DE WIJNFEESTEN VAN MONTMARTRE

Van woensdag 10 oktober  t/m zondag 14 oktober aanstaande vindt op Montmartre al weer de 85e editie plaats van het traditionele Fète des Vendanges. Dit jaar staat het wijnoogstfeest in het teken van de honderdste verjaardag van de Grote Oorlog. Zo wordt in Frankrijk de Eerste Wereld Oorlog genoemd. ‘La Grande Guerre’ duurde van 1914 tot en met 1918. Meer dan zestig miljoen soldaten namen deel aan deze oorlog. Tol; ongeveer tien miljoen militaire en civiele doden en ruim twintig miljoen gewonden. De eerste Franse militair die de dood vindt is korporaal Jules-André Peugeot, gedood op 2 augustus 1914 in Joncherey.

Dit jaar verlenen alle wijken in het 18^e arrondissement hun medewerking, maar ook scholen, recreatiecentra, theaters, vele verenigingen, handwerkslieden en lokale winkels, wat uitmondt in een rijk en gevarieerd programma. 

Het traditionele Wijnoogstfeest opent in het hart van Montmartre op de Clos de Montmartre, de wijngaard, op de hoek van de rue des Saules en de rue Vincent. Natuurlijk is het de eer aan Alain Coquard, President van de Republiek Montmartre om de wijnfeesten te openen in aanwezigheid van Eric Lejoindre, Burgemeester van het  18^e arrondissement, Éric Sureau de nieuwe president van het COFAS - Comité des Fêtes et d'Actions Sociales - en Gilles Guillet, Grootmeester van het broederschap van Clos Montmartre en de Vrije Gemeente van het Oude Montmartre.

Het broederschap van Clos Montmartre en de Vrije Gemeente van het Oude Montmartre

Dat van die republiek vraagt even om een nadere toelichting. Montmartre is net als Passy, Belleville en la Butte-aux-Cailles een van de meest karakteristieke wijken van Parijs en zal nooit helemaal van Parijs worden. En dat heeft sterk te maken met het verleden. De eerste burgemeester van het zelfstandige Montmartre was Jacques-Félix Desportes, zoon van een rijke Franse koopman. Hij werd gekozen tot burgemeester van Montmartre op 22 mei 1790 en zetelde in het dorpsraadhuis op de eerste verdieping van de oude pastorie op Place du Tertre nr. 3. Het dorp telde toen slechts 400 inwoners. Montmartre was een klein zelfstandig dorp in het departement van de Seine en werd 1 januari 1860 geannexeerd door het grote Parijs. Het grootste deel van het grondgebied is sinds die tijd het 18e arrondissement van de hoofdstad.

Het vaandel van de République Montmartre

Op 11 Mei 1921 richtte  Jules Depaquit de l'Ètat Montmartrois (de republiek Montmartre) op. Ontstaan uit een vriendenclub van voornamelijk kunstenaars, met inbegrip van de beroemde striptekenaar Poulbot, die later zijn naam gaf aan de kinderen (les Poulbots) van Parijs. De eerste wet van het vrije Montmartre  was de scheiding van Montmartre en de staat. In 1921 vestigde la Commune Libre de Montmartre zich op Place du Tertre. Hier werden de eerste verkiezingen gehouden waar men onder andere kon kiezen uit de  ‘Liste cubiste’ van Picasso en Max Jacob of nog beter voor de Dadaïstes van Tzara, Breton en Picabia.

In 1934 nam de nieuwe burgemeester, Pierre Labric, het initiatief  voor de wijnfeesten (Fète des Vendanges) elk jaar in oktober en in 1950 is het Syndicat d'Initiative du Vieux Montmartre opgericht met de wijlen Anatole als Garde Champêtre de la Commune Libre. Anatole is overleden op 7 januari 1998 na 48 jaar in functie te zijn geweest. Bernard Beaufrère, is de huidige nog in leven zijnde  Garde Champêtre. Tegenwoordig zetelt La Commune Libre du Vieux Montmartre in de rue Mont Cenis.

Op de eerste dag brengen 600 kinderen samen met choreograaf en hiphopdanseres Fouad Hammani.een boodschap van vrede onder de noemer ’Hands Sign Peace’.

Op 11 oktober om 15.00 uur op square Louise Michel brengteen groot kinderkoor een ode aan de vrede, geregisseerd door Françoise Albin, hoogleraar muziek van de stad Parijs en vergezeld door het trio van Mickaël Marty met onder andere muziek van Les Poppys (Non, non rien n’a changé), Boris Vian (Le Déserteur), Demis Roussos (On écrit sur les murs), Marie Myriam (L’oiseau et l’enfant), Romain Rolland et François Terral (Canon de la Paix) en nog veel meer.

Een van de 160 stands op het Parcours du Goût

Natuurlijk kun je rondom de Sacré Cœur vijf dagen lang genieten van het Parcours du Goût, van al het goede wat Frankrijk te bieden heeft. Nieuw is het evenement ‘Decibels Vendanges’, vier dagen gratis live muziek in Le Hasard Ludique, Le Bar Commun, Brasserie Barbès en de O’moka bar. Je kunt deelnemen aan het breien, ja je leest het goed, aan je eigen street art. of yogalessen nemen tijdens ‘Namaste Montmartre’ (14 oktober, Square Louise Michel, 10.30 -12.00 uur). Ook is er op de 14^e oktober een groots vredesbal ‘I Have a Dream’, op het plein onder aan de basiliek. Maar wat je absoluut niet mag missen is op zaterdag Le Grand Défilé en Le Ban des Vendanges. Een optocht door de straten van het oude Montmartre van alle wijn broederschappen uit geheel Frankrijk begeleid door diverse muziekkorpsen. Voor mij samen met het oneindig proeven een van de hoogtepunten van de Fète des Vendanges. Dit jaar verwachten ze 400.000 mensen in de straten van Montmartre tijdens de vijf dagen van de wijnfeesten.

Natuurlijk mag de absinthe niet ontbreken

Ook in het voorjaar, zo rond eind april, is er een wijnfeest in het 18e arrondissement waar Montmartre onder ressorteert. In de wijnkelder van het stadhuis ligt de gehele wijnoogst van Clos Montmartre, zo'n 300 tot 500 flessen. De wijnflessen worden per 6 stuks verpakt in een houten kistje, waarvan de bovenkant wordt beschilderd door een Montmartriaans kunstenaar. De kostbare kistjes worden dan per opbod verkocht en de opbrengst is bestemd voor goede doelen.

