ROSE C'EST PARIS

Even gewillig als een behaagzieke minnares laat Parijs zich telkens weer in al haar hoeken en kieren fotograferen. Geen enkele metropool heeft zoveel fotografen het hoofd op hol gebracht en tot sensuele en mysterieuze beelden geïnspireerd als de Franse lichtstad. Parijs heeft dan ook een lange geschiedenis met fotografie, het is de plek waar het is uitgevonden. 

 

Het was de Fransman Louis Jacques Mandé Daguerre die in 1837 het medium fotografie voor het eerst presenteerde. Het procedé, waarbij een gepolijste, met kwikdampen geprepareerde plaat werd gebruikt, leverde positieve, gespiegelde beelden, die helaas niet gereproduceerd konden worden. De eerste fotografische afbeelding van een mens werd gemaakt door Daguerre in 1838 van de boulevard du Temple in het 3e arrondissement. De afbeelding toont een drukke weg, maar omdat de belichtingstijd ruim 10 minuten bedroeg werd het verkeer niet vastgelegd. Alleen linksonder zijn een schoenpoetser en zijn klant zichtbaar, doordat ze lang genoeg stilstonden om te worden geregistreerd.

 Uit de serie 'Olga' - collodion fotografie door Alex Timmermans
 

Pas in 1851 was het de Engelse beeldhouwer, Fredrick Scott Archer, die collodium fotografie heeft uitgevonden. Dit was een aanzienlijke verbetering ten opzichte van de daguerreotypie. Met het collodion proces was het namelijk mogelijk om onbeperkt afdrukken te maken van het origineel, meestal gedaan op eiwit papier. Archer experimenteerde met collodium, in de hoop een dia positief te kunnen produceren op gewone glazen platen. Collodium is een dikke en stroperige vloeistof, die in die tijd veel gebruikt werd door chirurgen als vloeibaar verband, mede dankzij haar veerkracht en aanhechting. Archer gebruikte collodium om zo lichtgevoelige zouten te laten hechten aan zijn glazen platen. Daarna werd de glazen plaat gedompeld in een bad gevuld met zilvernitraat. Zo werd een lichtgevoelige drager gevormd op het oppervlak van de plaat.  Eenmaal lichtgevoelig  werd de plaat blootgesteld aan licht in de camera voordat het collodium begon te drogen. Als de plaat droog werd vòòr ontwikkeling, was deze veel minder lichtgevoelig en derhalve onbruikbaar.  Om deze reden alleen al, werd het proces dat door Fredrick Scott Archer was uitgevonden bekend als 'natte plaat' fotografie. 

 Uit de serie 'Olga' - collodion fotografie door Alex Timmermans
 

Vandaag de dag zijn er wereldwijd nog maar zo'n 80 professionals die werken en fotograferen op de manier zoals Archer dat deed in 1851. Dat brengt mij op een bijzondere ontmoeting een aantal jaren geleden. Op de boulevard Montmartre vindt u bij nummer 12 de Passage Jouffroy (140 m) uit 1845. Een drukke passage met de meest originele winkeltjes, die de nieuwsgierige bezoeker trakteren op allerlei verrassingen. Achter in de passage ziet u het hotel Chopin, met een gevel die dateert uit 1850. Een charmant hotel met slechts 35 kamers. Trappen aan de linkerzijde brengen u naar het tweede gedeelte van deze passage vol met boekenstalletjes, maar ook meteen een van de mooiste fotozaken van Parijs: Photo Verdeau. U koopt daar originele vintage prints van bekende fotografen. In deze prachtige ambiance had ik mijn eerste ontmoeting met Alex Timmermans waar hij mij vertelde over zijn passie voor collodium fotografie. 

