’s Avonds, zo na een
copieuze maaltijd, ga ik altijd even ‘uitbuiken’. Een flinke wandeling, zomaar
in en rond mijn restaurant van die avond en lopend in de richting van een
metrostation van de lijn naar mijn hotel. Plotseling maakt dan de donkerte van
een steeg, een zonsondergang in een straat of de maan weerspiegeld in de Seine,
het vreemde verlangen in mij los rond te willen lopen in de tijd zoals
geschetst door Victor Hugo in De
klokkenluider van de Notre-Dame, Les Miserables of De buik van Parijs. Maar ook in het Parijs van Simenon, toen
inspecteur Maigret, commissaris bij de Police Judiciaire, werkzaam was aan de
Quai des Ofrèvres 36. De meeste verhalen spelen zich af ver voor de Tweede
Wereldoorlog.
Ronddwalen in het Parijs van jaren geleden
En hoe zou het zijn om ’s
nachts rond te dwalen in het Louvre? Ouderen onder jullie kennen vast de serie
nog met Juliette Gréco in de hoofdrol over Belphegor het spook van het Louvre.
Parijs, 1965. Een
mysterieuze gemaskerde gestalte spookt ’s nachts in het Louvre rond. Wanneer
een museumbewaker vermoord wordt aangetroffen gaat politiecommissaris Ménardier
het onderzoek leiden. Gefascineerd door de gruwelijke verhalen over het fantoom
in het Louvre, dat inmiddels ‘Belphégor’ wordt genoemd, gaat de jonge journalist
André Bellegarde ook op onderzoek uit. Hij laat zich zelfs 's nachts in het
museum opsluiten. André wordt bijgestaan door Colette Ménardier, de jonge en
kittige dochter van de commissaris.
Parijs kent veel plekken
met een duistere geschiedenis, zoals de diverse Cours des Miracles in de wijken
Sentier en Temple. Binnenplaatsen waar marginalen zich in de 17e
eeuw veilig voelden, buiten bereik van de overheid. Een allegaartje van valse
bedelaars, jatmozen, zakkenrollers, valse blinden, nepkreupelen, deserteurs en
meisjes van plezier. Ze waren te vinden in de buurt van de huidige rue des
Petits-Carreaux, de rue de Caire en de rue de Réaumur (2e
arrondissement). Het ging om grote ongeplaveide, modderige en stinkende
binnenplaatsjes van waaruit het makkelijk ontsnappen was bij een inval van de
politie, zoals de rue du Nil, rue de Damiette en de rue des Forges. Victor Hugo
beschreef het allemaal in zijn boek De
klokkenluider van de Notre-Dame. De Cours des Miracles had zijn miraculeuze
naam te danken aan het wondere feit dat de blinden plots weer konden zien en de
kreupelen plotseling weer konden lopen. Een razia van politieluitenant La
Reynie maakte in 1668 in amper 24 uur tijd korte metten met dit zootje
ongeregeld. Bonne Nouvelle riepen de brave burgers, en hieraan dankt de wijk
nog altijd zijn naam.
Op 12 april 1919 doet de
politie een inval in een appartement op de vijfde etage gelegen aan de rue de
Rochechouart 76, vlakbij de place d’Anvers. De arrestatie in de ochtend door de inspecteurs Belin
en Braunberger betreft een man die zich Lucien Guillet noemt, een alias voor
Henri-Désiré Landru, later ook wel de blauwbaard van Parijs genoemd. Henri-Désiré
Landru was een niet-welgestelde man, getrouwd en vader van vier kinderen. Hij
begon met het plaatsen van contactadvertenties in Franse kranten, waarbij hij
zichzelf voordeed als een rijke weduwnaar die verlangde naar een eenzame weduwe
om met haar zijn laatste dagen te delen. Wel 283 vrouwen reageerden op zijn
contactadvertenties en daaruit koos hij de rijkste. Met hen begon hij een korte
relatie lokte hen naar huizen die hij huurde in Vernouillet en Gambais.
