EXOTISCH EN BEDWELMEND, KLEIN INDIA IN PARIJS

In grote steden die ik over de hele wereld heb bezocht kwam ik altijd een ‘little India’ – klein India - tegen. ‘Little India’ is dè plek waar je heerlijk authentiek Indiaas kunt eten, Indiase producten kunt kopen of gewoon de Indiase diaspora kunt ontmoeten.  Je kunt er een tempel bezoeken om kennis te maken met hun religieuze riten en festivals. Bollywood films kopen of de mooiste sari’s van zijde. Of het nu Jackson Heights of Queens is in New York, Southall in Londen of toch Phahurat-markt in Bangkok, de wereldkaart is rijkelijk bezaaid met Little India’s.

 

In de 18^e eeuw kwamen de Maharadja’s en hun families, Indiaase kunstenaars en intellectuelen naar Parijs om zich daar voor een paar maanden te vestigen, idealiter in de chique wijken van de hoofdstad. Vanaf het begin van de tweede helft van de 19^e eeuw ontluikte er een begin van een Indiase plaats in het 9^e arrondissement van Parijs. De plaats bestond voornamelijk uit Parsi’s (een Iraans-Indiase geloofsgroep) en edelsteenhandelaars uit de Indiase staten Gujurat en Mumbai die zich hier discreet vestigden. Toen in de jaren zeventig en tachtig meer Indiërs uit Pondicherry en veel Sri Lankaanse Tamils arriveerden, veranderde de gebieden tussen het Gare du Nord en het Gare de l’Est snel in Indiaas/Aziatische plaatsen die werden ingenomen door Indiase winkels, markten en warenhuizen. 

Parijs zag zijn eerste migratiegolf in de buurt van La Chapelle, vlak na de onafhankelijkheid van India in 1947. Dit was een willekeurig lot. Vanwege de nabijheid van het Gare du Nord, vanwaar de treinen naar het Verenigd Koninkrijk (VK) vertrokken, was de buurt van La Chapelle een tussenstop voor Indiërs die naar de andere kant van Het Kanaal wilden. Omdat het VK vervolgens weigerde nieuwe immigranten te verwelkomen, vestigden vele zich in de buurt van het Noordstation. Het zelfde gebeurde met de Sri Lankaanse Tamils. Zij kwamen in de jaren zestig om te ontsnappen aan de burger- en militaire oorlogen die woedden in hun thuisland.

 

Illustraties:  'Le Journal du Village Saint-Martin

Passage Brady

De jaren zeventig markeren het begin van de Indo-Pakistaanse geschiedenis van de passage Brady en de vestiging van winkels beheerd door Pakistaanse families in de rue du Faubourg Saint-Denis. De Passage Brady was oorspronkelijk een initiatief van de koopman Brady gevestigd op nummer 46 in de rue Faubourg Saint-Denis precies aan de ingang van de passage. De bouw begon in 1825 en werd uiteindelijk in april 1828 ingehuldigd. Het werd een prachtige overdekte doorgang met een elegante rotonde om de lichte scheefheid in het ontwerp te compenseren. Het bood plaats aan 113 winkeltjes met een accommodatie op de tweede verdieping. Echter in 1854 werd de doorgang bruut in tweeën gesplitst door de aanleg van een van de drukste straten van Parijs; de boulevard de Strassbourg. De twee delen van de passage werden onafhankelijk en bieden aan de ene kant (het deel tussen de rue du Faubourg Saint-Denis en de boulevard Strassbourg) en aan de andere kant (het deel tussen de boulevard Strassbourg en de rue du Faubourg Saint-Martin) heel verschillende attracties aan. Het art nouveau opschrift met de naam van de passage bij de ingang is de enige herinnering aan deze vervlogen tijd. In maart 2002 werd het nog overdekte deel van de passage geclassificeerd als historisch monument.

 

Antoine en Rani Ponnoussamy

Antoine Ponnoussamy

We schrijven 1962, de Indiër Antoine Ponnoussamy is een kok bij de Franse ambassade in Pondicherry (een voormalige Franse kolonie in het zuiden van India). De Franse ambassadeur, die naar Parijs moest terugkeren, biedt Antoine aan hem te vergezellen. De jaren gaan voorbij wanneer ook zijn vrouw Rani zich bij hem voegt, gevolgd door zijn 8-jarige dochter Delia. Bij een verjaardagslunch met een vriend in de buurt van de boulevard Saint-Denis, komt Antoine een vervallen passage tegen. De plaats, de passage Brady, was verlaten en verpauperd, er waren geen winkels, alleen huurcontracten om te verkopen. Als Indiase kok realiseert hij zich als geen ander hoe moeilijk het is om in Parijs Indiase producten te vinden. Vanaf dat moment besluit hij in 1976, om samen met zijn vrouw, de eerste winkel in de passage te openen;  L'Épicerie Murugan. In India is het een traditie om je handel naar een god te vernoemen en Murugan is de god van oorlog en overwinning en daarom een van zijn favoriete goden. Het kleine winkeltje had aanvankelijk zo'n vijftig soorten kruiden en baadde in een mengsel van kardemom, kaneel, kamfer en wierook. Hun bedrijf bleek een succes omdat de aangeboden producten zeldzaam en gewild waren bij de Indische en Pakistaanse bevolking van Parijs.

