Paris FvdV is een niet commercieel weblog speciaal voor kenners en liefhebbers van de stad Parijs - en voor hen die dat willen worden. Parijs is een stad met een gewichtig verleden, respectabel en gerespecteerd. Het is totaal niet nostalgisch. Parijs is er in geslaagd om, soms op brutale maar altijd op elegante wijze, om te gaan met zijn grootse monumenten. Ze te beschermen en te integreren in de nieuwe dynamiek van de stad. Parijs is een meester op het gebied van herstel en transformatie. U zult er nooit in slagen een volledig overzicht te maken van plekken en verhalen, die allemaal op hetzelfde punt uitkomen en de glorie van deze stad bezingen. toch wil ik een poging wagen. Wekelijks wil ik u niet alleen informeren over wat Parijs nog meer te bieden heeft, maar ook wil ik mijn liefde voor deze stad op u over dragen. In de hoop dat het raakt aan iets wat u herkent of voelt. Ferry van der Vliet.

Privacy verklaring: Indien u weblog Paris FvdV, dat bij Google-Blogger is ondergebracht, leest en reageert op de blogs van Paris FvdV, doet u dat vrijwillig en is uw IP-adres en mailadres - indien u dat vermeld - bekend en wordt opgeslagen. Ook uw schuilnaam waaronder uw reageert wordt opgeslagen. Paris FvdV zal uw gegevens nooit aan derden doorgeven. We houden uw gegevens privé, tenzij de wet of rechtelijke macht ons dwingt uw gegevens aan hen te verstrekken. Datalekken in het systeem vallen onder de verantwoordelijkheid van Google-Blogger. Door weblog Paris FvdV te bezoeken en/of de op of via deze weblog aangeboden informatie te gebruiken, verklaart u zich akkoord met de toepasselijkheid van deze disclaimer. Google gebruikt cookies om services te leveren en verkeer te analyseren dus uw IP-adres en user-agent zijn bij Google bekend, samen met prestatie- en beveiligingsstatistieken om servicekwaliteit te garanderen, gebruiksstatistieken te genereren, misbruik te detecteren en maatregelen te treffen.

Posts tonen met het label Exotisch. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Exotisch. Alle posts tonen

zondag 6 juli 2025

PARIJS, COULEUR LOCALE

Parijs binnen de périphérique is verdeeld in twintig wijken of arrondissementen, wat tot uitdrukking komt in de laatste twee cijfers. De postcode 75001: de 75 staat voor Parijs en de 01 op het eind staat voor het eerste arrondissement. Parijzenaars zijn  héél trots als er een '16' of een '7' het visitekaartje siert. Ze worden beschouwd als de meest chique en voorname wijken van Parijs. Natuurlijk ook de '8' en de '4' kunnen er mee door en het 17e staat ook zéér goed aangeschreven. Hier wonen veel diplomaten, artsen, managers en notabelen. De gevestigde kunstenaars en 'gay's' zijn te vinden in het 3e en het 4e arrondissement. Intellectuelen wonen liever in het 5e en het 6e. Het 18e kan nog net zolang je op Montmartre zelf woont. Niemand wil daarentegen wonen in de oostelijk gelegen wijken Barbès Rochechouart en la Chapelle, op een steenworp afstand van de butte Montmartre. Wie het met de '10', '12', '13', '19' of '20'moet doen laat zien dat geldnood troef is. Maar juist deze arrondissementen kennen verborgen troeven. Daar vindt je de echte 'couleur locale' van Parijs, een smeltkroes van alle gemeenschappen ter wereld. Sommigen hebben een hele wijk ingepalmd. La Goutte d'Or - de Afrikaanse wijk, Barbès - de Arabische wijk, Le Marais - de Joodse wijk (zie mijn blog joodse sporen in Parijs), Saint Michèl - de Griekse wijk, La Chapelle - de Indiase wijk en Le Trezième - de Aziatische wijk. Deze quartiers worden ook steeds populairder onder voornamelijk jonge Parijzenaars. Het zijn ontegenzeggelijk de wijken die het meest in beweging zijn.


Exotisch Parijs een smeltkroes van culturen


 

Barbès & La Goutte d'Or

Gelegen in het 18e arrondissement, op de oostelijke helling van Montmartre, is een van de meest kosmopolitische wijken van Parijs. 50% van de bevolking is van vreemde oorsprong. 56 nationaliteiten mengen allerlei kleuren, accenten en gebaren dooreen, een Afrikaans, Caraïbisch en Europese smeltkroes. De wijk wordt afgebakend door de boulevard Barbès aan de westzijde, de boulevard de la Chapelle aan de zuidzijde, de rue Ordener aan de noordzijde, en de sporen van het Gare du Nord aan de oostzijde. Er wonen ongeveer 20.000 mensen in deze wijk. De naam, La Goutte d'Or, letterlijk de gouden druppel, is afkomstig van de kleur van de wijn van de wijngaarden die hier voorheen stonden.



Wanneer u het metrostation Barbès-Rochechouart verlaat staat u oog in oog met Bouillon Pigalle

 

Zaterdagochtend is de beste tijd om hier te komen.  De pret begint al in het metrostation van Barbès-Rochechouart, wanneer de overvolle metrotrein aankomt op het perron, de mensenmassa uitbraakt en u als het ware wordt meegesleurd met de stroom door de lange stationsgangen vol met een wirwar van kraampjes. Wanneer u het station verlaat staat u oog in oog met Bouillon Pigalle. De œufs mayonaise en de baba rum schijnen hier de beste van Parijs te zijn. In 2017 besluiten de gebroeders Moussié Bouillon Pigalle te creëren. Hier staan de grote klassiekers zoals boeuf bourguignon, kabeljauwbrandade  op de kaart voor de lage prijs van 10 euro. Dit alles in een authentiek decor, dat lijkt op een kantine voor volwassenen,  rode stoeltjes aan lange tafels. Het volstaat te zeggen dat als je niet van lawaai houdt, geldt overigens voor alle bouillons, je hier niet naar toe moet gaan. Je bestelling wordt, rechtstreeks op het papieren tafelkleed geschreven, door obers in witte schorten wiens parool snelheid is. Want je wordt dan ook geacht te vertrekken als je klaar bent met eten. Echt natafelen is er niet bij. Boulevard de Clichy 22.



 

Links en rechts, onder de stalen bruggen beland je tussen honderden stalletjes. Schouder aan schouder, in een rustig tempo, passeer je tafels overladen met groentes, verse munt, zoete druiven, kleurrijke specerijen zoals harissa ras-el-hanout, sportschoenen en gekopieerde DVD's. Afdingen is niet alleen een must maar ook een sport. Vrouwen in hijabs doen hier hun dagelijkse boodschappen en na de koop hoor je hier net zo gemakkelijk 'shukran' als 'merci'. Barbès prikkelt alle zintuigen. Het lawaai van de metro en geschreeuw van de marktkooplui vermengen zich met de geur van tabak en een eindeloze hoeveelheid specerijen. Zijn we hier in Parijs of op een soek in Marrakech? de geuren, geluiden en mensenmassa's maken de verwarring compleet. 




