DE GLAZEN KOEPELS VAN HET 'NOUVEAU PARIS'

Parijs heeft zijn grandeur te danken aan Napoleon III. Tijdens het Tweede Keizerrijk (1852 - 1870) ontstond in het nieuwe quartier des Grands Boulevards het zogeheten 'Nouveau Paris', gebouwd met de 'nieuwe' materialen; staal en glas. Hier ontstond de grootstedelijke architectuur van de belle époque, mede dankzij Gustave Eiffel. Eiffel was een geniale constructeur, die in zijn tijd de vooruitgang in de architectuur flink vooruit heeft geholpen door de toepassing van staal, in plaats van zware, ouderwetse baksteenconstructies. Hij deed zijn eerste ervaringen op met metaalconstructies, toen hij nog voor spoorwegmaatschappijen in Frankrijk werkte. Nog voor dat hij aan de bouw begon van zijn bekendste werk, de toren die naar hem is genoemd, werd in 1876 het warenhuis Le Bon Marché voorzien van een door hem ontworpen moderne ijzer-glas-cocon. Al snel volgden andere ondernemers het voorbeeld van Aristide Boucicaut, de eigenaar van Le Bon Marché. Er ontstonden luxe 'grands magasins' met indrukwekkende architectuur, voorzien van immense glazen koepels, gedecoreerde trappen en omlopende gaanderijen. Zelden is er zoveel vernieuwend talent op het gebied van cultuur in Parijs bij elkaar geweest als tussen 1865 en het begin van de eerste wereldoorlog.

 

De koepel van glas en staal ontworpen door Atelliers Eiffel in 1876 voor het warenhuis Le Bon Marché

Deze blog neemt u mee langs de mooiste stalen overkappingen van de stad. Een aantal heb ik al eerder genoemd in diverse blogs, maar ik zet ze toch nog eens voor u op een rijtje. We beginnen, hoe kan het ook anders, op de boulevard Haussmann. Genoemd naar de stedenbouwkundige onder Napoleon III, die de opdracht kreeg om Parijs om te bouwen tot een moderne metropool. Het 'Haussmannisme' bepaalt tot op de dag van vandaag het straatbeeld van Parijs.

We beginnen op nr. 64 bij het onlangs voor 70 miljoen euro, gerestaureerde warenhuis Printemps Haussmann. Deze glazen koepel, geheel in art nouveau-stijl en een van de mooiste van Parijs dateert uit 1923. Maar liefst 42 meter hoog en opgebouwd uit 3185 glazen panelen. Helaas is de fraaie koepel niet meer te zien vanaf de begane grond en moet u naar de zesde etage, naar de Brasserie Printemps. Meer over dit warenhuis, lees dan ook mijn blog Printemps Paris

Een van de mooiste koepels van Parijs, die van het warenhuis Printemps

Inmiddels een beetje bekomen van zoveel schoonheid, dan begeven we ons naar de buurman van Printemps op nr. 40. Het chique warenhuis Galeries Lafayette. In december 1893 openden de neven Théophile Bader en Alphonse Kahn een winkel met naaigerief, dat 'Aux Galeries Lafayette' werd genoemd. De naam van de winkel verwees naar het oorspronkelijke adres aan de rue La Fayette, op wandelafstand van de Opera Garnier. In 1905 gaf Bader de Franse architect Georges Chedanne de opdracht om de nieuw aangekochte gebouwen (rue la Fayette 38, 40 en 42) volledig te verbouwen, wat duurde tot in 1907.  Weer een aantal jaren later werd Galeries Lafayette uitgebreid met de aankoop van het pand aan de boulevard Haussmann nummer 15 en groeide uit tot het indrukwekkende warenhuis dat we nu kennen. In 1912 kreeg Galeries Lafayette de monumentale koepel in Byzantijnse stijl van gekleurd glas en smeedijzer, een ontwerp van de Franse architect Ferdinand Chanut. Maar liefst 33 meter hoog.

De koepel van Galeries Lafayette, gezien vanaf de derde etage van het warenhuis

Het metalen frame steunt op 10 punten en is voorzien van  gebrandschilderd glas, rijkelijk versierd met bloemmotieven, dat weer zorgt voor een prachtig goudkleurig licht.  De rijk geornamenteerde balustrades zijn van de hand van Louis Majorelle. De koepel gaf het gebouw de bijnaam 'Magasin Coupole'.

