DE NIEUWE HALLEN: TOP OF FLOP?

De titel van deze blog is niet door mij verzonnen maar door mijn collega-blogger Nicky Bouwmeester van Frankrijk.nl een 'webazine' vol met eigentijdse reisinformatie. Zij heeft het over de traditie van de grote scheldpartijen als het gaat over nieuwe architectuurprojecten in Parijs. Het begon natuurlijk allemaal met de bouw van de Eiffeltoren:

Op 14 februari 1887 wordt een open brief gepubliceerd in de Franse krant, Le Temps:

"Wij, schrijvers, schilders, beeldhouwers, architecten, liefhebbers, van de schoonheid onze stad Parijs, protesteren met al onze kracht, uit naam van de miskende Franse smaak en uit naam van de Franse kunst en geschiedenis, tegen de  bouw in het hart van onze hoofdstad van deze nutteloze en monsterlijke Eiffeltoren, een aantasting van onze goede smaak en nu reeds omgedoopt tot Toren van Babel. Was getekend Guy de Maupassant, Sully Prudhomme, Leconte de Lisle, Paul Verlaine, en Alexandre Dumas. 

Les Halles; het gebied omsloten door de rue du Louvre, rue Étienne Marcel, boulevard de Sébastopol en de rue de Rivoli, in het eerste arrondissement is al meer dan 800 jaar oud. 

Of toen de Italiaan Renzo Piano en de Brit Richard Rogers in 1971 de opdracht kregen voor het Centre Pompidou. Beiden architecten waren nog niet zo bekend toen zij in 1970 aangewezen werden als de winnaars, (in de jury zat toentertijd Willem Sandberg, oud directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam). Zoals te verwachten waren de meningen van de Parijzenaars ook hier zwaar verdeeld. Een olieraffinaderij, een gasfabriek!

Spectaculaire vernieuwingen in Parijs zijn steeds het initiatief geweest van koningen en presidenten. Architectuur uit hogere kringen met als streven, een eigen architectonische nalatenschap. George Pompidou, Giscard d'Estaing en vooral François Mitterrand spanden hierin de kroon. Na de komst van Nicolas Sarkozy en François Hollande is het wat rustig voor wat betreft presidentiële bouwprojecten in de stad, maar de laatste tijd zijn het vooral particuliere prestigeprojecten, initiatieven uit het zakenleven, die de stad opnieuw aanzien geven.  

René Fallet omschreef het als volgt: "Door de Hallen af te breken, heeft men in de doodskist van Parijs gespuwd" - Photo Mairie de Paris

De Parijzenaars zijn hier als vanouds niet enthousiast over. Volgens peilingen is 62% tegen hoogbouw. Wolkenkrabbers zijn on-Parijs vinden de tegenstanders. Haussmann legde in de 19de eeuw de basis voor een horizontale stad met brede boulevards en die laat zich moeilijk combineren met verticale elementen. Sterker nog, in 1973 bepaalde het gemeentebestuur van Parijs dat er een hoogtelimiet moest worden ingesteld. Om de unieke skyline van de Franse hoofdstad te waarborgen mochten er geen gebouwen of kunstwerken hoger dan 37 meter worden gebouwd. Aanleiding hiertoe was de bouw van de 210 meter hoge en nog steeds verguisde Tour Montparnasse. Tot grote schrik van de stadsbewoners werden de hoogtebeperkingen in 2010 opgeheven en de stad ondergaat momenteel een enorme verstedelijking en vergroening. Veel van deze projecten zijn te danken aan de visionaire blik van Anne Hidalgo, voormalig staatssecretaris van cultuur, vervolgens eerste assistent van de vorige Parijse burgemeester Bertrand Delanoë, toen verantwoordelijk voor de ruimtelijke ordening in de regio Parijs, en sinds 5 april 2014 zelf burgemeester van de Franse hoofdstad.

