LES BUTTES DE PARIS - DE HEUVELS VAN PARIJS (DEEL 1)

Parijs ligt redelijk laag, slechts 35 meter boven de zeespiegel en kent 9 heuvels, van waaruit je vaak van een prachtig uitzicht kunt genieten. Deze  heuvels zorgden voor de benodigde kalksteen om huizen te kunnen bouwen. In de catacomben van Parijs wordt nog steeds behalve kalksteen en gips, ook veel Franse zandsteen (Calcaire lutétien) aangetroffen. De gedolven kalksteen is tot en met de 14e eeuw vooral gebruikt voor gebouwen, van de Place d'Italie tot aan de Rue de Vaugirard. Kalksteen wordt tegenwoordig in andere delen van Frankrijk gewonnen, bijvoorbeeld in de omgeving van Saint-Maximin. Gips wordt vooral gewonnen in Montmartre, ja nog steeds en in Bagneux. Verschillende (straat)namen in Parijs verwijzen nog naar de periodes dat hier actief gips en zandsteen werd gewonnen. Bijvoorbeeld het woord 'chaumont' wat kalkrots betekent. Eeuwenlang lagen de kalkkgroeven van Parijs in de 'butte Chaumont' (19e arrondissement), nu een prachtig park. Reeds in de middeleeuwen haalde Frankrijk hier zijn gips. ofwel ‘plâtre de Paris’ vandaan. Toen de groeven uitgeput raakten, werd het vuilnis van de stad er naartoe gebracht.

 

Uitkijk vanuit La Defense, op een van de 11 heuvels in Parijs

Het dorp Montmartre ontstond tijdens de Franse revolutie en werd bewoond door voornamelijk molenaars en arbeiders, werkzaam in de plaatselijke gipsgroeven in de ondergrond van de heuvel. De Place Blanche (het witte plein) dankt zijn naam aan het witte stof dat elke dag weer op het plein daalde, uit de karren die het gips uit de groeven van la butte naar de werven in Parijs brachten.

De negen heuvels van Parijs, velen spreken over zeven en ik benoem er zelfs elf. Ik noem ze even voor u op: Belleville 148,5 mtr, bij de rue du Télégraphe en tevens het hoogste punt van Parijs. Butte Montmartre 130 mtr, Ménilmontant 108 mtr, buttes Chaumont / butte Bergeyre 103 mtr, Passy 71 mtr, Montsouris 77 mtr, coline de Chaillot 67 mtr, Montparnasse 66 mtr, la buttes aux Cailles 63 mtr en de Montagne Sainte-Géneviève 61 mtr.

De bekendste is natuurlijk de heuvel van Montmartre, die ik al in vele blogs heb omschreven. In twee blogs wil ik u kennis laten maken met een aantal minder bekende 'hoogtepunten' van Parijs.

 

Elke ochtend oefeningen in het Parc Montsouris

In het zuiden van Parijs en wel in het 14e arrondissement, bevindt zich een van mijn juweeltjes. Enkele minuten verwijderd van de drukte van Montparnasse ligt het tweede grootste park van Parijs. Aangelegd in de tijd van Haussmann ligt hier een van de best bewaarde geheimen van Parijs: Parc Montsouris. Een park als een Engelse tuin, met glooiende hellingen, golvende paden, die bij elke bocht weer onverwacht zicht geven op valleitjes, rotspartijen, balustrades, water en prachtige "lawns". Bijna ongemerkt verborgen achter grote bomen of langs hoge wallen loopt verdiept in de grond het regionale netwerk van de RER (ligne B) over de oude spoorlijnen van de Petite Ceinture en de ligne de Sceaux. Door het park loopt ook de monumentale meridiaan van Parijs. 135 ronde koperen plaatjes, een ontwerp van de Nederlandse kunstenaar Jan Dibbets, als eerbetoon aan de astronoom en wetenschapper Francois Arago. Ex nieuwslezer en journalist Philip Freriks heeft alle koperen plaatjes in kaart gebracht en omschreven in zijn boek; "Het spoor van de Monumentale Meridiaan". Volgens dit boek zijn de plaatjes nrs. 15 t/m 20 te vinden in het park. Ook de Franse dichter Jacques Prévert liet zich inspireren door dit prachtige park:

