Ik hou er van om op
tijd te zijn en daarom geniet ik van een kop dampende expresso op een terras op
de place du Général Patton. Om 11.00 uur heb ik een afspraak met Paulus Bolten,
een bijzondere man, die ik ontmoette tijdens een van de vernissages in het
Atelier Néerlandais. Het is 10.45 uur dus ik heb nog even. Vanuit het terras
kijk ik op een klein winkeltje in de rue Le Sueur, gelegen in het 16e
arrondissement tussen de Avenue de la Grande-Armee en de chique Avenue Foch.
Het straatje zelf is nietszeggend. Of toch; er schijnt op nummer 21 een seriemoordenaar te hebben gewoond die
op 25 mei 1946 ter dood werd veroordeeld voor de moord op minimaal 23 mensen. De
overblijfselen werden allemaal teruggevonden in zijn huis. Dr. Marcel Petiot
werd zelfs verdacht van het vermoorden van 60 mensen.
Het kleine winkeltje in de rue Le Sueur, gelegen in het 16e arrondissement tussen de Avenue de la Grande-Armee en de chique Avenue Foch
In mijn linkerooghoek
passeert een modieus gekleed type, lang grijs haar, grote hoed en een golden retriever aan zijn zijde. Hij stopt voor nummer 28, opent de deur en verdwijnt
in het pand. Een kleine voorgevel met daarboven geschilderd de naam in een
mooie schrijfletter, Paulus Bolten, 'Shoe-boudoir'. Tijd voor mij om af te
rekenen: "Monsieur, l'addition s'il vous plaît".
Paulus Bolten; 'le magicien des souliers'
Bij binnenkomst in de
kleine ruimte, hooguit 20 m² snijdt de geur van was in combinatie met
sigarettenrook door de keel. Wat opvalt is de intieme sfeer van paarse wanden
en een Perzisch tapijt op de vloer. Een te lieve golden retriever ligt languit op het
tapijt en een kwispel met zijn staart laat zien dat ik ben opgemerkt. Links een
wand vol met de mooiste handgemaakte schoenen en op de vloer dozen met schoenen
smachtend om de hand van de meester. Midden in de zaak een grote houten kist
met daar op een prachtige vintage espresso-machine. De wand daarachter wordt
ingenomen door een trap naar het souterrain en een werkplek van amper 1,5 m²
die monsieur Bolten's grootste 'zonde' direct verraad. Een overvolle asbak met
peuken 'Dunhill's'. Daarachter bossen penselen in glazen potten en een kast vol
materialen, de schilderbenodigdheden van 'le magicien des souliers' zoals de
Franse krant Le Monde hem noemde.
Er klinkt gerommel
vanuit het souterrain en na een brede lach van herkenning, klinkt, kijkend over
zijn leesbril, een welgemeend; "bonjour". Maak kennis met Paulus Bolten, Nederlander in Parijs, dandy, kunstenaar met leer, schoen- en
kledingontwerper, meester in het patineren of zoals de Fransen het zouden
zeggen l'artiste patineur'. Komend uit een gezin van acht kinderen en een product
van het Amsterdam van de jaren zestig en
zeventig. En die invloed is nog duidelijk zichtbaar. "Die jaren waren
vrolijk, optimistisch, ongeremd, hoopvol en links. Maar ook verbeten,
inktzwart, pessimistisch en rechts. Een jeugd met vele gezichten vol van
protest, vernieuwing en revolutionaire alternatieven. Op kledinggebied kon
alles. Afghaanse stinkjassen, kleurige blazers met stropdassen en alles wat
daar tussen zat. ‘Of je was soul of je was shit. Daar komt ook mijn levensmotto
vandaan: « L’enthousiasme c’est d’avoir la liberté de penser autrement. C’est
une ouverture d’esprit sur le monde et c’est comment je détermine ma vie et ce
que j’ai envie d’en faire » De geestdrift en vrijheid om anders te zijn en zelf
te besluiten hoe ik mijn leven wil leven."
Links een wand vol met de mooiste handgemaakte schoenen
Macaber, en in dat
licht bezien is dan het feit - dat in onze samenleving het waarborgen van
vrijheid van meningsuiting een van de grootste verworvenheden is - plotseling
een einde aan het leven komt van zijn partner Elsa Cayat.
