Hoe je de titel ook leest, het is beiden van toepassing; Parijs als modestad, Parijs als museumstad of de samenstelling Parijs modemuseumstad. Ik begin aan mijn laatste blog voor jullie in 2022, nummer 35. Met mijn blog Pars FvdV heb ik inmiddels meer dan 1,4 miljoen lezers kunnen bereiken en natuurlijk ga ik daar in 2023 gewoon mee door. Begin januari 2023 verschijnt de achtste druk van mijn eerste Parijsgids, ‘Ongewoon Parijs’ en daar ben ik natuurlijk hartstikke trots op. In het voorjaar weer een nieuwe reisgids; ‘Parijs, anders bekeken’. Er zit dus weer voldoende in het vat voor weer een mooi en succesvol 2023.
Is Parijs nog steeds de hoofdstad van de mode, creatie en vooral die van luxe?
Laten we het eerst eens bekijken aan de
hand van de geschiedenis. Voor de Zonnekoning Lodewijk XIV (1638-1715) was
niets belangrijker dan zijn uiterlijk. Om indruk te maken op zijn vijanden
besloot hij allereerst een paleis te bouwen dat synoniem stond voor zijn puissante
rijkdom en grootsheid: het Paleis van Versailles. Gepassioneerd door luxe
richtte hij de eerste fabrieken op voor wandtapijten en goudsmeden. Ook je
rijkdom laten zien door middel van je kleding dateert uit die tijd. Lodewijk
kleedde zich drie keer per dag om in het bijzijn van zijn hovelingen.
Hovelingen, en vooral de courtisanes, moesten de mooiste outfits dragen om hun
plaats in de samenleving te laten zien. In Versailles was alles luxe en wellust
en de kleding van de koning en zijn hofhouding vormde geen uitzondering op de
regel. Hij haalde de beste kleermakers binnen om de edelen van zijn hof te
kleden. Onder het bewind van koning Lodewijk XVI was het zijn echtgenote,
Marie-Antoinette, die Rose Bertin benoemde tot minister van Mode. Marie-Jeanne
Rose Bertin was een Franse modeontwerpster die als ‘ministre des modes’ de
basis zou leggen voor de Franse haute couture. Volgens de gegevens van de
koninklijke huishouding gaf Marie-Antoinette in 1785 87.597 livres uit aan de
diensten van Rose Bertin. Over luxe gesproken.
De voorlopers van de haute couture zijn ongetwijfeld Lodewijk XIV en Marie-Antoinette
Het eerste haute couture-huis werd
opgericht door Charles Frederick Worth, een echte pionier in de modewereld. In
1858 kwam hij op het idee om de kleding die hij maakte te voorzien van een
etiket met zijn eigen naam. Hij was ook de eerste die modeshows en het systeem
van collecties opzette. Als protectionist richtte hij in 1868 de ‘Chambre
Syndicale de la Haute Couture’ op. Vanaf dat moment was de haute couture nauw
verbonden met de stad Parijs. Jeanne Lanvin volgde in 1885, eerst met een
hoedenatelier en later met haar eigen modehuis. De drie wereldtentoonstellingen
die tot 1900 in Parijs plaatsvonden lieten de plaatselijke modehuizen
internationaal schitteren. De fundamenten waren gelegd door Worth, maar het
tijdperk zag ook de komst van juweliers, parfumeurs, koffermakers; Cartier,
Guerlain, Goyard, Moynat, Hermès en Vuitton.
In het jaar 1910 kende Parijs maar
liefst 300.000 modeontwerpers. De stad domineerde het modebeeld en kopers van
over de hele wereld reisden naar Parijs om hun ‘boodschappen’ te doen. Na de
Eerste Wereldoorlog vertegenwoordigde de mode maar liefst 15% van de waarde van
de Franse export.