"Des milliers et des milliers d'années - Duizenden jaren

ne sauraient suffire - zouden niet volstaan
pour dire la petite seconde d'éternité - om te beschrijven dat moment van eeuwigheid
oú tu m'as embrassé - waarop jij mij kuste.
Un moment dans la lumière de l 'hiver - Een moment in het winterlicht
au parc Montsouris á Paris - in het Parijse park Montsouris
á Paris - in Parijs
sur la terre - op aarde
la terre qui est un astre - de aarde die een ster is"

Een van de vele bijzondere gebouwen van de Cité Internationale Universitaire

 

Aan de overkant van het park, zeker niet vergeten, ligt de Cité Internationale Universitaire. Op deze prachtige groene campus wonen en leren 5500 studenten uit 130 verschillende landen. Ze wonen in gebouwen die ook het internationale karakter van de universiteit uitstralen; het Huis van Zuidoost Azië, het College van Spanje, het Huis van India, het Zwitserse paviljoen (gebouwd door Le Corbusier) etc. De tuin is vrij toegankelijk en zeker de moeite van een bezoek waard.

 Jardin Atlantique met de futuristische fontein genaamd la Fontaine de l’Ile des Hespérides

Eveneens in het 14e arrondissement ligt de Mont Parnasse; en ik hoor u denken; "nooit van gehoord". Daar vind je een aantal bijzondere plaatsen die vrijwel nooit onder de aandacht worden gebracht of in boeken worden vermeld. Een daarvan is de place des Cinq Martyrs du Lycée Buffon, verscholen achter de Gare Montparnasse (15e). Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn hier vijf studenten van het lyceum, verzetsstrijders, geëxecuteerd. Vandaar de naam. Het biedt u een weids uitzicht over Parijs terwijl je kunt wegmijmeren bij de TGV treinen die vertrekken in de richting van Bretagne en het zuidwesten van Frankrijk. Vandaar uit kunt u ook nog een bezoekje brengen aan de 'Jardin Atlantique'. Een daktuin van meer dan 34.000 m² gelegen boven de perrons van het Gare Montparnasse. 17 Meter boven het straatniveau en gebouwd op een unieke constructie, ondersteund door 12 pilaren. De meer dan 500 bomen van de Jardin Atlantique, waaronder veel grove dennen, werden aangeplant direct boven de pijlers van het station.  Het werk aan de Jardin-Atlantique, begon in 1990 en werd opengesteld voor het publiek in 1994.  Deze moderne tuin, met loopbruggen op verschillende niveaus, is geheel ingesloten door vier gebouwen waaronder de tour Montparnasse. Dus ondanks de hoogte geen schitterende vergezichten. In het midden een fontein genaamd la Fontaine de l’Ile des Hespérides, samengesteld uit verschillende meteorologische  instrumenten voor het meten van de regenval, temperatuur, wind en de atmosferische druk, omringd door waterstralen.  Aan de oostzijde van de tuin vind je een aantal thematische tuinen (Salle des Plantes) waaronder: helmgrassen symboliserend de golven van de zee, waterplanten, bloembedden in blauw en wit die doen denken aan het water, planten van de Bretonse kust en een meditatietuin.

 