Op woensdagmiddag 7
januari 2015 maakten schoten in Parijs, op de redactie van het blad Charlie
Hebdo, daar voor twaalf mensen een einde aan. De wereld stond even stil. Twaalf
slachtoffers, onder wie negen redactieleden, vallen er bij de laffe aanslag van
de broers Chérif (32 jaar) en Saïd (34 jaar) Kouachi op de Parijse
redactielokalen van Charlie Hebdo. Na de beschieting vluchtten de daders naar
buiten en beschoten daar de inmiddels toegesnelde politie. Een agent werd
neergeschoten. Eenmaal gewond op straat schoot een van de aanvallers hem nog
eens in het hoofd. Dit bracht het aantal dodelijke slachtoffers op twaalf:
Stéphane Charbonnier (Charb), Jean Cabut (Cabu), Bernard Verlhac (Tignous),
Georges Wolinski (Wolinski), Philippe Honoré, Bernard Maris, Michel Renaud,
Moustapha Ourrad, Elsa Cayat, Frédéric Boisseau, Franck Brinsolaro (agent en
bewaker) en Ahmed Merabet (politieagent). Elsa Cayat , ze was het enige
vrouwelijke slachtoffer van de aanslag op het satirische weekblad Charlie
Hebdo: De 54-jarige was een psychoanalytica en had een tweewekelijkse rubriek,
‘Charlie Divan’, in het blad.
De werkplek van de meester zelf is niet groter dan 1,5 m²
Het gesprek valt even
stil.
Nooit gedacht, ik ga
terug naar Nederland?
Er klinkt een resoluut Nee.
"Mijn leven speelt zich op dit moment hier af. Mijn dochter studeert nog
en je denkt niet meteen aan emigreren. Bovendien heb ik mijn leven niet aan
iets vastgezet. Ik weet echt niet wat ik morgen zou kunnen beleven en wat mijn
reactie zou kunnen zijn. Elke nieuwe dag is nieuw en mooi voor mij, vooral als ik
die kan beginnen met een zelfgemaakte espresso." Er verschijnt een glimlach op zijn gezicht.
"Misschien komt die manier van 'zien' uiteindelijk door die aanslag, wat
mijn leven op een diepe manier heeft beïnvloed!
Mag ik je een kop
espresso aanbieden"? En krijg vervolgens de keuze uit de meest exotische
koffiesoorten. Hij verdwijnt weer naar het souterrain met de mededeling;
"ben even weg want een goede kop espresso heeft nu eenmaal tijd nodig."
Met zijn boudoirachtige ambiance zou de winkel niet misstaan in het rijtje van Savile Row
Ik kijk rond. Met zijn
boudoirachtige ambiance zou de winkel niet misstaan in het rijtje van Savile
Row. Een straat in de Londense wijk Mayfair die erom bekend staat dat er veel
kleer- en schoenmakers gevestigd zijn. Paulus Bolten shoe-boudoir, tussen namen
als 'Cat & the Dandy', 'Chester
Barrie', 'Dege & Skinner', 'Huntsman & Sons', en zo kan ik nog een
hele tijd doorgaan. De prachtige 'vlammende' schoenen gepatineerd in vele
kleuren doen mij denken aan het abstract expressionistische werk van de
Amerikaanse schilder Mark Rothko. Zou het trouwens toeval zijn dat Bolten's
zaak is gevestigd in de rue Le Sueur? Eustache Le Sueur (1617-1655) was
namelijk een Frans decorateur.
De espresso wordt
uitgeserveerd met daarbij de voor hem onafscheidelijke sigaret.
De onafscheidelijke sigaret
Hoe komt deze
Nederlander in Parijs terecht?
"Lang verhaal, wat
niet echt belangrijk is, maar even kort. Had een vriendin in Nederland die veel
Franse vrienden had, en daar kwam ik een Française tegen. In eerste instantie
zou die naar Nederland komen om te studeren, want ik zag mezelf daar niet naar toe te gaan. Maar door
familieomstandigheden veranderde mijn planning, en ben ik uiteindelijk gegaan.
Ik werd dus studentje in Parijs. Veel dingen in die tussentijd gebeurd, zelfs
nog even terug naar Amsterdam, maar had uiteindelijk al weer meer vrienden en
kennissen opgebouwd in Parijs dan in Amsterdam, dus uiteindelijk voorgoed terug."
Wat (ver)bindt jou met
of aan Parijs?
"De ideeën, de
Latijnse manier van denken, de mogelijkheden, mijn vrienden, de architectuur, de
ambiance, dingen die ik hier kon creëren en dat nooit in Nederland had kunnen
doen. Maar op de eerste plaats mijn dochter die hier geboren is."