Wijnbouw is voor bijna twintig eeuwen een overheersende economische activiteit in het Île-de-France. Sinds de Middeleeuwen tot diep in de 18de eeuw werd de Parijse wijn gezien als een kwaliteitsproduct. De wijn was van een zo'n hoge kwaliteit dat hij werd geserveerd aan het Hof van Frankrijk. Rond 1700 had elke wijk in Parijs zijn eigen wijngaard. Diverse ziektes, waaronder druifluis in het midden van de 19e eeuw, decimeerde de wijnproductie van 42.000 hectare tot 10.000 hectare aan het begin van de 20e eeuw. Restanten van de wijnproductie zijn nog te vinden in de wijken Belleville, Charonne en Ménilmontant. Zij dragen nog steeds de sporen van hun landelijk verleden, van de arbeiders die werkten in de gipsgroeven en de wijngaarden van de Parijse kloosters. In de guinguettes, de cafés en 'bals musettes'. Hier debuteerden Maurice Chevalier, Yves Montand en Edith Piaf op straat en in de verschillende café-chantants. Vele straatnamen herinneren nog aan de grote hoeveelheid waterbronnen en aan het rijke wijnbouwverleden: Rue des Cascades (waterval), rue de la Duée (kleine bron), rue des Rigoles (slootjes) en rue des Vignoles (wijngaard).

Je kunt zelfs de wijn proeven afkomstig van de wijngaard 'Clos de Montmartre'

Vroeger was Montmartre een echt wijndorp met meerdere wijngaarden. Waar nu de Place Pierre ligt strekte zich een wijngaard uit. Dat was ook het geval tussen de rue Tardieu en de rue d'Orsel, op de place Jean-Baptiste Clément en rondom het Château des Brouillards. De genadeslag werd gegeven door de exploitatie van kalkgroeven in de hellingen van Montmartre. Over de oudste wijngaard van Parijs; de Clos de Montmartre; doen verschillende verhalen de ronde. Volgens de romantici onder ons werd de wijngaard al in de Gallo-Romeinse tijd aangeplant. De realisten echter vertellen een heel ander verhaal: In 1932 besloot de stad Parijs om door zijn’Service de Jardins’, op de hoek van rue des Saules en de rue Saint Vincent, een wijngaard te laten aanplanten.

Vijf dagen lang proeven, proeven en nog eens proeven

Wijn drinkt de gemiddelde Fransman nog steeds het liefst uit eigen land. Dat is gewoon de beste volgens de Fransman en dan ook nog eens uit een fles met een kurk en niet uit een fles met een schroefdop. De stad is dan ook bezaaid met knusse wijnbarren. Hier volgt de top 10 in willekeurige volgorde:

ALBION: In de rue du Faubourg-Poissonnière 80, in het tiende arrondissement. Niet ver van het Gare du Nord, dus een ideaal begin van een lang weekend Parijs, na aankomst met de Thalys. Albion wordt gerund door een Engelse chef-kok Matthew Ong. Bij de maaltijden serveert de barman Hayden Clout een uitstekende selectie wijnen. Gesloten op zondag en op maandag.

Wat je absoluut niet mag missen is op zaterdag 13 oktober Le Grand Défilé''  en 'Le Ban des Vendanges'

LE DAUPHIN: een stukje voorbij de bistro Le Chateaubriand vind je de wijnbar van de jonge chef-kok Inaki Aizpitarte. Een uitstekende wijnkaart in combinatie met een dagelijks veranderende kaart. Bijzondere gerechten van escargots met kool of ijs gemaakt van karnemelk met olijfolie. Le Dauphin vindt je in het elfde arrondissement aan de avenue Parmentier 131. Gesloten op zondag en maandag. Ik adviseer je wel om vooraf te reserveren.

De straten van Montmartre vullen zich met muziek

LE VERRE VOLÉ: Volgens de Engels krant The Guardian een van de beste wijnbars 'nieuwe stijl' in de stad. Onlangs uitgebreid om te voldoen aan alle reserveringen. Let op de bijzondere wijze hoe de wijnen worden gepresenteerd. Aan te bevelen zijn lam met een terrine van vijgen, maar ook de kazen zijn niet te versmaden. Gelegen in de buurt van het romantische Canal Saint Martin in het tiende arrondissement. Rue de Lancry 67 en dagelijks geopend.

Diverse wijbroederschappen uit geheel Frankrijk lopen mee in 'Le Grand Défilé'

VIVANT CAVE: Het was even wennen aan de uitbundig getatoeëerde armen van de in Zwitserland geboren kok Pierre Jancou. Hij verdiende zijn sporen aan de rechteroever, bij het restaurant Bouillon Racines en la Crèmerie. Helaas het duurde maar even want in 2013 verkocht hij het restaurant aan David Lanher. In 2016 sloot het restaurant maar de Cave is gelukkig gebleven.  De wijnbar is gevestigd in een voormalige winkel van exotische vogels en te vinden in het tiende arrondissement in de rue Petites Ecuries 10. Gesloten op zaterdag en zondag.

Confrérie du Clos Saint Vincent

FRENCHIE BAR À VINS: Dit restaurant wordt gerund door chef-kok Gregory Marchand en de Sommelière Laura Vidal. Zij beheert een van de meest interessante wijnkaarten van Parijs. Verwacht zinnenprikkelende kleine gerechten, zoals terrine de campagne met boerenbrood of gerookte forel met komkommer, ingelegde uien en knoflook. Adres; rue du Nil 6 in het tweede arrondissement. U kunt niet reserveren want het restaurant heeft geen telefoon. Gewoon binnenlopen. Gesloten op zaterdag en zondag.

Goede wijn behoeft geen krans

JUVENILE'S: Een gezellige en betrouwbare wijnbar in het hart van Parijs met een Schots tintje. De Schotse eigenaar Tim Johnston was de eerste die het aandurfde om in Parijs Australische wijnen te schenken, speciaal voor de expats van Down Under. Maar dit adres staat ook bekend om zijn voortreffelijke wijnen uit de Rhône-vallei. Voor de echte liefhebbers is het goed te weten dat hagggis altijd op de menukaart te vinden is en dit in combinatie met Engelse, of moet ik zeggen Britse boerderijkazen. Te vinden in de rue Richelieu 47 in het eerste arrondissement. Gesloten op zondag en op maandagmiddag.

Striptekenaar Poulbot, die later zijn naam gaf aan de kinderen (les Poulbots) van Parijs

LES PAPILLES: Bertrand Bluy's Bistrot à Vins is uitgegroeid tot een begrip in het Quartier Latin. Druk bezocht door de academici uit het vijfde arrondissement. 's Middags kun je hier al binnen wippen voor een goed glas wijn en een snelle hap. 's Avonds is reserveren een must, want je betaalt hier een vaste prijs per menu van € 33. Met liefde bereid door chef-kok Ulric Claude. Gerechten zoals pompoensoep met kleine croutons, spekjes, bieslook en schaafsel van rauwe kastanjes, en panna cotta met gestoofde Reine-Claudes. Rue Gay-Lussac 30. Gesloten op zondag en op maandag.

