VINCENT VAN GOGH IN HET ATELIER DES LUMIÈRES PARIJS

Tussen Bastille en Nation in het 11e arrondissement ligt de rue Saint-Maur. Op nummer 38, verscholen achter een eenvoudige gevel, gaat een stukje geschiedenis schuil uit de 19e eeuw. Sinds 1835 was in dit pand de metaalgieterij gevestigd van de familie Plichon. 183 Jaar later en 9 miljoen euro aan ontwikkelingskosten verder, heeft Parijs zijn eerste digitale kunstcentrum, klaar voor tentoonstellingen van de 21e eeuw.  Een initiatief van ‘Culturespaces’ tevens eigenaars van het Musée Jacquemart-André, het Musée Maillol en de lichtshows – ‘son et lumière’ – in de steengroeven van Beaux-de -Provence in de Bouches-du-Rhône.

Het Atelier des Lumières aan de rue Saint-Maur 38

Historie

Vier jaar lang is er gewerkt aan de transformatie van de vroegere ijzersmelterij naar een centrum van digitale kunst. Na het installeren van geluidsisolatie, airconditioning en brandveiligheid is de vervallen hal van 10 meter hoog met een oppervlakte van 2000 m², voorzien van 140 videoprojectoren en een ruimtelijk geluidssysteem van 50 Nexo luidsprekers op de muren en bas-subwoofers op de grond. Door de juiste hoeken te kiezen, zorgen die voor een optimale spreiding van het geluid, waardoor elke luisteraar de beste geluidskwaliteit ervaart. “Het publiek zal, dankzij de grootste vaste video-installatie ter wereld letterlijk worden ondergedompeld in beeld, beweging en geluid, om zo alle emoties te versterken. Unieke multimedia apparatuur maken het mogelijk om projecties te visualiseren op een oppervlakte van 3300 m². Bijna alle oppervlakten worden gebruikt, van vloer tot plafond en muren oplopend tot 10 meter hoog. De projecties volgen de bewaard gebleven architectonische elementen van de oude gieterij; metalen constructies, een grote schoorsteen, de droogtoren en een koelreservoir gevuld met water. De beelden scrollen en spelen met de lay-out van de ruimtes begeleid door op maat gemaakte muzikale composities”, aldus Bruno Monnier, voorzitter van Culturespaces.

Simulatie van de nieuwe expositie 'Van Gogh, Starry Night - La nuit étoilée'

Photo: © Culturespaces - Gianfranco Lannuzzi / Bridgeman Images  

Het nieuwe museum doet sterk denken aan het ‘Sensorium - Theater der Sinne’ een kermisvoorstelling uit 1992 van de voormalige Duitse kermisexploitanten Karl Häsler & Michael Wolf. Hier werd de bezoeker in een show van 10 minuten op verschillende zintuigen aangesproken. Sensorium, Latijns voor waarneming van alle zintuigen. De attractie bestond uit een tent van frames met 600 m² grondoppervlak en kon per voorstelling 500 personen bergen. Terwijl men keek naar een lasershow, die een verhaal vertelde over Kaj en Kim, werden allerlei special effects aangewend om het gevoel te versterken. 

De eerste tentoonstelling van het Atelier des Lumières , die opende op 13 april 2018, was geheel gewijd aan de Weense schilderkunst van Gustav Klimt, Egon Schiele en Friedensreich Hundertwasser. Geregisseerd door artistiek directeur Gianfranco Lannuzzi, Renato Gatto en Massimiliano Siccardo. De muzikale begeleiding is van Luca Longobardi. Om de beurt volgen portretten, landschappen, naakten in kleur en in goud - zo typerend voor de Weense schilderkunst aan het einde van de negentiende eeuw - elkaar op, op het ritme van Wagner, Beethoven, Chopin en Rachmaninov. In totaal werd de kijker in het Atelier des Lumières ondergedompeld in meer dan 200 werken.

De eerste tentoonstelling van het Atelier des Lumières , die opende op 13 april 2018, was gewijd aan de Weense schilderkunst van Gustav Klimt

Van 22 februari 2019 tot en met 31 december 2019 is het de beurt aan Vincent van Gogh om de duizenden toeschouwers te betoveren. ‘Starry Night’ – La Nuit Étoilée is wederom een creatie van Gianfranco Lannuzzi, Renato Gatto en Massimiliano Siccardo. Het leven en werk van Vincent van Gogh spreekt miljoenen mensen wereldwijd aan en nog steeds raken velen geïnspireerd door zijn schilderijen en tekeningen.

De Japanse prentkunst was een van Vincents grootste inspiratiebronnen

Photo: © Culturespaces - Gianfranco Lannuzzi / Bridgeman Images 

De digitale tentoonstelling begint met het palet van de kunstenaar. Aan het begin van zijn carrière schilderde Van Gogh nog met waterverf. Met de overstap naar olieverf veranderde ook zijn manier van schilderen. Een belangrijke invloed voor Van Gogh en een aantal van zijn tijdgenoten was de Japanse kunst en met name kaligrafie. De dikke olieverf leende zich voor een techniek waarbij strepen op het doek werden aangebracht. De geduldige manier van schilderen maakte plaats voor een snellere en expressievere techniek, waar nieuwe lagen verf op eerdere lagen werden aangebracht die nog niet gedroogd waren. Hij experimenteerde met heldere, zuivere kleuren, die hij niet op zijn palet mengde maar rechtstreeks in kleine streekjes, of stipjes, op het doek zette, vertrouwend op het oog van de toeschouwer, dat ze als één geheel zou zien. Want Van Gogh paste de afzonderlijke penseelstreken niet alleen toe om de kleur te breken, maar ook om zijn eigen heftige gevoelens over te brengen. Juist deze schildertechniek, met zijn zeer zichtbare en beslissende penseelstreken, zal worden geprojecteerd op alle muren, waar de bezoekers  uitgenodigd worden om zo de innerlijke wereld van Van Gogh binnen te gaan. Dit alles met muziek onder andere van Luca Longobardi, Janis Joplin, Edvard Grieg, Puccini, Miles Davis, Vivaldi, Mozart, Brahms en Nina Simone: Don’t let me be misunderstood.

