EEN PARIJSE ONTDEKKING: ‘ALAÏA ET BALENCIAGA, SCULPTEURS DE LA FORME’

In 1968, toen Cristóbal Balenciaga zich opmaakte om zijn gelijknamige modehuis te sluiten, kreeg een jonge Azzedine Alaïa  - al aan het ontwerpen voor particuliere klanten vanuit zijn kleine appartement in de rue de Bellechasse - een telefoontje van Mademoiselle Renée, de toenmalig vice-directeur van Balenciaga. Balenciaga deed na de meidagen van 1968 vrij abrupt de deuren dicht van zijn modehuis, gevestigd aan de avenue George V nr. 10. Zelfs het personeel was niet geïnformeerd. Hij kon zich niet vinden in de opkomende prêt-à-porter, die van exclusiviteit een gemeenschapsgoed trachtte te maken. Mademoiselle Renée maakte zich zorgen over de toekomst van het archief van jurken en ongebruikte stoffen van de Spaanse couturier en nodigde Alaïa uit om in het Maison een keuze te maken van wat er nog over was, in de hoop dat hij de kledingstukken en de stof opnieuw zou knippen en hergebruiken om ze zo een nieuw leven te geven. Hier begon bij Azzedine Alaïa de obsessie voor het verzamelen van mode. Hij was zo ontroerd en gefascineerd toen hij al die stukken zag dat hij, in plaats van ze te herbewerken, besloot ze intact te houden en een archief op te bouwen dat het begin zou vormen van een geweldige collectie die zijn hele leven zou blijven verrijken.

De ingang naar het museum en de boekwinkel van de Association Azzedine Alaïa

De Association Azzedine Alaïa  aan de rue de la Verrerie 18 in de Marais nodigt fashionista's en andere modeliefhebbers uit om deze fantastische tentoonstelling te ontdekken rond de creaties van Cristobal Balenciaga en Azzedine Alaïa. ‘Alaïa et Balenciaga, Sculpteurs de la forme’ is te zien tot en met januari 2021. Zo zorgt Corona ook eens voor positieve bijeffecten. Deze unieke tentoonstelling was oorspronkelijk gepland van 20 mei tot en met 28 juni 2020 om daarna door te reizen naar de Balenciaga Foundation in Guetaria Spanje, het dorp waar Balenciaga is geboren.

Foto: Azzedine Alaïa © GF par Jean-Baptiste Mondino 

Het is even zoeken in de Marais naar het museum. De ingang is slechts een onopvallende poort op nummer 18 van de rue de Verrerie in het vierde arrondissement van Parijs. Het pand is het voormalige woonhuis van Monsieur Azzedine en kwam in 1988 in zijn bezit. Daarvoor was het een magazijn van het warenhuis BHV. Vervolgens werd het volledig gerenoveerd en ingericht door de Amerikaanse schilder en filmmaker Julian Schnabel. Het pand bestaat uit twee gebouwen met meerdere verdiepingen, gescheiden door een binnenplaats met een glazen dak en werd sindsdien gebruikt als woonhuis, expositieruimte en voor zijn modeshows.

Azzedine Alaïa was een groot liefhebber en verzamelaar van mode, kunst, design, architectuur en theater. De Tunesische Alaïa begon al met het verzamelen van couture in de jaren zestig, in een tijd dat de meeste verzamelaars investeerden in moderne en hedendaagse kunst. Tien jaar voor zijn overlijden richtte hij de Association Azzedine Alaïa om zijn werk en collectie te behouden voor de toekomst.

Het persbericht meldt dat de tentoonstelling “een uitdrukkelijke wens” was van de Franse couturier Hubert de Givenchy. Enkele maanden na het overlijden van Alaïa in 2017 (decennia na het overlijden van Balenciaga, in 1972) kwam hij naar de Association Alaïa met het verzoek de twee couturiers samen te brengen. De expositie is in die zin ook gewijd aan Givenchy, zelf een van de protégés van Balenciaga, die in maart 2018 overleed.

