GRAND PARIS, DE VISIE VAN SARKOZY

Het lijkt uitgegroeid te zijn tot een traditie onder presidenten van de Vijfde Republiek van Frankrijk om architectonisch een stempel te drukken op de skyline van Parijs. Ook wel genoemd ‘Les Grands Traveaux’, grote presidentiële projecten. 

Georges Pompidou had zijn Centre Pompidou, dat pas na zijn dood in 1977 werd voltooid.

Zijn opvolger Valéry Giscard dʼEstaing lanceerde op zijn beurt de bouw van drie projecten; die van het Orsay-museum, het Institut du Monde Arabe en de Cité des Sciences de la Villette, zonder echter de voltooiing ervan te zien vóór het einde van zijn mandaat.

Maar de meest productieve ‘president-bouwer’ blijft François Mitterrand met zijn ‘Grand Projets’, waaronder een glazen piramide op de binnenplaats van het Louvre (1996). Zijn toverwoord voor Parijs was transparantie. Prachtige voorbeelden hiervan zijn: La Grande Arche in La Defense (1989),  de Opéra de la Bastille (1990), het Fondation Cartier (1995) en de  Bibliothèque Nationale François Mitterand (1995). Zijn vastberadenheid om culturele plaatsen te bouwen leverde hem zelfs de bijnamen "Tontonkhamon" en "Mitteramsès" op.

Jacques Chirac was weer verantwoordelijk voor het Musée du quai Branly (2006) een groot etnografisch museum gevestigd in het 7e arrondissement, dichtbij de Eiffeltoren. 

De opvolger van Chirac, Nicolas Sarkozy, probeerde het ook met zijn zeer controversiële project van een museum over de geschiedenis van Frankrijk. Echter de vermindering, in 2002, van de duur van een presidentieel mandaat van zeven naar vijf jaar gooide roet in het eten voor de realisatie van dergelijke megalomane projecten. Alleen omdat hij werd herkozen, kon Jacques Chirac het Quai Branly-museum openen.

Je zou je kunnen afvragen waarom heeft Sarkozy’s opvolger, François Hollande, de vraag niet eens onderzocht? Te duur, te gecentraliseerd in Parijs, waren de twee belangrijkste punten van kritiek op deze grote projecten ten tijde van de financiële crisis tijdens het bewind van Nicolas Sarkozy. François Hollande had andere zorgen. Hollande had eind 2013, volgens de opiniepeilingen, nog maar steun van 20% van de Franse bevolking. Daarmee was hij de de minst populaire president sinds de oprichting van de Vijfde Republiek en zijn populariteit zakte in 2014 nog verder, tot 12%. Terughoudendheid voor grote projecten was daarom geboden. 

Emmanuel Macron was van plan om dezelfde terughoudendheid in acht te nemen, maar de ramp met de Notre-Dame de Paris bood hem een ​​onverwachte kans. Hij kon de verleiding niet weerstaan om zes maanden na de brand van de Notre-Dame een controversiële architectuurwedstrijd uit te schrijven en daar boven op nog eens de belofte om de kathedraal in vijf jaar tijds ‘nog mooier’ te doen herbouwen. Deskundigen ontraden juist haast met het herstel en noemen dat zelfs een tweede ramp.

 

Grand Paris

Wat weinigen weten is dat Nicolas Sarkozy op 26 juni 2007 de basis legde voor het grootste infrastructuur project van Europa, de lancering van ‘Grand Paris’.  Het project ‘Grand Paris’ heeft tot doel het stadsgebied van Parijs om te vormen tot een stad van de 21e eeuw en zijn positie onder concurrerende internationale megasteden te bevestigen. Het project heeft ook tot doel het leven van de bewoners te verbeteren en de ongelijkheid tussen de voorsteden weg te werken bij het bouwen van één grote duurzame metropool. Als hoofdstad binnen een wereldeconomie, in concurrentie met grote steden als New-York, Londen en Tokio, moet Parijs zich profileren als een wereldstad. Om dit te bereiken, moet het voldoen aan de verplichtingen die zijn vastgelegd in het Kyoto-protocol, terwijl het tegelijkertijd woningen bouwt en het aanbod van vervoer verbetert, zowel tussen de voorsteden en het centrum als tussen de voorsteden onderling. Wereldwijd worden alle grote steden meer en meer geconfronteerd met verkeersellende, luchtvervuiling, wegtrekkende bedrijven en een dalende leefbaarheid voor de bewoners.

 

Nicolas Sarkozy, 23e president van Frankrijk van 16 mei 2007 - 15 mei 2012 - Foto European People's Party

De regio Groot-Parijs is met een totale voorraad van 52 miljoen vierkante meter aan kantoren, de derde grootste kantorenmarkt ter wereld, na Tokio en New-York. Het is daarbij ook een van de zeer transparante en goed georganiseerde vastgoedmarkten ter wereld. Verder heeft de regio Groot-Parijs het grootste  bruto binnenlands product (bbp) en is ook de op een na grootste investeringsmarkt in Europa. Parijs concentreert het hoogste percentage grote bedrijven met een breed scala van economische sectoren. Deze liquiditeit en maturiteit is ook terug te vinden op de investeringsmarkt, waardoor Parijs al jaren een zeer gewilde bestemming is voor grens-overschrijdende investeringen. 