De markten in La Goutte d'Or bieden dan ook een wonderbaarlijke mix van bekende en minder bekende producten. Veel van de producten uit Senegal, Haïti, Kameroen en Ghana zijn mij volkomen onbekend. Langzaam kuieren over de markt op de rue Dejean is een zegen voor de smaakpapillen (let op; fotograferen wordt hier niet erg op prijsgesteld) of het Maison d'Afrique in de rue Doudeauville. Hier maak je kennis met de boeiende wereld van smaken uit de zuidelijke Sahara en de Caraïben.



La Goutte d'Or

 

La Chapelle

Een stukje verder ligt Little Jafna, in het gebied rond het metrostation van La Chapelle ,de overgang van het 18e naar het 10e arrondissement, met hoofdzakelijk Tamils. Er wonen naar schatting 100.000 Tamils in Frankrijk, waarvan de meesten zich in de 19de begin 20e eeuw gevestigd hebben in Parijs. De meesten, voornamelijk Hindoestanen, zijn gevlucht vanwege de burgeroorlog in Sri Lanka. Door de hoge huurprijzen in Parijs zijn ze geleidelijk verbannen naar 'banlieues', maar de winkels en restaurants zijn gebleven. Daarom is deze wijk vooral in het weekend een belangrijk trefpunt, wanneer hele Tamil-gezinnen hier hun inkopen komen doen. Ze komen speciaal voor levensmiddelen en specerijen die ze nergens anders kunnen krijgen dan in winkels en op markten in deze kleurrijke buurt. In La Chapelle zijn bijna alle winkels en restaurants Indiaas. 

 

De aromatische geur van curry hangt over de hele wijk. Prachtige sari's domineren het straatbeeld


In de rue Pajol nummer 17 (18e arrondissement) bevindt zich in een voormalig winkelpand een heel bijzondere Hindoetempel gewijd aan de God Ganesha. Ganesha of Ganesh is de god met het olifantenhoofd. Hij neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Deze tempel is in 1985 gesticht door de uit Sri Lanka afkomstige Vaithilingan Sanderasekaram. U mag de tempel zelf ook bezoeken onder voorwaarde dat u uw schoenen achterlaat bij de ingang. In de tempel bevindt zich onder diverse heiligenbeelden ook de vijfkoppige Ganesha (Ganesh Panchamukha) De vijf hoofden herinneren aan de vijf Maha bhūta): water, aarde, vuur, lucht en ruimte. Drie keer per dag wordt in de tempel een dienst gehouden. De priesters, gehuld in lendendoeken, ontbloot bovenlichaam en hun lange geoliede haren in een knot, zingen luid en overgieten de Ganesha met water, melk en honing, met op de achtergrond het zachtjes luiden van een zilverkleurige klok. Er wordt fruit geofferd en de gelovigen laten zich zegenen met de vlam van een olielamp.


In de rue Pajol nummer 17 bevindt zich een heel bijzondere Hindoetempel gewijd aan de God Ganesha

 

Bent u op 30 augustus 2025 in de buurt dan raad ik u aan om het Ganesh Chaturthi Festival mee te maken; het feest van de geboortedag van Ganesha. Duizenden Hindoes trekken dan door de wijk in een prachtig kleurrijke processie. Mannen getooid met bloemenkransen dansen op traditionele muziek en vrouwen gekleed in hun mooiste sari's dragen aarden potten met brandende kaarsen op hun hoofd met als middelpunt het enorme olifantenbeeld dat gedragen wordt door de straten. Onderweg worden talloze kokosnoten op de grond gegooid. Dit is een spectaculair feest dat u absoluut niet mag missen.

 


Ganesh Chaturthi Festival




Wat u zeker niet mag missen is de Passage Brady gelegen tussen de rue du Faubourg-Saint-Martin en rue du Faubourg-Saint-Denis en gebouwd in 1828. Deze passage is uitgegroeid tot het Little India van Parijs. De hele sfeer werkt zo op je gemoed dat je zin krijgt in een smakelijke currypasta of lamsvlees met een zoetige grapefruitchutney. Het ruikt er naar kruiden, wierook en de glimlach van de Indiase uitbaters maken uw dag. Het gedeelte van de passage tussen de rue du Faubourg-Saint-Martin en de boulevard de Strassbourg, heeft een lange en grote glaskoepel en is onlangs gerestaureerd. 



Passage Brady

Een passage vol met voedsel speciaalzaken, kappers, schoonheidsalons, tot de nok toe gevulde winkels met oude filmposters, Bollywoodfilms, Vishnubeelden, sari of alles wat je nodig hebt voor een Indiase bruiloft en diverse restaurants waar u heerlijk kunt genieten van traditionele gerechten tegen lage prijzen.




De Griekse wijk

In het gebied rond de rue Saint-Séverin en de rue de la Huchette in het 5e arrondissement kun je een stukje Athene of Kreta ontdekken. Saint-Michel; hier zijn bijna net zoveel toeristen te ontdekken als in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Mocht je er terechtkomen dan beland je voor dat je het weet op een gammele terrasstoel met een even zo gammele tafel. Laat je niet verleiden door de goedkope dagmenu's maar spit eens goed door de kaart. Een paar schaaltjes dolma's in druivenbladeren, feta tomaten en olijven, verse tzatziki, hummus en gegrilde aubergines en je kunt er de hele avond tegenaan. zou ik bijna mijn favoriete nagerecht vergeten: figues flambées au Yaourt. Griekse yoghurtcrème met geflambeerde vijgen. Ik verzeker je de rekening is een lachertje. Veel Parijzenaars nemen laat op de avond de metro naar Saint-Michel om een leuke avond af te sluiten met een royaal pitabroodje gevuld met gyros en daarna genieten van de muzikanten voor de fontaine Saint-Michel.

 

Belleville

Het 20e arrondissement aan de oostkant van Parijs bestaat uit drie oude dorpjes: Charonne, Belleville en Ménilmontand. Het zijn kosmopolitische wijken waar veel immigranten wonen, maar de laatste tijd steeds populairder onder de voornamelijk jonge Parijzenaars. Dat is ook de reden dat dit arrondissement steeds meer opduikt in reisgidsen en trendy modebladen. Naast het oude volkse Parijs, waar eens Edith Piaf werd geboren, is het ook het thuis van een exotische gemeenschap van Arabieren, Chinezen en Vietnamezen, maar ook van kunstenaars en studenten, die de dure universiteitsbuurten zijn ontvlucht, en goedkope antiquairs. Hier kunnen we nog de ruwe kant van Parijs aanschouwen. Geef dit arrondissement nog 10 jaar de tijd en dan is het net zo in trek als de Marais.


Marché de Belleville

 

De beste tijd hier is de dinsdag- of vrijdagochtend bij het metrostation Ménilmontand. Hier begint de Marché de Belleville, die loopt over een afstand van drie metrostations: Ménilmontand, Couronnes en Belleville over de boulevard de Belleville. Op de kruising van vier arrondissementen ontmoet je de wereld. De markt van Belleville prikkelt alle zintuigen. Kleurig geklede Afrikaanse vrouwen en Sikhs met prachtige tulbanden. Marktkramen die doen denken aan Arabische soeks en ruiken naar heerlijke kruiden. Arabische groenteverkopers naast de in blauwwit gestoken visverkopers uit Saint Malo. Als je eenmaal tussen de stalletjes bent beland dan moet je wel met de golfbeweging mee. Geniet van het multiculturele karakter van deze markt, het is de wereld in een notendop. Neem ook zeker de tijd voor een thé à la menthe met makroud (griesmeelkoekjes gevuld met dadels) of bananes mandazi (banaanoliebollen met vanille).

