"Sneller dan het
hart van een sterfelijke verandert de stad, het oude Parijs is verdwenen";
Aldus treurde Baudelaire in de 19e eeuw - en zo horen we nostalgische mensen
tot op de dag van vandaag klagen. Echter in de loop der eeuwen stapelden de
gebouwen zich in Parijs op als een gigantische puzzel. Elke wijk, elk bouwwerk
draagt de sporen van voorbije tijden en levert een bijdrage aan de toekomst. De
Franse hoofdstad is absoluut geen museumstad. De nieuwe architectuur van de
stad getuigt van respect voor het verleden én van bruisende creativiteit.
Prachtige voorbeelden zijn de revival en de verbouwing van het in 2005 gesloten
warenhuis La Samaritaine, een project van het Japanse bureau Sanaa. De
herinrichting van het Forum des Halles, de nieuwe Philharmonie de Paris van
Jean Nouvel en de Fondation Louis Vuitton, een schepping van Frank Gehry, aan
de rand van het Bois de Boulogne. Jawel, Parijs laat mensen nog altijd dromen!
Het mega project in het 17e arrondissement, beter bekend als het stedelijk Clichy-Batignolles project
Als bewijs neem ik u mee
naar een nieuw stukje Parijs dat al sinds 2002 in ontwikkeling is en waar u
hoogstwaarschijnlijk nog niets van heeft gehoord totdat ik het beschreef in
mijn blog van vorige week. Het Parc Clichy Batignolles Martin-Luther-King,
vernoemd naar de Amerikaanse dominee en activist voor burgerrechten. In Parijs
is dit mega project beter bekend als het stedelijk Clichy-Batignolles project.
Een ontwikkeling toentertijd bedoeld
als atletendorp voor de Olympische Spelen van 2012, die uiteindelijk niet naar
Frankrijk gingen, maar naar Groot Brittannië. Het totale project omvat een
gebied van 54 hectare (de grootste bouwplaats in Parijs sinds Haussmann) met
een grote centrale groene ruimte van 10 hectare. De eerste tranches zijn reeds
afgerond, waarvan de verplaatsing van het gerechtsgebouw en de daarbij
behorende diensten vanuit het centrum van Parijs naar het 17e
arrondissement. Omgeven door 3400 woningen voor 7500 inwoners. Gezinnen,
studenten, jonge ondernemers maar ook ouderen zullen hier een plek vinden om te
wonen. De helft van de woningen is toegewezen als sociale huisvesting met
gecontroleerde huren die tenminste 20% lager liggen dan de gemiddelde
‘markthuren’ van € 23,50 per m² per maand. Verder 140.000 m² kantoren, 120.000
m² voor het nieuw Paleis van Justitie en 31.000 m² ten behoeve van cultuur en
recreatie. 12.700 mensen zullen werkzaam zijn in dit gebied. De nieuwe wijk wil
het beste van de hedendaagse architectuur bieden die voldoet aan de hoogste
comfort- en milieueisen.
Het Parc Martin Luther-King opende in 2007
Een
stukje geschiedenis
Het project wordt
ontwikkeld op een gedeelte van een enorm spooremplacement van de SNCF dat in
directe verbinding staat met het station Saint Lazare. Dit deel vormde vroeger
een onderdeel van de 'Petite Ceinture'. Zo rond 1850 werd besloten om een
spoorbaan aan te leggen langs de toenmalige stadsgrenzen van Parijs. De 'Chemin
de fer de Petite-Ceinture', voorloper van de metro, maar dan grotendeels
bovengronds. Meer dan 160 jaar later bestaat het grootste deel van het traject
nog steeds. Vroeger stond hier het station Batignolles, geopend op 2 mei 1854,
als onderdeel van de Auteuil-lijn. Het vormde een directe verbinding met
Versailles. Niet lang daarna werd het weer afgebroken om plaats te maken voor
een houten gebouw, om later weer herbouwd te worden op de hoek van de boulevard
Pereire met een brug naar de rue Cardinet. Het
station opende op 15 mei 1922 en kreeg de naam Pont Cardinet. In 1996
wordt de Auteuil-lijn opgeheven en vervangen door een busdienst. Een deel van
de gebouwen op het emplacement, La Forge, werd gerehabiliteerd en opgenomen in
het 10 hectare grote park.