Sarkozy  gaf tien teams van architecten en stedenbouw- kundigen de opdracht om een voorbeeldig ‘Grand Paris’ voor te stellen: een duurzame en gedurfde hoofdstad. Het project werd geprezen als het meest ambitieuze sinds Haussmann Parijs in de 19e eeuw veranderde. De teams kregen de opdracht om zich de Europese metropool in 2030 voor te stellen: een groen ‘post-Kyoto’ stedelijk centrum dat ruimte zou bieden aan groei buiten de 2,4 miljoen inwoners van het intra-muros Parijs en hen een aantrekkelijke stedelijke omgeving te bieden.

 

De doelstellingen van het ‘Grand Paris’ van morgen omvatten 9 kernideeën:

1. Parijs beter uitgerust maken om zijn status als wereldstad te verdedigen via de uitvoering van grote, iconische projecten.
2. Een grote kennisstad waarvoor de economische ontwikkeling zich zal richten op de oprichting of versterking van grote centra voor concurrentievermogen
3. Een totale heroverweging van het wegvervoer en een sterk verbeterd openbaar vervoersaanbod; de ‘Grand Paris Express’
4. Het creëren of versterken van stedelijke centra
5. Betere integratie tussen alle voorsteden
6. Behoud van de groene gordel
7. Versterking van de Seine en zijn zijrivieren als verbindingsdraden van de stad,
8. Aangepast bestuur om een meer harmonieuze en samenhangende ontwikkeling mogelijk te maken
9. Tegen 2050 moet Parijs CO2-neutraal zijn, volledig aangedreven door hernieuwbare energie

 

Nog tijdens de regeerperiode van Nicolas Sarkozy wordt op 20 mei 2010 de wet goedgekeurd die het project ‘Grand Paris’ mogelijk moet maken. In 2013 bevestigt de nieuwe regering van François Hollande dat het project zal worden voortgezet en keurt de vrijgave van 5,3 miljard aan fondsen goed voor de aanleg van 200 kilometer aan vol automatische metrolijnen. De start van de ‘Grand Paris Express’ is hiermede een feit.

De 'Grand Paris Express' is misschien wel het grootste transportproject in Europa - Artist impression Gare Pont de Sèvres - Photo crédits Société du Grand Paris, Agence Duthilleul Arep

De ‘Grand Paris Express’

De Grand Paris Express bestaat uit een fundamentele heroverweging, herontwerp en focus op het openbaarvervoernetwerk op de schaal van het grootstedelijk gebied de metropool Grand Paris die bestaat uit 131 gemeenten, waaronder Parijs zelf. Het doel van deze oefening is om Grand Paris te voorzien van één multimodale vervoersoplossing, meer geïntegreerde vervoersdiensten, en zo een model van polycentrische ontwikkeling te ondersteunen, een stad die is opgebouwd uit meerdere centra. Op de lange termijn zal het nieuwe transportnetwerk naar verwachting het bruto binnenlands product van de regio île de France met meer dan 100 miljard euro doen toenemen en 115.000 nieuwe banen moeten creëren.

Artist impression Gare Issy RER - Photo crédits: Société du Grand Paris, Brunet Saunier

Grand Paris Express in cijfers:

4 nieuwe metrolijnen (lijn 15, 16, 17 & 18) plus 2 verlengingen van bestaande lijnen (lijn 11 & 14)

200 km nieuwe spoorlijnen, hierdoor zou de huidige metro (214 km), die voornamelijk de 20 arrondissementen binnen de Parijse ringweg bedient, in omvang bijna verdubbelen

68 gloednieuwe onderling verbonden stations

15 jaren van constructie, 2016 tot 2030

2 miljoen passagiers per dag, tegen 2035 ongeveer 3 miljoen

Elke 2 à 3 minuten een trein

Volledig automatisch metrosysteem

90% van de lijnen wordt ondergronds aangelegd

Totale kosten worden geraamd op 35,6 miljard euro

De 4 nieuwe lijnen omcirkelen de hoofdstad en bieden verbindingen met de 3 lucht-havens, zakenwijken en onderzoeksclusters van Parijs. Het zal 165.000 bedrijven bedienen en dagelijks 2 miljoen pendelaars vervoeren. De nieuwe Grand Paris Express zal reistijden aanzienlijk verkorten. Voorbeeld: het duurt slechts 34 minuten - in plaats van 53 minuten voor een bedrijfsdirecteur om van de luchthaven Roissy Charles-de-Gaulle naar La Défense te komen. Het duurt slechts 15 minuten in plaats van 1 uur en 6 minuten voor een onderzoeker om van de luchthaven Orly naar de Université Paris-Saclay - Campus Vallée te komen. Pendelaars kunnen zich eenvoudig in île de France van het ene punt naar het andere begeven, zonder via het centrum van Parijs te hoeven reizen. De ‘Régie Autonome des Transports Parisiens’ (RATP), het staatsbedrijf voor openbaar vervoer in Parijs, zal de lijnen exploiteren. Tot slot vertegenwoordigt dit project een goed alternatief voor de auto en is dus een manier om luchtvervuiling en files te verminderen. Naar verwachting zullen 150.000 auto’s van de wegen rondom Parijs verdwijnen. 