 


Marché de Belleville

Vergeet niet bij het metrostation Belleville de rue de Belleville te nemen. Neem de vijfde zijstraat aan uw rechterkant. Voelt u uw kuiten al? We gaan nu de rue Piat in, die brengt u naar een adembenemend panorama over de stad Parijs. Tevens het hoogste natuurlijke punt van Parijs: 148,45 meter. Vanaf het terras heb je ook nog de mogelijkheid om naar het park af te dalen met behoud van dit prachtige uitzicht. Maar niet voor dat u heeft genoten van een espresso op het terras van ‘Moncoeur Belleville’, het café op de hoek van rue Piat en rue des Envierges. Je kunt hier ook terecht voor een smakelijke lunch. Tip: Onder aan het park ga je rechts de rue des Couronnes in. Je komt uit bij het metrostation Couronnes. De metro brengt je weer naar jouw volgende bestemming.

 

Uitzicht over Parijs vanuit de rue Piat


De Aziatische wijk

Niet echt het Chinatown zoals we dat kennen van New York of San Francisco, toch doet het gedeelte van het 13e arrondissement tussen de avenue de Choisy, avenue d'Ivry en de rue de Tolbiac echt Aziatisch aan. Herkenbaar aan de vele restaurants met kleurrijke uithangborden en de ramen behangen met eindeloos geduld klaargemaakte pekingeenden. Winkeltjes en kruidenierszaken met massa uitgestalde exotische artikelen. De winkels zelf, met hun wit tl-licht, zijn niet zo sfeervol maar geven u een goed beeld van het dagelijks leven van de Chinezen en je vindt er heel wat producten. Deze grootste en oudste Chinese gemeenschap van Europa zorgt voor een intense handelsactiviteit die vooral voelbaar is rond het foeilelijke winkelcentrum van de woonwijk 'Les Olympiades', een labyrint van galerijen, boetieks en restaurants met alle kleuren en geuren uit Azië. Toegang via de trappen aan de avenue d'Ivry. Maar de wijk is niet uitsluitend Chinees; mensen uit heel Oost-Azië en hun keuken zijn hier te vinden. zoals de zeer lichte, zeer frisse keuken van Vietnam. Maar ook Cambodjaans, Thais of Birmees eten wordt hier volop aangeboden.



China town
 

De eerste Chinezen die hier aankwamen waren koelies die in 1916 naar Europa afzakten om het door de oorlog ontstane gebrek aan arbeidskrachten op te vangen. De tweede golf werd veroorzaakt door de oorlogen in Indochina. Aziaten vormen dankzij hun dynamische en sociale discipline een goedgeorganiseerde gemeenschap en zorgen nauwelijks voor last, problemen of criminaliteit. De gebruiken van oude Chinezen worden nog altijd in ere gehouden. zo zul je met enige verbazing vaststellen dat er altijd veel vensters openstaan, ook al is het steenkoud buiten. De verklaring ligt in het feit dat de geesten van de voorvaderen ongehinderd naar binnen of naar buiten moeten kunnen.

 


Tussen de torens is er een verhoogd voetgangersplein met pagodes en achterin een donker winkelcentrum dat Oslo heet. Alles wat je ziet lijkt rechtstreek vanuit Hong Kong of Shanghai te zijn overgevlogen. Op zondag is de wijk het drukst, als de Chinese families hun overbevolkte appartementen ontvluchten om te lunchen in de talrijke restaurants. Er zijn twee boeddhistische tempels. Eentje in de ondergrondse straat, rue du Disque, ter hoogte van nummer 81 avenue d'Ivry en de ander op het niveau van de woontorens, de Amicale des Teochew. Aan dezelfde kant van het trottoir, ter hoogte van de Tang-supermarkt ga je door het koopcentrum. Rechtdoor en dan links en je komt uit op een terras. Rechts zie je een grote tempel. Vergeet niet je schoenen uit te trekken. Een kleurenpalet van goud, rood en oranje, geurende wierookstokjes, offergaven en bloemenkransen vullen de gebedsruimte.

De supermarkten van de schatrijke gebroeders Tang - Tang Frères - (die eigenlijk Rattavan heten) zijn wereldberoemd in de regio Parijs. U vindt ze aan de avenue de Choisy 168 en de avenue d'Ivry 48. Particulieren en restauranthouders komen hier hun Chinese ingrediënten kopen die nergens anders in Europa te vinden zijn.

 

Parijs heeft diverse interessante musea en monumenten om de cultuur van al deze gemeenschappen nog beter te begrijpen zoals:

 

Het Institut du Monde Arabe vertelt u alles over de kunst en cultuur van de Maghreblanden.

1 Rue des Fossés Saint-Bernard, 75005 Paris



La Grande Mosquée de Paris
is de oudste moskee in Frankrijk met hamam en een Moors cafe - 2bis Place du Puits de l'Ermite, 75005 Paris

Musée du Louvre, afdeling Islamitische kunst, zie ook mijn uitgebreide blog hierover - 8e arrondissement, métro Palais-Royal.

Musée du quai Branly de autoriteit op het gebied van Afrikaanse kunst. 37 Quai Branly, 75007 Paris

Musée national de l'histoire de l'immigration vertelt en verklaart de geschiedenis van de immigranten in Frankrijk gedurende twee eeuwen - 293 Avenue Daumesnil, 75012 Paris

Muséenational des Arts Asiatiques-Guimet kortweg Musée Guimet, is hèt museum voor Aziatische kunst ook wel beschouwd als het Louvre van Azië - 6 Place d'Iéna, 75116 Paris

Musée Cernuschi beroemd om zijn collectie oude Chinese voorwerpen. 7 Avenue Velasquez, 75008 Paris

LaMaison de la Chine adviseert u bij Chinareizen, ook kunt u terecht voor Chinese' high-tea' en lunches - 76 Rue Bonaparte, 75006 Paris

CentreMandapa organiseert jaarlijks zo'n honderd Indiase toneel- dans- en muziekvoorstellingen - 6 Rue Wurtz, 75013 Paris

Maisondes Cultures du Monde presenteert regelmatig traditionele dans- en toneeluitvoeringen uit India, Pakistan en Bangladesh - 101 Boulevard Raspail, 75006 Paris

 

De Afrikaanse wijk - Metro Barbès-Rochechouart, La Chapelle, Château Rouge

De Arabische wijk - Metro Barbès-Rochechouart

De Joodse wijk - Metro Saint-Paul

De Griekse wijk - Metro Saint Michel

De Indiase wijk - Metro La Chapelle, Marx Dormoy, Château d'Eau

De Aziatische wijk - Metro Tolbiac (uitgang 4 - sla na de bank BNP de rue de Tolbiac in) , Olympiades,


Nog meer tips in mijn nieuwe reisgids Parijs budget vriendelijk beleven.