"L’enthousiasme c’est d’avoir la liberté de penser autrement", zijn levens motto
Je leeft duidelijk je
eigen stijl. Je komt zelfs voor in het boek 'We are Dandy', gefotografeerd door
Rose Callahan die een inkijkje geeft in de wereld van 56 dandy's over de gehele
wereld.
Dita von Teese die het
voorwoord schreef omschrijft jou als een Dandy - Wat maakt jou tot een Dandy?
"Dita kent me
niet, avec regrets, ik vind mezelf geen dandy. Okay, ik heb een normaal
egocentrisme, een uiterst discrete manier van 'vanité'. Ik bekijk, zonder
mijzelf ergens in betrokken te voelen, alles op een vrij grote afstand van
mijzelf - je prends mes distances'' - teneinde een soort van impressie van de
werkelijkheid te krijgen. Ik probeer mijn leven op mijn eigen manier te leven
zonder invloed van wie dan ook. en gezien mijn motto vind ik mijn vrijheid het
aller belangrijkste, ook al is het misschien 'illusoire'.
Financieel altijd mijn eigen
leven bepaald. Ik was alleen in loondienst gedurende mijn studenten jaren, wat
ik toentertijd nog kon accepteren. Invloed hebben op mijn medemens daar streef
ik absoluut niet naar. En juist daarom vond ik het vreemd om uiteindelijk in
dit 'We are Dandy' boek te staan."
"Ik hou absoluut
niet van dit woord. Dit komt waarschijnlijk door mijn autoritaire en “dandy”
vader waarmee ik vroeger op een fysieke manier werd vergeleken… wilde vooral
die kant niet op. Maar volgens een van de definities ben ik meer in het hokje
van artiest te stoppen, waar in mijn geval, af en toe een dandy komt uitrollen.
En dan heb ik het alleen over mijn 'vestimentairement parlant'. Ik liet mijn
moeder al kleding voor me maken die toentertijd in Amsterdam nog niet werd
aangeboden en liet mijn schoenen 'veranderen' door een schoenmaker die mijn
ideeën in die tijd grappig vond.
Je kunt me vaak ook
zien met mijn werkjeans vol 'taches de teintures' (kleurvlekken). Dandy is
vooral een manier van leven/denken, een 'lifestyle', waar alles een beetje
geconcentreerd is op jezelf maar die ondanks dat rekening houdt met de
medemens, want die geeft het uiteindelijke 'reflet'.
Nu is het uitgegroeid
tot een soort van experimenteren. Daardoor ben ik ook gekomen om zelf schoenen
te creëren die niet meer lijken op wat er over het algemeen op de markt te
verkrijgen is. En sinds kort ook kleding!"
De l'artiste patineur' aan het werk
Op je kleding kom ik
straks terug, maar eerst over je schoenen.
Waar en van wie heb je
dit vak geleerd?
"Invloeden om me
heen en vooral die van de Italiaanse Olga Berluti. Meer was er toen niet. Het
was echt een schok toen ik de Berluti patinas ontdekte. Ben er toen ook meteen
vanaf gestapt om niet door haar beïnvloed te raken en heb zodoende mijn eigen
stijl ontwikkeld. Niemand wilde toentertijd mij deze techniek leren, dus ben ik
begonnen om al mijn eigen schoenen te gaan patineren. Vallen en opstaan kan ik
je zeggen."
Soms bestaat de patina van een enkele schoen uit 12 lagen
Waar komt deze passie
vandaan en wat komt er allemaal kijken bij een mooie patina?
"Als jongetje was
ik nooit tevreden met de schoenen die je in die tijd bij een schoenenwinkel kon
krijgen. Ze waren immers nooit aangepast aan mijn voeten (dus pijn in
vooruitzicht) en verschrikkelijk 'ennuieux'
- saai, wat trouwens nog steeds het geval is. Als kind had ik ook de taak, als
een soort van valet, de schoenen van
mijn dandy vader elke zaterdag te poetsen. Als kind vraag je je niet af of je
dat nou tegenstaat of niet, maar je reflecteert meer als een restrictie van je
vrijheid hierin, juist door het aspect 'taak'.
Mijn reactie ten opzichte van mijn vader was dat ik hem in alles bekritiseerde
zonder dat hem bekend te maken. Met de wetenschap dat ik nooit dezelfde wilde
zijn als hij."
Er volgt even een
adempauze. Een peuk wordt gedoofd en is meteen de aanzet tot het aansteken van
de volgende Dunhill.