Fraai uitzicht op de bijzondere ijzeren constructie, te zien op de 5e etage van Galeries Lafayette

TIP: Vanaf de derde etage heeft u een prachtig overzicht, en wat u zeker moet doen is een bezoek brengen aan de vijfde etage, waar u door de binnenramen kunt kijken naar de speciale ijzeren constructie van de achterkant van de koepel. Met de roltrappen gaat u vervolgens naar de zevende etage en daarna met trappen naar de achtste. Vanaf het terras wordt u  gratis getrakteerd op een adembenemend uitzicht over Parijs. Met name het uitzicht op de Opera Garnier is spectaculair. Volgens een gedenksteen is op dit zelfde dak op 19 januari 1919 een vliegtuig geland. Ook kunt u de stalen buitenconstructie bekijken die de grote binnenkoepel van daglicht voorziet.

Spectaculair, het interieur van de Franse bank Société Générale

Een klein stukje verder, in de driehoek van de boulevard Haussmann (ter hoogte van nr. 29), rue Halévy en de rue Gluck ligt een financiële parel. Het vroegere hoofdkantoor van de Franse bank Société Générale. mijn collega blogger en journalist Frank Renout noemt dit het allermooiste bankgebouw van Frankrijk, zo niet van de wereld. En ik moet hem gelijk geven. De architectuur van het interieur is werkelijk adembenemend. Eerlijk is eerlijk het is ook dankzij Frank dat ik dit gebouw heb ontdekt. De ingang zit op de hoek van de rue Halévy en de rue Gluck. Maar als je hier eenmaal binnen bent, je moet namelijk eerst de elektronische beveiliging door, dan valt je mond open van verbazing.

Decor art déco uit 1906 -  Photo credits: Wikimedia

Het prachtige art déco interieur van donker hout, marmer en glas uit 1906, van de architect Jacques Hermant, is zo overweldigend, dat je ogen te kort komt. Ik denk dat de alom aanwezige bewakingscamera's mij minutenlang, alsmaar om mijn as draaiend, met open mond hebben zien staan. Een grote ronde hal met boven in een glazen koepeldak met een diameter van 24 meter, opgebouwd uit 51 delen van glas en staal. De mozaïekvloer is een juweeltje op zich. En volgens mij is het ook allemaal bladgoud wat er blinkt. Oh ja, jammer genoeg mag je er niet fotograferen. Zelfs mijn smekende ogen maakte geen indruk op de bewaking die onmiddellijk kwam aangesneld toen ze bemerkte dat ik uitbundig aan het fotograferen was geslagen. Gelukkig heb ik een foto van de verplichte wissessie kunnen behouden door het wieltje van mijn Canon niet linksom maar rechtsom te draaien.

De ronde kluisdeur heeft een diameter van 2,76 meter en weegt 18 ton. Honderd jaar geleden is deze deur met negen paarden van het treinstation naar dit kantoor getrokken

Wij vervolgen onze weg richting de place l'Opéra, steken de drukke boulevard des Capucines over, om vervolgens de eerste straat links in te gaan. Tegenover het metrostation Quatre Septembre in de gelijknamige straat bevindt zich nog een staaltje van Parijse commerciële architectuur gebouwd in de periode 1876 - 1883. Het hoofdkantoor van de Franse bank Credit Lyonnais en inmiddels een historisch monument.  Het is gelegen in de vierhoek gevormd door de rue du Quatre-Septembre, de rue de Choiseul, boulevard des Italiens, en de rue de Gramont. Helaas is het immense gebouw na een felle brand op zondag 5 mei, 1996 en de restauratie in 2008, verdeeld in twee gedeelten.

Le Centorial in het vroegere hoofdkantoor van de bank Credits Lyonnais - Photo credits Wikimedia

Op de rue Quatre Septembre 16 - 18 zit nu de ingang naar het kantorencomplex 'Le Centorial' die u zeker moet binnengaan. Het herbergt 39.000 M² aan kantoren, verdeeld over zeven etages inclusief de begane grond. Via een indrukwekkende marmeren trappenhal komt u terecht onder de 17 meter hoge koepel van staal en glas eveneens gemaakt door het ingenieursbureau Ateliers Eiffel. De vroegere binnenplaats is in 2001 geheel overdekt met glas naar het voorbeeld van de overkapping van het Pavillon de Flore van het Musée du Louvre. Het immense atrium heeft drie etages, ook weer uitgevoerd in glas. Saillant detail is dat de eerste eigenaar het gebouw in 1876 zo heeft laten ontwerpen, dat bij faillissement van de bank (in die tijd speelde dat dus ook al) het gebouw op een eenvoudige wijze zou kunnen worden omgebouwd tot een warenhuis. In januari 2013 vormde dit fraaie gebouw nog het decor voor de 'Fashion Show - Spring Summer 2013 - van Donatella Versace.

