De Mont-Valérien is 161 meter hoog en ligt in het departement Hauts-de-Seine, in maar liefst drie gemeenten: Suresnes, Nanterre en Rueil-Malmaison, ongeveer twee kilometer ten westen van Parijs. Deze ‘berg’ is vol geschiedenis. Volgens de legende liet Saint Geneviève als kind hier haar schapen grazen. In de 15e eeuw vestigde zich een gemeenschap van kluizenaars op de top, voordat daar, onder Lodewijk XIII, een Calvarieberg werd gebouwd. Vrome Parijzenaars gingen er vroeger in processie naar toe. Deze plek kende tot aan de Franse Revolutie talloze bedevaarten. In 1824 openden missiepriesters een begraafplaats, die al snel een favoriete begraafplaats werd voor de Parijse aristocratie. Onder de Julimonarchie (1830-1848) werd hier een militair fort gebouwd (dat nog steeds overeind staat) dat diende om Parijs te beschermen tegen de Pruisen. Het speelde een belangrijke rol tijdens de Frans-Duitse oorlog van 1870-1871 en ook bij die van de Commune.
Het Memorial bestaat uit een 150 meter lange muur met zestien bronzen reliëfs
Tijdens
de Tweede Wereldoorlog kreeg het een bijzondere connotatie aangezien het dienst
deed als plaats van executie. Meer dan duizend gijzelaars, verzetsstrijders,
communisten en joden werden hier van 1941 tot 1944, tijdens de Duitse
bezetting, geëxecuteerd. Recent historisch onderzoek heeft de identificatie
mogelijk gemaakt van meer dan duizend personen die hier zijn geëxecuteerd. Op
initiatief van generaal de Gaulle werd op 18 juni 1960, hij was toen net
president, een gedenkteken opgericht als
eerbetoon aan alle gesneuvelden tijdens de oorlog van 1939-1945, het ‘Memorial
de la France combattante’. Het Memorial bestaat uit een 150 meter lange muur
met zestien bronzen reliëfs, elk gemaakt door verschillende beeldhouwers. Zij
illustreren allegorieën van de gevechten tegen de vijand. Ze omarmen een
monumentaal Lotharinger kruis, symbool van het Vrije Frankrijk, waar de vlam
van het ‘Verzet’ brandt.
‘Elzas’ - beeldhouwer: Joseph Rivière
Ter
herinnering aan de bevrijding van de Elzas (van november 1944 tot februari
1945), de laatst bezette Franse regio, reiken twee handen naar het wapen van
Colmar, dat een ster van hoop vormt.
‘Casabianca’
- beeldhouwer: Georges Saupique
De man
vecht tegen de omhelzing van een octopus, naar het beeld van de onderzeeër
‘Casabianca’ die op 27 november 1942 ontsnapte uit de door de Duitsers bezette
haven van Toulon en zich bij de Franse strijdkrachten in Zuid-Afrika voegde.
‘Parijs’
- beeldhouwer: Marcel Damboise
Parijs
moet de hand van de bezetter loslaten, gegrepen door het verzet, om zo de
ketenen van gevangenschap te verbreken.
Patriotten,
rebellen en bandieten vormen de maquis, gewapende groepen verborgen in
afgelegen gebieden. In de schaduw van de bossen liggen de Maquisards op de
loer, klaar om toe te slaan onder de blik van een waakzaam en vastberaden
Frankrijk.
‘Alençon’
- beeldhouwer: René Leleu
Net
als de feniks die uit zijn as herrijst, landde de 2e pantserdivisie van
generaal Leclerc in Normandië en bevrijdde Alençon op 11 augustus 1944. Het
Franse leger vocht daarmee zijn eerste grote strijd voor de bevrijding op
nationaal grondgebied.
De
soldaat die valt, getroffen in het hart, symboliseert de strijder van 1940 die,
net als in Saumur van 19 tot 21 juni, een ongelijke strijd voert, maar vecht
tot het punt van opoffering en voor de eer.
‘Deportatie’
- beeldhouwer: Henri Lagriffoul
Uitgemergelde
handen die proberen het prikkeldraad af te rukken dat een gemarteld hart
verscheurt, zijn die van de gedeporteerden die, wegens verzetsdaden of omdat ze
Joods zijn, naar de kampen worden gestuurd, waar velen zullen sterven.
De
Vrije Franse Luchtmacht (FAFL Forces Aériennes Françaises Libres) vecht op alle
fronten en voert luchtverdedigings- en grondaanvalmissies uit onder constante
dreiging van vijandelijke troepen, hier gesymboliseerd door roofvogels met
formidabele klauwen.
‘Actie’
-beeldhouwer: Alfred Janniot
Uit de
weigering van de wapenstilstand van 1940, gesymboliseerd door de oproep van
generaal de Gaulle, op 18 juni, zijn de Vrije Franse Strijdkrachten en het
Interne Verzet ontstaan. Dit verlangen naar actie wordt vertaald in het beeld
van een Frankrijk dat een felle strijd levert. haar geofferde zoons
vasthoudend, zodat het vaderland overleeft.
‘Fezzan’
- beeldhouwer: Aimé Bizette-Lindet
Net
als deze gewonde leeuw die de slang aanvalt, veroverden de troepen van generaal
Leclerc op 2 maart 1941 de oase van Koufra (Libië) en veroverden vervolgens de
Fezzan-woestijn, wat getuigde van de wedergeboorte van Frankrijk in de strijd.
Verzetsstrijders,
gijzelaars, veel Fransen en buitenlanders werden tussen 1940 en 1944 gefusilleerd.
Door deze doorboorde vorm, het door kogels verscheurde vlees, drukt de man zijn
gruwel uit tegen onderdrukking en oorlog.