De 20e eeuw
Gabrielle Chanel verscheen in 1919 aan
de modehorizon en was zo moedig de naweeën van de cultuur der korsetten en
hoepelrokken de genadeklap te geven, gevolgd door Elsa Schiaparelli die in 1931
de tenniswereld choqueerde met haar ontwerp voor een tennisrokje voor
sterspeler Lili de Alvarez. Nina Ricci,
een ervaren coupeuse, waagde het erop om in 1932, toen de wereldeconomie was
ingezakt na de Amerikaanse beurskrach in 1929, een modehuis te openen in de rue
des Capucines. In de jaren vijftig volgden Dior, Givenchy, Cardin en Chanel. Halverwege
de jaren ’50 creëerde Coco Chanel in de rue Cambon wat een icoon van de
Parisienne zou worden; een meesterwerk, het ‘Chanel Pak’.
Creaties van Coco Chanel tijdens een retroperspectief in het Palais Gailliera 2021
Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog
openden Balmain en Carven hun modehuizen in Parijs. In 1946 lanceerde madame Carven
haar eerste geur, ‘ma griffe’. De eerste bikini werd gelanceerd. En in dat
zelfde jaar begon Christian Dior zijn modeatelier aan de Avenue Montaigne. Ook
hij deed de modewereld opschudden met zijn iconische ‘New Look’ en de
introductie van het parfum Miss Dior. Parijs had inmiddels meer dan honderd
modehuizen.
Toen Dior in 1957 stierf, kreeg Yves Saint
Laurent op 21-jarige leeftijd de leiding over het toen slecht lopende modehuis
Dior. De ontwerpen van Saint Laurent waren zo vernieuwend, dat ze tot grote
successen leidden. Bijvoorbeeld de trapeziumjurk uit 1958, die ruim viel om de
taille in plaats van deze in te snoeren. In 1962 verliet de piepjonge Saint
Laurent het couturehuis Dior en presenteerde zijn eerste eigen collectie. In de
jaren zestig en zeventig zette Yves Saint-Laurent trends zoals het broekpak en
de ‘beatnik look’ en de puntlaarzen die tot dijhoogte de benen omsloten. André Courrèges
opende zijn eigen modehuis, "Maison de Courreges", in 1961 en vijf
jaar later gevolgd door Paco Rabanne.
Yves Saint Laurent
Jean Paul Gaultier - Foto Kunsthal Rotterdam 'Face Me PLS'
In 1976 bracht Jean-Paul Gaultier zijn
eerste collectie onder zijn eigen naam uit. Hij volgde een trend die tot op de
dag van vandaag nog steeds bestaat; de Marinière, het matrozenhemd. Het matrozenhemd
werd voor het eerst geïntroduceerd in 1916 door Coco Chanel. In 1980 volgde
Azzedine Alaia. De modeontwerper stond bekend om zijn hedendaagse ontwerpen en
voor het bewandelen van zijn eigen weg in de mode-industrie. Alaïa weigerde,
enigszins rebels, mee te doen aan internationale modeweken en zijn collecties
gelijktijdig met andere toonaangevende modehuizen te presenteren. Hij gaf pas
een show wanneer zijn collectie klaar was. Het was ook de tijd dat een jonge
generatie zoals Claude Montana, Kenzo Takada, John Galliano en Christian
Lacroix de Parijse en vervolgens de wereldmode zou opschudden.
In 1983 wordt Karl Lagerfeld
hoofdontwerper van het modehuis Chanel en profileert zich tot een van de
invloedrijkste couturiers aan het einde van de twintigste en in het begin van
de eenentwintigste eeuw, Maar ook is hij op andere creatieve terreinen actief,
met name de fotografie.
Chanel onder leiding van Karl Lagerfeld
Conclusie
Parijs is dus nooit opgehouden zijn
invloed uit te oefenen, maar deelt vandaag zijn status met London, Milaan, New
York en zelfs Tokio. De Franse hoofdstad, met zijn eeuwenoude modegeschiedenis,
wordt echter als de meest prestigieuze beschouwd. Bovendien heeft Parijs, met
de exclusiviteit van haute couture sinds de uitvinding ervan in het midden van
de 19e eeuw, het alleenrecht van het houden van de haute couture-shows.
