichamen. De kapel van het oude klooster werd door de grafdelvers gebruikt als een kantoor om de kleding te inventariseren die vervolgens weer moest worden overhandigd aan het Hôtel de Dieu. De eerste put wordt gevuld met 1000 lijken, de tweede met zo’n 300. Onder hen 16 nonnen van de Karmelietengemeenschap van Compiègne omdat zij weigerden hun geloof af te zweren. Op 17 juli werden ze veroordeeld en diezelfde avond geguillotineerd. Hun namen vereeuwigd op een grote gedenkplaat aan de muur. Op 27 mei 1906 volgt hun heiligverklaring.

 

Helemaal achterin de tuin ligt verscholen de enige privé-begraafplaats van Parijs

In 1797 wordt de grond in het geheim aangekocht door de Duitse prinses Amalie Zephyrine of Salm-Kyrburg, wiens broer en minnaar slachtoffer waren van de guillotine. Sinds juni 1802 is deze begraafplaats eigendom van de familieleden van de slachtoffers. En ook vandaag nog kunnen alleen hun nakomelingen begraven worden op het Picpus-kerkhof.

Rechtsachter in de hoek wappert een Amerikaanse vlag. Hier bevindt zich het graf van Marquis de Lafayette, een beroemde Franse officier die in de Amerikaanse onafhankelijkheidsoorlog heeft gevochten. Zijn eigenlijke naam Marie-Joseph Paul Yves Gilbert du Motier, maar dat was waarschijnlijk te veel naam voor op de grafsteen. Naast hem rust zijn echtgenote Adrienne de Noailles. Zij verloor haar grootmoeder, moeder en zus op het schavot. Elk jaar op 4 juli, de verjaardag van de onafhankelijkheid van de Verenigde Staten wordt Lafayette opnieuw geëerd en de vlag boven zijn graf vernieuwd.

 

Rechtsachter in de hoek wappert een Amerikaanse vlag. Hier bevindt zich het graf van Marquis de Lafayette

Sinds 1805 zijn het de zusters van de congregatie van de Heilige Harten van Jezus en Maria van Altijddurende Bijstand die waken over de nagedachtenis van de slachtoffers en hun familieleden.

Rondkijkend zie je vele namen, familiewapens en de motto’s toebehorend aan talrijke Franse aristocratische families. Onder de indruk van zoveel geschiedenis verliet ik de begraafplaats om mijn stappenteller te vullen met een wandeling over de Promenade Plantée waarvan een ingang zich bevindt aan de rue de Picpus.

 

Er is nog een poort die toegang geeft tot nog een kleine dodenakker

Twee massagraven. Hier liggen de resten begraven van 1306 slachtoffers van de laatste dagen van de revolutie

De Promenade Plantée is een wandeling over een vroegere buurtspoorweg, die de wijk Bastille verbond met de voorsteden. Ooit stond op de Place de la Bastille een groot station, dat in de jaren tachtig werd gesloopt om ruimte te maken voor een ambitieus, monumentaal, openbaar gebouw, de Opéra Paris Bastille. Het oude spoorwegtracé, dat in gebruik was van 1858 tot 1969, is nu een park dat zich uitstrekt van de Place de la Bastille via de Jardin le Reuilly tot aan de périphérique, vlakbij het Bois de Vincennes. Een traject van 4,5 kilometer dat begint achter de Opéra Bastille, boven op een spoorwegviaduct met maar liefst 71 bogen, op zes meter hoogte, aan de Avenue Daumesnil. Dit idee is later gekopieerd door de stad New York met de High Lane uit 2009. Boven loop je, terwijl je af en toe kunt binnenkijken in een huis- of slaapkamer, tussen de lavendel, rozen en wuivend bamboe. Onder, een vijftigtal ateliers vol met kunstambachten of zoals de Fransen zeggen; "les arts et métiers".

 

Aan de namen af te lezen op de graven gaat het hier om Franse adel, leden van de hoogste Franse aristocratie

Rondkijkend zie je vele namen, familiewapens en de motto’s toebehorend aan talrijke Franse aristocratische families

Onder de noemer van  ‘les arts et métiers’ valt misschien ook de uitvinding van de guillotine. De Franse overheid heeft aan het eind van de achttiende eeuw dringend behoefte aan een machine om het leven te beëindigen zonder dat daar martelen aan te pas komt; vierendelen is niet meer van deze tijd, vindt men. Dokter Joseph Ignace Guillotin levert in 1789 met zijn uitvinding vakwerk. Voorheen was dood door het zwaard weggelegd voor de adel, de kogel voor de militairen en ordinair opknopen en vierendelen voor het gepeupel.

Een Duitse klavecimbelbouwer en ingenieur genaamd Tobias Schmidt leverde het ‘fijne handwerk’ voor de bouw  op aanwijzingen van de dokter zelf. Toen het prototype van de guillotine voor het eerst werd getest op 17 april 1792 in het Bicêtre-ziekenhuis in Parijs, leidde opperbeul Sanson zelf de inspectie. Snelle en efficiënte onthoofdingen van strobalen werden gevolgd door levende schapen en uiteindelijk menselijke lijken. Binnen een week had de Assemblee het gebruik ervan goedgekeurd en op 25 april 1792 kreeg ene Nicolas Jacques Pelletier, een veroordeeld straatrover, de primeur op het plein voor het Hôtel de Ville. Alleen al in Frankrijk zal de valbijl 50 duizend keer neersuizen, zonder mankeren. De laatste executie met de guillotine in Frankrijk vond plaats in Marseille op 10 september 1977, toen de moordenaar Hamida Djandoubi werd onthoofd.

 

Les Misérables, onder hen 16 nonnen van de Karmelietengemeenschap van Compiègne. Hun namen vereeuwigd op een grote gedenkplaat aan de muur

De laatste vraag die mij bezighield tijdens mijn wandeling was; wat is er uiteindelijk gebeurd met onze opperbeul? Charles-Henri Sanson stierf op 4 juli 1806 een natuurlijke dood en ligt begraven op de begraafplaats van Montmartre. De kleinzoon van Charles Henri, Henry-Clément Sanson , was de zesde en laatste in de dynastie van beulen, die tot 1847 diende.

Onder de indruk van zoveel geschiedenis verliet ik de begraafplaats om mijn stappenteller te vullen met een wandeling over de Promenade Plantée