Daar bracht hij hen om
het leven. Het is niet geheel zeker hoe Landru zijn slachtoffers om het leven
bracht. Wel weten we dat de romp, armen en benen in het bos werden begraven of
in het water gegooid, hoofd, handen en voeten, de lichaamsdelen aan de hand
waarvan iemand het makkelijkst geïdentificeerd kan worden, werden verbrand. In
1921 komt de politie hem echter op het spoor toen ze op zoek was naar twee
verdwenen jonge weduwen, in opdracht van de burgemeester van Gambais. De zus
van een van de slachtoffers herkende Landru toen hij in Rouen uit een winkel
kwam. Zij verwittigde de politie, die in de winkel een visitekaartje terugvond
waarop Landru's adres genoteerd stond: het gehuurde villaatje in Gambais. Bij
huiszoekingen in Gambais en Vernouillet werden restanten van damesschoenen,
dameskousen, delen van een korset, haarspelden, halfverbrande knopen en 4.176
gram aan verkoolde restanten van beenderen gevonden, aldus het politierapport.
Van ruim een kilo van deze asresten kon met zekerheid worden vastgesteld dat
het om menselijke overblijfselen ging. De rechtszaak tegen Landru begon op 7
november 1921. Op 30 november 1921 werd Landru schuldig bevonden voor de moord
van 10 vrouwen en een jongeman en tot de guillotine veroordeeld.
De blauwbaard van Parijs komt aan zijn einde onder de Guillotine
En die guillotine hebben
we dan weer te danken aan dokter Joseph-Ignace Guillotin, die als lid van de
Nationale Vergadering een voorstel indient om de doodstraf op een pijnloze
manier en zonder klassenonderscheid te laten uitvoeren. Voorheen was dood door
het zwaard weggelegd voor de adel, de kogel voor de militairen en ordinair
opknopen voor het gepeupel.
Aan het Canal
Saint-Martin wordt de sluis met de twee sluishuisjes ook wel de 'sluis van de
dood' genoemd. Wat niet slaat op het scheepsverkeer, maar lang geleden was de
rue de la Grange-aux-Belles een stoffig pad dat langs velden een heuvel op
liep. Waar nu nummer 53 zit voerde een pad naar de top van een kleine heuvel;
de Montfaucon. Hier werd in 1325, op
bevel van de koning, een enorme galg gebouwd. Het ging om een bouwwerk van
meerdere verdiepingen dat alleen bestond uit stenen pijlers en houten dwarsbalken
waaraan de veroordeelden werden opgehangen. Victor Hugo beschreef het in de
slotscène van zijn boek de 'klokkenluider van de Notre Dame'. Dat was even een
zijpaadje, maar nu weer terug naar dokter Guillotin.
Guillotin woonde zelf op
nummer 9 in de Cour du Commerce Saint-André dat er nu nog uitziet als eind 18e
eeuw. Een Duitse klavecimbelbouwer en ingenieur genaamd Tobias Schmidt levert
het ‘fijne handwerk’ voor de bouw op aanwijzingen
van de dokter zelf. Ene Nicolas Jacques Pelletier, een veroordeeld straatrover,
krijgt de primeur op het plein voor het Hôtel de Ville. Parijs kent veel
plaatsen waar de guillotine heeft gestaan. De bekendste is natuurlijk de place
de la Révolution (tegenwoordig Place de la Concorde) waar de hoofden in het
mandje vielen van Louis XVI en Marie-Antoinette. Minder bekend is de
rue de la Rocquette bij de place de la Bastille, de rue de la Croix-Faubin
tegen de begraafplaats Père Lachaise en de place de la Nation. Een ander detail was dat het beroep beul
een echte familieaangelegenheid was. De uitvoering was in handen van de familie
Sanson en het beroep werd doorgegeven van vader op zoon. Een executie duurde
gemiddeld 30 seconden. Veel slachtoffers van de guillotine werden begraven in
massagraven in de kloostertuin van de zusters picpussen nu het cimetière
Picpus, rue de Picpus 35, metro Picpus of Nation, lijn 6.
De laatste executie met
de guillotine vond plaats in Marseille op 10 september 1977, toen de moordenaar
Hamida Djandoubi werd onthoofd.