Het leven zorgt dat er zorgen zijn: zorgen doorbreken doet de wijn - Goethe

LES FINES GUEULES: Gevestigd in een fraai 18e-eeuws pand vlakbij het Louvre. Op het menu gerechten, bereid met producten die komen van de beste producenten die je kunt vinden in de omgeving van Parijs. Zoals boter uit Bretagne van Jean-Yves Bordier en vlees van de topslager Hugo Desnoyer. Mooie gerechten, waaronder varkenslende met wilde paddestoelen en de specialiteit van de kok Jacques Genin; met hazelnoot-crème gevulde soesjes. Dagelijks geopend en te vinden in de rue Croix des Petits Champs 43, in het eerste arrondissement.

Bernard Beaufrère, is de huidige nog in leven zijnde  Garde Champêtre

VERJUS WINE BAR: Deze 'Americans in Paris'; Braden Perkins en Laura Adrian runden eerst de 'verborgen keuken van de Supper Club.  Gevestigd aan de zijkant van de tuinen van het Palais Royal aan de rue Richelieu 52 en de rue Montpensier 47. De ene ruimte is het restaurant, de andere een wat minder formele wijnbar, waar jonge foodie-hipsters elkaar ontmoeten. Alleen 's avonds geopend. Heerlijke snacks, waaronder in karnemelk gebraden kip of een heerlijk Italiaanse pudding, een zogenaamde 'butterscotch budino', die weer perfect aansluit bij hun heerlijke dessertwijnen. Eerste arrondissement, geen telefoon en gesloten op zaterdag en op zondag. Kosten € 35 pp, inclusief twee glazen wijn.

Hartaangelegenheden en wijn gaan goed samen... Wie zijn glas ledigt, vult zijn hart. Origineel: Les affaires de coeur et le vin, cela va bien ensemble... Qui vide son verre, vide son cœur; Henri Jeanson, Frans journalist.

WILLI'S WINE BAR: Waarschijnlijk een van de eerste bekende wijnbars in Parijs. Na het openen van zijn populaire wijnbar aan de achterzijde van het Palais Royal zo'n 32 jaar geleden, was het de Engelsman Mark Williamson, die waarschijnlijk een grotere invloed heeft gehad  op wat de Parijzenaars drinken dan menig ander. Inmiddels is de uitbreiding van zijn zaak voltooid. Wat echter nooit zal veranderen is het internationale publiek, de briljante selectie van wijnen per glas en een menu dat steeds de seizoenen volgt. Gerechten zoals kwartelborst op slablaadjes met gekruide nectarines. Al 32 jaar op het zelfde adres; rue des Petits Champs 13 in het eerste arrondissement. Gesloten op zaterdag en op zondag.

Een van de oudste en meest deskundige wijnwinkel in Parijs is te vinden naast de prachtige Galerie Vivienne: Legrand filles et Fils.  Aan de hoge bar is het heerlijk toeven en proeven van een goed glas wijn met daarbij geserveerd heerlijke tapas. Om je heen honderden flessen die je best thuis in je kelder zou willen hebben liggen.

Op de boulevard de la Madeleine nr. 3, de grootste wijnzaak van Europa, Lavinia. Schrik niet, hier liggen meer dan zesduizend wijnen op voorraad.

De huwelijkse staat is als wijn: men kan er slechts goed over oordelen na het tweede glas. Douglas Jerrold, journalist

Wist je trouwens dat, weliswaar ongebruikelijk, je je eigen wijn kunt meenemen naar een restaurant. Als je het doet dan wordt er wel een bedrag gerekend als gedeeltelijke compensatie voor het feit dat je niet van de wijnkaart bestelt. Verder is er een verschil in prijs bij een wijnbar, tussen een fles die je meeneemt naar huis en een fles die je daar ter plekke opent. Je betaalt dan kurkengeld; ‘Droit de bouchon.’

Wijn is onder de dranken de nuttigste, onder de medicijnen de lekkerste, en onder de voedingsmiddelen de aangenaamste. Deze wijsheid is niet van mij maar van de Griekse filosoof Plutarchus (46 – 120 n.C). Santé.

STRAATKUNST IN PARIJS

Zondag 24 juni 2018, er is gerommel in de passage Saint-Pierre Amelot, een smalle zijstraat van de boulevard Voltaire. Bij een van de nooddeuren van het Bataclan theater wordt gewerkt. De passage kennen we van de vreselijke nacht van vrijdag 13 november 2018, de dag van de vreselijke aanslagen in Parijs. Beelden van een vrouw hangend uit het raam en tientallen mensen die vluchten via de nooddeuren van het Theatre Bataclan. Harde knallen afkomstig van kalasjnikovs op de achtergrond. Een man sleept zijn waarschijnlijk dode vriend over de grond. Het zijn Tv-beelden van die vreselijke nacht op vrijdag de 13^e november die ons altijd bij zullen blijven. 130 mensen vonden de dood op straat, op diverse terrassen, bij het Stade Saint-Denis en tijdens het concert van de Amerikaanse groep Eagles of Death Metal.

Urban Art met de signatuur van Banksy op de nooddeur van het Bataclan theater

Maandagochtend 25 juni 2018 een toevallige passant ziet dat de nooddeur van het Bataclan theater is voorzien van een gestencilde muurschildering, een beeld van een in rouw gesluierde vrouw. De signatuur van het beeld is overduidelijk en wordt toegeschreven aan de mysterieuze Britse straatkunstenaar Banksy. Hoewel er weinig zekerheid is over de ware identiteit van Banksy en de meeste bronnen aangeven dat zijn echte naam 'Robert' of 'Robin Banks' is, heet hij waarschijnlijk Robin Gunningham. Hij zou in 1973 geboren zijn in Bristol. Anderen geloven dat Banksy de muzikant Robert Del Naja is, een 52-jarig lid van het in Bristol gevestigde hiphoptrio ‘Massive Attack’. Zijn kunstwerken zijn vaak politiek en humoristisch van aard. In zijn straatkunst combineert hij graffiti met een hem kenmerkende sjabloontechniek. Zijn street art is te vinden in verschillende Europese steden waaronder Parijs, 8 stuks worden aan hem toegekend, maar ook buiten Europa, zoals in de Palestijnse gebieden en de Verenigde Staten. Werken van hem zijn soms voor meer dan 1miljoen dollar verkocht.