Maar niet alleen op het gebied van mode; gastronomie, kunst, luxe en toerisme,
ze hebben er allemaal toe bijgedragen dat Parijs nog steeds een van de
belangrijkste steden ter wereld is. Geroemd door zijn virtuositeit op het
gebied van mode, innovatie en design.
Een Britse studie meldt dat Parijs
inderdaad de meest 'modieuze' stad ter wereld is - op de voet gevolgd door
Londen en New York. Van Carrie Bradshaw in Sex and The City tot de heldinnen
van Gossip Girl, alle fashionista's van het kleine scherm haasten zich voor een
aflevering of twee naar Parijs. Emily In Paris zette zelfs haar koffers daar
neer. Wat betreft de film The Devil Wears Prada , deze presenteerde Paris
Fashion Week als een paradijs voor fashion lovers. Parijs komt vooral op de
eerste plaats, dankzij het aantal designermerken en scholen die opleidingen in
modeberoepen aanbieden. Londen met grote ontwerpers, zoals Vivienne Westwood samen
met Andreas Kronthaler en
Marc Jacobs, komt op de tweede plaats. New York completeert het podium,
gestimuleerd door het aantal modebladen, waaronder Vogue en Harper's Bazaar.
Een ander fenomeen dat van Parijs de
hoofdstad van mode en luxe heeft gemaakt was het ontstaan van warenhuizen. Weinigen
weten dat het warenhuis een Franse vinding is. Eigenlijk moet ik zeggen een
Parijse vinding. Het begon allemaal in 1852 toen Aristide Boucicaut zijn
warenhuis Bon Marché opende. Een zogenaamd Grand Magasin. In 1855 volgt le
Bazar Napoléon, dat later wordt getransformeerd in le Bazar de l’Hôtel de
Ville, kortweg BHV. Kort daarop in 1865 volgen Jules Laluzot en Jean-Alfred
Duclos met Au Printemps en vier jaar later, in 1869 opende Samaritaine, het warenhuis
van Ernest Cognacq en Marie-Louise Jaÿ. Parijs kreeg de smaak te pakken. In
1893 openden de Galeries Lafayette hun deuren. Het is la Belle Époque, wat
duidelijk te zien is aan de buitenkant van de 'paleizen van de handel'.
Prachtige gevels die bol staan van beelden, verguld stucwerk en andere pompeuze
decoraties.
De ongekende grootsheid van de Franse
luxe komt uitsluitend op het conto van twee Franse zakenlieden: Bernard Arnault
en François Pinault, juist doordat zij er hun stokpaardje van hebben gemaakt.
Nadat ze het immense economische potentieel van luxe en mode hadden gezien,
creëerden ze de twee belangrijkste Franse luxegroepen, LVMH en Kering.
Louis Vuitton Moët Hennessy met het
hoofdkantoor in Parijs is het grootste conglomeraat ter wereld van
luxeproducten, waaronder wijnen en sterke dranken, mode en lederwaren, horloges
en sieraden, parfums en cosmetica, luxe warenhuizen en de bouw van
motorjachten.
Kering is eveneens een Franse
multinationale holding van luxegoederenmerken met het hoofdkantoor in Parijs.
Beroemde merken in de portefeuille van Kering zijn Alexander McQueen,
Balenciaga, Brioni, Gucci en Yves Saint Laurent.
De Franse uitzondering betreft ook
andere sectoren dan de mode. De hotelindustrie draagt ook bij aan de invloed
van het land wanneer de naam "Palace hotels", gecreëerd wordt in
2010, en alleen is voorbehouden aan bepaalde Franse etablissementen, waarvan de
meeste duidelijk Parijse etablissementen zijn, zoals Hôtel de Crillon, Hôtel
Lutétia, Hotel Plaza Athénée, Le Bristol, Le Meurice, Mandarin Oriental Paris,
Park Hyatt Paris Vendôme, Royal Monceau, Shangri-La Hotel Paris en het
Peninsula Paris. Last but not least de Franse ‘Haute Joaillerie’ waaronder :
Chaumet (1780), Cartier (1847), Boucheron (1858) en Van Cleef & Arpels
(1896).
