COUVENT DES CORDELIERS, PARIS PRINT FAIR

Een persbericht over een nieuwe tentoonstelling gewijd aan de prentkunst van de vijftiende eeuw tot heden brengt mij naar een van de oudste gebouwen van Parijs, waar nauwelijks over geschreven wordt in de vele Parijsboeken in mijn bezit. Tijd om op onderzoek uit te gaan. Het gaat om de allereerste editie van de ‘Paris Print Fair’ die van 19 tot en met 22 mei wordt gehouden in de refter van het middeleeuwse ‘Couvent des Cordeliers’ verborgen in het hart van het 6^e arrondissement.  Deze beurs, uniek voor Frankrijk, wordt georganiseerd door de CESEDT – de  ‘Chambre Syndicale de l’Estampe du Dessin et du Tableau’, een hele mond vol, in samenwerking met gerenommeerde exposanten afkomstig uit heel Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Nederland, Oostenrijk en Spanje, die bekend staan om hun internationale referenties in de prentkunst van grote meesters. Uit Nederland is daar bijvoorbeeld aanwezig Jurjens Fine Art uit Amsterdam. Te zien zijn werken van Rembrandt, Picasso, Giacometti, Miro, Dürer, Degas, Léger, Van Ostade en Goya. Als een van de oudste kunstvormen is prentkunst een veelzijdige en legendarische discipline die nog steeds wordt gewaardeerd om zowel zijn verhalende kracht als zijn unieke, variërende, en technische kwaliteiten. Het is een kunstvorm die een revolutie teweegbracht in de toegankelijkheid van kunst voor het publiek, een kunstvorm die kunstenaars een manier biedt om hun werken te reproduceren en hen in staat stelt hun creatieve domein verder te verkennen. Deze tentoonstelling / beurs geeft je niet alleen de mogelijkheid om kennis te maken met beroemde prentkunst maar geeft je ook de gelegenheid om dit unieke gebouw van binnen te bekijken.

 

Het Couvent des Cordeliers was een van de oudste kloosternederzettingen in het middeleeuwse Parijs. Omgeven door de rue Antoine-Dubois, rue Monsieur-le-Prince, rue de La Harpe en de rue de l’École-de-Médicine, grenzend aan de église Saint-Côme op de hoek van de rue Racine en de boulevard Saint-Michel. Hier waren eens wijngaarden, begrensd door de muren van Philippe Auguste, ook bekend als Koning Filips II. Het was Lodewijk IX, bijgenaamd de Heilige of Jeanne d’Evreux, de weduwe van Koning Karel IV, bijgenaamd de Schone, (er bestaan twee versies van het verhaal) die een stuk grond aanbood voor de monniken van deze orde om een  klooster, kerk en refter te bouwen. De bouw hiervan begon rond 1230 en de ‘refectoire’, waarover later meer, werd pas in 1506 voltooid. Het Cordeliers-klooster was een van de grootste in Parijs. De term Cordeliers verwijst naar Franciscaanse monniken afkomstig uit geheel Frankrijk (er waren verschillende Cordeliers-kloosters in Frankrijk), verbonden met de Heilige Franciscus van Assisi  en herkenbaar aan het grote koord dat werd gedragen om het handgeweven gewaad. Het klooster nam een zeer belangrijke plaats in in de religieuze en intellectuele geschiedenis van Parijs. Franciscaner monniken uit geheel Europa kwamen hier om hun theologische opleiding te volgen of af te ronden. De kloosterbibliotheek, omvatte ten tijde van de Revolutie maar liefst 25.000 banden. De Franse Revolutie luidde overigens de doodsklok voor religieuze congregaties in Frankrijk. In 1790 werden alle 284 Franciscaanse kloosters, verspreid over geheel Frankrijk, gesloten.

 

Couvent des Cordeliers - Foto: L'Image Contemporaine

Op 27 april 1790 werd de kloosterkapel ‘gevorderd’ door een radicaal gezelschap dat zich de Club des Cordeliers noemde. Officieel ‘Société des droits de l'homme et du citoyen’ geheten – de maatschappij voor de Rechten van de Mens en de Burger. . De club verspreidde ideeën over vrijheid, gelijkheid en broederschap en had zich als taak gesteld een toeziend oog op de revolutie te houden en waakzaam te zijn tegen misbruik van macht. Camille Desmoulins was de oprichter. Tot de overige vooraanstaande leiders of leden behoorden  advocaten, journalisten, republikeinen en Frans revolutionairs: waaronder: Jean-Paul Marat, Georges Danton, en Louis Legendre. De Club der Cordeliers hield een waakzaam oog op de aristocraten, volgde kritisch diverse regeringsinstanties, voerde acties door middel van enquêtes, intekenlijsten, petities, demonstraties en indien nodig oproeren. Ze speelden een belangrijke rol bij de afschaffing van de monarchie in de zomer van 1792. Een deel van het klooster werd toen omgevormd tot ziekenhuis voor de revolutionaire Marseillais die gewond raakten bij de aanval op het paleis in de Tuilerieën. Danton en Demoulins maakten zich inmiddels zorgen over de richting van de Revolutie en riepen publiekelijk op tot matiging. Op 30 maart 1794 werden ook zij gearresteerd en beschuldigd door Robespierre van fraude en samenzwering. Op 5 april gingen Desmoulins en Danton met dertien anderen naar de guillotine. De staatsman Georges Danton stierf als laatste nadat hij de beul had gemaand niet te vergeten zijn hoofd aan het volk te tonen; “het mag bepaald gezien worden”. 

