Heb jij dat nu ook? Als
ik door Parijs wandel zie ik op straat, in de metro, diverse bedelende mensen.
De een vaak nog schrijnender dan de ander. Zal ik die dan wat geven, maar ja,
dan kun je wel aan de gang blijven. Dus ik word selectief en geef alleen wat
aan mensen waarvan ik denk dat het inwoners van Parijs zijn, oud en ik bedoel
echt oud en sterk hulpbehoevend.
Parijs telt tien- tot vijftienduizend mensen zonder vaste woon- en verblijfplaats.
Hing aan de Parijse
clochard vroeger nog een zweem van romantiek, hoe onterecht ook, vandaag de dag
is de Parijse clochard gemondialiseerd. Meer dan de helft, zo’n 56%, komt uit
het buitenland. Vroeger waren het arme sloebers afkomstig uit Bretagne of uit
Auvergne maar nu zijn het vooral migranten uit Oost-Europa, Afghanistan,
Soudan, Irak, Eritrea en Ethiopië. Parijs telt tien-tot vijftienduizend mensen
zonder vaste woon- en verblijfplaats. Deze Sans Domicille Fixe, kortweg SDF,
bevinden zich vooral in de binnenstad. ’s Nachts trekken ze zich terug naar de
vele krottenwijken en tentenkampen onder en rond de périphérique. Schrik niet,
Parijs kent ongeveer 120 krottenwijken met 7000 tot 9000 ‘bewoners’. Overdag
trekken ze de stad in om te bedelen bij supermarkten, de boulangerie, onder een
geldautomaat of bij de ingangen of de gangen van de metro. Sommigen maken
vriendelijk een praatje, anderen kijken stil voor zich uit met een bekertje of
een omgekeerde pet voor zich en een bordje “J’ai Faim”, ik heb honger.
Dan zijn er ook nog de
professionele bedelaars, vaak Roma’s die overdag in Mercedessen over de stad
worden verspreid. Vrouwen, jong en oud, met slapende, vaak gedrogeerde, kinderen. Zij
worden weer geposteerd bij de ingangen van kerken en in de diverse metrostations
meestal met een bord “Famille Syrienne”. Maar ook bij de toegangsweg bij porte
de la Chapelle. Tussentijds worden ze door mannen voorzien van eten en drinken
om later op de dag weer te worden opgehaald en vervoerd naar de boulevard Ney
in het 18e arrondissement. Deze sloppenwijk is niet zichtbaar vanaf
de weg maar is gebouwd langs een lager liggend, sinds 1934, ongebruikt traject
van de Petite Ceinture. Als er geen dikke rookpluimen opstegen vanuit het
ongebruikte treinspoor zou je nooit weten dat hier een van de grootste
krottenwijken schuil gaat van de Franse Hoofdstad. Veel bewoners zijn Roma
afkomstig uit het zuiden van Roemenië of uit Boekarest.
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen van de Parijse burgemeester Anne Hidalgo kampt Parijs met een groot tekort aan opvangplaatsen voor daklozen
Volgens het bureau Insee,
Franse CBS, nam het aantal daklozen in Frankrijk tussen 2001 en 2012 toe met
44%. Waarschijnlijk veel meer, omdat het hier alleen gaat om mensen die bij
hulpverleners bekend zijn. Wat maakt Parijs dan zo aantrekkelijk voor daklozen?
De stad is tolerant voor daklozen omdat zij deel uitmaken van de Parijs
traditie. Jarenlang hoorden zij bij het geromantiseerde beeld van Parijs.
Vastgelegd door bekende fotografen als Eugène Atget, Brassaï en Robert
Doisneau. In de jaren dertig telde Parijs al zo'n twaalfduizend 'vagabonds', de
eveneens geromantiseerde benaming voor clochards. Balzac noemde ze 'Peau de
Chagrin', Atget sprak over Chiffonnier (lompenboeren), het Parijse stadsbestuur
heeft een officiële benaming: S.D.F. 'Sans Domicile Fixe' of zoals wij zeggen;
'zonder woon- en verblijfplaats', de daklozen. Clochards zijn onlosmakelijk
verbonden met het beeld van Parijs. Een roman of film over de stad is niet
compleet als er niet ergens een clochard
in figureert. En in het straatbeeld zijn ze net zo talrijk als de
monumenten. Parijs hoort bij de clochards net zoals de clochards horen bij het
Parijse straatbeeld.