In 2004 vermomde Banksy zich en bezocht het Louvre, waar hij op een van de muren zijn subversieve kunst, een eigen versie van de Mona Lisa, op hing. Vergelijkbaar met het origineel behalve het gezicht, dat hij door een gele smiley had vervangen. Dit kunstwerk is nog steeds in het bezit van het Louvre.

Straatkunst, street art van Banksy is te vinden in de rue Victor Cousin (5e), bij nr. 41 avenue de Flandre (19e), rue Maitre Albert (5e), rue Rambuteau (3e), rue du Mont Cenis (18e), 2 Rue des Hospitalières Saint-Gervais (4e), Pont Rouelle - RER viaduct (16e).

En bij Porte de la Chapelle (18e): Een jong zwart meisje spuit een roze behangpatroon over een hakenkruis op een muur. Naast haar een slaapzak en een teddybeer, in een poging haar pleisterplaatsje gezelliger te maken. Dit wordt gezien als een van zijn meest politieke muurschilderingen. Het kunstwerk is een protest tegen het harde anti-migrantenbeleid van Frankrijk, met bijna 40 geïmproviseerde kampen die de laatste drie jaar in en om Parijs zijn geruimd in opdracht van president Emmanuel Macron. Dit om te voorkomen dat de stad als een magneet werkt op vluchtelingen. Het inmiddels beschadigde kunstwerk is te vinden op een muur in het noorden van Parijs naast een officieel vluchtelingenverblijf dat in maart van dit jaar werd gesloten, ondanks protesten van de socialistische burgemeester van de stad, Anne Hidalgo.

Indringende straatkunst op een van de muren in la Butte aux Cailles (13e)

Street art; kunst of vervuiling

De tijd dat graffiti met vandalisme werd geassocieerd is allang verstreken. Toch zijn de meningen daarover verdeeld. Het onderscheid tussen graffiti (niet toegestaan) en kunst die de stad kan verfraaien is moeilijk te maken wanneer er jaarlijks miljoenen worden uitgegeven om de muren schoon te houden. Zie hier het dilemma van een stad als Parijs. Ondanks de hoge boetes, die op kunnen lopen tot  € 150.000, of een gevangenisstraf die kan oplopen tot 10 jaar, (volgens een wet uit 1994) voor het schenden van officiële monumenten, worden per jaar in Parijs zo'n 200.000 vierkante meter door straat kunstenaars in het geheim beschilderd. De stad Parijs telt drie particuliere ondernemingen die dag in dag uit bezig zijn met het verwijderen van illegale graffiti in de stad.

Het woord "graffiti" betekent "ingekraste tekeningen" en is de meervoudsvorm van het Italiaanse woord graffito, verwant aan graffio (schram) en het werkwoord graffiare (schrammen). Graffiare staat via het Latijn in verband met het Griekse werkwoord γράφειν (graphein, inkrassen, schrijven, graveren) (bron: wikipedia).

Graffiti werd zo'n veertig jaar geleden geboren in de donkere straten van vervallen steden in Noord-Amerika en met name New York. Voor  jongeren, die rondhingen in deze doolhoven, was het schilderen van hun naam op een muur de bevestiging van een nieuwe symbolische identiteit. Die handtekening werd een tag genoemd, vaak groots uitgewerkt in twee kleuren. In New York werd de viltstift al snel vervangen door de spuitbus en de metrotreinen van de Subway werden gezien als de ideale drager om een miljoenenpubliek te bereiken. Begin jaren 80 waaide graffiti over van New York naar verschillende Europese steden. Mede door toedoen van de Franse straatartiest genaamd Xavier Prou, ook wel bekend als Blek Le Rat.

Graffiti op straat wordt meestal aangebracht met behulp van spuitbussen met verschillende kleuren verf. Het zijn vaak korte teksten en afbeeldingen, variërend van tags (korte parafen waaraan de maker door zijn collega's wordt herkend) tot pieces (grotere, met kunstzinnig gevoel uitgevoerde afbeeldingen). Vaak ziet men tientallen tags die dicht bij elkaar zijn neergezet. Er zijn duidelijke stijlen te herkennen in een ondergrondse graffiti-subcultuur. Vrijwel overal tref je graffiti aan. Graffiteurs zoeken soms moeilijk bereikbare plaatsen op en lopen daarbij het risico van bijvoorbeeld valpartijen, aanrijding of elektrocutie. De pakkans is op veel locaties niet groot, maar als er langdurig geverfd wordt, is het gebruikelijk dat er wachtposten staan. Het spuiten verloopt doorgaans zeer georganiseerd, waarbij een persoon de contouren spuit, en anderen de invulling met verschillende kleuren voor hun rekening nemen, terwijl er ook wacht wordt gehouden.

Urban art bij het Canal Saint-Martin

Urban Art

Urban Art kreeg zo rond mei 1968 bekendheid in Frankrijk. De periode bekend van de studentenopstand, de Parijse studentenrevolte genaamd. Maar de beweging is 'officieel' in de vroege jaren 1980, onder invloed van onder meer de modeontwerpster Agnès B tot volle bloei gekomen.

In Parijs vindt je op onverwachte plaatsen vaak prachtige 'graffity pieces' die zonder dat wij het weten zijn aangebracht door wereldberoemde graffitikunstenaars waaronder Cope 2 (zijn echte naam is Fernando Carlo) Banksey, Fairey, Jef Aerosol, Speedy Graphito en Rero. Vandaag de dag wordt street art gezien als kunst, gevoed door grote retrospectieven in het Londense Tate Modern, het Los Angeles Museum of Contempory Art, het Palais de Tokyo en zelfs in het Grand Palais, waar in 2009 de befaamde tentoonstelling T.A.G. (Tag and Graff) werd georganiseerd door de Franse collectioneur van street art, Alain Dominique Gallizia. Gallizia is een gevierd Frans architect, woont en werkt in Paris-Boulogne, en een gepassioneerd verzamelaar van graffiti-kunst. TAG toonde 300 werken van meer dan 150 graffitikunstenaars uit de gehele wereld. De tentoonstelling werd georganiseerd onder het beschermheerschap van Christine Albanel, de toenmalige minister van Cultuur en Communicatie. Het is dan ook geen wonder dat de grootste en beste galeries gespecialiseerd in street-art te vinden zijn in Parijs, waaronder Galerie Perrotin (3e), Galerie Jerôme de Noirmont (8e) en Galerie du Jour (4e en eigendom van Agnès B.)