Voor meer informatie en aankoop; klik hier. 


zaterdag 2 april 2022

EXOTISCH EN BEDWELMEND, KLEIN INDIA IN PARIJS

In grote steden die ik over de hele wereld heb bezocht kwam ik altijd een ‘little India’ – klein India - tegen. ‘Little India’ is dè plek waar je heerlijk authentiek Indiaas kunt eten, Indiase producten kunt kopen of gewoon de Indiase diaspora kunt ontmoeten.  Je kunt er een tempel bezoeken om kennis te maken met hun religieuze riten en festivals. Bollywood films kopen of de mooiste sari’s van zijde. Of het nu Jackson Heights of Queens is in New York, Southall in Londen of toch Phahurat-markt in Bangkok, de wereldkaart is rijkelijk bezaaid met Little India’s.

 


In de 18e eeuw kwamen de Maharadja’s en hun families, Indiaase kunstenaars en intellectuelen naar Parijs om zich daar voor een paar maanden te vestigen, idealiter in de chique wijken van de hoofdstad. Vanaf het begin van de tweede helft van de 19e eeuw ontluikte er een begin van een Indiase plaats in het 9e arrondissement van Parijs. De plaats bestond voornamelijk uit Parsi’s (een Iraans-Indiase geloofsgroep) en edelsteenhandelaars uit de Indiase staten Gujurat en Mumbai die zich hier discreet vestigden. Toen in de jaren zeventig en tachtig meer Indiërs uit Pondicherry en veel Sri Lankaanse Tamils arriveerden, veranderde de gebieden tussen het Gare du Nord en het Gare de l’Est snel in Indiaas/Aziatische plaatsen die werden ingenomen door Indiase winkels, markten en warenhuizen. 

Parijs zag zijn eerste migratiegolf in de buurt van La Chapelle, vlak na de onafhankelijkheid van India in 1947. Dit was een willekeurig lot. Vanwege de nabijheid van het Gare du Nord, vanwaar de treinen naar het Verenigd Koninkrijk (VK) vertrokken, was de buurt van La Chapelle een tussenstop voor Indiërs die naar de andere kant van Het Kanaal wilden. Omdat het VK vervolgens weigerde nieuwe immigranten te verwelkomen, vestigden vele zich in de buurt van het Noordstation. Het zelfde gebeurde met de Sri Lankaanse Tamils. Zij kwamen in de jaren zestig om te ontsnappen aan de burger- en militaire oorlogen die woedden in hun thuisland.

 

Illustraties:  'Le Journal du Village Saint-Martin


Passage Brady

De jaren zeventig markeren het begin van de Indo-Pakistaanse geschiedenis van de passage Brady en de vestiging van winkels beheerd door Pakistaanse families in de rue du Faubourg Saint-Denis. De Passage Brady was oorspronkelijk een initiatief van de koopman Brady gevestigd op nummer 46 in de rue Faubourg Saint-Denis precies aan de ingang van de passage. De bouw begon in 1825 en werd uiteindelijk in april 1828 ingehuldigd. Het werd een prachtige overdekte doorgang met een elegante rotonde om de lichte scheefheid in het ontwerp te compenseren. Het bood plaats aan 113 winkeltjes met een accommodatie op de tweede verdieping. Echter in 1854 werd de doorgang bruut in tweeën gesplitst door de aanleg van een van de drukste straten van Parijs; de boulevard de Strassbourg. De twee delen van de passage werden onafhankelijk en bieden aan de ene kant (het deel tussen de rue du Faubourg Saint-Denis en de boulevard Strassbourg) en aan de andere kant (het deel tussen de boulevard Strassbourg en de rue du Faubourg Saint-Martin) heel verschillende attracties aan. Het art nouveau opschrift met de naam van de passage bij de ingang is de enige herinnering aan deze vervlogen tijd. In maart 2002 werd het nog overdekte deel van de passage geclassificeerd als historisch monument.

 

Antoine en Rani Ponnoussamy


Antoine Ponnoussamy

We schrijven 1962, de Indiër Antoine Ponnoussamy is een kok bij de Franse ambassade in Pondicherry (een voormalige Franse kolonie in het zuiden van India). De Franse ambassadeur, die naar Parijs moest terugkeren, biedt Antoine aan hem te vergezellen. De jaren gaan voorbij wanneer ook zijn vrouw Rani zich bij hem voegt, gevolgd door zijn 8-jarige dochter Delia. Bij een verjaardagslunch met een vriend in de buurt van de boulevard Saint-Denis, komt Antoine een vervallen passage tegen. De plaats, de passage Brady, was verlaten en verpauperd, er waren geen winkels, alleen huurcontracten om te verkopen. Als Indiase kok realiseert hij zich als geen ander hoe moeilijk het is om in Parijs Indiase producten te vinden. Vanaf dat moment besluit hij in 1976, om samen met zijn vrouw, de eerste winkel in de passage te openen;  L'Épicerie Murugan. In India is het een traditie om je handel naar een god te vernoemen en Murugan is de god van oorlog en overwinning en daarom een van zijn favoriete goden. Het kleine winkeltje had aanvankelijk zo'n vijftig soorten kruiden en baadde in een mengsel van kardemom, kaneel, kamfer en wierook. Hun bedrijf bleek een succes omdat de aangeboden producten zeldzaam en gewild waren bij de Indische en Pakistaanse bevolking van Parijs.

 

Passage Brady

Vier jaar later opent hij in de passage het eerste Indiase restaurant in Frankrijk; ‘Le Pondichéry’. Een klein restaurant, met slechts drie tafels. In 1996 werd L'Épicerie Murugan te klein. Antoine nam het pand van de naastliggende stomerij op nr. 80 over om een grotere kruidenierswinkel te openen en zo hun productassortiment uit te breiden. Zo werd L'Épicerie Velan geboren. Kort daarna volgden vele andere Indiase winkels en restaurants. Bazar Velan is echter meer dan een kruidenier, het is een instelling! Een plek waar je niet alleen verse groenten, fruit, alle soorten specerijen, Massala’s en rijst, wierook, juwelen, hindoestaanse beelden de mooiste sierraden maar ook keukengerei zoals vijzels, tandoori ovens en nog veel meer kunt kopen. Veel Indiërs komen hier om de elementaire ingrediënten te kopen die onmisbaar zijn voor het bereiden van Indiase gerechten. Snel daarna opende meerdere Indiase restaurants in de passage. En er volgden snel meer kleine winkeltjes en kapperszaken, die als paddenstoelen uit de grond schoten en kleur en levendigheid gaven aan een plek die Parijs echt nodig had. Een zenuwcentrum van de Indiase, Pakistaanse en Sri Lankaanse cultuur alles voor een visuele, zintuiglijke en aromatische reis naar de Oriënt. Mensen komen hier voor een pauze om lekker en gekruid te eten, exotische producten te kopen en kleurrijke outfits te huren.  Je neus zal verloren gaan in de geur van kruiden die er te koop zijn en probeer de verleiding maar eens te weerstaan van alle restaurants die je de kans geven om de Indiase gastronomie te ontdekken; een madras curry met rose lassi (yoghurt met rozensmaak) of gulab-jamun (een Indiaas dessert van gefrituurde deegballetjes – een soort dumplings – die in een zoete, plakkerige suikersiroop zijn ondergedompeld). Verwen jezelf met wat chees naans (traditionele platte Indiase broden gevuld met kaas) of kip biryani (een gearomatiseerd rijstgerecht met kruidige kip). Wat te denken van dodas (hartige pannenkoekjes met rijst en zwarte linzen en idlis (gestoomde rijstwafels in plaats van naanbrood). Verschillende bronnen prijzen restaurant ‘Tresor du Kashmir’ aan als een van de betere restaurants in de passage.