Artist Impression Gare Villejuif Louis Aragon - Photo crédits: Société du Grand Paris Philippe Gazeau Architecte

68 Nieuwe treinstations

Als pijler van dit project is de functie van stations van de grond af aan herzien, waardoor plaatsen en ruimtes ontstaan waar mensen meer doen dan alleen doorlopen om in de trein te stappen. Het is de bedoeling dat dit nieuwe model lokale stations nieuwe functies geeft die dienen als woon-werkverkeer, winkelen, wonen en werken. Samengevat: de nieuwe generatie stations wordt gastvrij, architectonisch herkenbaar, toegankelijk, veilig, intermodaal, digitaal, levendig ... en natuurlijk praktisch! Met een gemiddelde stations afstand van ongeveer 3 km - vergeleken met minder dan 500 mtr voor de stedelijke Parijse metro - en treinen die tot 110 km / u rijden, zullen rijsnelheden tussen 55 en 65 km / u worden bereikt, meer dan twee keer de snelheid van de metrolijnen in de binnenstad van Parijs. De volautomatische treinen met een lengte van 120 meter bestaande uit acht wagons van 15 meter lang, worden geleverd door Alstom. De eerste ontwerpen werden gepresenteerd op 2 oktober 2020.

 

De mega boorkop van de speciaal ontwikkelde tunnelboormachine - Photo crédits: Société du Grand Paris, David Delaporte

90% van de lijnen zijn ondergronds, mede mogelijk gemaakt door speciaal ontwikkelde 106 meter lange tunnelboormachines met boor diameters variërend van 7,7 meter tot 9,8 meter. De tunnels worden aangelegd in vrij gevoelige grond, met een risico op instorting en kuilen. De stations bevinden zich vaak zeer diep – soms wel 30 meter onder de grond. Tunnelboormachines zullen ongeveer 20 meter diep gaan. In de komende jaren werken er 20 tunnelboormachines aan dit project. Terwijl de tunnelboormachines zich als mollen een weg banen onder de grond, begint de ‘Grand Paris Express’ langzaam vorm te krijgen.

Artist impression van een van de grootste metrostations Gare Saint-Denis Pleyel, knooppunt van de lijnen 14, 15, 16 & 17 - Photo crédits: Société du Grand Paris,  Kengo Kuma & Associates

Er zijn ook Nederlandse bedrijven bij betrokken zoals Arcadis voor de uitvoering van de oostelijke lijn 15 en BAM als onderdeel van het consortium Avenir. Zij zijn betrokken bij het noordelijke deel van lijn 17. Reizigers zullen weldra sneller en beter toegang tot de stad hebben. Tijdens wat inderdaad misschien wel hét project van de eeuw is, wordt Parijs een nog groter feest dan Hemingway zich ooit had kunnen voorstellen.

2 miljoen passagiers per dag, tegen 2035 ongeveer 3 miljoen maken gebruik van de Paris Grand Express - Artist impression Gare Vitry Centre - Photo crédits: Société du Grand Paris, King Kong

WERELDSE KUNST IN PARIJS

'Spraychild'

Vorig weekend trok een artikel van journaliste Isa de Laat met de kop ‘Wereldse Kunst’ mijn aandacht. In Amsterdam zou het grootste street art-museum ter wereld staan; STRAAT. Maar het grootste street art-museum is toch echt te vinden in Parijs. Het is weliswaar niet gevestigd in een gebouw maar op muren in het 13^e arrondissement. Jérôme Coumet, de 52-jarige burgemeester van het 13e arrondissement kwam een aantal jaren geleden met een bijzonder initiatief. Hoewel dit arrondissement tal van historische gebouwen bezit, zoals de 17e-eeuwse Manufacture des Gobelins, wordt de omgeving gedomineerd door saaie en vaak lelijke jaren 1960 en 1970 woonprojecten voor kansarmen, inclusief immigranten uit Afrika, Azië en het Midden-Oosten. Om kunst buiten musea te stimuleren en te zorgen voor een verbetering van de levenskwaliteit voor de bewoners, is Coumet een samenwerking aangegaan met Galerie Itinerrance en een aantal Franse- en internationale street art kunstenaars, om reusachtige muurschilderingen uit te laten voeren op meerdere muren en gebouwen in zijn arrondissement. Het idee leunt op verhuurders en scholen die vrijwillig hun buitenmuren ter beschikking stellen voor straatkunst. De deelnemende kunstenaars worden door het stadhuis gratis voorzien van steigers en materiaal, tevens worden ook hun reiskosten vergoed. Bewoners krijgen drie ontwerpen in hun brievenbus en mogen gezamenlijk een keuze maken welk design het beste bij hun gebouw past.

 

Wereldhoofdstad van de straatkunst

Het klinkt raar maar Parijs is de wereldhoofdstad van de straatkunst. Nergens ter wereld is het aantal kunstenaars hoger. Geschat wordt dat urban art of street art alleen al goed is in Frankrijk voor een omzet van zo’n slordige 150 miljoen euro per jaar. Urban Art kreeg zo rond mei 1968 bekendheid in Frankrijk. De periode bekend van de studentenopstand, de Parijse studentenrevolte genaamd. Maar de beweging is 'officieel' in de vroege jaren 1980, onder invloed van onder meer de modeontwerpster Agnès B tot volle bloei gekomen.