Een peuk wordt gedoofd en is meteen de aanzet tot het aansteken van de volgende Dunhill
"Wat wel gebeurde
was, door het feit dat ik hier al zo vroeg mee bezig was, het later gemakkelijk
weer op pikte en zo min of meer terug kon vallen op mijn jeugd. Passies komen
volgens mij alleen daar vandaan. Het feit, alleen het mooie of sublieme te
wensen, maakt uiteindelijk zelfs van 'schoenenpoetsen' een passie. Voor mij is
het patineren daar een logisch gevolg van. Begrijp je wat ik bedoel?"
Leent elke schoen zich
voor een patina?
Nee, een donker
gekleurde schoen als basis niet, maar hangt ook af van het type leder,
kalfsleer is ideaal. Het gebeurt nog steeds dat men mij vraagt om een zwarte
schoen te patineren, bijna onmogelijk. Het beste? Zo licht mogelijk gekleurd
als men veel contrasten in de patina wil hebben."
Het prille begin van de 'Bolten touch'
Een klant wil een
patina bij een schoen die volgens jou helemaal niet past bij die schoen. Voer
je het dan uit volgens de wens van die klant of helemaal niet?
"De meeste klanten
hebben echt geen idee over wat ze uiteindelijk willen als patina. Gezien mijn
jarenlange ervaring kan ik vrij goed, als ik de persoon zie, inschatten wat hij
wil of hem op andere gedachten te brengen.
Is de klant daar dan niet van af te brengen, dat komt af en toe voor,
dan probeer ik hem in eerste instantie te overtuigen met goede argumenten, en als ik zie dat het een verloren zaak is, dan executeer ik zijn patina precies zoals hij
dat wilde.
Ik voer voor wie dan
ook de patina uit in perfectie, ook al ben ik het er niet mee eens. Het
merendeel van mijn clientèle weet dat ik een duidelijke 'Bolten touch' aan geef.
Ik blijf ondanks alles mijzelf, ook in mijn patinas, want het merendeel van
deze uitvoeringen die op de markt zijn te vinden komen uiteindelijk van mijn
vroegere creaties."
Het zijn niet alleen schoenen die bewerkt worden
Oh ja dan nog een
typische Nederlandse vraag, wat kost het eigenlijk om een paar schoenen te
laten patineren door jou?
"Vanaf 90
euro."
Paulus met een van zijn unieke stukken
Jouw grote wens het presenteren van je mannen kledinglijn in het Atelier Néerlandais. Kun je
daar wat meer over vertellen?
"Mijn kledinglijn
is een 'suite logique - logisch gevolg'- op mijn schoenenlijn, ontworpen met
dezelfde eigen-zinnigheid. Ik ben begonnen met ontwerpen van kleding, met als
doel mijn eigen garderobe interessanter te maken. Kleding is uiteindelijk mijn
manier om conventionele agressies kwijt te raken, de een noemt het ijdelheid,
ik noem het mijn levensvisie. Ondanks mijn misschien wat 'ongewone' kijk op dit
fenomeen weet ik heel goed dat dit een kleine niche is. Want ondanks al mijn
efforts zit ik toch buiten de conventionele markt, dus adresseer ik me aan
mensen die dezelfde soort passies delen een soort van 'fashion-complicity'. Of
dat zal lukken weet ik echt niet, maar zou wel leuk zijn wat medeplichtigen,
gelijkgestemden, op die manier te kunnen ontmoeten.
Ik probeer van mijn leven
een avontuur te maken zonder te beseffen dat dat al lang aan de gang is. Daarom
kies ik ook voor Parijs en het gerenommeerde Atelier Néerlandais als locatie."
Aan het einde van de
middag verlaat ik Bolten's boudoir. Op weg naar de metro betrap ik mij zelf op
het neuriën van Sting's I'm an Englishman in New York. Vrij vertaald
naar Paulus Bolten:
Oh, I'm an alien, I'm a legal alien
I'm a Dutchman 'En Paris'
Oh, I'm an alien, I'm a legal alien
I'm a Dutchman 'En Paris'
If "manners make the man" as someone said
He's the hero of the day
It takes a man to suffer ignorance and smile
Be yourself no matter what they say
Oh, I'm an alien, I'm a legal alien
I'm a Dutchman 'En Paris'
Oh, I'm an alien, I'm a legal alien
I'm a Dutchman 'En Paris'
Paulus Bolten, 28 rue
le Sueur, 16e arrondissement, métro Argentine.
Geopend dinsdag tot en met
zaterdag van 13.00 uur - 21.00 uur - Zondag en maandag gesloten. Telefoon: 00 33
6 15 64 51 84