 Alex Timmermans aan het werk met Playmate en Pools topmodel Olga Kaminska
 

Ruim drie jaar werk ik nu samen met collodion fotograaf Alex Timmermans. Regelmatig reis ik met hem naar Parijs en Bièvre, waar hij altijd op zoek is naar originele collodion camera's en objectieven. Een zoektocht, die volgens Alex nooit eindigt. Alles moet exact volgens het proces van Archer. Hij doet daarin geen concessies als het gaat om materialen - oud glas - chemicaliën en zijn favoriete zeer kostbare Hermagis Petzval lenzen, gemonteerd op prachtige antieke studiocamera's. 

 Bij Antiq Photo in de rue de Vaugirard, de ultieme zoektocht naar het juiste objectief
 

Afgelopen week zijn we begonnen aan een nieuwe serie, waarbij de Poolse Playmate en topmodel Olga Kaminska de hoofdrol mocht vervullen en wij te gast waren in de fotostudio van Marc Vreenegoor in Ter Aar. Deze bijzondere serie is geïnspireerd op het prachtige boek ROSE C'EST PARIS. Rose c'est Paris is een duoproject van Bettina Rheims met haar vaste kompaan, schrijver Serge Bramly. Reims (1952) zelf Parisienne, is een Franse topfotografe en vooral berucht door haar provocerende vrouwenportretten. In het boek en de film Rose c'est Paris heeft Reims haar geboortestad betrokken in een vernuftige mise-en-scène. Een verleidelijke hommage aan Parijs, waarin de verleidelijke Belgische danseres Inge van Bruystegem de hoofdrol speelt. Ze kruipt in de huid van een doorgaans schaars gekleed meisje dat door Parijs zwerft, op zoek naar haar vermiste tweelingzus. Prachtige zwart-wit opnamen, veelal naakt, gemaakt op geheimzinnige locaties, waaronder de lege magazijnen van de voormalige Bibliothèque Nationale aan de Rue Richelieu, het Observatoire of op de Gare d'Austerlitz, maar ook de metro is een geliefkoosd speelterrein. De zoektocht naar de verloren zuster wordt hoofdstuksgewijs fotografisch verbeeld aan de hand van poëtische hoofdstuktitels als L'hypothèse de l'enlèvement en La réconcilliation des cases opposées. Rheims en Bramly weten fotografisch voortreffelijk invulling te geven aan het project dat de sfeer van erotiek, noir, fashion, De Sade en Bunuel uitademt. 

Rose c'est Paris is een duoproject van Bettina Rheims met haar vaste kompaan, schrijver Serge Bramly
 

Hoewel geïnspireerd op Rose c'est Paris zijn de foto's van Timmermans duidelijk anders. Allereerst omdat de foto's worden gemaakt volgens het originele collodionproces van Archer, in combinatie met een 150 jaar oude camera en even oude koperen objectieven van Dallmeyer en Hermagis. ISO waarde 1 en belichtingstijden die oplopen tot 6 seconden. Timmermans: "Mijn foto's zijn ingetogen erotisch. Ik nodig mijn model uit om mee te denken, zij geven iets van zichzelf en ik speel daar op in. Fotografie is een spel van verleiden en verleid worden.
 

 Uit de serie 'Olga' - collodion fotografie door Alex Timmermans
 

Het Poolse topmodel Olga Kaminska was precies het juiste meisje. Ze moest magisch zijn, mooi maar niet te mooi, jong, maar niet te jong. Ze moest in staat zijn om zichzelf om te toveren van het ene karakter naar het andere. En ze moest vooral geduld hebben, veel geduld, want twee dagdelen fotograferen leverden uiteindelijk drie mooie platen op".

Rose, c'est Paris - Bettina Rheims & Serge Bramly, 368 bladzijden + DVD (138 minuten)
Uitgever Taschen Verlag - ISBN 978-3-8365-2785-9 - prijs € 49,99 - Uitgegeven maart 2011

Alex Timmermans - Collodion Ambrotype wet plate photography

Marc Vreenegoor: MijnStudio, Harsweg 18, 2461 EZ,  Ter Aar - contact@mijnstudio.nu

Antiq-photo, 16 rue de Vaugirard, 6e arrondissement, metro Odeon, Luxembourg