 

Street art 13 - Alexandre Manuel Dias Farto, 'untiteld'

In Parijs vindt je op onverwachte plaatsen vaak prachtige 'graffity pieces' die zonder dat wij het weten zijn aangebracht door wereldberoemde graffitikunstenaars waaronder Cope 2 (zijn echte naam is Fernando Carlo) Banksey, Fairey, Jef Aerosol, Speedy Graphito en Rero. Vandaag de dag wordt street art gezien als kunst, gevoed door grote retrospectieven in het Londense Tate Modern, het Los Angeles Museum of Contempory Art, het Palais de Tokyo en zelfs in het Grand Palais, waar in 2009 de befaamde tentoonstelling T.A.G. (Tag and Graff) werd georganiseerd door de Franse collectioneur van street art, Alain Dominique Gallizia. Gallizia is een gevierd Frans architect, woont en werkt in boulogne Billancourt, en een gepassioneerd verzamelaar van graffiti-kunst. TAG toonde 300 werken van meer dan 150 graffitikunstenaars uit de gehele wereld. De tentoonstelling werd georganiseerd onder het beschermheerschap van Christine Albanel, de toenmalige minister van Cultuur en Communicatie. Het is dan ook geen wonder dat de grootste en beste galeries gespecialiseerd in street-art te vinden zijn in Parijs, waaronder Galerie Perrotin (3e), Galerie Jerôme de Noirmont (8e), Galerie Itinerrance (13e) en Galerie du Jour (4e en eigendom van Agnès B.)

 

Montmartre

Het Parijse veilinghuis Artcurial was de eerste in de wereld om een veiling te houden uitsluitend gewijd aan street art. Niet zo gek, aangezien een werk van de Britse graffity kunstenaar 'Banksy,' gemaakt samen met Damien Hirst, de lieve som van $ 1,9 miljoen op bracht. Een ander werk van Banksy werd legaal uitgesneden uit een muur door de eigenaren van een Londens pand en geveild in London voor de som van $ 1,1 miljoen. En op 24 juni 2018 werd de nooddeur van het Bataclan theater in de nacht compleet uit zijn hengsels getild. Oorzaak. de nooddeur was voorzien van een gestencilde muurschildering van Banksy, een beeld van een in rouw gesluierde vrouw als ode aan de slachtoffers van de november 2015 aanslagen in Parijs. Gelukkig werd het kunstwerk afgelopen zomer teruggevonden in een boerderij in Italië. En dan het verhaal dat nog steeds vers in ons geheugen staat gegrift: Je koopt een beroemd kunstwerk op de vermaarde Sotheby's Contemporary Art Evening Sale, en nog geen seconde later verdwijnt je net aangekochte schilderij voor de ogen van alle aanwezigen in snippers door een shredder. Dag kunst, dag schilderij. Het schilderij, een portret van een meisje dat reikt naar een felrode hartvormige ballon, gemaakt door de wereldberoemde en nog steeds mysterieuze Banksy (het pseudoniem van de Britse kunstenaar Robin Gunningham – let wel dit is nooit officieel nooit bevestigd). Tijdens de veiling werd een winnend bod van ruim 1 miljoen Engelse ponden telefonisch doorgegeven ver boven de geschatte pre-veiling van 300.000 pond. Maar net nadat de hamer was gevallen, werd het schilderij gedeeltelijk versnipperd, vermoedelijk door een op afstand geactiveerd mechanisme binnen het frame. Het beroemde werk verscheen hierdoor in reepjes uit de bodem van het schilderij.

Banksy op de nooddeur van Theatre Bataclan  - 'Hommage Charlie Hebdo'

 

Street art; kunst of vervuiling

De tijd dat graffiti met vandalisme werd geassocieerd is allang verstreken. Toch zijn de meningen daarover verdeeld. Het onderscheid tussen graffiti (niet toegestaan) en kunst die de stad kan verfraaien is moeilijk te maken wanneer er jaarlijks miljoenen worden uitgegeven om de muren schoon te houden. Zie hier het dilemma van een stad als Parijs. Ondanks de hoge boetes, die op kunnen lopen tot  € 30.000, of een gevangenisstraf die kan oplopen tot 2 jaar, (volgens een wet uit 1994) voor het schenden van officiële monumenten, worden per jaar in Parijs zo'n 200.000 vierkante meter door straat kunstenaars in het geheim beschilderd. De stad Parijs telt drie particuliere ondernemingen die dag in dag uit bezig zijn met het verwijderen van illegale graffiti in de stad. Het ongevraagd beplakken van muren met ‘stencils’ kost de kunstenaar, indien betrapt, een boete van € 3.750

Het woord "graffiti" betekent "ingekraste tekeningen" en is de meervoudsvorm van het Italiaanse woord graffito, verwant aan graffio (schram) en het werkwoord graffiare (schrammen). Graffiare staat via het Latijn in verband met het Griekse werkwoord γράφειν (graphein, inkrassen, schrijven, graveren) (bron: wikipedia).

EK Sreet Art

Graffiti werd zo'n veertig jaar geleden geboren in de donkere straten van vervallen steden in Noord-Amerika en met name New York. Voor  jongeren, die rondhingen in deze doolhoven, was het schilderen van hun naam op een muur de bevestiging van een nieuwe symbolische identiteit. Die handtekening werd een tag genoemd, vaak groots uitgewerkt in twee kleuren. In New York werd de viltstift al snel vervangen door de spuitbus en de metrotreinen van de Subway werden gezien als de ideale drager om een miljoenen-publiek te bereiken. Begin jaren 80 waaide graffiti over van New York naar verschillende Europese steden. Mede door toedoen van de Frans-Amerikaanse straatartiest genaamd Philippe Léhman, ook wel bekend als Bando die in 1980 de New York graffiti stijl introduceerde in Frankrijk. 