Tussen twee gedeeltes van ‘Starry Night’ - La Nuit Étoilée', wordt de nadruk gelegd op de Japanse kunst met ‘Images of the floating World’

Photo: ‘Images of the Floating World’ © Culturespaces / Danny Rose

Tussen twee gedeeltes van ‘Starry Night’ - La Nuit Étoilée, wordt de nadruk gelegd op de Japanse kunst met ‘Images of the floating World’. 

In Antwerpen en Parijs bestudeerde Van Gogh de Japanse schilderkunst. De Japanse prentkunst was een van Vincents grootste inspiratiebronnen. Hij was een enthousiast verzamelaar. Voor hem werkten de prenten als een katalysator. Ze leerden hem op een andere manier kijken naar de wereld. Zijn eerste stapel Japanse houtsneden kocht Vincent in Antwerpen. Hij speldde ze op de muur van zijn kamer.

Begin 1886 trok Vincent in bij zijn broer in Parijs. Samen legden zij een flinke verzameling Japanse prenten aan. Vincent nam de Japanse vondsten over. Wat hem aansprak, was de ongewone ruimtewerking, de grote vlakken in sterke kleuren, de alledaagse onderwerpen en de aandacht voor details uit de natuur. En het exotische en vrolijke, uiteraard. Na twee jaar liet Vincent het drukke Parijs achter zich. In februari 1888 vertrok hij naar Arles in Zuid-Frankrijk. Daar hoopte hij behalve rust ‘de helderheid van de atmosfeer en de vrolijke kleureffecten’ van de Oosterse prenten te vinden. Een van zijn werken is Amandelbloesem (1890) Deze voorjaarsbloesems schilderde Vincent voor zijn pasgeboren neefje. Voor het onderwerp liet hij zich juist inspireren door de Japanse prentkunst. Te zien aan de plaatsing van de grote boomtak midden in het beeldvlak. (Bron: Van Gogh Museum Amsterdam)

Images of the Floating World zijn gebaseerd op Ukiyo-e, een vorm van houtsnede uit Japan

Photo: ‘Images of the Floating World’ © Culturespaces / Danny Rose 

Images of the Floating World zijn gebaseerd op Ukiyo-e - prenten van de vlietende wereld - een vorm van houtsnede uit Japan die sinds het midden van de 18e eeuw ook in Europa populair werd en een grote invloed had op de Europese kunstwereld. Ukiyo-e was niet alleen een inspiratiebron voor Vincent van Gogh maar ook voor verscheidene andere impressionisten, waaronder Mary Cassatt, Claude Monet, Henri de Toulouse-Lautrec en Émile Bernard.

De productie hiervan is in handen van Danny Rose Studio en de muziekkeuze is die van Ryuichi Sakamoto, met Claude Debussy, La Mer incombinatie met het snelle ritme van Japanse drums.

Verse -  Photo: © Culturespaces / Thomas Vanz

Een bezoek eindigt in een ruimte van 160 m² een workshop van licht, gecreëerd door Thomas Vanz, en een klein restaurant. Het nieuwe Atelier biedt een ongekende ontdekking, een volledig nieuwe benadering van pictorale kunst. Het eerste Digital Art Centre van Parijs.

Meerdere tentoonstellingen zullen volgen want Culturespaces heeft eerder tentoonstellingen gemaakt rond Michelangelo, Leonardo da Vinci, Picasso, Chagall en Gauguin. De werkplaats van licht zal ons nog vele jaren kunnen blijven fascineren.

Vincent van Gogh zelfportret - Musée d'Orsay Parijs

Photo: ‘Starry Night’ - La Nuit Étoilée', © Culturespaces / Bridgeman Images

Note: In nauwelijks tien jaar (1880-1890) maakte Van Gogh circa 900 schilderijen en 1100 werken op papier. Ook liet hij een correspondentie van 902 brieven na. Tijdens zijn leven werd er waarschijnlijk maar één schilderij verkocht, de rode wijngaard (Poesjkinmuseum in Moskou). Het huidige Kröller-Müller Museum heeft maar liefst 90 schilderijen en ruim 180 tekeningen van Van Gogh in de collectie. Het is daarmee de op een na grootste Van Goghverzameling ter wereld. De grootste collectie wordt beheerd door het Van Gogh Museum in Amsterdam, dat in 1973 werd geopend en tot een van de best bezochte musea van Nederland behoort.

L’Atelier des Lumières, rue Saint-Maur 38, 11e arrondissement, metrostation rue Saint-Maur – lijn 3, Père Lachaise – lijn 2 en 3.

Geopend alle dagen van de week van 10.00 uur tot 18.00 uur, Vrijdag en zaterdag tot 22,00 uur. Ook geopend tijdens feestdagen. Entree € 14,50

De expositie over Vincent van Gogh loopt tot en met 31 december 2019. Gezien het te verwachten grote succes is vooraf reserveren via het internet aan te bevelen.