Het Forum des Halles 1979 - 2010

En nog steeds blijven tegenstanders zich roeren. Nu ook weer over het nieuwe project 'La Canopée', het bladerdak, het baldakijn, de luifel of gewoon zoals we dat van de Parijzenaars gewend zijn; 'de neergestorte UFO. Het getergde antwoord van Hidalgo hierop was simpel: "We leven nu eenmaal niet in een museum"!

Op 25 juli 2011 schreef ik in een blog al het volgende:

Het gebied 'Les Halles' gaat wederom op de schop. Al in het begin van de 12de eeuw stond hier de markt van Parijs. In het begin van de 19de eeuw bouwde Baltard hier zijn beroemde markthallen die in 1969 verhuisden naar Rungis, om na een bouwtijd van 10 jaar, in 1979 plaats te maken voor een nieuw winkelgebied; het 'Forum des Halles'. Dit winkelcentrum is door de jaren heen snel verpauperd en voldoet ook niet meer aan de huidige veiligheidseisen. Per dag passeren hier ruim 1 miljoen mensen.  Met de nieuwe plannen onder leiding van de architect David Mangin krijgt het 1e arrondissement een nieuw hart. Een nieuwe, nog groenere tuin, een nieuw winkelgebied en een nog groter metrostation. Het geheel wordt voorzien van een spectaculaire glazen overkapping, 'La Canopée' genoemd. Een ontwerp van de architecten Patrick Berger en Jacques Anziutti.  Het hele project is gecalculeerd op 802 miljoen euro en wordt van 2012 tot 2016 in fasen opgeleverd. Met Unibail-Rodamco als grootste investeerder in dit project, krijgt het ook nog eens een Nederlands tintje.

'La Canopée': Een ontwerp van de architecten Patrick Berger en Jacques Anziutti

Op 5 april 2016 was het dan zover. De vernieuwde ruimte onder het dak werd opengesteld voor het publiek.  En één ding moet ik toegeven, je mond zakt open van verbazing als je de roltrappen afdaalt en je blik naar boven richt. Vijftien lamellen, complete brugdelen, vormen een overkapping van 100 meter breed en werden 25 meter boven de grond, waar dagelijks zo'n miljoen mensen passeren, met uiterste precisie in vier delen gemonteerd, een logistieke nachtmerrie. De regie hiervan was in handen van het Franse bedrijf Castel & Fromaget die eerder vier complete hangars bouwde voor de montage van de A350 van Airbus. De luifel heeft een oppervlakte van 2,5 hectare (25.000 m²), dat is groter dan de oppervlakte van de place des Vosges. 6500 Ton staal (de complete Eiffeltoren weegt 7300 ton) werd vervolgens bedekt met 18.000 glazen panelen. Het bijzondere glas zweeft boven een enorme patio, filtert het licht, beschermt tegen weer en wind en zorgt voor een aangenaam, stabiel binnenklimaat. De ruiten zijn door AGC Glass geproduceerd en opgebouwd uit gelaagd veiligheidsglas. De samenstelling is twee maal zes millimeter gelamineerd glas met de mooie benaming 'Imagin Gothic'. De twee glasplaten zijn voorzien van een gele email die dankzij hun bewerking het ‘effect geven van een zonsondergang’, aldus de architect. De folie zorgt ervoor dat het glas bij breuk aan elkaar blijft plakken, zelfs bij explosies. En helaas dienen we daar in Parijs steeds meer rekening mee te houden.