Het Parijse veilinghuis Artcurial was de eerste in de wereld om een veiling te houden uitsluitend gewijd aan street art. Niet zo gek, aangezien een werk van de Britse graffity kunstenaar 'Banksy,' gemaakt samen met Damien Hirst, de lieve som van $ 1.870.000 op bracht. Een ander werk van Banksy werd legaal uitgesneden uit een muur door de eigenaren van een Londens pand en geveild in London voor de som van $ 1.100.000

Niet voor niets is deze 'mural' van Jef Aerosol, de keuze voor de cover van mijn boek 'Ongewoon Parijs' 

In deze blog neem ik je mee langs verschillende plekken in Parijs waar je kunt genieten van fraaie Urban Art (straatkunst) en vertel ik je over bijzondere initiatieven waar deze kunst legaal mag worden aangebracht om de buurt te verfraaien, zoals we dit kennen van de favelas in de Braziliaanse stad Rio de Janeiro.

Het mooiste voorbeeld vind ik de wandschildering 'Shuuuttt!!!' van Jef Aerosol op de wand van het IRCAM (het 'Institut de Recherche et Coordination Acoustique Musique'). Inderdaad, de cover van mijn boek ‘Ongewoon Parijs’. Met op de voorgrond de Stravinsky fontein gemaakt door Nikki de Saint Phalle en Jean Tinguely op de place Igor Stravinsky. Dit 's zomers zonovergoten plein wordt omgeven door gezellige terrassen, zitbanken rondom de fontein (let wel goed op de windrichting), de laat middeleeuwse Église Saint Merri en het Centre George Pompidou. Prachtig is het contrast tussen de middeleeuwse gargouilles  (waterspuwers) van de Saint Merri, met de in 2011 vervaardigde  wandschildering.

Le M.U.R. elke twee weken verschijnt hier een nieuw kunstwerk

In het 11e arrondissement op de zijwand van het café Charbon aan de rue Oberkampf 107 een bijzonder initiatief van Le M.U.R.  Een Franse vereniging; Association LE M.U.R - Modulable Urbain Reactif’’, opgericht in 2003 met als doel de hedendaagse straatkunst te bevorderen. Elke twee weken verschijnt hier een nieuw kunstwerk op een muur van 3 x 8 meter. Het eerste kunstwerk in 2003 was van de Franse kunstenaar Gerard Zlotykamien, geboren in 1940 en samen met Daniel Buren en Ernest Pignon-Ernest, een van de initiatiefnemers van Urban Art in Frankrijk. Inmiddels, juni 2014, zijn er al 164 (legale) muurschilderingen annex kunstwerken verschenen.

Hoek quai de Valmy en rue Jean Poulmarch

Jérôme Coumet, de 47-jarige burgemeester van het 13e arrondissement kwam een aantal jaren geleden met een bijzonder initiatief. Hoewel dit arrondissement tal van historische gebouwen bezit, zoals de 17e-eeuwse Manufacture des Gobelins, wordt de omgeving gedomineerd door saaie en vaak lelijke jaren 1960 en 1970 woonprojecten voor kansarmen, inclusief immigranten uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Om kunst buiten musea te stimuleren en te zorgen voor een verbetering van de levenskwaliteit voor de bewoners, is Coumet een samenwerking aangegaan met 12 Franse- en internationale street art kunstenaars om reusachtige muurschilderingen uit te laten voeren op meerdere muren en gebouwen in zijn arrondissement. Het idee leunt op verhuurders en scholen die vrijwillig hun buitenmuren ter beschikking stellen voor straatkunst. De deelnemende kunstenaars worden door het stadhuis gratis voorzien van steigers en materiaal, tevens worden ook hun reiskosten vergoed. Bewoners krijgen drie ontwerpen in hun brievenbus en mogen gezamenlijk een keuze maken welk design het beste bij hun gebouw past. Zo krijgen omwonenden, voetgangers, schoolkinderen ook de kans om kennis te maken met de diverse kunstenaars. In plaats van de politiedagvaardingen en hoge boetes ontvangen de kunstenaars nu spontane giften en worden regelmatig getrakteerd op cake en sinaasappelsap. Inmiddels telt het 13e arrondissement vijftien muurschilderingen en is zo een van de grootste openluchtmusea van Urban Art in Parijs.

Zelf ben ik een groot liefhebber van de stencilkunst van Miss Tic die ik voor het eerst ontdekte in het 13^e arrondissement op de Butte-aux-Cailles. Miss Tic is een Franse kunstenares geboren in 1956 in Montmartre. Ze is vooral bekend om haar stencils van donkerharige vrouwen in combinatie met poëzie. Haar eerste kennismaking met graffiti is in California in 1980, samen met haar vriend. Na twee jaar komt ze terug naar Parijs en sluit zich aan bij de VLP – ‘Vive la Penture’ met bekende namen van straatkunstenaars waaronder Jef Aérosol, SP38, Blek le Rat, Futura 2000, Nuklé-Art……..

Haar eerste tentoonstelling is in de galerie van Agnès B in 1986. Inmiddels een Urban Art Icon en voor de oplettende kunstliefhebber is haar werk overal in Parijs te ontdekken. In Ménilmontand, Montmartre, Le Marais, Montorgueil en la Butte-aux-Cailles waar ze ook haar atelier heeft. Maar niet alleen daar; haar werk is opgenomen in de collectie van de Le Fonds municipal d'art contemporain de la Ville de Paris en het Albert museum in London. Tevens zijn haar afbeeldingen gebruikt door modehuizen waaronder Kenzo, Comme des Garcons, Ucar en Louis Vuitton. Terwijl haar stencils nauwgezet worden voorbereid, zijn haar eigenzinnige teksten vaak impulsief geschreven voorzien van woordspelingen met een feministische connotatie.

Miss Tic is vooral bekend om haar stencils van donkerharige vrouwen in combinatie met poëzie - locatie la Butte aux Cailles

Plaatsen die je zeker niet mag missen als je inmiddels net zo gek bent op Urban Art zijn te vinden in Belleville. In Belleville, aan de noordkant van het 20e arrondissement bij het metrostation Belleville, gaan we rechts de rue de Belleville in. Een oplopende straat vol met Chinese uithangborden. Een stukje verder, ter hoogte van nummer acht, twee oude kroegen. Het honderd jaar oude Au vieux Saumur en La Folie Dénoyez, een plaats waar in 1830 al werd gedanst (bal public). Hier ligt de meest kleurrijke straat van Parijs; de rue Dénoyez. Het gebied, 156 meter lang fungeert als een 'openluchtmuseum', omdat graffiti-kunstenaars hier permanent vrij hun gang mogen gaan. De politie treedt hier niet op tegen de graffitispuiters en vrijwel dagelijks worden hier nieuwe grote werken aangebracht. Hier ontmoet ik Ludovica Anzaldi van Italiaanse afkomst, fotografe en graffity kunstenaar. Druk bezig met het vervolmaken van een 'piece' waarvan zij weet dat die morgen alweer overgeschilderd kan zijn. "Shit happens but it's okay" en met plezier poseert ze voor haar kunstwerk voor een dag.