De dood van Marat door Jacques-Louis David 1793

De bekende journalist Jean-Paul Marat werd een tiental maanden eerder vermoord door een sympathisante van de Girondijnen Charlotte Corday. Marat die leed aan een huidziekte bracht het grootste deel van elke dag door in bad. In azijn gedrenkte doeken op zijn hoofd moesten de jeuk tegengaan. Corday wist zich op zaterdag 13 juli 1793, om zeven uur 's avonds toegang te verschaffen tot zijn woning en stak Marat, zittend in bad, met een mes in zijn borst.. Toen zij werd overmeesterd, riep zij uit: "Het is volbracht; het monster is dood". Zij had haar geboorteakte bij zich, zodat niemand kon twijfelen aan haar identiteit. De aanslag van Corday inspireerde schilders tot ver in de 20e eeuw. De begrafenis van Marat was slechts het begin van de revolutionaire cultus rond zijn persoon. Hij werd geëerd als een martelaar van de vrijheid. Vier dagen na Marats dood werd zij gedood door middel van de guillotine.

 

Paris Print Fair - Jurjens Fine Art  Amsterdam - Rembrandt van Rijn - Christ and the Woman from Samaria at the Ruins - 1634

Paris Print Fair - Galerie Sagot Le Garrec - Marcel Gromaire - Nu au vase de fleurs - 1930

Zoals je kunt lezen kent dit monument in Parijs een rijke geschiedenis en in overeenstemming met het thema geneeskunde huisvestte het eerst het Musée Dupuytren uit 1835, een zeer ongebruikelijk museum in Parijs rond anatomie en geneeskunde, dat verbonden is met de school voor geneeskunde en de Université Pierre et Marie Curie. De refter van de Cordeliers is een fantastische plek om te ontdekken, voor iedereen die geïnteresseerd is in architectuur in gotische stijl. De refter is het enige overgebleven overblijfsel van het voormalige Cordeliersklooster. Een deel van het gebouw wordt gebruikt door de universiteiten van Paris V en Paris VI. Dit gebouw, dat in 1905 op de monumentenlijst werd gezet werd in de jaren 2016 tot 2018 voor ruim 10,5 miljoen euro gerestaureerd. Mede dankzij  de stad Parijs is de eetzaal van 700 m² geschikt gemaakt voor culturele evenementen en de bovenverdiepingen huisvesten studio’s om onderzoekers in residentie te huisvesten. Wat betreft het 18e-eeuwse paviljoen dat grenst aan de refter, daar is  de receptie van deze nieuwe instelling gehuisvest. De ingang bevindt zich op nummer 15 van de rue de l’École de Médicine. Deze straat heette vroeger rue des Cordeliers en later rue Marat.

Paris Print Fair - Galerie Arenthon Parijs - Joan Miró - Le Lézard aux Plumes d'Or - 1967

 

Paris Print Fair - Le Coin des Arts Parijs - Sonia Delaunay – Cathédrale - 1971

Zoals ik al eerder schreef, deze tentoonstelling / beurs geeft je niet alleen de mogelijkheid om kennis te maken met beroemde prentkunst maar geeft je ook de gelegenheid om dit unieke gebouw van binnen te bekijken. Van donderdag 19 mei tot en met zondag 21 mei geven de volgende galeries ‘acte de presence’: 

Galerie Arenthon | Parijs

Galerie Bei der Oper | Wenen

Galerie Nathalie Béreau | Parijs

Galerie Stéphane Brugal | Pont-l’Abbé

Galerie Christian Collin | Parijs

Paris Print Fair – Libretis Parijs - Fernand Léger - Planche du portfolio 'Contrastes' - 1959

Galerie Documents 15 | Parijs

Jurjens Fine Art | Amsterdam

Galerie L’Estampe | Straatsburg

Le Coin des Arts | Parijs

Libretis | Parijs

Paris Art Fair - Le Coin des Arts Parijs - Serge Poliakoff - Composition rouge, verte et bleue - 1969

Galerie Martinez D. | Parijs

Frederick Mulder Ltd. | Londen

Palau Antiguitats | Barcelona

Helmut H. Rumbler | Frankfurt

Galerie Sagot-Le Garrec | Parijs

Galerie Xavier Seydoux | Parijs

Paris Print Fair - Stoney Road Press Dublin - Barbara Rae - Northwest Passage - 2021

Stoney Road Press | Dublin

M. F. Toninelli-Monaco | Monte Carlo

Emanuel von Baeyer – Cabinet | Londen 

Informatie over toegangsprijzen en openingstijden vind je op https://parisprintfair.fr/

Natuurlijk moet deze blog eindigen met een prachtige Parijs prent

Paris Print Fair - Galerie Arenthon Parijs - Alberto Giacometti - Paris Sans Fin - 1969