Verstilde straatjes op de butte aux Cailles

La Butte aux Cailles, métro Corvisart in het 13e arrondissment. Deze heuvel op 63 meter hoogte, is alleen voor insiders. Hier stroomde de Bièvre en aan de oevers stonden watermolens en leerlooierijen, getuige de rue du Moulin-des-Prés (Weidemolenstraat) Enerzijds was dat idyllisch landelijk, anderzijds begon het er vreselijk te stinken toen steeds meer leerlooierijen en ververijen langs de oever verrezen. In de 15e eeuw vestigde ene Jean Gobelin op de oever een fabriek voor tapijten en wandkleden (gobelins en nu weet u meteen waar die naam vandaan komt). De fabriek bestaat nog steeds, nu met de chique naam 'Manufacture des Gobelins' aan de avenue des Gobelins 42. Maak eens een wandeling door dit dorp in de grote stad. De jonge bewoners doen er alles aan om het karakter van “het dorp” te behouden. Nee, geen grootse monumenten, geen exclusieve boetieks maar leuke straatjes met kleine bistros en passages. Alle denkbare architectonische stijlen van art-decohuizen, sociale architectuur, tuinwijken en dorpstraatjes. Rue de la Butte-aux-Cailles het historische centrum van la Butte. Langs rustige weggetjes staan lage huisjes; rue Buot, rue Michal, rue Alphand, Passage Boiton en in de rue Daviel prachtige vakwerkhuisjes “Petite Alsace” . Niet vergeten de Cité Florale met straatnamen als rue des Orchidées, square des Mimosas een oase van rust en groen. Is dit nu Ierland, Engeland  of een betoverd stukje Parijs? De wijk diende in 1871 tot toevluchtsoord voor de Communards en tot op de dag van vandaag organiseert de 'Association des Amis de la Commune' bijeenkomsten waarin de geest van die tijd, 1871, herleeft. Zaterdag 28 september 2013, op de place de la Commune, is weer het jaarlijks terugkerende 'Fête de la Commune' met zang en dans.

 

  Het feest van de 'Association des Amis de la Commune' elk jaar in september

Wandeling: Op de butte aux Cailles liggen de mooie plekjes nogal verdeeld. Een tip geef ik u mee dames, laat vooral uw naaldhakken in het hotel. Aangekomen bij het metrostation Corvisart gaan wij rechtsaf de boulevard Auguste Blanqui op. Linksaf de rue Barrault en vervolgens weer de eerste straat links de passage Barrault. We komen uit op de rue des Cinq Diamants (genoemd naar een oude kroeg) Gaat u rechtsaf dan komt u uit op de rue de la Butte aux Cailles, het historisch centrum van la butte. Een mooi straatje vol met appelbomen en historische huizen. In diverse zijstraatjes staan lage schilderachtige huisjes zoals achter in de passage Boitton (rechts - links). aan het einde van de passage rechts en weer de eerste straat rechts de rue Buot die samen met de rue Michael een pittoresk kwadrant vormt. Aan het einde van de rue Buot ziet u het plein place de la Commune Paris waar het 'Fête de la Commune' wordt gevierd op 28 september 2013. Volg de rue buot of de rue Michael in westelijke richting en u komt weer uit op de rue Barrault. Ga aan de overzijde de rue Daviel in en op nummer 10 vindt u prachtige vakwerkhuisjes genaamd Petite Alsace. Het werd gebouwd in 1913 en kent 40 paviljoenen. Terug naar de Rue Barrault, rechtsaf voor een flinke wandeling alsmaar rechtdoor naar de place de Rungis. Aan de rechterzijde van de rue Brillat Savarin de ingang naar het Cité Florale. In 1928 aangelegd in de vorm van een driehoek met mooie art-decohuisjes. Prachtige straatnamen als rue des Orchidées, rue des Glycines (blauweregenstraat), rue des Liserons (de Windestraat) rue des Iris en square des Mimosas. Vroeger de uiterwaarden van de rivier de Bièvre maar nu een enclave vol groen en rust. De meeste huisjes zijn van baksteen en elk huis is verschillend van kleur. Let ook op de dakpannen diesteeds veranderen van kleur. We lopen terug via de lange rue Bobillot naar de place Paul Verlaine, waar zich een van de oudste art-deco zwembaden van Parijs bevindt. Een historisch monument uit 1925 van de Franse architect Bonnier. Alles is nog in oorspronkelijke staat en het water komt nog steeds vanuit een put van waaruit het water spontaan naar boven komt en op natuurlijke wijze wordt verwarmd tot 28°c. Tijd voor koffie, lunch of een heerlijk diner. Gelegenheden genoeg als u terugloopt via de rue de la Buttes aux Cailles naar de place de la Commune Paris.

Tip: deze wandeling kunt u ook combineren met het Parc Montsouris. Na de Cité Florale neemt u de rue de Rungis en de rue de Liard en u komt uit in het park.

 

Belleville

In mijn volgende blog neem ik u mee naar Belleville, buttes Chaumont, de butte Bergeyre, coline de Chaillot, en de Montagne Sainte-Géneviève.