Links ligt de rue Ramponeau, een straat die nog staat voor het oude Belleville. Hier vind je tal van Joodse restaurantjes, kroegen en kruidenierszaken. Even verderop, op nummer 23, la Forge, een oude fabriek, gered van de sloop, die nu dienst doet als kunstenaarscollectief. Een stukje verder de Place Fréhel met twee gigantische muurschilderingen; een van Jean le Gac en de ander een kunstwerk van de kunstenaar luisterend naar de naam Ben. Neem eens even plaats op de bankjes om dit bijzondere kunstwerk "se méfier des mots" (wees op uw hoede met woorden) te bekijken.

Place Fréhel

Natuurlijk mag je het voormalige woonhuis van Serge Gainsbourg niet missen. Een bedevaartsoord en een legaal geliefd object voor graffitikunstenaars en aanbidders van deze zeer controversiële Franse chansonnier. Je vindt zijn huis in het 5^e arrondissement aan de rue de Verneuil 5bis.

De graffiti op het woonhuis van Serge Gainsbourg, in de rue Verneuil 5 bis, is geen dag hetzelfde

Vlakbij het Centre George Pompidou een ‘mural’ op de hoek van rue Aubry le Boucher en de rue Quincampoix die wordt toegeschreven aan het kunstenaarscollectief VLP – ‘Vive la Peinture’, ontstaan in 1980 en een van de oudste groepen actief in stedelijke kunst. Het kunstwerk, 15 meter hoog en 8 meter breed, draagt de titel “Dit is geen graffiti” - "Ceci n'est pas un graffiti".

'Ceci n'est pas un graffiti'

Elke keer als ik weer ga wandelen langs het bassin de la Villette ontdek ik weer nieuwe kunstwerken van vaak onbekende kunstenaars. Zoals op het pomphuisje aan de quai de la Loire tegenover de Paname brouwerij of een stukje verder in de rue Henri Noguères. Prachtig is ook de mural op de zijmuur van de MK2 cinema

 Hetzelfde pomphuisje aan het Bassin de la Villette in amper twee maanden

Kamlaurene

Het is nog niet zolang geleden dat ze overal opdoken, deze kleine intrigerende personages. In Berlijn, in Lissabon en onlangs in Parijs. Vaak op de straathoeken naast het straatnaambord in een frontale positie met een intense en doordringende blik. Ze onderzoeken, observeren. Attent, welwillend, maar wie zijn zij? Wat willen ze? Wat verwachten ze van ons? De keuze van de plaatsing is altijd erg harmonisch, stijlvolle figuurtjes poëtisch geïntegreerd in de stedelijke scenery. Kamlaurene staat voor een fusie van twee geliefden in Parijs; Kam en Laurene. Sinds 2014 observeren zij al uw bewegingen in Parijs. Het idee hierachter is ook weer ontsprongen in het brein van een eigenzinnig kunstenaarscollectief.

Onmiskenbaar de signatuur van Kamlaurene

Om echt een goede indruk te krijgen van de Parijse straatkunst adviseer ik je om gebruik te maken van 'Street Art Tours' in Parijs. Waar je door iemand die is afgestudeerd in kunstgeschiedenis wordt rondgeleid langs de mooiste vormen van street art en wordt ingewijd in de geheime rituelen van Underground Paris. Kosten vanaf € 22 per persoon.

Galeries gespecialiseerd in street art zijn galerie Art 42, boulevard Bessières 96, 17^e arrondissement, métro Porte de Clichy, lijn 13 en RER-C.

Verder galerie Itinerrance, boulevard du Général d’Armée Jean Simon 24, 13^e arrondissement, métro Bibliothèque lijn 14 en RER-C.

Ik weet zeker dat u na het lezen van deze blog, net als ik na het maken van deze blog, anders gaat aankijken tegen straatkunst, graffiti, street-art of urban art.

Gregos; elk gezicht is een afdruk van hoe hij zich voelt die dag

Urban Art volgens Gregos & Invader

Als laatste wijs ik u nog op twee bekende kunstenaars die u vaak zult gaan tegenkomen op de meest onmogelijke en onverwachte plekken. De in 1972 geboren Gregos, opgegroeid in de noordelijke buitenwijken, de banlieu, van Parijs. Begonnen met graffiti  in de late jaren '80, heeft hij nu een bijzondere kunstvorm ontdekt om zijn tag in Parijs achter te laten. Met behulp van een zelf verzonnen 3D-concept creëerde hij een kopie van zijn gezicht, met verschillende humeuren, die hij vervolgens lijmt op de muren van Parijs. Elk gezicht is een afdruk van hoe hij zich voelt die dag. Inmiddels zijn meer dan 500 van zijn gezichten geïnstalleerd, in Parijs, maar ook in andere steden van Frankrijk en de wereld.

Wie Space Invader is weet niemand

De laatste is die van Invader. Invader is het pseudoniem van een bekende Franse stedelijke kunstenaar, geboren in 1969, wiens werk is gebaseerd op de ruwe pixels van een uit 1970 stammend 8-bit video game van Arcade genaamd Space Invaders. Zijn werk bestaat uit een mozaiek van vierkante keramische tegels. De eerste mozaïek van Invader dook op in het midden van de jaren '90 en werd geïnstalleerd in zijn thuisstad en vervolgens verspreid naar 31 andere steden in Frankrijk Inmiddels zijn zijn tags gezien in 60 steden, verdeeld over 30 landen. Hij documenteert elke interventie in een stad als een "Invasion", en heeft boeken en kaarten van de locatie van elk van zijn straat-mozaïeken gepubliceerd. Hij is ook gekend voor zijn QR code mozaïeken die hij omschrijft als "Rubikcubism". Gemaakt met behulp van gewone zwart-witte tegels, kunnen de patronen worden gedecodeerd met behulp van speciale apps die op smartphones worden geïnstalleerd. Een gedecodeerd bericht leest "Dit is een invasie". In juni 2011 markeerde Invader de installatie van zijn 1000e werk in Parijs met een tentoonstelling in La Generale getiteld "1000". 2692 Space Invaders zijn inmiddels wereldwijd geplaatst, die bestaan uit circa 1,5 miljoen keramische tegels. Invader werkt incognito, vaak gemaskerd en grotendeels 's nachts. Om zijn anonimiteit te bewaken, draagt hij een masker bij interviews. Hij beweert dat slechts een paar mensen zijn echte naam en zijn gezicht kennen. Zijn ouders denken nog steeds dat hij werkt als tegelzetter in de bouw.