Bovenstaande komt ook nog eens samen in de mooiste modemuseums van de stad.
Musée de la
Mode de la Ville de Paris
Sinds 1977 is in
het Palais Galliera, aan de avenue Pierre 1er de Serbie, het Musée
de la Mode de la Ville de Paris gevestigd. Een paleisje met een elegante zuilengalerij, grote hoge
zalen met plafonds versierd met fresco's. De mozaïekvloeren en koepels zijn het
werk van Giandomenico Facchina (1826-1904). In 1916 werd een fontein aan de
voorkant van het museum gesitueerd in een weelderige tuin. Het museum diende
ook als decor in de film The Devil Wears Prada.
Tot 5 maart 2023 toont het museum een collectie uit de garderobe van
Mexicaanse kunstenares Frida Kahlo.
Musée Yves Saint Laurent
Ook Yves Saint Laurent heeft sinds 3
oktober 2017 een eigen museum in Parijs. Het atelier van de overleden
modeontwerper, aan de Avenue Marceau 5, werd omgebouwd tot museum en zal in
wisselende tentoonstellingen meer dan twintigduizend stukken uit zijn
collecties door de jaren heen tentoonstellen. Het museum is een eerbetoon aan
het oeuvre van de grote Franse modeontwerper, die in 1957 bij Dior debuteerde.
Op 8 september 2017, krap een maand voor de opening, overleed de zakenpartner
en grote liefde van Saint Laurent - Pierre Bergé - op 86-jarige leeftijd. Zijn
grootste droom was het realiseren van twee bijzondere musea voor het
tentoonstellen van het levenswerk van Saint Laurent. Die wens is gerealiseerd
in zowel Parijs als Marrakesh. Tot en met 15 mei 2023 staat het museum in het
teken van de kleur goud, de favoriete kleur van Saint Laurent. Een van de
hoogtepunten en misschien wel de grootste troef van het museum is de kamer
waarin Saint Laurent werkte. Bij binnenkomst lijkt het of de iconische modeontwerper
de ruimte net heeft verlaten. Zowel het bureau van zijn naaste medewerkers als
dat van hemzelf is gelaten zoals ze in 2002 na zijn pensionering werden
achtergelaten.
Musée Yves Saint Laurent
De werkkamer van de 'meester'
Fondation Azzedine Alaïa
Het is even zoeken in de Marais naar het
museum van Azzedine Alaïa. De ingang is slechts een
onopvallende poort op nummer 18 van de rue de Verrerie in het vierde
arrondissement van Parijs. Het pand is het voormalige woonhuis van Monsieur
Azzedine en kwam in 1988 in zijn bezit. Daarvoor was het een magazijn van het
warenhuis BHV. Vervolgens werd het volledig gerenoveerd en ingericht door de
Amerikaanse schilder en filmmaker Julian Schnabel. Het pand bestaat uit twee
gebouwen met meerdere verdiepingen, gescheiden door een binnenplaats met een
glazen dak en werd sindsdien gebruikt als woonhuis, expositieruimte en voor
zijn modeshows. Azzedine Alaïa was een groot liefhebber en verzamelaar van
mode, kunst, design, architectuur en theater. De Tunesische Alaïa begon al met
het verzamelen van couture in de jaren zestig, in een tijd dat de meeste
verzamelaars investeerden in moderne en hedendaagse kunst. Tien jaar voor zijn
overlijden richtte hij de Association Azzedine Alaïa om zijn werk en collectie
te behouden voor de toekomst. Deze verzameling is tot 31 december 2022 te zien
in de tentoonstelling ‘Alaïa avant Alaïa’.
