Paris FvdV is een niet commercieel weblog speciaal voor kenners en liefhebbers van de stad Parijs - en voor hen die dat willen worden. Parijs is een stad met een gewichtig verleden, respectabel en gerespecteerd. Het is totaal niet nostalgisch. Parijs is er in geslaagd om, soms op brutale maar altijd op elegante wijze, om te gaan met zijn grootse monumenten. Ze te beschermen en te integreren in de nieuwe dynamiek van de stad. Parijs is een meester op het gebied van herstel en transformatie. U zult er nooit in slagen een volledig overzicht te maken van plekken en verhalen, die allemaal op hetzelfde punt uitkomen en de glorie van deze stad bezingen. toch wil ik een poging wagen. Wekelijks wil ik u niet alleen informeren over wat Parijs nog meer te bieden heeft, maar ook wil ik mijn liefde voor deze stad op u over dragen. In de hoop dat het raakt aan iets wat u herkent of voelt. Ferry van der Vliet.

Privacy verklaring: Indien u weblog Paris FvdV, dat bij Google-Blogger is ondergebracht, leest en reageert op de blogs van Paris FvdV, doet u dat vrijwillig en is uw IP-adres en mailadres - indien u dat vermeld - bekend en wordt opgeslagen. Ook uw schuilnaam waaronder uw reageert wordt opgeslagen. Paris FvdV zal uw gegevens nooit aan derden doorgeven. We houden uw gegevens privé, tenzij de wet of rechtelijke macht ons dwingt uw gegevens aan hen te verstrekken. Datalekken in het systeem vallen onder de verantwoordelijkheid van Google-Blogger. Door weblog Paris FvdV te bezoeken en/of de op of via deze weblog aangeboden informatie te gebruiken, verklaart u zich akkoord met de toepasselijkheid van deze disclaimer. Google gebruikt cookies om services te leveren en verkeer te analyseren dus uw IP-adres en user-agent zijn bij Google bekend, samen met prestatie- en beveiligingsstatistieken om servicekwaliteit te garanderen, gebruiksstatistieken te genereren, misbruik te detecteren en maatregelen te treffen.

donderdag 16 februari 2012

DE METRO: VAN ABBESSES TOT WAGRAM

De typische "Metropolitain" typografie ontworpen door Georges Auriol

Buiten de benenwagen is de metro van Parijs mijn favoriete vervoermiddel. Waar en hoe lang je ook wandelt, verdwalen is onmogelijk. Je komt altijd wel weer een metrostation tegen waar je de metro kunt nemen naar je volgende bestemming. Daarom is lopen in Parijs zo'n heerlijke bezigheid. Ik krijg er ook veel vragen over. Zo in de trant van; "was Parijs de eerste grote stad met een metro? Hoeveel metrostations zijn er in Parijs en hoeveel lijnen?" Hoeveel passagiers worden er dagelijks vervoerd en wat is de drukste lijn? Natuurlijk had ik op al die vragen niet het antwoord paraat. Tijdens mijn zoektocht op het internet kwam ik 23 websites tegen specifiek over de Parijse metro en een bijzonder boekje van uitgeverij Christine Bonneton: 'Stations de métros d'Abesses à Wagram'. Wat zoveel betekent als; alles over de metro van A tot W, (metrostation Wagram) want er bestaat geen metrostation waarvan de eerste letter begint met een Z.

Metrostation Cité; onveranderd sinds de opening op 21 april 1908

In een eerdere blog schreef ik de volgende alinea: "Elke dag nemen ongeveer 5 miljoen mensen de Parijse metro om hun werkplek te bereiken, hun vrienden te bezoeken, of om gewoon door Parijs te toeren. Totaal maken 1,5 miljard mensen per jaar gebruik van de metro. De populaire Franse uitdrukking "métro, boulot, dodo", (metro, werken, slapen) symboliseert het belang van dit vervoermiddel voor het leven in een stad als Parijs. Maar wat weten we eigenlijk echt over de metro?" Welnu dat is precies waar deze blog over gaat; alles wat je zou willen weten over de metro van Parijs.

Het waren de Franse ingenieurs Brame en Flachat, van de spoorwegmaat-schappij Paris-Saint-Germain, die in 1855 met het idee kwamen, om een gesloten ondergronds netwerk aan te leggen van Gare du Nord naar de markthallen in het centrum van Parijs. Dit om de aanvoer van goederen naar de 'Buik van Parijs' efficiënter te laten verlopen. Waren deze plannen direct uitgevoerd, dan was Parijs de eerste stad in de wereld met een metro. Echter, het duurde een halve eeuw voordat de eerste metrolijn werd geopend en wel op 19 juli 1900. Speciaal aangelegd voor de wereldtentoonstelling. Van oost; Vincennes, naar west; Mailot, een traject van 10,3 kilometer met 18 stations. Een kaartje 2e klasse koste in die tijd 0,15 Franse Franc en 0,25 Franse Franc voor reizen in de 1e klasse. Nu loopt de metro van Porte Vincennes naar La Défense en is meteen de drukste metrolijn van Parijs. Ruim een half miljoen passagiers per dag, met een jaartotaal van 160 miljoen per jaar. London was de eerste stad in 1863 met een metro, gevolgd door New York in 1868 en Glasgow en Budapest in 1896. Nog wat meer cijfers. Het metronetwerk van Parijs telt 385 metrostations (peildatum 8 oktober 2011), 14 + 2 (bis) lijnen met een totale lengte van 211,3 kilometer waarvan 16,3 kilometer boven de grond en 43,7 kilometer in de Parijse buitengebieden. De gemiddelde lengte van een metrolijn is 13,2 kilometer met plus minus 24 stations; een station per 550 meter. De langste metrolijnen zijn lijn 8; Balard naar Créteil Préfecture, 22,1 kilometer en lijn 9; Pont de Sèvres - Mairie de Montreuil. Weliswaar iets korter dan lijn 8, 19,6 kilometer maar met maar liefst 37 stations. De kortste metrolijn is 3 bis; Gambetta - Porte de Lilas, slechts 1,3 kilometer. De meeste metrolijnen volgen het stratenpatroon van Parijs. De moeilijkste lijnen qua aanleg zijn die, die de rivier de Seine moeten oversteken. 6 lijnen doen dat ondergronds,  4 lijnen bovengronds door middel van fraai aangelegde viaducten. De mooiste voorbeelden hiervan zijn de Pont Bir-Hakeim (lijn 6) en het viaduct van Austerlitz (lijn 5). Er is een metrolijn waarvan we weten dat de bouw 24 jaar heeft geduurd. Lijn 12 van Mairie d'Issy naar Porte de la Chapelle. Deze lijn doorkruist de butte Montmarte tussen Abbesses en Lamarck-Caulaincourt. (Bovenstaande foto: De bijzondere smeedijzeren 'metro-totems' van Aldolphe Derveaux)

Stalingrad een van de prachtige bovengrondse stations van lijn 2 en lijn 6 ontworpen door Jean-Camille Formigé

Mijn absolute favoriet is lijn 6 van Charles de Gaulle - Etoile naar Nation. Geopend op 2 oktober 1900 volgt deze metrolijn voor een groot deel de oudste boulevards van Parijs bovengronds. Door middel van prachtige stalen viaducten passeer je 13 stations van staal en glas ontworpen door Jean-Camille Formigé die ook tekende voor de viaducten Bir-Hakeim en Austerlitz.

Al sinds 1900 speelt het design en architectuur een belangrijke rol in het ontwerp van de Parijse metro. Wie kent niet de beroemde witte, vierzijdig afgeschuinde,  geglazuurde metro- tegels van zandsteen die werden gefabriceerd door het bedrijf Boulenger in Choisy-le-Roi, Val-de-Marne? Of de prachtige Art Nouveau ingangen ontworpen door Hector Guimard, gebouwd tussen 1900 en 1913, met hun smeedijzeren bogen en amberkleurige lampen, zoals die op de Place des  Abbesses, Porte Dauphine en Avenue Foch. De bijzondere smeedijzeren 'metro-totems' van Aldolphe Derveaux bij iedere ingang, vaak en helaas vervangen door de gele plastic uitziende "M". De typische Metropolitain typografie is ontworpen door de Fransman Georges Auriol. 

Tussen 1951 en 1965, tijdens eerste golf van renovatie, kleurde veel stations oranje en bruin. Vanaf 1970 werd de huiskleur geel en oranje en na 1987 wit met lichtblauw. Onlangs is het eerste metrostation van de toekomst geopend. Franklin D. Roosevelt, op de Champs-Élysées. De muren zijn nu champagnekleurig met aan het plafond prachtige designlampen die zeker niet zouden misstaan in een trendy restaurant. Langs de muren touch-screens en grote videoschermen waarop interactieve informatie, reclame en films te zien zijn. Dit alles gelardeerd met zilverkleurige kuipstoeltjes en de naam van het metrostation in wel vier talen. (Bovenstaande foto: "Les bouches de métro", De prachtige art nouveau metro-ingang van metrostation Abbesses (Montmartre) ontworpen Hector Guimard.

Het design van de 21e eeuw. Het nieuwe metrostation Franklin D. Roosevelt

De naam het metrostation verwijst vaak naar de straat of het plein waar het station zich bevindt. Porte staat voor eindstation. Veel stations zijn ook vernoemd naar belangrijke of beroemde personen uit de Franse geschiedenis; politici, generaals, verzetstrijders, schrijvers, artiesten, wetenschappers, industriëlen en geestelijken. Er zijn ook metrostations die nog steeds bestaan maar sinds 1939 zijn gesloten, waaronder de stations Arsenal (lijn 5) Champs de Mars (lijn 8) Croix Rouge (lijn 10) en Saint Martin (lijn 9).

"Spookstations" langs lijn 9 en 10

Het kan nog gekker. Er bestaan twee stations die wel zijn aangelegd maar nooit geopend voor het publiek. De perrons liggen er wel, maar zij hebben geen uitgangen. Spookstations; Haxo (lijn 3) en Porte Molitor (lijn 9 en lijn 10). Maar het meest bijzondere station is Porte des Lilas-Cinéma, even in gebruik geweest tussen 1921 en 1939, en nu uitsluitend in gebruik als decor voor films. Afhankelijk van de tijd of plaats waarin de film zich afspeelt worden de reclames en de stationsnaam overeenkomstig het scenario aangepast. Bekende films die gebruik hebben gemaakt van dit unieke decor zijn Le fabuleux destin d'Amélie Poulain en Paris, je t'aime.

Metrostation Bir-Hakeim geopend op 2 oktober 1900 (lijn 6) en ontworpen door Jean-Camille Formigé

Nog even wat geschiedenis. Het begon allemaal in 1900 met de Compagnie du chemin de fer métropolitain de Paris (CMP). in 1910 werd een nieuwe concessie uitgereikt aan de Société Berlier-Janicot ligne Nord-Sud (lijn 12 Mairie d'Issy - Porte de la Chapelle). 1949 - 1950 Het ontstaan van een vervoersmaatschappij voor de regio Parijs voor zowel metro als bus, de Régie autonome des transports parisiens. (RATP). Tot en met vandaag is de RATP verantwoordelijk voor heel het vervoer in de Parijse regio per metro, tram en bus. De RATP is weer een onderdeel van de STIF le Syndicat des transports d'Îlle-de-France.

Als afsluiting nog wat kunst en cultuur. Het metrokaartje heeft verschillende kunstenaars geïnspireerd tot het maken van kleine kunstwerkjes op de achterkant of de voorkant. Ik schreef hier al over in mijn blog over de Marché Parisien de la Création waar ik een ontmoeting had met de Franse kunstenaar Peter Eichner die op eigen wijze metrokaartjes recycled door deze te gebruiken als ondergrond voor zijn verbluffende mini kunstwerkjes. Kijk ook eens op de website van Jean-Claude Cally. prachtige Parijse panorama's in acryl op de magneetstrip. Hij noemt zijn werk 'Ticket chic, ticket choc'.  Of het filmpje op YouTube over Luc Grateau. Hij heeft al ruim duizend mensen geportretteerd op een metrokaartje tijdens zijn reizen in de metro. Léo-Paul Barbaut hij noemt het een tic maar zijn kleine kunstwerkjes op metrokaartjes zijn beeldschoon. (klik hier)

"Guy" met zijn accordion

Cultuur: De muzikanten van de metro van Parijs zijn een verhaal apart. Het is pas sinds 1997 dat je niet zomaar mag musiceren in de metrogangen perrons en treinen. Dit om overlast te voorkomen voor de reizigers. Muzikanten moeten eerst auditie doen voor een speciale commissie om in aanmerking te komen voor een speelvergunning, een zogenaamde EMA "Espace Métro Accords". Maar lopend door de metrogangen van Parijs heb ik niet het gevoel dat er erg streng wordt gecontroleerd. 

Stations de métro d'Abbesses à Wagram, editions-Bonneton, € 13,00

Paris Secret, Guides Gallimard, ISBN 2-7424-0338-8, € 19,00

Petite histoire du ticket de métro parisien, éditions Télémaque, ISBN 978-2-7533-0114-6, € 19,90

Geen opmerkingen:

Een reactie posten