 

Passage Brady

Vier jaar later opent hij in de passage het eerste Indiase restaurant in Frankrijk; ‘Le Pondichéry’. Een klein restaurant, met slechts drie tafels. In 1996 werd L'Épicerie Murugan te klein. Antoine nam het pand van de naastliggende stomerij op nr. 80 over om een grotere kruidenierswinkel te openen en zo hun productassortiment uit te breiden. Zo werd L'Épicerie Velan geboren. Kort daarna volgden vele andere Indiase winkels en restaurants. Bazar Velan is echter meer dan een kruidenier, het is een instelling! Een plek waar je niet alleen verse groenten, fruit, alle soorten specerijen, Massala’s en rijst, wierook, juwelen, hindoestaanse beelden de mooiste sierraden maar ook keukengerei zoals vijzels, tandoori ovens en nog veel meer kunt kopen. Veel Indiërs komen hier om de elementaire ingrediënten te kopen die onmisbaar zijn voor het bereiden van Indiase gerechten. Snel daarna opende meerdere Indiase restaurants in de passage. En er volgden snel meer kleine winkeltjes en kapperszaken, die als paddenstoelen uit de grond schoten en kleur en levendigheid gaven aan een plek die Parijs echt nodig had. Een zenuwcentrum van de Indiase, Pakistaanse en Sri Lankaanse cultuur alles voor een visuele, zintuiglijke en aromatische reis naar de Oriënt. Mensen komen hier voor een pauze om lekker en gekruid te eten, exotische producten te kopen en kleurrijke outfits te huren.  Je neus zal verloren gaan in de geur van kruiden die er te koop zijn en probeer de verleiding maar eens te weerstaan van alle restaurants die je de kans geven om de Indiase gastronomie te ontdekken; een madras curry met rose lassi (yoghurt met rozensmaak) of gulab-jamun (een Indiaas dessert van gefrituurde deegballetjes – een soort dumplings – die in een zoete, plakkerige suikersiroop zijn ondergedompeld). Verwen jezelf met wat chees naans (traditionele platte Indiase broden gevuld met kaas) of kip biryani (een gearomatiseerd rijstgerecht met kruidige kip). Wat te denken van dodas (hartige pannenkoekjes met rijst en zwarte linzen en idlis (gestoomde rijstwafels in plaats van naanbrood). Verschillende bronnen prijzen restaurant ‘Tresor du Kashmir’ aan als een van de betere restaurants in de passage.

 

Pagage Brady, de 'place to be' om de de Indiase gastronomie te ontdekken

L'Épicerie Velan

De passage Brady behoort samen met de passage du Prado tot een van de slechts twee overdekte passages in het 10^e arrondissement. Ze worden bediend door de metrostations Château d’Eau (lijn 4) en Strassbourg Saint-Denis (lijn 4, 8 en 9). Het overdekte deel van de Brady passage is 216 meter lang en 3,5 meter breed. Aan het begin van de 21^e eeuw raakt de passage in verval. Het wordt stilaan onguur en als de avond valt lopen mensen er vanwege de criminaliteit met een grote boog omheen. In 2007 wordt de passage nog eens geteisterd door een vreselijke brand die het leven kost van twee vrouwen en een klein meisje. Gelukkig heeft de passage zich in 2011 gerehabiliteerd en is, mede dankzij de genomen maatregelen, het er niet meer onveilig. Wel is het nog steeds een ruige buurt met veel allochtonen en mensen uit de arbeidersklasse. Het gebied is meer avontuurlijk dan gevaarlijk. De rue Faubourg Saint-Denis is vooral ’s avonds een bruisende straat vol met jongeren die de terrassen bezetten en lokale bewoners die nog snel hun inkopen doen. Je vindt er een keur aan speciaalzaken van halalslagers, traiteurs, affinateurs en uitstekende wijnwinkels.

