Parijs staat bekend om zijn prachtige
parken en tuinen, maar toch is Parijs geen echte parkenstad. Voor elke inwoner
is er slechts zes vierkante meter groen ter beschikking om te recreëren. Klinkt raar, maar zelfs de inwoners van New
York hebben 43% meer groenruimte ter beschikking, zo’n 8,6 vierkante meter.
Zelfs de Moskovieten doen het beter met 27 vierkante meter groen per inwoner.
Toch heeft Parijs bijna 450 groenvoorzieningen in alle vormen en maten die, na
maandenlang binnen opgesloten te hebben gezeten, des te meer gewaardeerd worden
door de Parijzenaars. Dat gezegd hebbende, kunnen de meest populaire tuinen en
parken, zoals de Tuileries, Jardin Luxemburg, Jardin des Plantes, Parc de
Monceau, Montsouris, Buttes Chaumont, André Citroën, Martin Luther-King, de la
Villette en de Belleville, erg druk worden, iets wat velen van ons in de
huidige Coronatijd juist willen vermijden. Daarom neem ik jullie mee naar een
park dat zelfs de meeste Parijzenaars niet kennen. Het komt niet eens voor in
de reisgidsen maar het is sinds 1939 toch al een van de mooiere oases van de
stad met bovendien een prachtig uitzicht.
Parc de la Butte-du-Chapeau-Rouge met een weids panoramisch uitzicht over de stad
Het ligt in het noordoosten van Parijs
in het 19e arrondissement, gelegen op een heuvel, butte, waar
oorspronkelijk gipsgroeven waren. Na de Franse revolutie was dit het gebied
waar pleistersteen werd uitgegraven. Door de pleistersteen tot een temperatuur
van 120 graden te verwarmen, ontstond kalk. De gaten en galerijen werden
gebruikt als massagraf voor dode paarden, of andere zieke, gewonde of
overjarige viervoeters zoals honden, katten, geiten en ezels. Dierenbotten
werden verbrand en de as werd gebruikt in metselspecie. Er liepen destijds
alleen al 90.000 paarden rond in Parijs. De huiden werden opgehaald door
leerlooiers. Op dezelfde plek bevond zich een vilderij en een fabriek waar
poudrette werd vervaardigd, een meststof van uitwerpselen vermengd met
houtskool en gips. Ideaal gelegen boven op de gipsgroeven. Inmiddels lag het
terrein niet alleen vol dode dieren maar ook ander afval. ’s Zomers was de
stank soms helemaal tot in de Tuilerieën te ruiken. En natuurlijk waren er
ratten. Het was Napoleon III die zijn befaamde prefect Haussmann opdracht gaf
om er een mooi park aan te leggen. Zo wilde hij de leefbaarheid en vooral de
hygiëne in de stad verbeteren. Het park, Parc Buttes-Chaumont, is nu een van de
mooiste van heel Parijs.
Het park werd voor het eerst aangelegd in 1939
Parc de la
Butte-du-Chapeau-Rouge
Er ontstonden kleine dorpen met
arbeidershuisjes die in 1860 door het grotere Parijs werden geannexeerd. Een
daarvan was de gemeente Pré-Saint-Gervais. Sommige typische huizen dragen nog
steeds de sporen van een landelijk verleden, zoals het quartier Mouzaïa. Aan
het begin van de 20e eeuw gaf een succesvol openluchtcafé, Le Chapeau Rouge
zijn naam door aan de plaats waar het park zich nu bevindt. De Butte du Chapeau
Rouge, afhankelijk van de gemeente Pré Saint Gervais voordat de vestingwerken
van Thiers werden gebouwd in 1841, was een populair bolwerk van de
arbeidersklasse. Vanaf 1910 kwamen de socialistische pacifisten hier samen, met
name om te protesteren tegen de wet tot instelling van de 3-jarige militaire
dienst. Jean Jaurès, een
voorman van de Franse socialisten, hield hier op zondag 25 mei 1913 een
gedenkwaardige toespraak voor een menigte van 32.000 mensen. Als pacifist wilde
Jaurès de Eerste Wereldoorlog via arbeiderssolidariteit en diplomatie
voorkomen, onder meer door een Frans-Duits bondgenootschap. Op 31 juli 1914,
een dag voor de mobilisaties waarmee de oorlog begon, werd hij vermoord op een
Parijs' caféterras door Raoul Villain, een jonge Franse nationalist die juist wel
oorlog met Duitsland wilde.