Graffiti op straat wordt meestal aangebracht met behulp van spuitbussen met verschillende kleuren verf. Het zijn vaak korte teksten en afbeeldingen, variërend van tags (korte parafen waaraan de maker door zijn collega's wordt herkend) tot pieces (grotere, met kunstzinnig gevoel uitgevoerde afbeeldingen). Vaak ziet men tientallen tags die dicht bij elkaar zijn neergezet. Er zijn duidelijke stijlen te herkennen in een ondergrondse graffiti-subcultuur. Vrijwel overal tref je graffiti aan. Graffiteurs zoeken soms moeilijk bereikbare plaatsen op en lopen daarbij het risico van bijvoorbeeld valpartijen, aanrijding of elektrocutie. De pakkans is op veel locaties niet groot, maar als er langdurig geverfd wordt, is het gebruikelijk dat er wachtposten staan. Het spuiten verloopt doorgaans zeer georganiseerd, waarbij een persoon de contouren spuit, en anderen de invulling met verschillende kleuren voor hun rekening nemen, terwijl er ook wacht wordt gehouden. Buitenstaanders ervaren graffiti vaak als losbandig, ongebonden, straatbeeld vervuilend, of zelfs als vandalisme. Anderen zien graffiti als een tactiek van identiteitslozen om een eigen identiteit te krijgen. Door de illegaliteit en losbandigheid wordt graffiti ook ervaren als een spelletje met de autoriteiten. 

Graffitty artist aan het werk in de rue Dénoyez, 20e arrondissement

Street art guide to Paris

Parijs kent vele plaatsen met straatkunst in een veelheid aan technieken; tags, blaze letters, stencils, collages, mozaïeken, fresco’s en sculpturen. Mijn collega Stéphanie Lombard schrijft in haar gids, uitgegeven door uitgeverij Lannoo, onder de titel, ‘Street art guide to Paris’ (ISBN 978 94 014 698 21) over de cultuur en de technieken en laat Parijse straatkunstenaars aan het woord. Ook geeft ze tips over exposities, festivals, boekwinkels en restaurants die op de route liggen. Het boekje voert je langs verschillende straatkunstroutes door verschillende arrondissementen en buitenwijken van de stad Parijs.  € 18,99

Cover street art guide to Paris - C+S en Missgreen_grenouille

Miss Tic

Zelf ben ik een groot liefhebber van de stencilkunst. Stencil-graffitti is een vorm van graffitti die gebruik maakt van collages gemaakt van papier, karton of andere media maar ook het aanbrengen van verf over een sjabloon. Onder graffitikunstenaars zeer populair omdat ze zeer snel aangebracht kunnen worden en vele malen kunnen worden gereproduceerd. Een geliefkoosde manier om (onder andere) propagandistische boodschappen over te brengen. Bijvoorbeeld de stencilkunst van Miss Tic die ik voor het eerst ontdekte in het 13e arrondissement op de Butte-aux-Cailles. Miss Tic is een Franse kunstenares geboren in 1956 in Montmartre. Ze is vooral bekend om haar stencils van donkerharige vrouwen in combinatie met poëzie. Haar eerste tentoonstelling was in de Librairie Épigramme in 1986. Inmiddels is zij een Urban Art Icon en voor de oplettende kunstliefhebber is haar werk inmiddels overal in Parijs te ontdekken. In Ménilmontand, Montmartre, Le Marais, Montorgueil en la Butte-aux-Cailles waar ze ook haar atelier heeft. Maar niet alleen daar; haar werk is opgenomen in de collectie van ‘le Fonds municipal d'art contemporain de la Ville de Paris’ en het Albert museum in London. Tevens zijn haar afbeeldingen gebruikt door modehuizen waaronder Kenzo, Comme des Garcons, Ucar en Louis Vuitton. Terwijl haar stencils nauwgezet worden voorbereid, zijn haar eigenzinnige teksten vaak impulsief geschreven, voorzien van woordspelingen met een feministische connotatie.

Miss Tic - Buttes aux Cailles

 

Kamlaurene

Of de stencils van Kamlaurene, Het is nog niet zolang geleden dat ze overal opdoken, deze kleine intrigerende personages. In Berlijn, in Lissabon en in Parijs. Vaak op de straathoeken naast het straatnaambord in een frontale positie met een intense en doordringende blik. Ze onderzoeken, observeren. Attent, welwillend, maar wie zijn zij? Wat willen ze? Wat verwachten ze van ons? De keuze, waar geplaatst, is altijd erg harmonisch, stijlvolle figuurtjes poëtisch geïntegreerd in de stedelijke scenery. Kamlaurene staat voor een fusie van twee geliefden in Parijs; Kam en Laurene. Sinds 2014 observeren zij al uw bewegingen in Parijs. Het idee hierachter is ook weer ontsprongen aan het brein van een eigenzinnig kunstenaarscollectief.