Rachella Kingswijk kent alle duistere plekken van Parijs
Ik zei het al Parijs kent
veel duistere plekken en wat is het dan leuk dat ik een Nederlandse tegen het
lijf loop in Parijs, die Nederlandstalige horrortours organiseert, onder de
naam ‘Freaky Tours’. Freaky Tours Paris is opgericht door actrice Rachella Kingswijk. Zodra de lichtstad
duister wordt brengt zij de obscure tijden van weleer tot leven tijdens een
twee uur durende wandeling door het centrum van Parijs. Je gaat de stad
bekijken door de ogen van seriemoordenaars, kannibalen, duivelaanbidders en
ander gespuis.
Ik spreek met haar af daar
waar zij haar tours begint. Op de place du Châtelet bij de fontein. Een plek
met een bewogen geschiedenis waar niets meer herinnert aan de sinistere
gevangenis van Le Châtelet, met zijn torens en cellen, die aan het begin van de
19e eeuw werd afgebroken. Nu staan er twee statige theaters; Theâtre
du Châtelet en het Theâtre de la Ville. Achter dit theater lag het straatje
waar de dichter Gérard de Nerval zich op een kille ochtend ophing. Op 26
januari 1855 werd hij hangend aangetroffen aan de spijlen van een hek, dat de
afsluiting van een riool vormde in de rue de la Vieille-Lanterne, in de “meest
smerige uithoek die hij had kunnen vinden” volgens de uitspraak van Baudelaire.
De dag ervoor had hij zijn huis verlaten en een boodschap achtergelaten: “Wacht
niet op me, de nacht zal donker en licht zijn”.
Weer een fantastisch Nederlands Initiatief; 'Freaky Tours'
Wij nemen plaats op het
terras van Le Mistral waar Rachella mij vertelt hoe ze in Parijs terecht is
gekomen. “Ik ben opgegroeid in prachtig Amsterdam, waar ik werkte als actrice
in het theater en voor film/ televisie. Ik voelde echter al jarenlang een
verlangen om in Parijs te gaan wonen. Parijs heeft vuur in zich, altijd in
beweging, het gevoel van vrijheid en toch ook een plek waar ik heel goed mijn
rust kan vinden. Drie jaar geleden heb ik de stap gezet. Ik had net een
succesvolle one-woman-show in Amsterdam afgerond. Ik besloot te proberen om,
als ik dan toch naar Parijs ging, ook aangenomen te worden op de meest
prestigieuze toneelschool van de stad. Het was de privéschool Jacques Lecoq,
waar bijvoorbeeld ook acteur Geoffrey Rush (Pirates of the Car) op gezeten had.
Ik wist niet waar ik zou gaan wonen en ook niet hoe ik die peperdure opleiding
zou gaan betalen, maar uiteindelijk is alles op zijn plek gevallen. De eerste
periode deed ik aan couch surfing, maar na
twee maanden vond ik mijn eigen plekje. Ondanks het feit dat na een paar
weken in de stad gewoond te hebben, de aanslagen plaatsvonden, heb ik nooit
achterom gekeken. Ik ben thuis in Parijs. In 2017 behaalde ik mijn diploma en
ging ik aan de slag als actrice”.
Rachella Kingswijk die die Nederlandstalige horrortours organiseert, onder de naam ‘Freaky Tours’ in Parijs - Foto: Sean Cackoski - Foto Editor: Sander C. Termonen
En waarom de keuze voor
Parijs?
“Ik kwam voor het eerst
op vakantie in Parijs als jong meisje van twaalf jaar. Ik was meteen heel erg
onder de indruk en voelde meteen een connectie met de stad. Dit kwam ook omdat
bij ons thuis de platen van Françoise Hardy, Charles Aznavour vaak door de
speakers klonken. Mijn stiefvader had ook altijd geweldige verhalen over
Frankrijk. Zoals die tijd dat hij als jochie van dertien in de jaren ‘70 uit
Amsterdam wegliep en helemaal in Frankrijk terecht kwam voor dat zijn ouders
hem terugvonden”.