Een maagdelijk wit labyrint van versluierde panelen zorgen voor een haast droomachtige scenografie

De tentoonstelling ‘Alaïa et Balenciaga, Sculpteurs de la forme’ is een verbazingwekkende persoonlijke ontmoeting tussen twee grote meesters in stijl en volume. Zesenvijftig modellen uit de archieven van Azzedine Alaïa vormen een dialoog tussen deze twee gelijkgestemden in hun vak. Een zelden geziene demonstratie van perfectie die ook meer dan een halve eeuw mode omvat. Beiden beheersten elke stap van het creatieve proces, de techniek en ‘savoir-faire’, van tekenen tot knippen, naaien en samenstellen. Allebei hielden ze van de soberheid van zwart boven alle andere kleuren. Zwart vraagt om een onberispelijke snit, want in een zwart kledingstuk kan niets worden gemaskeerd. In alles bewandelden zij hun eigen weg. Zo weigerden zij mee te doen aan de Parijse modeweken om hun collecties gelijktijdig met andere toonaangevende modehuizen te presenteren. Ze gaven ook zelden interviews, leidden een discreet leven en weigerden te buigen voor de voorbijgaande grillen van de mode-industrie. Juist dat maakte hun werk tijdloos.

Een zelden geziene demonstratie van perfectie die ook meer dan een halve eeuw mode omvat 

Balenciaga - haute couture +/- 1940

De tentoonstelling is vormgegeven door de Amerikaanse beeldhouwer en schilder Kris Ruhs. Een maagdelijk wit labyrint van versluierde panelen zorgen voor een haast droomachtige scenografie. Zo ontdekt de bezoeker duetten van kleding, één van elke ontwerper. Het lijkt net of Balenciaga en Alaïa zachtjes met elkaar in gesprek zijn. Over hun vakmanschap, de liefde voor het vrouwenlichaam en voor stoffen. Over de magie van de perfect zittende jurk. Beiden deelden een perfecte balans van dimensies en volumes. Bijvoorbeeld aan de ene kant een klein zwart jurkje met een lage ronde hals, waarvan de plooitjes precies op de heupen beginnen. Aan de andere kant, een lange strapless jurk, die tot op de dijen aansluit en in een perfecte uitbarsting op de grond uitloopt. De eerste is gemaakt door Cristóbal Balenciaga en dateert uit 1954; de andere is een haute couture-stuk van Azzedine Alaïa uit 2003. Wat ze gemeen hebben is een buitengewoon meesterschap in vorm en een studie van de lijnen van het lichaam, die worden benadrukt door de fijnste stiksels en de meest subtiele plooien.

Alaïa 1989 herfst / winter - couture

Christóbal Balenciaga (1895-1972) reisde op 42-jarige leeftijd naar Parijs en opende in augustus 1937 zijn Parijse couturehuis aan de Avenue George V. Hij gaf les en inspireerde andere ontwerpers, waaronder  Oscar de la Renta , Madeleine Vionnet ,  Christian Dior,  Coco Chanel en  Hubert de Givenchy . Andrè Courrèges en  Emanuel Ungaro  werkten eigenlijk één op één met hem samen. Hij kleedde enkele van de meest glamoureuze vrouwen van de jaren ‘50 en ‘60, waaronder Hollywood-actrice Ava Gardener, mode-icoon Gloria Guinness en Mona von Bismarck, een van 's werelds rijkste vrouwen, die alles in opdracht gaf, van baljurken tot tuinbroekjes van de couturier. Hij kleedde graag vrouwen met een sterk gevoel voor stijl en zijn klanten waren vaak buitengewoon loyaal. Toen zijn modehuis in 1968 sloot, schokte het nieuws zijn clientèle die een echt gevoel van verlies ervoer - Mona von Bismarck zou zich drie dagen achtereen in haar kamer hebben opgesloten. Christian Dior zei over hem: Haute Couture is als een orkest met Balenciaga als dirigent. Wij, de andere couturiers, zijn muzikanten die zijn aanwijzingen volgen. Of Coco Chanel: “Alleen Balenciaga is een couturier in de ware zin van het woord. Alleen hij is in staat materiaal te snijden, een creatie samen te stellen en met de hand te naaien, de anderen zijn gewoon modeontwerpers”!