‘Cassino’
- beeldhouwer: Ulysse Gemignani
Dankzij
de troepen van generaal Juin konden de geallieerden in mei 1944 Monte Cassino
veroveren, het sterke punt van de Duitse verdediging in Italië. Gewurgd door
een hand met ijzeren handschoenen begint de vijandelijke adelaar te verzwakken.
‘Bir
Hakeim’ - beeldhouwer: Raymond Martin
Van 27
mei tot 10 juni 1942 verdedigde de 1e Vrije Franse Brigade van generaal Koenig
in Libië de positie van Bir Hakeim, belegerd door de Duits-Italiaanse
strijdkrachten, en dwong met het zwaard het spervuur van ijzer en vuur dat de
brigade omsingelde.
‘Narvik’-
beeldhouwer: Robert Juvin
Op 28
mei 1940 namen Franse eenheden Narvik in beslag en keerden vervolgens terug
naar Frankrijk, dat met een invasie werd bedreigd. Een deel van hen sloot zich
aan bij de Vrije Franse Strijdkrachten van generaal de Gaulle. Het
expeditieleger verlaat Noorwegen zoals dit langschip de pijlen trotseert.
‘Siena’
- beeldhouwer: René Andrei
Na de
bevrijding van Siena, op 3 juli 1944, voltooide het Franse expeditieleger op
glorieuze wijze zijn campagne in Italië. Dit reliëf verbindt het zegevierende
Frankrijk en het paard, het embleem van de stad.
‘Rijn’
- beeldhouwer: Louis Dideron
Het
Franse leger sloeg het Duitse offensief op Straatsburg zegevierend af en stak
op 31 maart 1945 de Rijn over. Dit reliëf symboliseert Straatsburg, een
verminkte maar ongetemde stad, die haar ketenen verbreekt en de rivier
bevrijdt.
In de crypte liggen zestien doodskisten met
daarin de overblijfselen van zestien soldaten afkomstig van de ‘Armée Régulaire’
en de ‘Armée des Ombres’, vergezeld door een zeventiende lichaam als symbool
voor de soldaten in Indochina die tegen de Japanners vochten.
Het monument voor de gefusilleerden - foto Wikimedia
Begin 2000 werd besloten om op de Mont-Valérien een monument te bouwen voor de gefusilleerden naar een ontwerp van Pascal Convert. Erop gegraveerd zijn alle namen van diegenen die op Mont-Valérien zijn geëxecuteerd, samen met de tekst: ‘Aan de verzetsstrijders en gijzelaars die hier in 1940-1945 door nazitroepen op Mont-Valérien zijn neergeschoten en aan al diegenen die nooit zijn geïdentificeerd. Het kunstwerk werd op 20 september 2003 ingehuldigd door de premier, Jean-Pierre Raffarin.
Het
fort, een militair complex, herbergt ook een museum; Le musée des
transmissions. (radioapparatuur) en de laatste militaire duiventil in Europa
(Le dernier colombier militaire d’Europe). Binnenin het fort kun je
verschillende overblijfselen van de gruwelijke geschiedenis ontdekken waaronder
de plek waar de executies plaatsvonden. Niet ver daarvandaan ligt de kapel van
de geëxecuteerden, waarin veroordeelde mannen werden vastgehouden in afwachting
van hun executie. Graffiti, aangrijpende getuigenissen die vandaag de dag nog
steeds zichtbaar zijn, bedekken de muren van de oude kapel. Je kunt de
herdenkingsroute volgen, het ‘Parcours du Souvenir’, waar je in de voetsporen
van de veroordeelden treedt en het in 2003 opgerichte monument. In de oude
stallen van het fort kun je de permanente tentoonstelling ‘Verzet en repressie,
1940-1944’ ontdekken, die de geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog in het
algemeen en die van Mont-Valérien in het bijzonder beschrijft.
Uitzicht op La Defense
Een
wandeling rondom het fort biedt prachtige uitzichten op de hoofdstad en de
omliggende gemeenten. Op de oostelijke helling van de Mont-Valérien, beslaat de
Amerikaanse begraafplaats van Suresnes een oppervlakte van drie hectare en
herbergt de graven van 1.541 Amerikaanse soldaten die zijn gesneuveld tijdens
de Eerste Wereldoorlog en 24 onbekende soldaten die zijn gesneuveld tijdens de
Tweede Wereldoorlog. Deze begraafplaats werd in 1917 aangelegd en ingehuldigd
in 1919. Het is een echte herdenkingsplaats, maar ook de enige in Europa waar
de twee wereldoorlogen samenkomen.
De Amerikaanse begraafplaats van Suresnes - Foto links Celette - Wikimedia
Mont-Valérien, avenue du Professeur Leon Bernard, 92150
Suresnes.
Vanuit
Parijs, RER-A of metrolijn 1 tot aan metrostation La Defense, dan bus 360,
halte Mont-Valérien of Hopital Foch-Cluseret. Met de auto de N185 – 123 Boulevard
Washington.
Dinsdag
t/m zondag geopend. Gesloten op nationale feest- en herdenkingsdagen.
Meer
ideeën om Parijs te ontvluchten tijdens de Olympische Spelen 2024 vind je in
mijn reisgids ‘Rondom Parijs’
‘Rondom
Parijs’ is verkrijgbaar bij elke goede boekhandel en natuurlijk ook online. 160
pagina’s dik en meer dan 300 kleurenfoto’s speciaal vervaardigd voor deze gids.
Het voorwoord is geschreven door Z.E. Mr. Pieter de Gooijer, onze vorige
ambassadeur in Frankrijk.
Prijs
€ 24,50
Geen opmerkingen:
Een reactie posten