MUSÉE ARTS ET MÉTIERS

Afgelopen week ben ik weer naar Parijs gegaan. Niet alleen om inspiratie op te doen voor mijn weblog maar speciaal voor de nieuwjaarsreceptie 'De Nederlandse Vereniging voor Parijs en omstreken', het NLVP, in de ambtswoning onze Ambassadeur in Parijs. Helaas troffen we een regenachtig Parijs, waardoor ik mijn plannen moest omzetten. Tijd voor mijn verlanglijstje, dit wil zeggen, speciale plekken die al heel lang op mijn bezoeklijstje staan, maar op de een of andere manier, nog steeds niet zijn afgestreept. Dit keer neem ik u mee naar een van de mooiste musea van Parijs dat gek genoeg in bijna geen enkel boek voorkomt. Bovendien is dit een tip van een van mijn trouwe webloglezers. Het Conservatoire Nationale des Arts et Métiers, over de kunst van het ambacht.

Metrostation Arts et Métiers naar een ontwerp van de Belgische kunstenaar François Schuiten

Aangekomen op het metrostation Arts et Métiers krijg je al direct een voorproefje van het museum. Het metrostation is in 1994 helemaal met koper bekleed naar een idee van de Belgische kunstenaar François Schuiten. Aan het plafond grote tandwielen met aandrijving, de wanden bedekt met geklonken koperen platen, een soort ondergronds Nautilus. Grote patrijspoorten aan de zijkant geven een inkijk in de zeven domeinen waar dit museum om draait waaronder; mechanica, transport, energie, communicatie, bouw, materialen en meetinstrumenten. Ik hoor u denken niets voor mij, maar ik verzeker u, u brengt een bezoek aan een van de mooiste gebouwen van Parijs en daarbij ook nog eens een uiterst boeiend museum.

Een van de prachtige zalen waar het lijkt of de tijd stil is blijven staan

Het Musée des Arts et Métiers (Museum van kunsten en beroepen) is een museum in Parijs, gesitueerd in het 3e arrondissement. Het herbergt de collectie van het Conservatoire National des Arts et Métiers, is gevestigd in de oude abdij van Saint Martin des Champs. en werd in 1794 opgericht door Abbé Grégoire. Aanvankelijk fungeerde het als een soort opslagplaats van nieuwe uitvindingen. Nu is het niet alleen een museum maar ook een belangrijk studiecentrum. In de gebouwen werd zelfs een rails aangelegd, die de leraren gebruiken om de vindingen naar het auditorium te vervoeren. Deze rails ligt er nog steeds. Het museum bezit een collectie van meer dan 80.000 voorwerpen, waarvan er slechts 8.000 worden geëxposeerd. De niet geëxposeerde stukken zijn opgeslagen in Saint-Denis.

Niet alleen een prachtig museum maar ook een belangrijk studiecentrum

Deze tempel van de wetenschap werd vijftien jaar geleden, in 2000, geheel gerenoveerd en heeft meer dan 3000 uitvindingen in haar collectie. Je krijgt zo een uniek en historisch overzicht van allerlei technieken en uitvindingen. De rekenmachine van Pascal, de fonograaf van Edison, de lens waar vuurtorens mee zijn uitgerust, een vinding van ene monsieur Soleil. De eerste Cray 2 computer uit 1985, de camera van Daguerre, uitvinder van de fotografie maar ook de eerste filmprojector van de gebroeders Lumière. Verder ook uitvindingen van de 21 eeuw, waaronder de TGV, de Velib, en lijn 14, de eerste metro zonder machinist.

De "Escalier d'Honneur

Absolute hoogtepunten zijn de "Escalier d'Honneur met het vliegtuig van Clémént Adler uit 1897. Zijn vleermuisvleugels uitspreidend boven de immense trappenhal. De volledig gerestaureerde kapel; de Eglise Saint-Martin-des-Champs, uit de 12e eeuw met in het midden van het koor een werkende slinger van Foucault. In de kapel worden meerdere grote objecten getoond, zoals het eerste Franse vliegtuig dat het Kanaal overvloog. Het scheelde niet veel of de Engelsen waren de Fransen voor geweest, maar volgens de Fransen hadden zij de primeur. De allereerste auto’s worden ook getoond. Een passerelle brengt je drie etages hoog langs oude automodellen en een studiemodel van het Vrijheidsbeeld, gebouwd door Bartholdi. Helemaal boven in de passerelle heeft u een prachtig uitzicht op het vliegtuig van Blériot.  

Het vliegtuig van Clémént Adler uit 1897 met zijn vleermuisvleugels

De slinger van Foucault

In de reeks namen op de Eiffeltoren staat de naam van de Franse fysicus Léon Foucault. Hij leefde in Parijs, van 1819 tot 1868, en is bekend om de slinger die zijn naam draagt. In die tijd was men er inmiddels wel van overtuigd dat de aarde rond haar as draait, maar het was nog niet empirisch aangetoond. Foucault was de eerste die daar in 1851 in slaagde. Hij hing een touw op van 67 meter, in de koepel van het Panthéon in Parijs. Onderaan het touw bevestigde hij een zware bol van 28 kilo, net boven de grond. Om de beweging van de slinger goed te kunnen waarnemen legde Foucault een laag zand op de grond. Bij elke slingerbeweging maakte de bal een streepje door het zand. Na een uur zag je dat het streepje in het zand langzaam was veranderd. Daarmee was het bewijs geleverd. Een slinger zal uit zichzelf nooit van richting veranderen. Nu die dat wel deed, was dat het bewijs dat de aarde was gedraaid. Een simpel idee, maar je moet er maar opkomen. Vanaf 1855 tot 1995 toonde het Musée des Arts et Métiers de originele Slinger van Foucault. Nu hangt er een kopie en zijn er elke dag regelmatig demonstraties over de werking. Grote kans dat Foucault het museum heeft bezocht en wie weet deed Eiffel er ook wel inspiratie op.