Meer ontdekken over het onbekende Parijs vergeet dan niet om mijn reisgids ‘Ongewoon Parijs’ te bestellen. 160 pagina’s met vele foto’s en slechts € 19.95

EEN WANDELING DOOR HET MANHATTAN VAN PARIJS (DEEL 2)

Voor deel 1 klik hier.

We vervolgen nu onze wandeling terug richting La Grande Arche, langs moderne architectuur, fonteinen, parkjes, patio's, mozaïeken van marmer en graniet en talloze moderne sculpturen terwijl onder ons, vrijwel ongemerkt, een immens netwerk van snelwegen, parkeergarages voor 26000 auto's, trein- en metroverbindingen loopt. Rechts de Tour CB21, voorheen Tour Gan, ontworpen door de beroemde Amerikaanse architect Max Abramovitz. Gebouwd van 1972 tot 1974, de toren 187 meter hoog inclusief de antenne op het dak. Het is de vierde grootste wolkenkrabber in La Défense na de Tour First, Tour Total en Tour Areva . De grondvorm heeft de vorm van een Grieks kruis . Na de toren maken we even een zijsprong naar rechts richting Les Miroirs.; een high tech complex van vier spiegelende facade torens. Vanaf de patio ziet men de wijk Charras met de Tour des Poissons met zijn reusachtige klok/barometer. De tijd wordt met lichtflitsen aangegeven en de weersverwachtingen voor Parijs en omgeving met kleuren: rood voor slecht weer, blauw staat voor wisselvallig en groen voor mooi weer.

We keren terug naar de esplanade, naar de veelkleurige Tour Morreti van de Franse kunstenaar Ray Moretti, een 32 m hoge ventilatieschoorsteen gemaakt van 675 buizen van gekleurd glasvezel. Op de achtergrond het beeld van Henri de Miller; de slaapwandelaar.

Schuin achter het kunstwerk van Morreti steken we rechts door naar de Jardin des Reflets met gelijk een prachtig uitzicht op een van de laatste aanwinsten de Tour D2. In januari 2015 werd de Tour D2 ingehuldigd die meteen voor een revolutie zorgde aan de skyline van La Défense. Als de meest recente toren die in het woud van La Défense oprijst, valt de D2-toren sterk op door zijn gestroomlijnde vorm, zijn expressieve exostructuur (gekruiste diagonalen) en ronde top die haar al snel de bijnaam 'augurk', of zelf 'de zetpil' opleverde. De D2-toren, ontworpen door het architectenduo Anthony en Tom Sheehan van Béchu Sogecap, mag dan geen unicum zijn op wereldvlak maar opvallen doet hij wel. We kennen deze vorm ook al van 30 St Mary Axe, een door Norman Foster ontworpen gebouw in de City of London dat beter bekendstaat als de 'The Gherkin'. Een van de bijzondere kenmerken van D2-toren is niet van buitenaf zichtbaar. Maar bovenop de 37e en laatste verdieping van het gebouw bevindt zich een daktuin van 500 m², ook wel Garden of the Clouds genoemd, beplant met grove den en esdoorns. Elke avond schittert de toren door honderden 'vuurvliegjes' die gemonteerd zijn op de stalen beugels op de gevel. De toren zelf is slechts 171 meter hoog.

De D2-toren, ontworpen door het architectenduo Anthony en Tom Sheehan van Béchu Sogecap

Terug naar de esplanade en vervolgens weer naar rechts. De square des Corolles brengt ons naar de fontaine des Corolles van Louis Leygue uit 1973 maar ook naar de Tour Carpe Diem opgeleverd in 2013. 166 Meter hoog met 35 etages en een totaal vloeroppervlakte van 45.466 m². Het ontwerp van Robert Stern kostte de lieve som van 340 miljoen euro. Het gebouw is voorzien van een 18 meter hoog atrium met wintertuin en is zowel toegankelijk vanuit de esplanade als de beneden gelegen boulevard Circulaire. Op het dak zijn tuinen, een restaurant en conferentiefaciliteiten met een spectaculair uitzicht over Parijs. Helaas is dit uitzicht alleen toegankelijk voor genodigden en zij die werkzaam zijn in dit gebouw.

De Tour Carpe Diem opgeleverd in 2013

Verder de Cœur Défense, twee torens van 161 meter hoog. Het gebouw, ontworpen door de Franse architect Jean-Paul Viguier, dateert uit 2001 en heeft het grootste vloeroppervlak voor kantoorgebruik in Europa. In maart 2007 werd het gebouw door Lehman Brothers voor 2,11 miljard euro gekocht van het vastgoedfonds van Goldman Sachs. Voor het gebouw twee kunstwerken de Fontaine de Dialogue van Gualtiero Busato uit 1989 en een beplante schoorsteen naar een idee van Édouard François ook verantwoordelijk voor de ‘Flower Tower’ aan de rue Albert Roussel 23, in het 17^e arrondissement. Een appartementen-complex waarvan de balkons zijn ingebed door 380 gigantische betonnen bloempotten beplant met bamboe.

De ingang naar Cœur Défense

We keren om richting de esplanade waar we aankomen op de Parvis de la Défense met voor ons de grote, 15 meter hoge rode spin, genaamd l'Araignée Rouge, The Red Spider, een werk van de Amerikaan, Alexander Calder. Het kunstwerk weegt 75 ton en is in 1976 op deze plek geplaatst op wens van Calder zelf. Tussen het glazen gebouw de passage de la Coupole met enkele delen van de Berlijnse muur.

Let eens op de zwart marmeren toren aan de linkerzijde. De vroegere Tour Fiat uit 1974, nu Tour Areva, heeft een bijzonder ontwerp. Let goed op de ramen, onder hoog en smal, en naar boven breed en laag. Zo lijken de verticale lijnen nauwelijks perspectief te tonen. Deze wolkenkrabber is 184 meter hoog en telt 44 verdiepingen. Tot 1985 was dit het hoogste gebouw van La Défense. Achter de Tour Areva de imposante Tour Total (190 m). Deze bestaat uit drie met glas bedekte torens, verschillend van hoogte en vertonen steeds variërende tinten die van licht- naar donkerblauw gaan, naarmate er meer of minder licht op valt.

 l'Araignée Rouge, The Red Spider, een werk van de Amerikaan, Alexander Calder

Terug op de Parvis, het oudste gebouw; het Palais de La Défense of CNIT, gebouwd in 1958. Het hele gebouw rust slechts op drie punten en heeft een totale overkapping van 218 meter. Inmiddels twee keer gerenoveerd in 1988 en 2010 tevens benoemd tot historisch monument. Nu is er een conferentie- en een zakencentrum met winkelgalerijen in ondergebracht. Tussen de CNIT en het Maison de la Défense de moderne architectuur van de Notre Dame de la Pentecôte naar een ontwerp van Franck Hammoutène. Geen echte parochiekerk maar een kapel voor een moment van retraite tussen alle hectiek van deze zakenwijk.