 

De rue Faubourg Saint-Denis is een bruisende straat

In het 18^e arrondissement dat aan de zuidkant grenst aan het 10^e arrondissement ligt de rue de Pajol. Op nummer 17 bevindt zich in een voormalig winkelpand een heel bijzondere Hindoetempel gewijd aan de god Ganesha. Ganesha of Ganesh is de god met het olifantenhoofd. Hij neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Deze tempel is in 1985 gesticht door de uit Sri Lanka afkomstige Vaithilingan Sanderasekaram. U mag de tempel zelf ook bezoeken onder voorwaarde dat u uw schoenen achterlaat bij de ingang. In de tempel bevindt zich onder diverse heiligenbeelden ook de vijfkoppige Ganesha (Ganesh Panchamukha) De vijf hoofden herinneren aan de vijf Maha bhūta): water, aarde, vuur, lucht en ruimte. Drie keer per dag wordt in de tempel een dienst gehouden. De priesters, gehuld in lendendoeken, ontbloot bovenlichaam en hun lange geoliede haren in een knot, zingen luid en overgieten de Ganesha met water, melk en honing, met op de achtergrond het zachtjes luiden van een zilverkleurige klok. Er wordt fruit geofferd en de gelovigen laten zich zegenen met de vlam van een olielamp.

 

De tempel in de rue Pajol gewijd aan Ganesh Panchamukha

Ben je tussen 28 en 31 augustus 2022 in de buurt dan raad ik u aan om het Ganesh Chaturthi festival mee te maken; het feest van de geboortedag van Ganesha. Duizenden Hindoes trekken dan door de wijk in een prachtig kleurrijke processie. Mannen getooid met bloemenkransen dansen op traditionele muziek en vrouwen gekleed in hun mooiste sari's dragen aarden potten met brandende kaarsen op hun hoofd met als middelpunt het enorme olifantenbeeld dat gedragen wordt door de straten. Onderweg worden talloze kokosnoten op de grond gegooid. Dit is een spectaculair feest dat u absoluut niet mag missen. Religieuze ceremonies zouden om 9.00 uur in de tempel beginnen. Om 10.30 uur vertrekt de stoet vanuit de tempel. Het loopschema ziet er als volgt uit:

 

Ganesha-tempel: rue Pajol

Rue Philippe de Girard

Rue Perdonnet

Rue du Faubourg du Temple (U-bocht in de rue Demarquay)

Rue du Faubourg du Temple

Rue Marx Dormoy

Place Paul Eluard

Rue Philippe de Girard

Terug naar de rue Pajol

Paris Bombay collectie 2012 herfstcolectie - foto Chanel

 

In de jaren 2011 t/m 2012 stond Parijs geheel in teken van India. In december 2011 liet Karl Lagerfeld zich voor zijn collectie inspireren door India voor zijn Paris-Bombay-collectie pre- herfst 2012 voor Chanel, met onder meer Nehru-jassen, gedrapeerde truien als sari's en weelderige kralen en borduursels.

 

Het Centre Pompidou organiseerde een van zijn meest ambitieuze tentoonstelling: 'Paris-Delhi-Bombay', dat India door het prisma van 50 Indiase en Franse kunstenaars bekeek.

Even daarna toonde het Petit Palais - Musée des Beaux-Arts de la ville de Paris bijna 100 schilderijen en ontwerpen van Rabindranath Tagore, de Bengaalse dichter die in 1913 de Nobelprijs voor de Literatuur won. Nadat hij op late leeftijd begon te schilderen, creëerde hij een groot aantal werken op papier - gedurfde, heldere visioenen van fantasie en mysterie.

Nog steeds is de Indiase cultuur te vinden in het Musée Guimet. Dit museum herbergt weliswaar  een kleine maar prestigieuze collectie Indiase kunst, waaronder sculpturen van hout, klei, basalt, brons, zandsteen en leisteen uit het derde millennium voor Christus. 

De Fransen hadden ook een flinterdunne koloniale band met het subcontinent. In 1674 onderhandelden ze namens Lodewijk XIV over de oprichting van een handelspost in Pondicherry aan de zuidoostkust van de Golf van Bengalen. Het veranderde in de loop van de tijd van eigenaar voordat het zich in 1956 weer bij India voegde, maar het heeft een vleugje Fransheid behouden.

 

Adresboek:

Passage Brady, 43 rue du Faubourg Saint-Martin – 46 rue du Faubourg Saint-Denis

Le Cachemirien, 13 rue de Tournon

Sree Canabady – boulangerie, 21 Rue Perdonnet

Centre de Beauté Indien, 27/33 Rue Philippe de Girard

Chennai Silks, 57 rue Louis Blanc

India Designs, 207 rue du Faubourg Saint-Denis

Krishna Bhavan, 21/24 rue Cail

Mandala's, 12 rue du Champ de Mars

Saravana Bhavan, 170 Rue du Faubourg Saint-Denis

Tempel Ganesha, 17 Rue Pajol

Bazar Velan, 83/87 Passage Brady

Trésor du Kashmir, 6 Pass. Brady

Kortom ; dit exotische deel van Parijs is een must-see voor de gevorderde Parijsganger.