Note: De originele slinger van Foucault is te vinden in het Pantheon. Echter vanwege de restauratie is de slinger daar even niet te zien.

De originele slinger van Foucault gefotografeerd door mij in het Pantheon

Het Vrijheidsbeeld

Het originele ontwerp is van Eugene-Emmanuel Viollet-le-Duc en Alexandre-Gustave Eiffel. De Franse beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi heeft het project uitgevoerd. Zo zou het gezicht van het vrijheidsbeeld gemaakt zijn naar het hoofd van Bartholdi’s moeder Marie, terwijl de vrouw van de Franse beeldhouwer model zou hebben gestaan voor het lichaam. Hardnekkige verhalen doen echter de ronde dat het een prostituee was waarop het vrijheidsbeeld lijf was geïnspireerd. Over vrijheid gesproken! Er was 15 jaar nodig, van 1870 tot 1885, om het Vrijheidsbeeld te bouwen in het atelier van Bartholdi  aan de rue de Chazelles, vlakbij het Parc Monceau in Parijs. Het beeld was een cadeau van Frankrijk aan Amerika, voor de viering van de 100ste  verjaardag van de Amerikaanse onafhankelijkheid. De bouw werd door het Franse volk zelf bekostigd. De verschillende onderdelen werden in 214 kratten, op een schip, over de Atlantische Oceaan, naar Amerika vervoerd. Eenmaal in Amerika aangekomen ontstond er een vertraging van 15 maanden omdat de sokkel nog niet klaar was. Uiteindelijk werd het beeld onthuld op 28 oktober 1886. Door middel van fraaie maquettes kun je in het museum zien hoe dit immense beeld werd gebouwd en in brons werd gegoten. Er is nog een ander saillant detail bekend over het beeld. Het Vrijheidsbeeld was oorspronkelijk niet voor Amerika gebouwd, maar voor Egypte, bedoeld voor de entree van het Suezkanaal, maar de Egyptenaren konden de centen niet rond krijgen, waardoor het uiteindelijk gratis en als cadeau aan Amerika is gegeven.

Door middel van fraaie maquettes kun je in het museum zien hoe dit immense beeld werd gebouwd en in brons werd gegoten.

Het gigantische beeld stelt een vrouw voor die een gebroken ketting van zich afschudt. In haar rechterhand houdt ze de fakkel van vrijheid vast. De vlam van het Vrijheidsbeeld is in een bladgouden versie te zien nabij de Pont de l'Alma. Deze Vrijheidsvlam is jarenlang beplakt met gedachtenissen aan Prinses Diana die in de onderliggende Alma-tunnel verongelukte. De kroon heeft zeven punten die symbool staan voor de zeven continenten en zeeën. In Parijs kun je niet één Vrijheidsbeeld bewonderen, maar drie! De grootste (11,5 meter) staat aan de kop van de Allée des Cygnes, iets minder groot (11,2 meter) vind je in het Musée des Arts et Métiers en de kleinste (4,5 meter) staat sinds een aantal jaren niet meer in Jardin Luxembourg, maar in het Musée d’Orsay. In de beginjaren heeft het in het Musée Luxembourg gestaan en vanaf 1906 in de tuinen. De verhuizing naar Musée d'Orsay vond plaats in december 2012.

De volledig gerestaureerde kapel met een kopie van het Vrijheidsbeeld

Het beeld heette oorspronkelijk; la Liberté éclairant le Monde (Vrijheid verlicht de Wereld). Hoewel Bartholdi het in de richting van haar zusterbeeld in het westen (Jardin du Luxembourg) wilde laten kijken, werd het beeld aanvankelijk naar de Eiffeltoren gericht om te voorkomen dat het met de rug naar het Élysée, het presidentiële paleis, zou komen te staan. Bij de Wereldtentoonstelling van 1889 is het beeld uiteindelijk omgedraaid en gericht op New York. Afgezien van het verschil in grootte, is het verschil met het beeld in New York, dat de Parijse replica een boek in de hand houdt, dat zowel de datum van de Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring toont (4 juli 1776), als de datum van de Franse Revolutie (14 juli 1789).

Het Musée  des Arts et Métiers is gevestigd aan de rue Réaumur 60. Geopend van 10.00 uur tot 18.00 uur, op maandag gesloten, op donderdagavond geopend tot 21.30 uur.

Tijd voor koffie, dus op weg naar het Café des Techniques met een aanbod van heerlijke salades, terrines maar ook een mooie cappuccino of espresso, vergeet dan niet de Salle de l'Écho waar je elkaar, in de tegenovergestelde hoeken toefluisterend, woordelijk kunt verstaan. Ik zei het al een juweel van een museum.