 

Pagage Brady, de 'place to be' om de de Indiase gastronomie te ontdekken


L'Épicerie Velan


De passage Brady behoort samen met de passage du Prado tot een van de slechts twee overdekte passages in het 10e arrondissement. Ze worden bediend door de metrostations Château d’Eau (lijn 4) en Strassbourg Saint-Denis (lijn 4, 8 en 9). Het overdekte deel van de Brady passage is 216 meter lang en 3,5 meter breed. Aan het begin van de 21e eeuw raakt de passage in verval. Het wordt stilaan onguur en als de avond valt lopen mensen er vanwege de criminaliteit met een grote boog omheen. In 2007 wordt de passage nog eens geteisterd door een vreselijke brand die het leven kost van twee vrouwen en een klein meisje. Gelukkig heeft de passage zich in 2011 gerehabiliteerd en is, mede dankzij de genomen maatregelen, het er niet meer onveilig. Wel is het nog steeds een ruige buurt met veel allochtonen en mensen uit de arbeidersklasse. Het gebied is meer avontuurlijk dan gevaarlijk. De rue Faubourg Saint-Denis is vooral ’s avonds een bruisende straat vol met jongeren die de terrassen bezetten en lokale bewoners die nog snel hun inkopen doen. Je vindt er een keur aan speciaalzaken van halalslagers, traiteurs, affinateurs en uitstekende wijnwinkels.

 

De rue Faubourg Saint-Denis is een bruisende straat


In het 18e arrondissement dat aan de zuidkant grenst aan het 10e arrondissement ligt de rue de Pajol. Op nummer 17 bevindt zich in een voormalig winkelpand een heel bijzondere Hindoetempel gewijd aan de god Ganesha. Ganesha of Ganesh is de god met het olifantenhoofd. Hij neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Deze tempel is in 1985 gesticht door de uit Sri Lanka afkomstige Vaithilingan Sanderasekaram. U mag de tempel zelf ook bezoeken onder voorwaarde dat u uw schoenen achterlaat bij de ingang. In de tempel bevindt zich onder diverse heiligenbeelden ook de vijfkoppige Ganesha (Ganesh Panchamukha) De vijf hoofden herinneren aan de vijf Maha bhūta): water, aarde, vuur, lucht en ruimte. Drie keer per dag wordt in de tempel een dienst gehouden. De priesters, gehuld in lendendoeken, ontbloot bovenlichaam en hun lange geoliede haren in een knot, zingen luid en overgieten de Ganesha met water, melk en honing, met op de achtergrond het zachtjes luiden van een zilverkleurige klok. Er wordt fruit geofferd en de gelovigen laten zich zegenen met de vlam van een olielamp.

 

De tempel in de rue Pajol gewijd aan Ganesh Panchamukha


Ben je tussen 28 en 31 augustus 2022 in de buurt dan raad ik u aan om het Ganesh Chaturthi festival mee te maken; het feest van de geboortedag van Ganesha. Duizenden Hindoes trekken dan door de wijk in een prachtig kleurrijke processie. Mannen getooid met bloemenkransen dansen op traditionele muziek en vrouwen gekleed in hun mooiste sari's dragen aarden potten met brandende kaarsen op hun hoofd met als middelpunt het enorme olifantenbeeld dat gedragen wordt door de straten. Onderweg worden talloze kokosnoten op de grond gegooid. Dit is een spectaculair feest dat u absoluut niet mag missen. Religieuze ceremonies zouden om 9.00 uur in de tempel beginnen. Om 10.30 uur vertrekt de stoet vanuit de tempel. Het loopschema ziet er als volgt uit:

 


Ganesha-tempel: rue Pajol

Rue Philippe de Girard

Rue Perdonnet

Rue du Faubourg du Temple (U-bocht in de rue Demarquay)

Rue du Faubourg du Temple

Rue Marx Dormoy

Place Paul Eluard

Rue Philippe de Girard

Terug naar de rue Pajol



Paris Bombay collectie 2012 herfstcolectie - foto Chanel
 

In de jaren 2011 t/m 2012 stond Parijs geheel in teken van India. In december 2011 liet Karl Lagerfeld zich voor zijn collectie inspireren door India voor zijn Paris-Bombay-collectie pre- herfst 2012 voor Chanel, met onder meer Nehru-jassen, gedrapeerde truien als sari's en weelderige kralen en borduursels.

 


Het Centre Pompidou organiseerde een van zijn meest ambitieuze tentoonstelling: 'Paris-Delhi-Bombay', dat India door het prisma van 50 Indiase en Franse kunstenaars bekeek.

Even daarna toonde het Petit Palais - Musée des Beaux-Arts de la ville de Paris bijna 100 schilderijen en ontwerpen van Rabindranath Tagore, de Bengaalse dichter die in 1913 de Nobelprijs voor de Literatuur won. Nadat hij op late leeftijd begon te schilderen, creëerde hij een groot aantal werken op papier - gedurfde, heldere visioenen van fantasie en mysterie.




Nog steeds is de Indiase cultuur te vinden in het Musée Guimet. Dit museum herbergt weliswaar  een kleine maar prestigieuze collectie Indiase kunst, waaronder sculpturen van hout, klei, basalt, brons, zandsteen en leisteen uit het derde millennium voor Christus. 

De Fransen hadden ook een flinterdunne koloniale band met het subcontinent. In 1674 onderhandelden ze namens Lodewijk XIV over de oprichting van een handelspost in Pondicherry aan de zuidoostkust van de Golf van Bengalen. Het veranderde in de loop van de tijd van eigenaar voordat het zich in 1956 weer bij India voegde, maar het heeft een vleugje Fransheid behouden.