Balenciaga stierf in 1972 in zijn eigen huis te Valencia.

Het lijkt net of Balenciaga en Alaïa zachtjes met elkaar in gesprek zijn. Over hun vakmanschap, de liefde voor het vrouwenlichaam en voor stoffen

(l) Balenciaga 1961 herfst / winter - haute couture - (r) Alaïa 2011 herfst / winter - couture

Alaïa (1940 – 2017) was een paar jaar daarvoor, in 1956, vanuit zijn geboortestad Tunesië naar Parijs verhuisd. Na een korte periode bij Dior, onder leiding van Yves Saint Laurent , maakte de jonge ontwerper kennis met de crème de la crème van de Parijse high society en begon hij kleding te ontwerpen voor een beperkte kring van rijke klanten, die hij in zijn eigen appartement zou verwelkomen. De modeontwerper werd vooral bekend om zijn hedendaagse eigenzinnige ontwerpen waaronder de zogenoemde 'form fitting' couture waar de ontwerper kleding beschouwde als een tweede huid. In de jaren tachtig creëerde hij de eerste supermodellen die over zijn catwalk schreden. Naomi Cambell, Linda Evangelista, Christy Turlington, Cindy Crawford, Stephanie Seymour en Claudia Schiffer. Zijn dood op 18 november 2017, hij stierf door hartfalen, choqueerde de hele modebranche. De naam Alaïa werd synoniem voor glamour, sensualiteit, stijl, zelfvertrouwen, comfort en sexappeal. Hij kleedde vrouwen over de hele wereld, van Hollywood tot het Witte Huis. Grote namen als Grace Jones, Michelle Obama, Naomi Cambell, Lady Gaga, Victoria Beckham en Tina Turner. Azzedine Alaïa werd 77 jaar oud.

Balenciaga 1963 lente / zomer - haute couture

Een jaar na zijn plotselinge overlijden kreeg zijn erfenis een gezicht door de opening van La Librairie Azzedine Alaïa, eveneens gevestigd aan de rue de la Verrerie nummer 18, vol met persoonlijke verzamelingen van zeldzame kunst, mode en fotografie. Hoogtepunten buiten de prachtige collectie boeken zijn de kroonluchters van Serge Mouille, Marmeren tafelbladen die Monsieur Alaïa zelf heeft gevonden op een vismarkt verwerkt op voeten ontworpen door de Amerikaans kunstenaar Kris Ruhs. Torenhoge smeedijzeren deuren, verwerkt als decoratie panelen opgegraven uit de kelder waar meer als een halve eeuw aan verzamelingen lagen opgeslagen. Bij binnenkomst valt meteen het ‘blauwe’ portret op van de ontwerper gemaakt van olieverf en gebroken servies gemaakt door Julien Schnabel. Een serie van twee maar het ‘rode’ portret is uitgeleend aan het Musée d’Orsay.

La Librairie Azzedine Alaïa

De Association Azzedine Alaïa werd in 2007 opgericht door de couturier zelf en zijn partner de Duitse kunstschilder Christopher Von Weyhle en de Italiaanse galeriehouder Carla Sozzani. Zij is ook de initiatiefneemster van La Librairie. In januari 2019 opende er ook nog eens een café in de ruimte waar vroeger een klein boetiekje zat van Alaï’s tweelingzus Hafida. De ruimte waar regelmatig zijn modeshows waren te zien is in gebruik voor tentoonstellingen met het oeuvre van de overleden couturier zelf. Deze tentoonstelling is een absolute must-see in Parijs!

Alaïa 2003 herfst / winter - couture

‘Alaïa et Balenciaga, Sculpteurs de la forme’, de boekhandel en het café zijn dagelijks geopend van 11.00 uur tot 19.00 uur. Toegang € 5.

De expositie is verlengd tot en met januari 2021.

Adres: Rue de la Verrerie 18, 4^e arrondissement, metro Hôtel de Ville, lijn 1 & 11