Musée des
Arts Décoratifs
Het Musée des Arts
Décoratifs is een Frans museum voor toegepaste kunst mode en design.
Het museum werd 29 mei 1905 geopend in
de westelijke vleugel van het Louvre. Tot en met 22 januari 2023 is de
tentoonstelling ‘Shocking’ te zien; de surrealistische werelden van Elsa Schiaparelli.
De surrealistische werelden van Elsa Schiaparelli brengt 520 werken samen,
waaronder 272 kostuums en modeaccessoires, tegenover 248 schilderijen,
sculpturen, juwelen, parfumflesjes, keramiek, posters en foto's. Dit
retrospectief belicht ook het erfgoed van de Schiaparelli-stijl met silhouetten
die zijn geïnterpreteerd door beroemde couturiers die er hulde aan brengen:
Yves Saint Laurent, Azzedine Alaïa, John Galliano, Christian Lacroix. Het
museum bevindt zich aan de rue de Rivoli 107-111 in het 1e
arrondissement.
La Galerie Dior
Gevestigd aan de Avenue Montaigne nummer
30. La Galerie Dior, geopend in het voorjaar 2022, na een verbouwing van twee
jaar. Het hôtel particulier dat in 1865 werd gebouwd voor Napoleon’s onwettige
zoon, de graaf Walewski. Het is achter deze emblematische gevel, ontworpen in
de puurste Franse stijl van de tweede helft van de 19e eeuw, dat meer dan
zeventig jaar geleden de mooiste collecties van het modehuis Dior werden
geboren. Gelegen in hetzelfde gebouw als de legendarische winkel, maar met een
aparte ingang aan de rue François 1er, is La Galerie Dior gevestigd, als een
culturele attractie op zich, een
opslagplaats van modeherinneringen, waarover, sinds 1946, de geest van Monsieur
Dior heerst en waar mode zelfs tot kunst is verheven. Wisselende
tentoonstellingen van de ontwerpen van Dior zelf maar ook die van zijn
opvolgers; Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferré, John Galliano, Raf
simans en Maria Grazia Chiuri die nu de leiding heeft over het modehuis.
La Galerie Dior
Cité de la Mode et du Design
Een creatief centrum dat ook het
befaamde Institut Français de la Mode (IFM) huisvest. In 1986 opgericht door
het Franse Ministerie van Industrie voor de ontwikkeling en de bescherming van
de Franse mode- en designindustrie. Het gebouw is ontworpen door de Franse
architect DominiqueJakob en de Nieuw Zeelander Brendan Macfarlane en heeft nu
al de bijnaam de ‘groene gifslang’. Het is gebouwd rondom het karkas van de
oude entrepots van het treinstation Austerlitz uit 1907 (les Magasins Généreaux
d'Austerlitz). Kosten grofweg zo'n 44 miljoen euro. Aan de zijde van de Seine
is een futuristische constructie bevestigd van groen getinte glasplaten die als
een gifslang langs het gebouw kronkelt. Door de weerspiegeling van het groene
glas kleurt de Seine smaragdgroen. De opening vond plaats in het voorjaar van
2011. Een derde van het gebouw is in gebruik als expositieruimte, inclusief
studio’s voor muziekproducties, cafés, restaurants, mode- en boekenwinkels. Op
het dak bevindt zich een park. Quai d'Austerlitz 34, 13e arrondissement, metro
Gare d'Austerlitz.
Welnu, is Parijs nog steeds de hoofdstad
van de mode, creatie en vooral die van luxe? Ik denk dat we hier met een
volmondig ja op kunnen antwoorden.
Zoals ik al aan het begin schreef is dit
mijn laatste blog van 2022. Rest mij jullie een kleurrijk, bloemrijk en een
liefdevol 2023 toe te wensen met de hoop jullie weer te treffen als trouwe
lezers van mijn weblog Paris FvdV. Tot 2023.