Een oase tussen moderne architectuur het nieuwe park Martin Luther-King
Het plan verenigd de
wijken Clichy (noorden) Épinettes (oosten) Batignolles (zuiden) en Monceau,
Saussure en Hauts-de-Malesherbes (westen). Tot voor de Eerste Wereldoorlog
behoorde Batignolles en Épinettes tot de îlots insalubres, de sloppenwijken van
Parijs. Een groot onderzoek uitgevoerd door Paul Juillerat van 1894 tot 1904
onthulde grote problemen van hygiëne in relatie tot opkomst van tbc-gevallen. ‘TB’
of ongezond. De overheid achtte het van essentieel belang om deze buurten te
vernietigen of te herontwikkelen. Een project dat tot ver na de Tweede
Wereldoorlog zou duren.
Vooral ‘chiffonniers’- voddenrapers
- en verkopers van twijfelachtige voorwerpen bevolkten hier de morsige straten
vol armoedige logementen met aan de gevels lantaarns waarop ‘ici on loge la
nuit’ stond. Waar de kamers als het ware per uur verhuurd werden. Hier bloeiden
de straatmadelieven. De ‘respectueuses’, zij die werkten voor een pooier en de
‘insoumises’ de opstandigen, die dat niet deden.
In de weekenden zorgen foodtrucks voor de nodige versnaperingen
Achter de warboel van de
rangeersporen van Batignolles, kleine woonwagenkampen bevolkt door Roma en
andere nomaden die op het ritme van de seizoenen migreerden. Bij de poorten van
het spoorwegemplacement verschenen bedrijfjes die zich richten op
vrachtvervoerders. Vooral wijnlokalen, cafés en bordelen. Er waren maar weinig
verharde straten, nauwelijks verlichting, geen riool, laat staan waterleiding
of sanitair. Water moest gehaald worden bij pompen of bij afgelegen waterlopen.
Volkswijken die werden
bezongen door Aristide Bruant (1851-1925), de onbetwiste koning van het
populaire lied door hem steevast aangekondigd als “À Batignolles, Chanté par
Aristide Bruant”. Maar ook door de altijd in zwart geklede zangeres Barbera. Ze
speelde als kind altijd op de square des Batignolles, nu een van de fraaiste
pleinen van de wijk met een Engelse tuin en typische landelijke elementen
waaronder een vijver, een kunstmatige rivier en kronkelende wandelpaden. Het
dorp Batignolles, zoals het nog altijd wordt genoemd heeft gelukkig weinig van
zijn oorspronkelijk landelijke karakter verloren. Mede dankzij de ontwikkeling
van het nieuwe Clichy-Batignolles project blijft het een buurt met relatief
jonge mensen die zorgen voor een trendy windje.
Het nieuwe Parijs, veel groen en energie neutraal
Het Parc Martin
Luther-King opende in 2007. De eerste ideeën van de hand van
landschapsarchitect Jacqueline Osty omtrent dit duurzame park, zagen het
daglicht zo rond 2002. In 2004 is men begonnen met de bouw. Doelstelling: Een
park dat energie neutraal is en nauwelijks uitstoot heeft van CO2. De publieke
gebouwen La Forge zijn voorzien van een zonne-energiecentrale die het water
verwarmt van de sanitaire voorzieningen en het complete park van licht
voorziet. De eerste fase van het park, 4,3 hectare groot, werd geopend in 2007
en op 18 april 2014 werd het park uitgebreid met nog eens 2,2 hectare. De
totale kosten 22 miljoen euro en is dan met zijn 10 hectare het achtste grootste
park in Parijs.