Wist jij dat er elke drie dagen iemand sterft op de straten van Parijs?
In de jaren dertig
beschouwden de clochards het clochard zijn, als een beroep. Het verhaal doet
nog steeds hardnekkig de ronde dat vele clochards vrijwillig gekozen hebben
voor dit bestaan. Weggevlucht uit de zware last van het dagelijkse bestaan. Een
echte clochard is trots en staat op zijn vrijheid. Het hoort bij zijn
levensopvatting dat hij niet gebonden wil zijn en geen verplichtingen wil. De
clochards hebben maar weinig nodig om van te leven. Ze struinen de markten af
waar ze genoegen nemen met het restafval. Van de weinige euro's die zij bij
elkaar bedelen 'kopen' ze alcohol. Vaak rode wijn, want wijn voedt. Om hun ellende te vergeten, drinken ze veel,
heel veel, want alleen in beschonken toestand is het leven draagbaar. Een
clochard zei eens tegen mij op de vraag, “heb je een probleem met alcohol?” “Nee,
ik heb een probleem zonder alcohol!”
De RATP heeft speciale ordebewakers in dienst, die ’s nachts de metrogangen afstruinen om de daklozen, die zich hebben laten insluiten, na middernacht uit de metro te verwijderen
Ondanks alle voorzorgsmaatregelen
van de Parijse burgemeester Anne Hidalgo kampt Parijs met een groot tekort aan
opvangplaatsen voor daklozen. Er is hooguit opvang voor 4500 personen en
daarmee heeft nog niet eens de helft onderdak. De overigen slapen noodgedwongen
op straat, in de beschutting van portieken, bij de warme luchtroosters en onder
bruggen. Met name in de wintertijd wijken er velen uit naar de metrogangen. Het
Parijse vervoersbedrijf de RATP heeft speciale ordebewakers in dienst, die ’s
nachts de metrogangen afstruinen om de daklozen, die zich hebben laten
insluiten, na middernacht uit de metro te verwijderen. Deze nachtploegen,
zogenaamde 'Outreach' teams, gaan met zaklantaarns de gangen in, nemen koffie,
broodjes en sigaretten mee om het contact met de clochards te vergemakkelijken.
Ze worden aangesproken met “mijnheer” en “u” en begeleid naar een gratis bus
van de RATP, die ze vervolgens naar een opvanghuis brengt. Vorig jaar
transporteerden de RATP medewerkers in totaal ruim 40.000 daklozen uit de
metrogangen naar de opvangvoorzieningen.
Notoire harddrugverslaafden, die eveneens rondzwerven en in een deplorabele toestand verkeren, worden uitdrukkelijk niet aangemerkt als daklozen
Parijs legt veel
interesse aan de dag voor het daklozenvraagstuk. Maar die compassie strekt zich
niet uit naar de andere categorieën,
zoals bedelende zigeuners of ontheemde illegalen. Ook notoire
harddrugverslaafden, die eveneens rondzwerven en in een deplorabele toestand
verkeren, worden uitdrukkelijk niet aangemerkt als daklozen. Zij worden weer
opgevangen door vrijwilligers van het ‘Secours Catholique’, de 'Samu Social', of
de liefdadigheidsinstelling Abbé Pierre. Wist jij dat er elke drie dagen iemand
sterft op de straten van Parijs? Op 14 februari 2017 was het slachtoffer een
kind van 20 maanden oud.
Een keer per jaar worden
in Parijs alle 'straatdoden' van Frankrijk plechtig herdacht door het
'Collectief Les Morts de la Rue' onder leiding van de Fransman Christophe
Louis. Zijn collectief, opgericht in 2002, bestaande uit 150 vrijwilligers,
voert actie voor daklozen, maar bekommert zich vooral om hen na hun dood. Dan
wordt de begrafenis georganiseerd en nabestaanden worden opgezocht. "Toen
we begonnen lag de gemiddelde leeftijd van een straatdode op 49 jaar",
vertelt Christophe Louis in een interview aan Le Figaro. "Dat is nu 47
jaar. twee jaar eraf, in vijftien jaar tijd. Dat gaat veel te snel".