De Notre Dame de la Pentecôte naar een ontwerp van Franck Hammoutène

In plaats van voor de CNIT langs, gaan we achter langs. In de schaduw van de 105 meter hoge Tour Séquoia (1990) op de place Carpeaux, staat een 12 meter hoge en 18 ton wegende bronzen duim, La Pouce van de beeldhouwer César Baldaccini. Een opgestoken duim misschien wel uit bewondering voor dit enorme project, gestart in 1958, waarvoor zo'n 9.000 woningen zijn geruimd en meer dan 25.000 mensen zijn geherhuisvest. In 1965 verschenen de eerste kantoortorens en in 1970 zorgde de RER voor een 4 minuten verbinding tussen La Défence en de Place de l'Étoiles.

La Pouce van de beeldhouwer César Baldaccini, weegt 18 ton

Vòòr je hèt symbool van Mitterrands progressieve visie op de grandeur van Frankrijk. Deze gigantische open kubus van glas en wit Carrara marmer werd officieel geopend op 14 juli 1989 ter viering van de tweehonderdste verjaardag van de revolutie. Weinigen weten dat de Eiffeltoren geopend werd bij de viering van de 100ste verjaardag, in 1889. De omvang van La Grande Arche is dezelfde als de Cour Carrée van het Grand Louvre; 108 meter bij 112 meter. 110 meter hoog en weegt maar liefst 300.000 ton. Kosten in die tijd 450 miljoen euro en onderdeel van les Grands Traveaux waaronder de Louvre piramide, de Opera Bastille en de Bibliothèque Nationale François Mitterand. Het symboliseert een open venster naar de wereld.

La Grande Arche, onderdeel van les Grands Traveaux van François Mitterand

Na een grondige verbouwing is de bovenste etage sinds 1 juni 2017 weer open voor het publiek. Met een nieuw terras in de open lucht, het grootste van Parijs. Op een hoogte van 112 meter heb je weer een nieuw spectaculair uitzichtpunt over de Parijse as. Via de toch al, letterlijk, adembenemende panoramische liften, (deze zijn aangepast om windstoten van 80 km/h, daarvoor 50 km/h te weerstaan) bereik je via de buitenkant van het gebouw in enkele minuten de hoogste etage. Het hekwerk met lelijke kabels aan de voorzijde is vervangen door helder glas met openingen voor de fotocamera's en een 107 meter lang promenadedek zorgt ervoor dat je nu ook aan de achterzijde kunt genieten van een spectaculair uitzicht. Het uitzicht aan de voorzijde is spectaculairder dan dat van de Eiffeltoren. Kijkend over het 'Manhattan' van Parijs, een sterk staaltje van moderne architectuur en hoogbouw van de zakenwijk La Défense.

Op een hoogte van 112 meter heb je weer een nieuw spectaculair uitzichtpunt over de Parijse as

Op de bovenste etage bevindt zich ook een expositie ruimte van 1200 m² dat geheel en exclusief gewijd wordt aan foto-jounalistiek, de eerste in geheel Frankrijk en een initiatief van de journalist Jean-François Leroy. Leroy is tevens de initiatiefnemer van het internationale fotofestival van de journalistiek; 'Visa pour l'Image' en artistiek directeur van de 'Arche du photojournalisme'. Naast de exporuimte bevindt zich op de bovenste etage een bistro restaurant dat plaats biedt aan vijftig personen. 'Josephine Gardens' het kleine broertje van Josephine in de rue du Cherche-Midi. aan het fornuis staat chef-kok Jean-Christian Dumonet. Tevens is er een kleine culinaire snack-shop voor koffie, drankjes en take-away.

Toegang tot het panoramadak kost € 15 per persoon (€19 inclusief toegang tot de expositieruimte). Kinderen tot 18 jaar € 7 (€11 inclusief expositie) Elke dag geopend van 09.30 uur tot 18.30 uur

Het Manhattan van Parijs

Aan de overzijde het winkelcentrum Les Quatre Temps met meer dan 200 winkels, restaurants en bioscopen verdeeld over vier verdiepingen, die zeven dagen per week open zijn. Ook is er een groot bioscoopcentrum waar veel Engelstalige films met Franse ondertiteling getoond worden. De restaurants en de bioscoop zijn ook 's avonds open. Voor het winkelcentrum een sculptuur, 12 meter hoog, van de Spanjaard Joan Miro; Deux Personnages Fantastiques, geplaatst in 1980, drie jaren voor zijn dood.

Nog energie over? Neem dan de trappen aan de achterzijde van La Grande Arche. Recht-door over de houten loopbrug ‘La Jetée’, langs het fraai aangelegde Nouveau Cimetière de Neuilly. Op de achtergrond de grootste concertzaal van Europa (40.000 plaatsen) en tevens een multifunctioneel koepelstadion: De Paris La Défense Arena. Het stadion werd officieel geopend op 1 oktober 2017 en het allereerste evenement was een concert door de Rolling Stones op 19 oktober. De arena is uitgerust met een van de grootste projectieschermen van de wereld, met een oppervlakte van 1400  m². De gevel is bedekt met 592 gigantische aluminium en glazen schalen, die worden verlicht door 3000 LED-strips die spectaculair kunnen variëren in 16 miljoen kleuren. Over de doden niets dan goed maar of ze nu rusten in vrede, dat is nog maar de vraag?

Op de terugweg de Cours Valmy (rechts) met het indrukwekkende hoofdkantoor van de Sociëté Génerale en het gebouw La Pacific met op de voorgrond  de Tête Monumentale” van de beeldhouwer Igor Mitoraj, een absoluut fotomoment.

Tête Monumentale” van de beeldhouwer Igor Mitoraj

Met metrolijn 1 reis je vanuit La Défense rechtstreeks naar de Arc de Triomphe, de Champs-Élysées, het Louvre en Bastille. La Défense telt twee metrostations. Als u voor het CNIT, de Grande Arche of het winkelcentrum komt neemt u het eindstation van lijn 1, station La Grande Arche.

Met de bus kun je vanaf de Arc de Triomphe en vanaf avenue Champs-Élysées naar La Défense reizen. Handig als je een Paris Pass of een dagkaart voor het openbaar vervoer hebt. Er is een busstation onder het CNIT. Hier stopt bijvoorbeeld bus 73 die veel haltes heeft over de volle lengte van Avenue Champs-Élysées.