 


Adresboek:

Passage Brady, 43 rue du Faubourg Saint-Martin – 46 rue du Faubourg Saint-Denis

Le Cachemirien, 13 rue de Tournon

Sree Canabady – boulangerie, 21 Rue Perdonnet

Centre de Beauté Indien, 27/33 Rue Philippe de Girard

Chennai Silks, 57 rue Louis Blanc

India Designs, 207 rue du Faubourg Saint-Denis

Krishna Bhavan, 21/24 rue Cail

Mandala's, 12 rue du Champ de Mars

Saravana Bhavan, 170 Rue du Faubourg Saint-Denis

Tempel Ganesha, 17 Rue Pajol

Bazar Velan, 83/87 Passage Brady

Trésor du Kashmir, 6 Pass. Brady

Kortom ; dit exotische deel van Parijs is een must-see voor de gevorderde Parijsganger.



zondag 17 juli 2016

DE BORDELEN VAN PARIJS; PARIS MÉCHANT

Rue du Chabanais, zo maar een straat, niet ver van het Musée du Louvre. Een appartementsgebouw op nummer 12, niets bijzonders.  Ware het niet dat tijdens de Belle Epoque, Parijs' Gouden Eeuw, hier het meest prestigieuze bordeel van Parijs was gevestigd. Geopend in 1878 en zelfs vermeld in de prestigieuze 7-delige Nouveau Larousse Illustre encyclopedie van 1904. Eigenaresse was de ondernemende, in Ierland geboren, Madame Kelly. Ze verkocht zelfs aandelen in haar winstgevende business aan rijke anonieme investeerders. De totale kosten van de inrichting werden in die tijd geschat op een slordige 1,7 miljoen Franse Francs. De entreehal was ontworpen als een soort van kale stenen grot, maar de diverse slaapkamers waren rijkelijk versierd, velen in een bepaalde stijl: Moors, Hindoe, Japans, Romeins of in de stijl van Lodewijk XVI. De Japanse kamer won zelfs een ontwerpprijs op de Wereldtentoonstelling in 1900.

In diezelfde straat, op nummer 11, is een kleine boetiek annex galerie gevestigd, die de geheimen uit het 'lustige' verleden levendig houdt. Ver verwijderd van alle officiële kunstgaleries runt Nicole Canet, een voormalige Cancandanseres, de galerie 'Au Bonheur du Jour'. Zij noemt zichzelf  archeologe. Een archeologe gespecialiseerd in erotica. Haar ongewone, doch intieme galerie zit precies tegenover 'Le Chabanais'. Vroeger een van de meest luxueuze 'gesloten' huizen (maison closes) van Parijs, tijdens de hoogtij dagen van de geautoriseerde bordelen van de Belle Epoque. Zelfs de Prins van Wales, Edward VII, de zoon van de Engelse Koningin Victoria, had hier zijn eigen kamer met boven het bed zijn koninklijk wapen. Het verhaal gaat dat 'Bertie', het koosnaampje van de Prins, hier regelmatig het bed deelde met Parijse prostituees en baadde in een koperen bad  gevuld met champagne. Het was de Spaanse kunstenaar Salvador Dali, die het bad, versierd met een sculptuur van half vrouw, half zwaan aankocht voor  een bedrag van 112.000 Franse Francs, even na 1946, toen het fameuze bordeel werd gesloten. Het bad is nog steeds te bewonderen in het Dali Museum in Figueras Spanje.

Een van de 'stijlkamers' in het luxe bordeel Le Chabanais

Versierd als een luxueus paleis, om te voorzien in elke sexuele fantasie, was Le Chabanais bepaald geen achterbuurt hotel. Het was meer een nationaal monument, dat voorkwam op de adressenlijst van vrijwel iedere gerespecteerde reisagent uit die tijd, aldus Madame Canet, die na haar carrière als cabaretdanseres begon met het verkopen van erotisch getinte foto's op de Parijse vlooienmarkten van Saint-Ouen en Clignancourt.

Het was bij  puur toeval dat zij in 1999 een ruimte vond voor haar boetiek annex galerie, precies tegenover Le Chabanais, waar zij nu exclusieve rariteiten tentoonstelt, die de tijden van exclusieve bordelen doen herleven. Van erotische foto's, -boeken tot -schilderijen, maar ook antieke seksspeelgoedjes tot originele meubelstukken afkomstig uit de diverse  maison closes. Zelf noemt ze 'Au Bonheur du Jour', met een knipoog', hèt ondeugende alternatief voor het Louvre.

Eigenaresse van galerie Au Bonheur du Jour; Madame Nicole Canet en uw blogger bij de signering van het boek  'Décors de Bordels' - Foto Alex Timmermans

Een van haar trotse bezittingen is een houten stereoscoop waar de mannen in die tijd het vrouwelijk aanbod in 2D konden bekijken. Ook kreeg men zo een goed idee van de vaak prachtig gedecoreerde peeskamers, excuus... boudoirs. Zelfs de bekende schilder Henri Toulouse Lautrec, zelf een graag geziene klant, was gevraagd om een van de boudoirs in Le Chabanais te voorzien van een erotisch getint tableau in 16 delen.

In het midden van de jaren 1920 werd Le Chabanais overtroffen als hèt topbordeel van Parijs. Een ander 'maison closes' opende haar deuren in 1924, aan de rue de Provence in het achtste arrondissement en werd al zeer snel een stevige concurrent. Net als Le Chabanais werd de 'One Two Two' een van de meest luxueuze en beroemde bordelen van Parijs in de jaren 1930 en 1940. Eigenaar was Marcel Jamet, die samen met zijn eerste vrouw Fernande de Doriane, een voormalige courtisane van......jawel, Le Chabanais. De naam was afgeleid van het adres, 122. Vertaald in het Engels; One, Two, Two. Oorspronkelijk was het drie verdiepingen tellende gebouw een herenhuis eigendom van Prins Joachim Murat. Het werd later verhoogd naar vier verdiepingen en vervolgens naar een totaal van zeven verdiepingen. Een indrukwekkend gebouw met gesloten witte luiken. Insiders vertelden dat alle 22 kamers het decor hadden van een reis rond de wereld, geïnspireerd op de Kama Sutra. Elke kamer ingericht als een soort van filmset voorzien van alle soorten van erotische genoegens. Het was een populaire plek voor de high society, waar je naar toeging om te zien en gezien te worden. Sommige gasten gingen er naar toe om te dineren met hun 'partner' om zo de charmes te kunnen proeven van de 'bewoners'.  Onder hen de Maharadja van Kapurthala en zijn gehele entourage, waaronder de Aga Khan. Zelfs de koning van  België, Leopold III, was een graag geziene gast. Dit bordeel bleek ook zijn diensten te bewijzen aan de Duitse Wehrmacht gedurende de tweede wereldoorlog. (Te zien in de Franse film Les Uns et Les Autres) Het was zelfs het officiële bordeel voor leden van de Franse Gestapo. De Marthe Richard wet van 13 april  1946, die het systeem van prostitutie reguleerde in Frankrijk, maakte een einde aan het bestaansrecht van beide bordelen. De wet is vernoemd naar  Marthe Richard, een gemeenteraadslid in Parijs die zelf prostituee was in 1915.

Genummerd en gesigneerd exemplaar van het boek 'Décors de Bordels' van Nicole Canet

"Ik vind het heerlijk om als een soort archeologe te duiken in het verleden en zo de verhalen te ontdekken achter de vele oude erotische foto's in mijn bezit", aldus Nicole Canet. "Een van de items die nog ontbreken in mijn weelderige verzameling van bordeel memorabilia is de 'Guide Rose', Een soort van rosse gids van Parijs. Een klein zwart boekje uit de Belle Epoque. Een Michelin-stijlgids in zakformaat, maar dan vol met plezierhuizen van Parijs en omgeving. Ik weet dat twee oude opa's kopieën hebben, maar ze niet willen verkopen. Ze zijn zeldzaam en gewoon te gewild.  "Laatst zag ik nog een exemplaar dat verkocht werd op een Italiaanse website voor € 311, maar ik was al te laat".