Hoe ben je eigenlijk op
het idee gekomen van Freaky Tours?
“Ik ben altijd al dol
geweest op geschiedenis en spannende verhalen. Als kind kon ik uren wegduiken
in de boeken van Robert Lawrence Stine en Paul van Loon. In Amsterdam werkte
ik bij The Amsterdam Dungeon en Boom
Chicago als horroractrice. Het idee voor Freaky Tours Paris kreeg ik voor het
eerst rond 2012 toen in nog in Amsterdam woonde. Het voelde heel natuurlijk om
mijn passie voor acteren, het vertellen van (enge) verhalen en geschiedenis samen
te brengen. In Amsterdam kwam het idee te vroeg en in Parijs had ik het in beginsel
te druk met school en werk. Ik werk inmiddels al bijna 3 jaar als gids voor het
prachtige bedrijf Paris by Bike en hier heb ik de kunst voor het verhalen
vertellen enorm kunnen ontwikkelen. De eveneens Nederlandse Yvonne America, de
oprichtster van Paris by Bike, is een geweldig voorbeeld voor mij. Haar steun,
en dat van mijn andere collega's van de fietstour, hebben mij enorm geholpen en
gemotiveerd”.
Er komt geen collega acteur gillend met een bloederige hakbijl voorbij rennen
Hoe freaky is het
eigenlijk?
“Bij Freaky Tours Paris
gaat het vooral om de kunst van het verhalen vertellen. Ik neem je mee op een
reis door de geschiedenis. Alleen richt ik mij voornamelijk op de duistere
geschiedenis van de stad. We bekijken de stad door de ogen van moordenaars,
kannibalen, duivelsaanbidders en ander gespuis. De tour is in de avond, ik
vertel alle gruwelijkheden in detail, we wandelen door smalle steegjes, maar er
komt geen collega acteur gillend met een bloederige hakbijl voorbij rennen”.
Waar haal je de
inspiratie vandaan?
“Omdat ik al jaren als
gids werk, kende ik al wat gruwelijke verhalen. Maar toen de tour realiteit
ging worden, heb ik maandenlang onderzoek gedaan in o.a. Le Petit Journal. Ook
zijn er een hoop boeken over obscuur Parijs geschreven en het internet in
natuurlijk een eindeloze bron voor spannende verhalen. Vervolgens heb ik met
alle wetenschap mijn eigen versie geschreven”.
'Le Petit Journal' die opgeslagen liggen in de Nationale Bibliotheek
En dan de typisch
Nederlandse vraag; wat kost het eigenlijk?
“Slechts € 19,95 per
persoon. De rondleiding is in het Nederlands. De tour start om 19.30 uur en
duurt tot 21.30 uur en vindt
plaats van donderdag- tot en met zondagavond. We starten bij de fontein op place
du Chatelet in het 1e arrondisement en eindigen in de rue des Écoles in het Quartier
Latin. Boeken kan graag per email freakytoursparis@gmail.com
- Betaling vooraf via bankoverschrijving”.
Ben ik nog iets vergeten?
“Oh ja, vanaf het
voorjaar 2019 start ik ook Freaky Tours Paris voor kids! Een ochtend wandeling,
waarin ik in een middeleeuwse jurk spook- verhalen aan kinderen vertel. De tour
is tegelijkertijd ook een speurtocht. En alle kinderen mogen verkleedkleding
aan, want bij Freaky Tours Paris is het elke dag Halloween!
Nog een tip van Rachella:
De metrohalte is Chatêlet (te bereiken met metrolijnen 1, 4, 7, 11 en 14).
Vervolgens is het normaliter vijf minuten lopen naar de palmfontein op Place du
Chatêlet.
Let
op: Het metrostation
Châtelet is het grootste station van Parijs. Neem uitgang – sortie 16 place du
Châtelet. Maak je gebruik van lijn 11 dan neem je sortie 5. Het kan bij extreme
drukte soms tien tot vijftien minuten duren voordat je buiten staat.
Het is volle maan wanneer ik aan mijn wandeling begin richting het metrostation. Freaky; zou dat nog iets te betekenen hebben?
Website: Freaky Tours