 Kamlaurene

Banksy

In 2004 vermomde stencil kunstenaar bij uitstek, Banksy, zich en bezocht het Louvre, waar hij op een van de muren zijn subversieve kunst, een eigen versie van de Mona Lisa, ophing. Vergelijkbaar met het origineel behalve het gezicht, dat hij door een gele smiley had vervangen. Dit kunstwerk is nog steeds in het bezit van het Louvre. Straatkunst, street art van Banksy is te vinden in de rue Victor Cousin (5e), bij nr. 41 avenue de Flandre (19e), rue Maitre Albert (5e), rue Rambuteau (3e), rue du Mont Cenis (18e), 2 Rue des Hospitalières Saint-Gervais (4e), Pont Rouelle - RER viaduct (16e) en bij Porte de la Chapelle (18e): Een jong zwart meisje spuit een roze behangpatroon over een hakenkruis op een muur. Naast haar een slaapzak en een teddybeer, in een poging haar pleisterplaatsje gezelliger te maken. Dit wordt gezien als een van zijn meest politieke muurschilderingen. Restanten van dit zwaar beschadigde kunstwerk zijn te vinden op een muur in het noorden van Parijs naast een officieel vluchtelingenverblijf dat in maart 2019 werd gesloten, ondanks protesten van de socialistische burgemeester van de stad, Anne Hidalgo.

John Hamon

Niemand kent John Hamon. Toch kent elke Parijzenaar zijn gezicht. Simpel door zijn gezicht al 20 jaar lang te exposeren op vele muren en op de raarste plekken in Parijs. Tot op heden zijn posters van hem verschenen in 33 landen en 77 steden. John Hamon is een mysterie, en ja het is zijn echte naam. John Hamon is een van de meest herkenbare gezichten in de stad geworden met één enkel portret. Een man met een draad omrande bril, een warrig hoofd met een goofy grijns op zijn gezicht. Het is een foto van zijn paspoort toen hij 19 jaar was, en ja dat is zijn echte gezicht. Inmiddels is John Hamon de beroemdste man van de hoofdstad geworden. Op Instagram heeft hij duizenden volgers en heeft slechts een zin achter zijn profiel staan: “C'est la promotion qui fait l'artiste ou le degré zéro de l'art“ – Het is de promotie die de artiest maakt of de nulgraad van de kunst. John Hamon is kunstenaar en woont in Parijs, maar niemand kent John Hamon.

 Gregos

Gregos

De in 1972 geboren Gregos, opgegroeid in de noordelijke voorsteden van Parijs. Begonnen met graffiti  in de late jaren '80, heeft hij nu een bijzondere kunstvorm ontdekt om zijn tag in Parijs achter te laten. Met behulp van een zelf verzonnen 3D-concept creëerde hij een kopie van zijn gezicht, met verschillende humeuren, die hij vervolgens lijmt op de muren van Parijs. Elk gezicht is een afdruk van hoe hij zich voelt die dag. Inmiddels zijn meer dan 800 van zijn gezichten geïnstalleerd, in Parijs, maar ook in andere steden van Frankrijk en de wereld.

 

Invader

Invader

Invader is het pseudoniem van een bekende Franse stedelijke kunstenaar, geboren in 1969, wiens werk is gebaseerd op de ruwe pixels van een uit 1970 stammend 8-bit video game van Taito genaamd Space Invaders. Zijn werk bestaat uit een mozaïek van vierkante keramische tegels. De eerste mozaïek van Invader dook op in het midden van de jaren '90 en werd geïnstalleerd in zijn thuisstad en vervolgens volgden andere steden in Frankrijk. Inmiddels zijn zijn tags gezien in 60 steden, verdeeld over 30 landen. Hij documenteert elke interventie in een stad als een ‘Invasion’, en heeft boeken en kaarten van de locatie van elk van zijn straat-mozaïeken gepubliceerd. Hij is ook bekend om zijn QR code mozaïeken die hij omschrijft als ‘Rubikcubism’. Gemaakt met behulp van gewone zwart-witte tegels, kunnen de patronen worden gedecodeerd met behulp van speciale apps die op smartphones worden geïnstalleerd. Een gedecodeerd bericht leest "Dit is een invasie". In juni 2011 markeerde Invader de installatie van zijn 1000e werk in Parijs met een tentoonstelling in La Generale getiteld ‘1000’. 2692 Space Invaders zijn inmiddels wereldwijd geplaatst, die bestaan uit circa 1,5 miljoen keramische tegels. Invader werkt incognito, vaak gemaskerd en grotendeels 's nachts. Om zijn anonimiteit te bewaken, draagt hij een masker bij interviews. Hij beweert dat slechts een paar mensen zijn echte naam en zijn gezicht kennen. Zijn ouders denken nog steeds dat hij werkt als tegelzetter in de bouw.

Monsieur BMX

 

Monsieur BMX

In 2011 ontdekte monsieur BMX straatkunst door middel van graffiti. Al snel besluit kunstenaar Krevit uit Montpellier om muren te decoreren anders dan met tags door terug te keren naar zijn eerste liefde de BMX. Een kinderdroom die hem altijd heeft bezig gehouden. Sindsdien verzamelt de kunstenaar oude BMX fietsjes om zijn artistieke voetafdruk te maken. Aangepast aan zijn behoeften, worden zijn installaties voornamelijk op de muren van zijn geboorteplaats geïnstalleerd, maar ook in Parijs, New York of Brussel. 

Waarom zie je vaak graffitti hoog geplaatst op de muren? Simpel; alles onder de vier meter is de verantwoording van de gemeente Parijs, alle straatkunst daarboven is de verantwoording van de eigenaren van het pand. Deze hooggeplaatste kunstwerken zijn ook minder onderhevig aan vandalisme.

 

Belleville; Ben 'se méfier des mots' - Jean le Gac (l)

Op ontdekkingstocht

Plaatsen die je zeker niet mag missen, als je inmiddels net zo gek bent op Urban Art bent als ik, zijn te vinden in Belleville. Aan de noordkant van het 20e arrondissement bij het metrostation Belleville, gaan we rechts de rue de Belleville in. Een oplopende straat vol met Chinese uithangborden. Een stukje verder, ter hoogte van nummer acht, twee oude kroegen. Het honderd jaar oude Au vieux Saumur en La Folie Dénoyez, een plaats waar in 1830 al werd gedanst (bal public). Hier ligt de meest kleurrijke straat van Parijs; de rue Dénoyez. Het gebied, 156 meter lang fungeert als een 'openluchtmuseum', omdat graffiti-kunstenaars hier permanent vrij hun gang mogen gaan. De politie treedt hier niet op tegen de graffitispuiters en vrijwel dagelijks worden hier nieuwe grote werken aangebracht. Links ligt de rue Ramponeau, een straat die nog staat voor het oude Belleville. Hier vind je tal van Joodse restaurantjes, kroegen en kruidenierszaken. Even verderop, op nummer 23, la Forge, een oude fabriek, gered van de sloop, die nu dienst doet als kunstenaarscollectief. Een stukje verder de Place Fréhel met twee gigantische muurschilderingen; een van Jean le Gac en de ander een kunstwerk van de kunstenaar luisterend naar de naam Ben. Neem eens even plaats op de bankjes om dit bijzondere kunstwerk ‘se méfier des mots’ (wees op uw hoede met woorden) te bekijken. Vervolgens de derde zijstraat rechts, de rue Piat met een prachtig uitzicht over de stad en fraaie kunstwerken dankzij twee belangrijke spelers in de scéne van de Parijse straatkunst; de l’Association Art Azoï (zie website) en het gemeentehuis van het 20^e arrondissement.

 

Buttes aux Cailles - EK Street Art

Het 13e arrondissement is niet echt in trek bij de toeristen en dat is een vergissing. Het 13e kent veel verrassingen waar ik al in diverse blogs aandacht aan heb besteed. Het zwaartepunt van dit arrondissement ligt rond de place d’Italie, toegegeven, niet het mooiste plein. Maar het is een goed beginpunt voor diverse wandelingen. Zoals de Butte-aux-Cailles – de kwarteltjesheuvel (klik hier voor de wandeling). Deze heuvel op 63 meter hoogte, is alleen voor insiders en liefhebbers van street art. Er heerst een plattelandssfeertje en de scheef geplaveide steegjes en lage huisjes voeren een verbitterde strijd tegen de lelijke betonnen torenflats van de sector Italie en La Glacière. Een wijk waar Haussmann (gelukkig) zijn stempel niet op heeft gedrukt.

 Street Art 13 - Jana en Js

Een compleet andere wandeling, langs de mooiste muurschilderingen van het project ‘Street Art 13’, vind je een blog die ik schreef op 3 februari 2019 (klik hier voor de wandeling). Op het metrostation place d’Italie, lijn 5, 6 en 7 stappen we over op lijn 6 richting Nation. Hier gaat de metro bovengronds boven de boulevard Vincent Auriol. Links en rechts zie je al diverse muurschilderingen die we tijdens onze wandeling van dichtbij gaan bekijken. We stappen uit bij de tweede halte, metrostation Chevaleret tevens het begin van onze wandeling. Een wandeling die voert langs meer dan 25 kunstwerken met uitleg over de kunstenaars. 

Street Art 13 - D*face, 'Turncoat' en ‘Love won’t tear us apart’

In het 11e arrondissement, op de zijwand van het café Charbon aan de rue Oberkampf 107, een bijzonder initiatief van Le M.U.R.  Een Franse vereniging; ‘Association LE M.U.R Modulable Urbain Reactif’, opgericht in 2003 met als doel de hedendaagse straatkunst te bevorderen. Elke twee weken verschijnt hier een nieuw kunstwerk op een muur van 3 x 8 meter. Het eerste kunstwerk in 2003 was van de Franse kunstenaar Gerard Zlotykamien, geboren in 1940 en samen met Daniel Buren en Ernest Pignon-Ernest, een van de initiatiefnemers van Urban Art in Frankrijk. Inmiddels zijn er al honderden (legale) muurschilderingen annex kunstwerken verschenen.

Rue Oberkampf - Le M.U.R.

Een gelijkwaardig initiatief is ontstaan in 2010, ‘3 Murs’, gerund door het Hôpital-Saint-Louis, Faubourg-du-Temple en het stadhuis van het 10^e arrondissement.

Door het stadhuis zijn zeven muren gereserveerd voor kunstenaars die op kosten van de gemeente en uitsluitend op uitnodiging, de volgende muren mogen voorzien van kunst:

24 rue Alibert

10 rue Jacques-Louvel-Tessier (i.s.m. ARERAM)

Rue d’Aix

40 rue Sambre-et-Meuse

99 rue Faubourg-du-Temple

38 rue Saint-Marthe

24 rue des Récollets

Het woonhuis van Serge Gainsbourg, rue de Verneuil 5bis in het 7e arrondissement - Jo Di Bona

 

Natuurlijk mag je het voormalige woonhuis van Serge Gainsbourg niet overslaan. Een bedevaartsoord en een legaal geliefd object voor graffitikunstenaars en aanbidders van deze zeer controversiële Franse chansonnier. Je vindt zijn huis in het 5e arrondissement aan de rue de Verneuil 5bis in het 7^e arrondissement.

'Gainsbourg for ever'

 

Een van mijn favoriete wandschilderingen is 'Shuuuttt!!!' van Jef Aerosol op de wand van het IRCAM (het 'Institut de Recherche et Coordination Acoustique Musique'). Inderdaad, de cover van mijn boek ‘Ongewoon Parijs’. Met op de voorgrond de Stravinsky fontein gemaakt door Nikki de Saint Phalle en Jean Tinguely op de place Igor Stravinsky. Dit 's zomers zonovergoten plein wordt omgeven door gezellige terrassen, zitbanken rondom de fontein (let wel goed op de windrichting), de laat middeleeuwse Église Saint Merri en het Centre George Pompidou. Prachtig is het contrast tussen de middeleeuwse gargouilles  (waterspuwers) van de Saint Merri, met de in 2011 vervaardigde  wandschildering.

Jef Aerosol 'Shuuutt!!!' - Shepard Fairey 'Knowledge + Action

In juni 2019 creëerde Shepard Fairey (OBEY) op de muur naast het kunstwerk van Jef Aerosol hier zijn honderdste fresco met de titel Knowlege + Action. De kunstenaar laat zich inspireren door de art nouveau en een zeer actuele boodschap. Apathie, onwetendheid, respectloosheid en het ontbreken van maatschappelijk engagement doen krachten ontstaan ​​die angst, verdeeldheid en nationalisme in de hand werken. Hij onderschrijft het belang van het onderwijzen van onszelf om ons in staat te stellen actie te ondernemen en de toekomst opnieuw vorm te geven. Het fresco, gedomineerd door de kleur blauw, past prachtig bij de Parijse stedelijke ruimte die gedomineerd wordt door de kleur van de architecturale pijpen van het Centre Georges Pompidou.

Vlakbij het Centre George Pompidou een ‘mural’ op de hoek van rue Aubry le Boucher en de rue Quincampoix die wordt toegeschreven aan het kunstenaarscollectief VLP – ‘Vive la Peinture’, ontstaan in 1980 en een van de oudste groepen actief in stedelijke kunst. Het kunstwerk, 15 meter hoog en 8 meter breed, draagt de titel “Dit is geen graffiti” – ‘Ceci n'est pas un graffiti’.

Fluctuart

Sinds juni 2019 beschikt Parijs over het eerste museum voor urban art. Het schijnt zelfs het eerste drijvende museum ter wereld te zijn! Fluctuart heet dit nieuwe ‘Centre d’Art Urbain en drijft ter hoogte van de Pont des Invalides schuin tegenover de achterzijde van het Grand Palais. Dit drijvende museum is de winnaar van een initiatief van de Parijse burgemeester, Anne Hidalgo’, op zoek naar projecten die de iconische rivier zouden kunnen vernieuwen. ‘Réinventer la Seine’ lanceert maar liefst 40 projecten langs haar oevers. De boot, 43 meter lang en 11,40 meter breed is gebouwd in Dieppe en afgebouwd in Rouen. Het concept van dit drijvende gebouw is bedacht door de architect Gérard Ronzatti van Seine Design in samenwerking met Artistik Rezo. Met een oppervlakte van 850 m² verdeeld over drie niveaus en volledig modulair. Het hoofdniveau bevat de permanente collectie, een boekwinkel, een bibliotheek met gespecialiseerde boeken en een bar. Drie keer per jaar wisselen de tentoonstellingen die het gehele jaar gratis, zeven dagen per week, te bezichtigen zijn. Sommige solo anderen weer collectief. Het publiek zal worden uitgenodigd om kunstenaars met verschillende achtergronden te ontdekken. Historische pioniers zoals Futura 2000 Jr, Keith Haring, of wereld beroemde kunstenaars zoals Shephard Fairy, Invader en Banksy.

 

Urban Art Fair

Urban Art Fair is de eerste internationale beurs gewijd aan stedelijke kunst , opgericht in 2016 door Yannick Boesso. Jaarlijks en al vijf jaar op een rij Le Carreau du Temple , in het hart van de Marais. Voor elke editie brengt Urban Art Fair ongeveer 35 Franse en internationale galeries te samen om het werk van bijna 200 kunstenaars te ontdekken . Verzamelaars, professionals en amateurs komen elk jaar samen om zowel opkomende als gevestigde kunstenaars te ontdekken. Le Carreau du Temple, 4 rue Eugène-Spuller, 3^e arrondissement. De 2021 editie vindt plaats van 21 tot en met 24 mei 2021. (afhankelijk van corona)

Festiwall - Joel Merino 2017

 

Festiwall

Met de steun van het stadhuis van het 19e arrondissement organiseren The Wall Art Gallery en de vereniging DAM (De l'Amour et des Murs) dit jaar FestiWall. Eveneens een jaarlijks terugkerend festival gewijd aan straatkunst en stedelijke culturen dat een vijftigtal kunstenaars samenbrengt. Aan de oevers het Basin de la Villette en de kanalen van Ourcq en Saint-Denis kun je straatartiesten aan het werk zien. Nieuwe stedelijke muurschilderingen , interactieve ateliers, shows en concerten en de creatie van een monumentaal kunstwerk op de pijlers van de périphérique (ringweg). Vooralsnog gepland in de maand mei 2021

Festiwall - Basin de la Villette 2019