Woensdag 4 april 2018 was
het weer zover. 510 Daklozen in 2017, in Frankrijk op straat gestorven waarvan
maar liefst 140 in Parijs, werden herdacht in het stadhuis van Parijs het Hôtel
de Ville. In 2016 stierven 501 daklozen op straat, in 2015; 510, in 2014; 513,
in 2013; 453, in 2012; 423, 2011; 402 en in
2010; 431. De stand tot en met 17 juli 2018: 212 doden. De gemiddelde
leeftijd dit jaar 47 jaar, maar met een gemiddelde leeftijd in Frankrijk van 80
jaar, ruim 33 jaar te vroeg. Van de 212 doden stierven er 64 op de straten van
Parijs. De meesten in het 13e arrondissement vervolgens het 10e, 12e,
15e en 14e.
"La rue n’est pas une fatalité".
Leur vie devait-elle s’achever là ?
De straat is niet
voorbestemd om te sterven
Moest hun leven daar dan
ten einde lopen?
Het hoofdkantoor van het
Collectif Les Morts de la Rue bevindt zich in het 20e arrondissement aan de rue
Orfila 72. Door hier te klikken kom
je rechtstreeks op hun website als je een donatie zou willen doen. Collectif
Les Morts de la Rue kun je ook telefonisch bereiken voor een donatie onder
telefoonnummer 00 33 1 42 45 08 01
De medemenselijkheid in
Parijs is mede door de komst van vele migranten verhard. Bij het schrijven van
deze blog zit in mijn hoofd het liedje van Edith Piaf: 'Les Clochards de Paris'
"Het zijn de
zwervers van Parijs. Van Montmartre tot Bastille.
Ze zwerven in het donker
van de nacht, moe en in lompen langs bordelen.
Hun beroep is niet van
belang zolang ze maar met de armen delen, de clochards van Parijs".
De medemenselijkheid in Parijs is mede door de komst van vele migranten verhard
Ce sont les clochards de Paris
De Montmartre ou de la Bastille,
Ils errent dans la sombre nuit.
Lassés, ils traînent en guenilles…
Aux portes des boîtes de nuit,
Leur métier n'a pas d'importance,
Pourvu qu'il donne la pitance
Aux pauvres clochards de Paris.
Loop even met me door de stad en kijk wat er gebeurt op straat
Op YouTube zoek ik ook nog
even naar de woorden van Guus Meeuwis; 'Op straat':
Zie
je daar die oude man
graaiend
in een vuilnisbak
zoekend
naar iets bruikbaars voor in zijn oude plasticzak
net
iets te veel meegemaakt
waardoor
die dakloos is geraakt
praat
in zichzelf
over
hoe het vroeger was
en
dan zeg jij
dat
je eenzaam bent
omdat
het even tegen zit
loop
even met me door de stad en kijk wat er gebeurt op straat
dan
zul je zien dat het met jou zo slecht niet gaat
zie
je daar dat meisje
ze
is net zeventien
en
heeft nu al zo'n 10 jaar haar ouders niet gezien
muurtje
om zich heen gebouwd
omdat
ze niemand meer vertrouwt
vraag
je haar wat liefde is
dan
noemt ze jou de prijs
en
dan zeg jij,
dat
je eenzaam bent .
omdat
het even tegen zit,
loop
even met me door de stad en kijk wat er gebeurt op straat
dan
zul je zien dat het met jouw zo slecht niet gaat
zie
je daar die oude vrouw
die
rustig voor de regen schuilt
deze
bui is minder
dan
de tranen die ze heeft gehuild
die
vroeger een gezin bezat
maar
later klap op klap gehad
nu
sjouwt ze haar verleden
in
een zelf gemaakte tas
en
dan zeg jij
dat
je eenzaam bent
omdat
het even tegen zit
loop
even met me door de stad en kijk wat er gebeurt op straat
dan
zul je zien dat het met jou zo slecht niet gaat
zie
je daar die jonge man
hij
is bijna al zijn tanden kwijt
hij
beet zich stuk op het vergif van deze tijd
elk
uur een marteling
altijd
zoekend naar een ding
kruipt
eens per dag door het oog van de naald
en
dan zeg jij
dat
je eenzaam bent
omdat
het even tegen zit
loop
even met me door de stad en kijk wat er gebeurt op straat
dan
zul je zien dat het met jou zo slecht niet gaat