Indrukwekkende architectuur waaronder het nieuwe 160 meter hoge Paleis van Justitie
De volgende fase was de
bouw van het nieuwe Paleis van Justitie. Juist dit 160 meter hoge gebouw,
ontworpen door de Italiaanse architect Renzo Piano (die van het Centre George
Pompidou), zorgde voor 'Haussmannsiaanse' verschuivingen in het hart van
Parijs. In juni 2017 werd het nieuwe 'Tribunal de Grande Instance de Paris',
het TGI in gebruik genomen. Het hooggerechtshof van Parijs. Wederom een
iconisch gebouw, een architectonisch hoogstandje. Het uiterst transparante
'glazen' gebouw, 160 meter hoog, bestaat uit een speelse vorm van vier in
terrasvorm gestapelde glazen blokken, ieder ter hoogte van een traditioneel
Parijs gebouw, met in totaal 38 verdiepingen, waar 9000 mensen werkzaam zullen
zijn. "Door gebruik van nieuwe technieken kunnen we licht glas gebruiken,
waardoor het gebouw 'transparant' wordt. Door deze hoogbouw winnen we ruimte
voor groen, voor parken en pleinen"; aldus de architect. Het gebouw
beschikt over daktuinen met een totale oppervlakte van 10.000 m², volgepland
met eiken, dennen en struiken en is daarmee de grootste groene oase in de buurt
en zorgt voor recuperatie van het regenwater. Daarbij is het de meest
energiezuinige kantoortoren van Parijs met een verbruik van 75 KwhEP per
vierkante meter per jaar maar ook het meest veilige. Beveiligd tegen
terroristische aanslagen en beglazing met kogelvrij glas want per dag worden
hier zo’n 5.000 bezoekers verwacht.
Bij de nieuwe gebouwen is gebruik gemaakt van de modernste technieken
De gebruikers; rechters,
advocaten, politieagenten en gendarmes, ambtenaren van het gevangeniswezen,
administratie en andere diensten. Twintig verschillende rechtbanken waaronder
het Hoog Gerechtshof, de politierechtbank, de jeugdrechtbank en andere
rechtbanken krijgen de beschikking over 90 rechtszalen. De 'Cité Législative'
gevestigd aan de avenue de la Porte de Clichy 15 heeft een oppervlakte van
104.000 m².
Wat we ons niet
realiseren is dat dit een van de grootste volksverhuizingen en leegstand in
Parijs te weeg brengt. Al deze diensten zijn nu gevestigd in verouderde en te
kleine gebouwen op het Île de la Cité. Want niet alleen het oude 'Palais de la
Justice' komt leeg te staan, maar ook het beroemde hoofdbureau van politie aan
de quai des Orfèvres 36, de 'werkplek' van commissaire Maigret en het Huis van
de Orde van Adcvocaten, het MODA.
De rue Mstislav Rostropovitch, balkons zorgen voor de mooiste patronen
Het totale gebied van
Clichy-Batignolles draagt het etiket ‘Nouveau Quartier Urbain’ en is een van de
meest zuinige ecowijken van de stad Parijs. Alle gebouwen maken gebruik van
geothermische energie dat het grondwater oppompt, 650 meter diep, met een temperatuur van 28°.
Alle kantoorgebouwen met uitzicht op de spoorbanen van Saint Lazare worden
voorzien van zonnepanelen, zo’n 35.000 m². Deze productie van zonne-energie
neemt ongeveer 40% van het elektriciteitsverbruik in dit gebied voor zijn
rekening. Al het regenwater wordt door de bestaande bodem gefilterd en
hergebruikt. Er is een terminal voor het verzamelen van afval met een
pneumatisch afvalverzamelsysteem. In de wijk bevinden zich diverse terminals
die verbonden zijn met ondergrondse leidingen waar het afval wordt opgezogen
naar een verdichtingscentrum.