De gids voor ondeugend Parijs; de Guide Rose

Volgens mevrouw Nicole Canet heeft 'Paris Méchant' in de Belle Epoque ook nog een Nederlands tintje. In 1902 vertrok ene Margretha Zelle naar Parijs om te gaan werken in een circus. Begin 1905 werd ze onder andere beroemd door het opvoeren van exotische dansen in het Musée Guimet, waar ze zich vervolgens van het ene na het nadere kledingsstuk, ontdeed. Wij kennen haar beter onder de naam Mata Hari. Volgens ooggetuigen was zij een rijpe vrouw, mooi, van een wellustige zinnenbedwelmende schoonheid met volmaakte vormen. Mata Hari verscheen op kunstenaarsfeesten te Montmartre en in voorname salons van de internationale wijk tussen de Champs-Élysées en het Bois de Boulogne. Over Mata Hari, de exotische danseres, deden talloze geruchten de ronde. Niet alleen was zij exorbitant rijk, zij werkte ook als chique courtisane en volgens de officieren van de Britse inlichtingendienst was ze een dubbelspionne, die zowel voor de Duitse als de Franse militaire geheime dienst werkte, onder de codenaam H-21, ofwel Mata Hari. Op 13 februari 1917 werd Mata Hari in haar hotelkamer in het chique Parijse hotel Plaza Athénée gearresteerd op beschuldiging van spionage en samenwerking met de vijand. Ondanks de vele bemoeienissen van de Nederlandse regering werd zij in de vroege ochtend van de 15de oktober 1917, geëxecuteerd. Zij ligt begraven in Vincennes, maar haar legende leeft nog altijd voort.

Margretha Zelle, beter bekend als Mata Hari

Buiten Le Chabanais en de One Two Two kende Parijs tussen 1860 en 1946 meerdere bordelen zoals Dinah, À la Fleur Blanche, Au Montyon, Le Palce, Le 106, Suzy, en Au Spinx. Le Chabanais en de One Two Two waren in die tijd de bordelen voor de beter gesitueerden, de 'gewone mens moest zijn vertier zoeken in de ontucht-huizen van Montmartre, de Cour des Miracles en Saint Denis. In mijn bezit een prachtig Nederlands reisgidsje uit 1937 uitgegeven door Cavelier en de Haas: 'Parijs bij nacht verteld door twee ooggetuigen. De fraaie aanbevelingen in Oudnederlands geschreven wil ik u niet onthouden.

Ik citeer uit de inleiding en enkele hoofdstukken van het boekje:
"Zou er wel op de heele wereld een mensch leven, die niet bij de gedachte naar Parijs te zullen gaan, met tintelende oogen, vol blijdschap uitroept: Ha, eindelijk dan eens naar Parijs! Hij heeft zich al jaren lang de mooiste voorstellingen gemaakt van deze stad, deze lichtstad, met haar altijd op straat en in café's levende bevolking, met haar licht en vroolijkheid, theaters, bioscopen en vooral haar schitterende cabarets. Cabarets waar de vroolijkheid, het genoegen en de pret ten top worden gedreven. Waar vindt men dat leven zooals het in Parijs geleefd wordt? Vooral voor ons Hollanders is dit leven een bijna onbereikbaar ideaal. En toch eenmaal, al was het maar eenmaal dit leven meemaken, de vroolijkheid van de echte Parijsche vrouwen en mannen, dat moet toch wel de moeite en de kosten waard zijn".....

Parijs bij Nacht: Een uitgave uit 1937 van Cavelier en Haas

...."Zoo wordt gedacht en tegen kennissen gesproken. Het is geen wonder dat hij zoo spreekt. Hij heeft het relaas van uitgaan, van vroolijke avonden en van plezier gehoord van deze vriend, of van die kennis. wie echter het leven in deze lichtstad goed wil beoordelen, wie goed wil zien hoe het leven daar is die zal zijn tijd niet zoek brengen in een cabaret van verdacht allooi, in een theater, waar de meest geraffineerde zinnenprikkelende vertooningen worden gegeven. Hij zal niet in een van de vele kroegen zich te buiten gaan aan de in Frankrijk zoo gemakkelijk verkrijgbare en sterk benevelende dranken. Neen, hij die de stad Parijs wil zien, zooals zij is, hij zal met een helder hoofd, met een nuchter begrip en een goed gevulde beurs, goed opgeborgen, de stad moeten intrekken, Niet per taxi of tram, neen, loopen. Dan eerst kan men, aangenomen dat men er meer is geweest, en dus eenigzins wegwijs is, de stad leeren kennen, zooals zij is. Niet alleen de lichtkant, maar ook het Parijs wat in het donker leeft, het Parijs dat handelt en zaken doet in misdaad en moord, het Parijs met zijn menschenhandel en apachenleven". (Note: apachen = straatbandieten in het Parijs van de vorige eeuw)

"Aan de hand nu van deze gedachten zijn wij naar Parijs getogen, om het eens met andere oogen te zien, als wij het al sedert jaren kennen. Wij hebben de nooden, de smarten, maar ook de misdaden en gluiperigheden van nabij ontmoet in zulke gruwzame vormen, dat geen woorden in staat zijn een dergelijk leven voor te schilderen. Altijd zal men woorden te kort komen om dit lijden, dit namelooze wee te beschrijven. Dat namelooze wee dat geleden wordt in een stad van meer dan een millioen inwoners, in een beschaafd land en onder de oogen van een maatschappij die zich opwerpt als beschermer der menschheid en al zijn volk. Zullen er al zijn, die afgeschrikt worden door deze inleiding, en zijn er die denken zedelooze lectuur in dit boekje te vinden, zij worden teleurgesteld. Wanneer men dit boek tot het einde toe gelezen heeft, zal een breedere kijk op het leven van vrouwen die vielen, U haar leven zuiverder doen zien. U zult ze niet langer zien als de pest in een maatschappij, maar ook als mensch, als een mensch die hulp noodig heeft en het zal tevens bijdragen hebben een waarschuwing te zijn voor allen die naar een of andere grootsche stad gaan om zich te amuseeren en het zal hem of haar bewaren voor het gevaar waaraan zooveelen van ons jonge mannen en meisjes ten offer vallen. Laat dus geen valsche schaamte U weerhouden om wanneer Uw kinderen oud genoeg zijn, ze dit of andere soortgelijke boeken in handen te geven. Zij zullen dan niet uit nieuwsgierigheid het kwaad zoeken, zij zullen het weten te ontwijken". Rotterdam, 1 augustus 1937

La Maison de Madame Suzy, rue Grégoire de Tours 7, (6e) - Foto Brassaï

....."Na onze kamer betrokken te hebben, welke er werkelijk zeer behoorlijk uitzag, namen wij een heerlijk verfrischend koud bad, waarna wij weer geheel verkwikt en uitgerust, besloten nog een kijkje in de bar te nemen. toen viel ons iets op, wat wij hier niet hadden verwacht in dit hotel. Regelmatig trokken dames en heeren naar boven, de hoteltrap op, om na langere of kortere duur weer in de bar te verschijnen. Toen werd het ons duidelijk dat wij door den taxichauffeur naar een bordeel-hotel waren gebracht. Dit gebeurt veel in Parijs. Niet door de werkelijke stationeerende taxi's maar van de z.g. 'snorders', waar wij toevallig de taxi van hadden gehuurd"....