De luifel heeft een oppervlakte van 2,5 hectare (25.000 m²), dat is groter dan de oppervlakte van de place des Vosges

Het vernieuwde Forum des Halles huisvest diverse nationale culturele centra en muziekscholen, maar is bovenal een voor het publiek toegankelijk centrum, waar op een oppervlakte van maar liefst 13.000 vierkante meter wordt gegeten, gedronken en bovenal wordt gewinkeld. Het Forum bevindt zich boven Chatelet des Halles, het vijf lagen tellende belangrijkste knooppunt van de Parijse metro, dat dagelijks 800.000 reizigers verwerkt. Het Forum zelf verwacht jaarlijks 37 miljoen bezoekers. De gemeente Parijs heeft er alles aan gedaan om de nieuwe locatie een klasse uitstraling te geven. Zo zitten op beide zijdes, met straks uitzicht op het park, twee restaurants van Alain Ducasse; het 'betaalbare' Champeaux en 'le Café Urbain et littéraire' ontworpen door Philippe Starck. Verder fraaie winkels, waaronder de tweede vestiging van het Nederlandse 'Rituals', Lego met een flagship store, Nike en natuurlijk kan de grootste Franse parfumerieketen Sephora niet ontbreken.

Achterzijde van het nieuwe Forum des Halles

Jammer  is, dat als je eenmaal bent afgedaald in de onderlagen van het Forum des Halles, hier niet zoveel is veranderd. Hier wordt je geconfronteerd met een verouderd winkelcentrum met weinig aantrekkelijke winkels en smalle gangen die vaak vol lopen met gehaaste forenzen van en op weg naar huis of kantoor. Tevens is het nog wachten op de definitieve versie van het park. Op 6 augustus 2014 schreef ik al over de nieuwe tuin vernoemd naar Nelson Mandela.  Ik moet eerlijk bekennen dat bij mijn eerste wandeling door de tuin mijn hart nog niet echt sneller ging kloppen. Natuurlijk het jonge groen moet tijd krijgen om zich te zetten. Het thema van een 'wilde' tuin doet nogal rommelig aan, en met name de hekjes rondom de plantsoenen blijken niet echt hufterproef. Ze staan inmiddels schots en scheef en dat doet dit nieuwe landschap ook geen recht. De fontein is verdwenen en de zielige betonnen bankjes zijn te warm in de zon en te nat na de regen. Enfin de tijd zal het leren. Wel mooi zijn de zichtlijnen en gelukkig staat of liever gezegd ligt 'La Tête' van Henri Miller inmiddels op zijn nieuwe plaats. Het was nog een hele operatie om het zandstenen beeld, uit 1986, 15 meter verder naar het westen te verplaatsen. Het beeld dat eigenlijk 'Écoute' heet weegt namelijk ruim 50 ton.

De spectaculaire nieuwe metro-uitgang op de place Marguerite de Navarre wordt pas in 2017 opgeleverd

De eindoplevering van het gehele project moet plaatsvinden in 2018. De geschiedenis leert ons dat deze 'Grands Travaux' uiteindelijk een geweldige opleving van de buurt betekenen. Nu heeft het een nog wat rommelige uitstraling omdat een groot deel van de bouwmaterialen nog niet zijn verwijderd en de spectaculaire nieuwe metro-uitgang op de place Marguerite de Navarre pas in 2017 wordt opgeleverd. Echter geen reden om de buurt niet te verkennen en alvast te genieten van dit toch wel weer heel bijzondere bouwwerk.

Mijn tips: Rue Montmartre vol met gezellige boetieks en de rue Montorgueil, afgeleid van de mont Orgeuil. Hier krijg je nog een vaag idee van de drukte van het vroegere Les Halles quartier. Eeuwenlang was dit de straat waarlangs de visaanvoer plaatsvond vanuit Normandië. Hier zaten de groothandels voor vis en oesters en deze handelaren zorgden dan weer voor verdere verdeling op de markt. Nu is deze straat een gezellig voetgangersgebied met groentestalletjes, slagerijen en boetieks. Maar ook met diverse bistro's en restaurants.