Luxe appartementen voorzien van riante binnentuinen
Het nieuwe bouwplan
zorgde wel voor een logistieke nachtmerrie. Het gehele gebied wordt doorkruist
door drie spoorwegbundels. Vanuit het Station Saint Lazare rijden dagelijks
1200 treinen af en aan vanuit Ile de France en Normandië. De RER-C tak die
Parijs-Austerlitz met Ermont-Eaubonne verbindt zorgt dagelijks voor zo’n 180
treinen. De nieuwe wijk verwelkomt ook metrolijn 14 die wordt uitgebreid naar
het station Marie de Saint-Ouen en verder de tramlijn 3b die verlengd is tot in
Porte d’Asnières. Om nog maar te zwijgen van alle nieuwe buslijnen, busstations
en de aanleg van nieuwe wegen. De herbouw van al het spoorwegmaterieel kost de
stad Parijs zo’n slordige 268 miljoen euro. Openbare voorzieningen nog eens 221
miljoen euro en de aankoop van onroerend goed 223 miljoen euro. Met alle
ontwikkelingskosten levert dit een totaal op van 892 miljoen euro voor de stad
Parijs en 740 miljoen euro voor de projectontwikkelaar SEMAVIP. (Bron
financieel overzicht brochure gemeente Parijs 2009)
Het lijkt of een modern cruise schip de wijk komt binnen varen
Om de bouw van het gehele
project mogelijk te maken moesten de eerdere drempels van de PLU, Plan local
d’urbanisme, een wet die bepaalt dat er niet hoger gebouwd mag worden in Parijs
dan 37 meter, worden aangepast. Woongebouwen plus 13 meter met een maximum van
50 meter en het gerechtsgebouw 160 meter. Het gehele project moet eind 2019
zijn afgerond. Ben je liefhebber van moderne stadsarchitectuur dan is een
wandeling door dit district als aanvulling op mijn wandeling langs de Petite
Ceinture (blog van donderdag 5 juli 2018) een absolute aanrader.
Een
wandeling door het nieuwe Parijs
Na een rondwandeling door
het park neem je de uitgang aan de noordzijde en loop je richting het nieuwe Paleis
van Justitie van Renzo Piano. Steek de boulevard Berthier over, neem de rue
André Suares. Linksaf de rue de Bastion in maar niet voordat je de
indrukwekkende oostzijde van het gerechtelijk paleis hebt bekeken. De rue
Bastion alsmaar blijven vervolgen naar de rue Mstislav
Rostropovitch vernoemd naar de Russische dirigent en cellist Mstislav
Leopoldovich "Slava" Rostropovich. Let hier vooral op de bijzondere
architectuur van de hoogbouw.
Doorlopen via de allée
Yvette Guilbert. Zij was een Franse zangeres, tekstdichter, schrijfster,
componiste, actrice en regisseur tijdens de belle époque, maar vooral bekend
van de Moulin Rouge. Vervolgens de place Françoise Dorin, een Franse
schrijfster en comédienne. Ze begon
vanaf 1965 met het schrijven van teksten voor populaire chansons. Een groot
aantal vedetten zongen liederen op teksten die door haar waren geschreven.
Onder hen Charles Aznavour; Que c'est triste Venise. Voor Dalida voorzag ze de
Danse de Zorba van een Franse tekst. In 2006 schreef ze voor Céline Dion ;
Et s'il n'en restait qu'une, je serais celle-là en On s'est aimé à cause. Toen de inspiratie voor het liedjes
schrijven stilaan opdroogde, begon François Dorin aan een vruchtbare carrière
als romanschrijfster en schreef zo’n 26 boeken. Een afzonderlijk deel van haar
schrijverstalent besteedde Dorin aan toneelwerk, dat bijna volledig in Parijse
theaters werd gecreëerd.
Terug naar de rue
Mstislav Rostropovitch om vervolgens de drukke rue de Cardinet over te steken
om te genieten van de groene oase in square des Batignolles. Een afkick moment
na zoveel moderne architectuur.
Terug naar het park Martin Luther-King of naar het square des Batignolles
Meer ontdekken over het
onbekende Parijs? Vanaf 23 juli 2018 is de tweede druk van mijn reisgids ‘Ongewoon Parijs’ te verkrijgen bij de
boekhandel of online bij Edicola Publishers, Bruna, Libris, Bol, Blz,
Managementboek, Hebban, Veltman uitgevers, boekhandel Smit, Amazon Frankrijk en
Amazon UK.
Ongewoon Parijs, 160
pagina's, 300 foto's, paperback, ISBN: 978-94-92500-81-6, Prijs € 19,95
Geen opmerkingen:
Een reactie posten