De 'personeelsingang' van het hoofdkantoor van de bank Credits Lyonnais aan de boulevard des Italiens - Photo credits: Wikimedia

 

De ingang naar het hoofdkantoor van de bank bevindt zich aan de zijde van de boulevard des Italiens. Helaas is het historische pand niet meer eigendom van de bank. Na de hevige brand in 1996 verkocht Credit Lyonnais zijn hoofdkwartier voor de lieve som van 1,3 miljard Euro aan de verzekeraar AIG.

Bij de uitgang van Le Centorial gaan we linksaf en vervolgen de rue Quatre Septembre tot we aan de linkerzijde de rue Vivienne tegenkomen. Deze lopen we in zijn geheel af tot aan de boulevard Montmartre. Op de boulevard Montmartre vindt u bij nummer 12 de Passage Jouffroy (140 m) uit 1845. Een drukke passage met de meest originele winkeltjes, die de nieuwsgierige bezoeker trakteren op allerlei verrassingen. Miniaturen, affiches, handgemaakt speelgoed en prachtige wandelstokken van de Frères Ségas. Middenin, de uitgang van het wassenbeeldenmuseum Musée Grévin. De hoofdingang zit aan de boulevard Montmartre nr. 10.  Zeer de moeite waard, al was het alleen al voor het “Palais de Mirages”. Dit betoverende spiegelpaleis  met zijn “Son et Lumière” (geluid– en lichtshow) stond in 1900 al opgesteld op de wereld-tentoonstelling in Parijs en is toen aangekocht door het museum. Achter in de passage ziet u het hotel Chopin met een gevel die dateert uit 1850. Een charmant hotel met slechts 35 kamers.

De overkapping van staal en glas in de passage Verdeau

Trappen aan de linkerzijde brengen u naar het tweede gedeelte van deze passage vol met boekenstalletjes maar ook meteen een van de mooiste fotozaken van Parijs: Photo Verdeau. U koopt daar originele vintage prints van bekende fotografen. Neem even de moeite om naar boven te kijken voor een nieuw staaltje uit de tijd van de industriële revolutie. De komst van de industriële revolutie, met de uitvinding van staal en glas als bouwmaterialen, gaf het woord flaneren een diepere betekenis. Er ontstaan verkeersvrije overdekte galerijen met hoge glazen daken met sierlijke gietijzeren constructies, die een overdekte passage vormen van de ene straat naar de andere.  Winkelparadijzen, centra van cultuur en vermaak voor het 19de - eeuwse winkelpubliek. Parijs telde in de 19de eeuw meer dan honderd van deze kleine werelden. Tegenwoordig zijn er nog zeventien over. (Tip: lees ook mijn blog over de 'glazen straatjes')

Last but not least stel ik toch maar even voor om de metro te nemen bij het station Bonne Nouvelle (op de boulevard Montmartre). We nemen lijn 8 richting Balard en stappen over bij Opéra op lijn 1, richting La Défense. We stappen uit bij het metrostation Champs Elysées Clémenceau. Bij de uitgang zien we het einddoel van onze rondgang; het meest indrukwekkende staaltje van Eiffels bouwkunst na de Eiffeltoren, namelijk de glazen overkapping van het Grand Palais.

Het allermooiste staaltje van techniek van het ingenieusbureau van Eiffel; het Grand Palais

Het Grand Palais is een prachtige art-nouveau constructie uit staal en glas. Het gebouw heeft zelfs de grootste dakconstructie in smeedijzer, staal en glas ter wereld. Er kwam maar liefst 9.400 ton staal, 15.000 vierkante meter glas en zo’n 5.000 vierkante meter zink aan te pas. Nadat in 1993 een van de glazen platen naar beneden viel, werd het gebouw meer dan een decennium gesloten in verband met renovatie. Het eerste deel van het Grand Palais heropende in 2004 en in 2007 was de renovatie compleet. Tijdens de renovatie werd de metalen structuur van de 240 meter lange hal hersteld, het glas vervangen en het dak volledig gerepareerd. Sinds de heropening doet het gebouw dienst als tentoonstellingsruimte waar allerlei evenementen plaatsvinden. Een deel is in gebruik als museum, terwijl in een ander deel vaak andere evenementen plaatsvinden, zoals de veiling van het bezit van Yves Saint Laurent en zijn partner Pierre Bergé, extravagante modeshows van Parijse top designers zoals Karl Lagerfeld van Channel of het jaarlijks terugkerend evenement Monumenta. 

Het monument in cijfers:

Nuttig oppervlak van het Grand Palais: 72.000 m²

Oppervlakte van het schip: 13.500 m²

Lengte van het schip: 200 m, breedte: 50 m tot 100 m.

Hoogte van het schip: 45 m onder de koepel en 60 m onder de bal van de campanile

Totaal gewicht van het stalen dak: 8.500 ton