Vredige en harmonieus ingerichte groene ruimtes
In de nasleep van de Eerste Wereldoorlog
veranderde het aanzien van Parijs drastisch. De oude vestingwerken (1841) van
Adolphe Thiers worden met de grond gelijk gemaakt. De voortschrijdende de-industrialisatie
drijft de fabrieken richting de buitenwijken. Er wordt nieuw land ontgonnen.
Hele woonwijken worden gebouwd volgens de hygiënische voorschriften van die
tijd en daarom geflankeerd door groen. Met de ontwikkeling van een echt
huisvestingsbeleid wilde de stad sociale huisvesting bevorderen. In 1930 was er
zelfs sprake van verwoesting van de Butte du Chapeau Rouge, maar die werd gelukkig
gered door tussenkomst van de ‘Commission municipale du Vieux Paris’. De plek
is bewaard gebleven vanwege zijn unieke ligging, maar ook vanwege de
historische herinneringen aan Jean Jaurès.
Het standbeeld ‘Eva’, gemaakt door de kunstenaar Raymond Couvégnes speciaal voor de wereld-tentoonstelling van 1937
Het park werd voor het eerst aangelegd
in 1939, in een neo-klassieke typische jaren '30 stijl, door de
landschapsarchitect Leon Azema (1888 – 1978), die oorspronkelijk opgeleid was
als klassiek architect en in 1921 de Prix de Rome won. Hij werkte samen met
twee andere architecten, Jacques Carlu en Louis-Hippolyte Boileau om dit park
te creëren. In Parijs hebben we ook met name aan Léon Azéma de restauratie van
het Parc de Sceaux uit 1928 te danken, de aanleg van de groene zones van de square
René Viviani in het 5e arrondissement. Tussen 1933 en 1935 bouwde hij de kerk
van Saint Antoine de Padoue in het 15e arrondissement. Met Louis Hyppolite
Boileau de ingang van het expositiecentrum Porte de Versailles en de fonteinen
van Palais de Chaillot voor de ‘Exposition Internationale des Arts et
Techniques dans la Vie Moderne’ in 1937. Twee
jaar eerder was hij verantwoordelijk voor het ontwerp van het paviljoen van de
stad Parijs voor de Wereldtentoonstelling van 1935 te Brussel.
De hoofdingang bevindt zich aan de
boulevard d’Algérie nummer 5. Bij de ingang ontdek je meteen een monumentale,
cascade achtige fontein, uitgevoerd met rode baksteen en beton, kenmerkend voor
die tijd. Bovenop het standbeeld ‘Eva’, gemaakt door de kunstenaar Raymond Couvégnes
speciaal voor de wereldtentoonstelling van 1937. Vanaf hier beklim je de heuvel
via twee trappen en langgerekte paden aan weerszijde van uitgestrekte hellende grasvlakten
die perfect zijn om te ontspannen, te zonnen of te picknicken.
Twee spiraalvormige paden leiden naar
twee belvedères omgeven door bonte bloembedden en hoge boompartijen die
uitzicht bieden over de stad. Andere paden leiden je weer naar een hoger
geleden terras in het park met wederom een weids panoramisch uitzicht over de
stad, de vlakte van Pré-Saint-Gervais en het noordoosten met de voorsteden Pantin,
Saint-Denis en Aubervilliers. Azéma gebruikte het park ook om verschillende
moderne beeldhouwwerken te presenteren.