....."Wij besluiten om ons te begeven naar Mont Martre. Dit is een merkwaardige wijk. Men kan geweest zijn in Amsterdam Zeedijk, op de Hamburgsche Reeperbaan, in Berlijn, in Weenen - al deze steden hebben hun eigen buurt die met Mont Martre te vergelijken is. Maar overeen te brengen met deze, bij uitstek Parijsche karakteristiek van Mont Martre is geen van deze buurten. Mont Martre s eenig. Aan veel huizen zijn roode lantaarns opgehangen wat wil zeggen dat in zoo'n huis een bordeel is gevestigd. Ook zijn er veel hotelletjes met voor de ramen bordjes, waarop staat dat men daar een gemeubileerde kamer kan huren. Er staat echter niet bij dat men zoo'n kamer niet een geheelen nacht behoeft te huren. Integendeel een uur is lang genoeg volgens de hotelier en dat niet naar uw trouwboekje geïnformeerd wordt staat ook niet op het bordje, doch dat is in deze soort van hotelletjes natuurlijk nooit.

1932 'Belle de Nuit', Quartier Italie, (13e) - Foto Brassaï

"Ondanks dat het vrij laat in den ochtend was zag men toch hier en daar een late feestganger, die wegens geldgebrek, uit de zaak waar hij den heelen nacht groote verteringen heeft gemaakt, weggewerkt is, zacht zingend zijn weg naar huis zoeken. Ook vrouwen loopen al of nog op straat, vermoeid en loom door de hedennacht van hen gevergde diensten voor hun klanten. Zij lopen vermoeid naar een klein eethuisje waar zij wat eten en daarna haar kamer opzoeken en de dag wegslapen om voor den koomenden nacht nieuwe krachten op te doen. Zoo gaat het leven van deze vrouwen geregeld door. 's Nachts boemelen, drinken en fuiven, - overdag slapen.

"Kijk ze aan, deze beklagenswaardige schepsels, met kringen onder den oogen, zooveel mogelijk met kunstmiddelen tot iets toonbaars opgelapt, op wier lippen honderden mannen en jongelingen hun vurige kussen hebben gedrukt. Hoe is het mogelijk dat er mannen te vinden zijn die zich vermaken met deze wassen beelden, deze levende dooden, die voor geld de meest onnatuurlijke en beestachtige genoegens aan haar cliëntèle verschaft.

Chez Suzy - Foto Brassaï uit het boek Paris Secret

Veroordeel ze niet, deze vrouwen. De omstandigheden hebben er haar toe gemaakt. En aan wien de schuld dat zij tot de meest geraffineerde zedenloosheid vervallen? Aan de mannen, die deze vrouwen bezoeken, en die, verzadigd van een gewoon huwelijksleven, bevrediging zoeken in onnatuurlijke en meest zedenlooze genoegens".

"Ongelukkige stakkers zijn het. Zij verdienen uw medelijden zeer zeker. Betoon hen dat medelijden niet, door haar uit te noodigen een avondje met U uit te gaan. Betoon haar uw medelijden door te trachten in deze vrouwen iets anders te zien, dan een vrouwtjes lastdier, alleen geschapen tot het genoegen van den man.  Veroordeel haar dus niet, doch steek deze drenkelingen op de levenszee een stroohalm toe, waaraan zij zich kunnen vastklampen, en waardoor zij misschien gered kan worden".

Het boekje eindigt met de woorden:
"Na deze roes te hebben medegemaakt, beseft ge eerst nu pas duidelijk, wat het nachtleven in Parijs in werkelijkheid is, en lichamelijk voelt gij een souvenir, dat zij voor Uw verdere leven als een herinnering meegaf. Leeren doen de menschen nooit.......".

De galerie 'Au Bonheur du Jour' is te vinden in het centrum van Parijs, aan de rue Chabanais, nummer 11, in het 2e arrondissement, vlakbij de Opera Garnier en de Nationale Bibliotheek (site Richelieu). De galerie bestaat uit twee ruimtes. Een ruimte hangt vol met erotische foto's uit de negentiende en twintigste eeuw en wordt ook vaak gebruikt voor thematische tentoonstellingen. De andere ruimte is als het ware een Parijs boudoir vol met curiosa en bijzondere objecten uit verschillende bordelen. Verder kun je er neuzen in historische erotische boeken en -tijdschriften. Tip: Deze bijzondere galerie is uitsluitend geopend tijdens de exposities van dinsdag tot en met zaterdag van 14.30 uur tot 19.30 uur. Tussen de exposities door uitsluitend op afspraak. Controleer dus altijd van te voren even de website.

Au Bonheur du Jour in de rue Chabanais 11

Oh ja, en zou je zelf nog eens willen overnachten in een voormalig maison closes? Dat kan. Op enkele minuten lopen van de Moulin Rouge, zelf bekend om zijn roerige verleden als huis van plezier vol met beeldschone courtisanes, vind je Hotel Rotary. In het begin van de 20e eeuw was dit zes verdiepingen tellende hotel een Belle Epoque bordeel. Te herkennen aan de ingewikkelde trappen zodat klanten ongezien naar boven konden en een paar zeer boudoirachtige kamers. Als muren konden praten........ Te vinden aan de rue Vintmille 4 in het 9e arrondissement.

Een ander voormalig 'snel hotel' met de naam Hotel Amour Paris, (inmiddels wel een viersterren hotel) hoe kan het ook anders, is te vinden op loopafstand van Pigalle, de rosse buurt van Parijs. Aan de rue Navarin 8, eveneens in het 9e arrondissement. De kamers zijn versierd rond het thema liefde uit oude tijdschriften.

Een ander hotel in het hart van Pigalle is het Maison Souquet.  Een oase van luxe en plezier.  Yoni Aidan en Sylviane Sanz zijn de trotse eigenaren van dit voormalig bordeel dat zij hebben omgebouwd tot een vijf-sterren hotel. Twee rode lantaarns, die doen denken aan een bordeel verlichten de gevel van het huis Souquet. De toon is gezet. Binnen, schemerig licht, gecombineerd met intense geur mix van jasmijn, roos en tabak, als onderdeel van deze erotische sfeer. Deze ervaring heeft een kostprijs:  € 375 voor een kamer de luxe en € 675 voor een "Junior Suite".

Maison Souquet, rue de Bruxelles 10


Au Bonheur du Jour, rue Chabanais 11, 2e arrondissement, metro Pyramides, Palais Royal, 4 Septembre, Bourse.

Hotel Rotary **, rue Vintmille 4, 9e arrondissement, metro Place de Clichy. Kamers vanaf € 54 (Geen lift).

Hotel Amour ****, rue Navarin 8, 9e arrondissement, metro Saint Georges. Kamers vanaf € 115


Maison Souquet*****, 10, rue de Bruxelles 10, 9e arrondissement, metro Blanche. Kamers vanaf € 375