Op nummer 38 vind je nog steeds l'Escargot Montorgueil. Een restaurant dat sinds 1832 niet meer is veranderd, ook de menukaart niet. Dit restaurant is een Parijs instituut. Niet alleen vanwege haar interieur en exterieur maar ook door haar keuken. Zij serveren al sinds 1832  met veel trots een Franse specialiteit die zijn grenzen heeft overschreden in roem; de escargot of in het Nederlands de gekookte landslak. Op het menu staan drie smaken; de klassieke manier met peterselie knoflook en boter, Kerrie Madras of de schelp gevuld met Roquefort. Geserveerd per 6, 12 of zelfs per 36 voor de echte fans.

Het Forum gezien vanuit de gezellige Rue Montmartre

Van de kok kreeg ik het recept: 'Les Escargots de la Gueuzaille' dat ik graag met u deel.

Benodigd voor 4 personen: 4 zeer grote aardappelen, 36 wijngaardslakken, 20 gr. sjalotten, 1 teen knoflook, half bosje peterselie, kervel, 400gr. boter, 80 gr. room, snufje zout en peper.

Werkwijze: kook de aardappelen in de schil, vervolgens bakken in warme olie tot de schil goudgeel is. De sjalot, knoflook, en de peterselie fijn hakken, mengen met room en de zachte boter en vervolgens 15 minuten laten afkoelen in de koelkast.

Snijdt de aardappelen over de helft, beetje uithollen en vervolgens opvullen met 2/3 van het mengsel. Daarna elke aardappel verder opvullen met 9 escargots en 10 minuten in de oven zetten. Afwerken met de rest van het mengsel en versieren met een paar takjes kervel. Daarna onmiddellijk uitserveren.

Le Jardin Nelson Mandela met de Saint Eustache

Vlak naast de kerk Saint Eustache, 'Au Pied de Cochon'. Dit is een van de laatste restaurants uit de tijd van de oude hallen, een van de weinige. Praktisch onveranderd behalve de prijzen en dat het misschien iets langer duurt voor u bediend wordt - maar het kan dan ook, zo rond middernacht, zéér druk zijn bij deze 'varkenspoot. Ik ga hier altijd voor de uiensoep. De oesters - typisch een gerecht dat sommige mensen midden in de nacht ineens willen eten - zijn als vanouds. Het restaurant is dan ook zeven dagen in de week, dag en nacht geopend.

Soupe à l’oignon façon des halles

De uiensoep is een ultieme klassieker en altijd een succes en makkelijk thuis te bereiden. Wat je nodig hebt is 80 gr. boter, 6 grote uien in dunne ringen, 1 el tijm, 2 laurierblaadjes, 1 el bloem, 200 ml. droge witte wijn, 1,5 liter runderbouillon, 12 sneden oud stokbrood, 150 gr. geraspte kaas. Ik zweer zelf bij gruyère maar je kunt ook een andere harde kaas gebruiken. Verder nog wat zout en 4 hittebestendige soepkommen.

Smelt de boter in een grote pan. Doe de uienringen, tijm, laurierblaadjes en wat zout erbij. Laat minimaal 25 tot 40 minuten op laag vuur bakken tot de uien glazig zijn en heel zacht, maar nog net niet verkleuren. roer de bloem erdoor. Voeg langzaam wijn en vervolgens de bouillon toe. Breng de soep aan de kook en laat 20 minuten zachtjes pruttelen. Verwijder de laurierblaadjes. Proef de soep en indien nodig voeg nog wat zout toe.

Zet de ovengrill aan. Leg de sneden stokbrood op een bakplaat, bestrooi ze met twee derde van de gruyère en laat de kaas 2 tot 3 minuten smelten onder de hete grill van de oven. Schep de soep in de voorverwarmde kommen en leg in elke kom een aantal sneeën brood. Bestrooi met de rest van de gruyère en zet de kommen op de bakplaat, 2 minuten onder de hete grill tot de kaas bubbelt en goudgeel is. Serveer de soep zodra hij uit de oven komt.

De nieuwe hallen: Top of flop, ik laat het graag aan u over.