Op een van de grasvelden kun je een
statige groep ontdekken. Het is het monument voor de slachtoffers van
Noord-Afrika, gemaakt door beeldhouwer
Eugène Dodeigne (1923-2015). Het monument werd in 1996 ingewijd en staat in het
hart van het park. Dit monumentale beeld is een symbolische plaats van
herinnering. Twee silhouetten van oogverblindende witheid vallen op door hun afwisselende
gladde en ruwe kanten symboliserend de wonden van deze oorlog. Aan hun voeten
specificeren drie in reliëf gebeeldhouwde of teksten hun herdenkingsroeping. De
eerste luidt: “als eerbetoon aan allen die tot 1962 Frankrijk dienden in
Tunesië, Marokko en Algerije. Op de tweede "ter nagedachtenis aan de
harkis die stierven voor Frankrijk tijdens de Algerijnse oorlog
1954-1962". Ten slotte staat op de derde de inscriptie "ter
nagedachtenis aan de burgerslachtoffers, Marokko, Tunesië, Algerije,
1954-1962". Even verderop het beeld ‘Deux Femmes et un Enfant ‘ in 1938
vervaardigd door Pierre Traverse. Een lange, witte, gebogen bank is het werk
van Bert Theis.
Deux Femmes et un Enfant
Het park is gelegen tussen de Boulevard
d'Algérie, Boulevard Sérurier en Avenue Debidour en is een van de meest
luchtige, vredige en harmonieus ingerichte groene ruimtes in de hoofdstad met
fonteinen, terrassen, uitgestrekte gazons, banken en mooie tuinen vol met
rododendrons, struiken, bloembedden die vooral mooi zijn in het voorjaar. Waar
het heerlijk toeven is in de schaduw van klassieke kastanjebomen (Castanea), prachtige
honingbomen (Sophora japonica pendula), of de Japanse notenboom met maar liefst
veertig kronen (Ginkgo biloba), de Papiermoerbei (Broussonetia papyrifera), de
mammoetboom of reuzensequoia (Sequoiadendron giganteum), de tulpenboom (Liriodendron tulipifera), of de Siberische
iep (Ulmus pumila). Waar Kuifmezen verstoppertje spelen met winterkoninkjes die
de voorkeur geven aan de coniferen. Overal intieme ruimtes voor dromen, dwalen
en tedere momenten zoals Jacques Prévert ooit heeft bezongen;
“Des milliers et des milliers d'années
Ne
sauraient suffire
Pour dire
La petite
seconde d'éternité
Où tu m'as
embrassé
Où je t'ai
embrassèe
Un matin
dans la lumière de l'hiver
Au parc à
Paris
A Paris
Sur la
terre
La terre
qui est un astre.”
“Duizenden en duizenden jaren
Zullen niet genoeg zijn
Om te zeggen
Hoe we één seconde eeuwigheid samen
waren
Toen je mij hebt gezoend
Toen ik je heb gezoend
Een ochtend in het winterlicht
In het park in Parijs
In Parijs
Op de aarde
Op de aarde die een ster is”.
De Japanse notenboom met maar liefst veertig kronen
De oppervlakte van het park bedraagt
bijna 5 hectare. Vanwege de lay-out van het park zijn niet alle ruimtes
toegankelijk voor gehandicapten vanwege trappen en behoorlijk steile paden. De
in 2017 gerenoveerde kinderspeeltuin heeft een zandbank, pingpongtafels en
watertapplaatsen.
Elk jaar organiseert het park Butte-du-Chapeau-Rouge
het Silhouette-festival, een cultureel evenement gewijd aan internationale
korte films. Gedurende 10 dagen worden filmvertoningen in de open lucht, verder
worden er concerten, workshops, debatten en bijeenkomsten gehouden. Het Silhouette
Festival 2020 is van 22 tot en met 29 augustus 2020 in het 19e en 20e
arrondissement. Meer informatie over het programma op de website.
Het Silhouette Festival 2020 is van 22 tot en met 29 augustus 2020
Parc de la Butte-du-Chapeau-Rouge.
Ingang aan de Avenue Debidour 5 en boulevard d'Algérie 5/11
Dichtstbijzijnde
metro Pré-Sain-Gervais, lijn 7b – Danube, lijn 7b – Tram, Ligne 3b / station
Butte-du-Chapeau-Rouge.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten