“Wat er uiteindelijk van een beschaving resteert is de cultuur en dat is iets wat de Fransen al heel lang geleden hebben begrepen. Juist die levendigheid van de Parijse cultuur heeft altijd buitenlandse kunstenaars aangetrokken”. Daar moest ik aan denken tijdens mijn rit naar Parijs op donderdag 2 juni, wederom op uitnodiging van de Nederlandse Ambassade voor het ’Bal du Livre’; het boekenbal in de residentie van onze Ambassadeur Z.E. Mr. Pieter de Gooijer.
Parijs is bij uitstek een stad die wordt
gekarakteriseerd door zijn architectuur en monumenten, maar evenzeer door zijn
cultuur, die een product is van de persoonlijkheden die er hebben geleefd. Waar
anders dan in de cafés van Parijs hebben Sartre, de Beauvoir, Apollinaire,
Baudelaire en James Joyce hun genie gecultiveerd. Veel van de betere adressen
liggen in Saint-Germain, waar zich overigens ook de residentie bevindt van onze
ambassadeur. Te denken aan Café de Flore dat beroemd werd door Albert Camus en het
echtpaar Sartre, de Beauvoir, die hier na de Tweede Wereldoorlog resideerden.
De clientèle bestaat hier nog steeds uit filosofen, schrijvers, kunstenaars en
(chique) toeristen. Een paar deuren verder ligt het al even beroemde ‘Aux Deux
Magots’, genoemd naar de beelden van twee dikke Chinezen, zittend op hun
geldkisten. Magot betekent ook een berg met geld. Hier kwamen de grote geesten
als Ernest Hemmingway, André Gide, Stéphane Mallarmé, maar ook Jean-Paul Sartre
was hier te vinden.
Café de Flore aan de Boulevard de Saint-Germain
Waarom deze inleiding hoor ik je zeggen?
Nou simpel omdat het boekenbal pas begint om 18.30 uur en het heerlijk is om te
genieten van een typische Parijse gewoonte van het mensen-observeren, dat zich
richt op het bekritiseren van de look en de mode, en waar kun je dat dan beter
doen dan op het heerlijk zonnige terras van beide cafés op loopafstand van de
residentie.
Beide cafés zijn ook bekend omdat zij
onderdeel uitmaken van de twaalf Franse literaire prijzen. De ‘Prix des Deux
Magot’s bestaat al sinds 1933. Aanleiding was de Prix Goncourt (1903) die als
te academisch werd beschouwd. Sinds 1933 opent de Prix des Magots het literaire
jaar steeds op de laatste dinsdag van januari. De jury bestaat uit een tiental
mensen uit de literaire wereld en vestigt de aandacht op kwaliteitsschrijvers.
De prijs bestaat uit een geldbedrag van 7.750 euro en eeuwige roem. De winnaar
van 2022 was Louis-Henri de La Rochefoucauld met het boek Châteaux de Sable.
Maandelijks organiseert het literaire
tijdschrift LIRE en de boekhandel l’Écume des pages een literaire bijeenkomst
in Les Deux Magots onder het motto één auteur, één debat en één handtekening.
En op steenworpafstand van Flore, Les Deux Magots
De ‘Prix de Flore’, is een literaire
prijs die in 1994 het daglicht zag op initiatief van Frederic Beigbeder, Frans
schrijver, criticus en televisie-personality, om een schrijver te bekronen die
een veelbelovend talent aan de dag legt. De selectiecriteria zijn
originaliteit, moderniteit, brutaliteit, onafhankelijkheid en jeugdigheid. De
prijs wordt jaarlijks in november uitgereikt tijdens een groot feest in Café de
Flore. De eerste keer werd de prijs uitgereikt door de Franse romanschrijver
Françoise Sagan. De winnaar krijgt, naast een financiële beloning van
6.150 euro, het recht om een jaar lang,
elke dag in Café de Flore een Pouilly-Fumé te consumeren in een glas gegraveerd
met zijn naam.
Op naar het boekenbal
Het Bal du Livre is inmiddels een mooie
traditie geworden. Dit keer is het de derde keer dat het werd georganiseerd,
mede op initiatief van Nicolette Koopman, attachée culturelle van de afdeling Cultuur
& Communicatie van de Nederlandse Ambassade in Frankrijk en Gaëtan Poelman,
diplomatiek vertegenwoordiger voor Vlaanderen in Frankrijk. Een innige
samenwerking tussen de Nederlandse en Franse literaire wereld waaronder het
Nederlands en Vlaams Letterenfonds, die het tot hun missie hebben gemaakt Frankrijk
kennis te laten maken met hun auteurs. In de middag vonden op het Atelier
Néerlandais ontmoetingen plaats tussen Nederlandse en Franse uitgeverijen. Dit
jaar reisden zelfs een recordaantal van 22 Nederlandse uitgeverijen naar Parijs
voor de B2B’s en voor het bal. Zoals
jullie weten is het Atelier Néerlandais een platform voor Nederlands ontwerp,
de kunsten en het boek speciaal voor culturele ondernemers. Het is onderdeel
van de Nederlandse ambassade in Parijs, die het Atelier Néerlandais in 2014
heeft opgericht en financiert.
Een van de zalen in de residentie gereserveerd voor boeiende discussies tussen de genodigde schrijvers
De persoonlijke uitnodiging opent met de een quote van de Tsjechische schrijver Milan Kundera:
Comme une
grande musique quón peut réécouter sans fin, les grands romans eux aussi sont
faits pour des lectures répétées.
Zoals goede muziek steeds opnieuw kan
worden gespeeld, zijn goede romans ook gemaakt om herhaaldelijk te worden
gelezen.
Het gekozen thema was Europa en daar waren
grote namen onder schrijvers voor uitgenodigd waaronder Ilja Leonard Pfeijffer die speciaal vanuit Genua naar Parijs was gekomen omdat recent
zijn bestseller Grand Hotel Europa ook in het Frans is uitgebracht. De
veelzijdige Pfeijffer is Nederlands dichter, classicus en schrijver. Op 13 mei
2014 won hij de Libris Literatuurprijs voor zijn roman La Superba en hij
werd genomineerd voor de Libris Literatuurprijs 2019 met zijn roman ‘Grand
Hotel Europa’. Hij won vele andere prijzen
en in september 2021 maakte de CPNB bekend dat Pfeijffer het
boekenweekgeschenk voor de Boekenweek van 2022 zou gaan schrijven. De titel van
dit boek werd Monterosso mon amour.
De echtgenote van onze ambassadeur mevrouw Julie Vermooten tussen Ilja Leonard Pfeijffer (l) en schrijver en woordvoerder van de ambassade Berend Sommer (r)
Verder de Vlaamse sterauteur en televisiepersoonlijkheid Bart van Loo. Zijn boeken zijn gerelateerd aan de Franse geschiedenis en cultuur. In 2006 werd hij fulltime schrijver en verscheen zijn debuut Parijs retour. Een literaire reisgids voor Frankrijk. Voor dit boek kreeg hij de Groene Waterman Publieksprijs. Parijs retour is het relaas van een reis in de sporen van de beroemde auteurs die de Franse 19e eeuw een gezicht gaven: Victor Hugo, Alexandre Dumas, George Sand, Honoré de Balzac, Émile Zola, Alphonse Daudet, Guy de Maupassant en Gustave Flaubert.
In april 2008 verscheen Als kok in
Frankrijk. Literaire recepten en culinaire verhalen, een ludieke essay over
de Franse gastronomie en de culinaire charmes van literaire meesterwerken. Zijn
derde boek O vermiljoenen spleet, seks, erotiek en literatuur volgde in
2010, een geschiedenis van de voornamelijk Franse erotische literatuur. In 2011
bundelde De Bezige Bij zijn drie Frankrijkboeken tot het meer dan duizend
bladzijden tellende Eten! Lezen! Vrijen! Vrijwel jaarlijks verschenen
van hem nieuwe boeken waaronder de 2019 verschenen Bourgondiërs, aartsvaarders
van de Lage Landen. In Nederland kennen we Bart van Loo met name van zijn
maandelijkse chansoncolleges in de Wereld Draait Door van Matthijs van
Nieuwkerk (seizoen 2012-2013).
Olaf Koens, correspondent voor RTL Nieuws (l), mevr. Elik Lettinga van de Arbeiderspers (2e l) en multimedia journalist, schrijver en politiek commentator Stefan de Vries (r)
Ook als gast genodigd de zeer
veelzijdige Hanna Bervoets. Tijdens haar studie aan de Universiteit van
Amsterdam, met als specialisatie Televisie en Populaire Cultuur, schreef Hanna
Bervoets filmrecensies en korte columns over het Amsterdamse uitgaansleven voor
stadsmagazine NL20. Daarna publiceerde zij in verschillende media, waaronder
Elsevier, NRC, de Volkskrant, De Correspondent en Das Magazin. Schreef zeven
romans, debuteerde als schrijver van toneelstukken en film scenario’s. Ontving
vele prijzen waaronder de Frans Kellendonk-prijs (2017) voor haar gehele oeuvre.
Dit jaar ontving zij de J.M.A. Biesheuvelprijs voor haar verhalenbundel Een
modern verlangen.
De avond werd geopend door onze
ambassadeur Z.E. Mr. Pieter de Gooier die drie dagen geleden hier in de
residentie huwde met zijn partner Julie Vermooten; wijzend naar de dansvloer
die later op de avond wederom zijn dienst zou bewijzen.
Onze ambassadeur opende de avond, geflankeerd door zijn echtgenote
Organisator van het Bal du Livre, attachée culturelle Nicolette Koopman
Vreugde en verdriet liggen soms dicht
bij elkaar refererend naar het thema Europa en de laffe inval van Rusland in
Oekraïne. De key-note speaker van de avond was dan ook Olaf Koens die als
correspondent voor het Midden-Oosten voor RTL Nieuws in Istanbul op dit moment
de verslaggeving doet van de oorlog in Oekraïne. Koens studeerde filosofie in
Groningen en Brussel en begon zijn correspondentschap vanuit Moskou in 2007. Hij
schreef in die hoedanigheid onder andere voor het ANP, het Belgische Knack, Het
Financiële Dagblad en verschillende Russische media. Momenteel werkt hij voor
de Volkskrant, BNR Nieuwsradio en RTL. In 2014 werd hij door het vakblad
Villamedia uitgeroepen tot Journalist van het Jaar. Daarnaast is hij de
schrijver van de boeken Koorddansen in de Kaukasus, Oorlog en Kermis
en Paarden vliegen business-class. Koorddansen in de Kaukasus is een
journalistieke ontdekkingstocht langs Europa's verste buitengrens; een van de
meest krankzinnige gebieden ter wereld. In Oorlog en kermis trekt Olaf Koens
langs de randen van het grootste land ter wereld. Van de meest afgelegen
nederzettingen in Siberië tot de frontlinies van de nieuwe koude oorlog. In
Rusland is alles waar en klopt niets. In Paarden vliegen businessclass trekt
Olaf Koens langs de rafelranden van het Midden-Oosten – van de stoffige straten
van Gaza tot de blinkende woestijn van Qatar, van het kalme Turkse platteland
tot de slagvelden in Syrië en Irak.
Journalistiek is meer dan rennen naar de brandhaard. In zijn key-note wist Olaf Koens de diepere laag te vinden in de soms dramatische nieuwsfeiten. Deze oorlog hadden we lang van te voren kunnen zien aankomen. De geschiedenis was al beschreven door vele grote schrijvers uit de geschiedenis waaronder diverse Franse namen. Gelukkig eindigde zijn prachtig geschreven speech ook nog met een vrolijke noot. Deze dag, 2 juni vierde hij zijn 37e verjaardag. Hij had geen mooiere locatie kunnen wensen.
Intussen was literatuur criticus en auteur van diverse boeken Margot Dijkgraaf druk met de voorbereiding voor de komende discussies
In een van de fraaie zalen volgde een
boeiende discussie onder leiding van Margot Dijkgraaf tussen Hanna Bervoets en
de Française Geneviève Brisac, schrijfster en winnaar van de Prix Femina in
1996 voor haar roman Week-end de
chasse à la mère. Ze schrijft ook korte verhalen en kinderliteratuur, en is
literair criticus voor Le Monde. Voor de aanwezige Nederlanders die de Franse
taal niet geheel machtig zijn volgde er een knappe en briljante vertaling door
Marie-Caroline van Seggelen die mij doet denken aan een quote van de
Tsjechische schrijver Milan Kundera, die al eerder werd gequoot in de
persoonlijke uitnodiging. Hij zei ooit in een interview over de Franse taal het
volgende:
Als ik in mijn landstaal praat komen de
zinnen vanzelf uit mijn mond, ongecontroleerd, voortgebracht door automatismen
die sinds mijn kinderjaren vastliggen in mijn hersenen.
In het Frans, daarentegen, is niets voor
mij automatisch. Alles is daar bewust. Alles is doordacht. Gewogen.
Gecontroleerd. Maar ook nieuw. Veroverd. Verrassend. Betoverend. Elk woord,
elke grammaticale vorm. Die door en door bewuste relatie tot de taal vind ik
fascinerend.
Na een korte Pauze beten Bart van Loo samen met Ilja Leonard Pfeijffer de spits af onder leiding van Pieter van der Wielen. Al acht jaar presenteert Pieter van der Wielen van maandag tot en met donderdag iedere nacht het radioprogramma Nooit meer slapen voor de VPRO met inspirerende gasten uit de wereld van de kunst en cultuur en uit de actualiteit. Helaas stopt Pieter per 1 september 2022. Vanaf die tijd gaat hij een wekelijkse podcast maken voor het NRC. Ook deze fraaie en levendige discussie deed mij denken aan een quote van Milan Kundera:
De domheid van mensen komt van het
hebben van een antwoord voor alles.
De wijsheid van de roman komt van het
hebben van een vraag voor alles.
Bron: Het boek van de lach en de
vergetelheid (1978)
Bart van Loo (l) Ilja Leonard Pfeijffer (m) en tolk Marianne de Susbelle (r) - Foto © Bart Koetsier
Moderator Pieter van der Wielen presentator van het radioprogramma 'Nooit meer slapen' voor de VPRO
Altijd op de achtergrond aanwezig de
woordvoerder of de porte parole bij onze ambassade; Dhr. Berend Sommer, terwijl
hij tijdens deze avond ook zeer zeker op de voorgrond mag treden. Berend
beleeft namelijk zijn gouden dagen. Berend is niet alleen woordvoerder maar ook
schrijver en vertaler en heeft inmiddels drie boeken op zijn naam staan. Hij
debuteerde in 2017 met Duchamps een detective. Daarna volgde De
onweerstaanbare val van Henri Furret waarin Sommer het snijvlak tussen media, politiek en wetenschap
onderzoekt. Niet eerder werd de schaduwzijde van het publieke debat genadeloos
blootgelegd als in deze roman. En zeer onlangs, op woensdag 25 mei, is er dan
zijn derde boek Gouden dagen. Gouden dagen is een onthutsende roman over
controleverlies, illusies en onthechting. Over mannen die worstelen met een
veranderende wereld.
Naast genodigden uit de literaire wereld waren er museumdirecteuren, (culturele) diplomaten van diverse EU-landen, ambtenaren van het Franse ministerie van Cultuur en van le Mairie de Paris, curatoren en diverse correspondenten. Het bal was duidelijk een belangrijk netwerkmoment voor de Nederlandse en Franse literaire wereld en de Franse culturele wereld in brede zin. Netwerken is soms net werken. Het werd nog een latertje die avond.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten