LES HALLES; HET NIEUWE HART VAN PARIJS

Les Halles; het gebied omsloten door de rue du Louvre, rue Étienne Marcel, boulevard de Sébastopol en de rue de Rivoli, in het eerste arrondissement is al meer dan 800 jaar oud. Rijk aan geschiedenis maar ook rijk aan contrasten. De wijk waar arm en rijk naast elkaar woonden, waar handel werd gedreven en ambachten werden bedreven. Met in het kielzog nog een bonte stoet van hoeren, koppelaarsters, clochards, dieven, vervalsers en andere vagebonden, onlosmakelijk verbonden met de folklore van deze wijk.  Parijs telde in die tijd inmiddels 300.000 monden om te voeden. Prachtig beschreven door Emile Zola in 'Le Ventre de Paris'; De Buik van Parijs.

Handel in de 'buik van Parijs" - Photo Mairie de Paris

Al rond 1135 hielden koop- en ambachtslieden tweemaal per week markt in de straten van Les Halles, waar iedere straat zijn eigen specialiteit had. De eerste markthallen van Parijs werden in 1183 onder het bewind van Filips II gebouwd. Aan de rand van het Cimetière des Innocents. Tweeëntwintig parochies borgen hier hun doden. Het had de bijnaam van 'mange-chair', vleeseter, omdat de lichamen, zo ging het verhaal, er in een mum van tijd tot ontbinding overgingen. In een gat van tientallen meters diep, ingesloten tussen hoge muren, werden de lijken op elkaar gestapeld met een dun laagje zand erover, gewoon in de open lucht. Vijf eeuwen lang hing hier een lijkenlucht afgewisseld met de geuren van kruiden en verse groenten. Rond 1780, toen de lijken twee meter boven straatniveau lagen opgestapeld, werd besloten om de beenderen en overblijfselen te vervoeren naar de catacomben van Denfert-Rochereau. Voor het 'vervoer' van de bijna twintigduizend karretjes gevuld met beenderen had men drie jaar nodig. Dag en nacht trok een bonte stoet door de straten van Parijs over de Seine naar de steengroeven van Tombe Issoire, nu het 14e arrondissement.

Les Halles, prachtig gefotografeerd door Franse fotografen als Doisneau en Brassaï, 

Door een bevel van Lodewijk XVI werd het vrijgekomen terrein geschikt gemaakt voor uitbreiding van de voedselmarkt. In de 19e eeuw was de markt opnieuw dringend aan vernieuwing toe. Daarom gaf Napoleon III de opdracht aan Victor Baltard om in de schaduw van de Saint Eustache, de kerk van Les Halles, nieuwe markthallen van ijzer te bouwen. Rondom de kerk, in de rue Montorgueil, afgeleid van de mont Orgeuil, krijg je nog een vaag idee van de drukte van het vroegere Les Halles quartier. Eeuwenlang was dit de straat waarlangs de visaanvoer plaatsvond vanuit Normandië. Hier zaten de groothandels voor vis en oesters en deze handelaren zorgden dan weer voor verdere verdeling op de markt. Nu is deze straat een gezellig voetgangersgebied met groentestalletjes, slagerijen en boetieks. Maar ook met diverse bistro's en restaurants.

De beroemde markthallen van Parijs - Photo Mairie de Paris

Tussen 1854 en 1874 worden tien paviljoens gebouwd. De architecten Baltard en Callet ontwikkelden glazen paviljoens met steunberen en een dakconstructie van ijzer, die een van de meest unieke ingenieursprestaties van die tijd zouden blijken. Jalouzievormige traliehekken zorgden voor een optimale luchtcirculatie, en een verhoogd middenschip zorgde voor een goede lichtinval .Grote stalen constructies met glazen daken, volgens een ontwerp van de architecten Baltard en Callet. De hallen werden door overdekte straten met elkaar verbonden zodat de verschillende paviljoens bereikt konden worden zonder natte voeten te krijgen. Tot 1969 was dit het gebied van marktkooplui en van de 'stoere mannen'; 'Les Forts des Halles'. De sjouwers hadden hun eigen gilde, waarin ze pas werden toegelaten als ze zestig meter konden lopen met een last van tweehonderd kilo op hun nek.

René Fallet omschreef het als volgt: "Door de Hallen af te breken, heeft men in de doodskist van Parijs gespuwd" - Photo Mairie de Paris

Les Halles, aan de voet van de Église Saint Eustache, vormde een uitzonderlijke wijk met een geheel eigen leven. Prachtig gefotografeerd door Franse fotografen als Doisneau en Brassaï, maar ook fascinerend vastgelegd in een film door de Nederlander Paul Schuitema in 1939 getiteld; "De Hallen van Parijs". Een film over de dynamiek van de Parijse markthallen; het loven en bieden, het lopen en draven, het laden en lossen.

De laatste marktnacht van Parijs was op donderdag 27 februari 1969. De Franse schrijver René Fallet omschreef het als volgt: "Door de Hallen af te breken, heeft men in de doodskist van Parijs gespuwd". De Buik van Parijs maakte plaats voor het Forum des Halles en verhuisde naar Rungis aan de rand van Parijs.

1971 de trieste restanten - Photo Mairie de Paris

Bijna 10 jaar lang was er een gapend gat op de plek waar ooit de zo geliefde markthallen stonden. In 1975 contracteerde de toenmalige Franse President Valéry Giscard d'Estaing, de Catalaanse architect Ricardo Bofill voor nieuwbouwplannen op deze plek. Daar kwam echter verandering in toen in maart 1977 Jacques Chirac de eerste gekozen burgemeester van Parijs werd. Hij en niemand anders, mocht beslissen hoe het nieuwe hart van Parijs vormgegeven zou worden. Bofill werd ter zijde geschoven en mocht als troost zijn ontwerp van de place de Catalogne in het 14e arrondissement laten uitvoeren. Chirac huurde de architecten Claude Vasconi en Georges Pencreach in voor de bouw van een groots opgezet commercieel en cultureel complex; het Forum des Halles.

De bouw, in aflopende lagen, leiden muren van glas en aluminium de blik omlaag naar een verzonken binnenplaats. Het is een soort trechter van vier etages die in de duizendjarige bodem gedreven werd.  Het verhaal gaat dat de architecten bij het ontwerp de kerk Saint Eustache voor ogen hadden. Die bewering was tamelijk gedurfd. Het Forum met zijn gebogen, deels organisch ogende stalen bogen, deden meer denken aan de 'regenschermen' van de oude hallen. Onder de grond bevonden zich meer dan 200 winkels, 10 bioscopen, een toneelzaal, muziekcentrum, museum, zwembad, 12 restaurants, snelwegen, een metro-  en RER-station. Dit gigantische project werd in 1979 voltooid.

Het Forum des Halles 1979 - 2010

Het Forum is door de jaren heen echter snel verpauperd en voldeed ook niet meer aan de huidige veiligheidseisen. Per dag passeren hier ruim 1 miljoen mensen. 750.000 passagiers alleen al maken per dag gebruik van het onderliggende metrostation Châtelet les Halles. Nu 35 jaar later krijgt het 1e arrondissement weer een nieuw hart, met nieuwe plannen onder leiding van de architect David Mangin. Al sinds 2010 is het hele gebied opnieuw onder constructie en moet klaar zijn in 2016. Het hele project is gecalculeerd op de lieve som van 802 miljoen euro en wordt in fasen opgeleverd.

 Le Jardin Nelson Mandela met de Saint Eustache

Allereerst is het groene hart tussen de Bourse du Commerce, de Saint Eustache en de toekomstige 'Canopée' opgeleverd. De nieuwe tuin vernoemd naar Nelson Mandela is maar liefst 4 hectaren groot. De oude tuin bleek veel te fragmentarisch terwijl de nieuwe tuin uitzicht biedt op alle omringende gebouwen en toegankelijk is voor het publiek en tevens toegang biedt tot het vernieuwde ondergrondse Forum des Halles. Eind 2013 is de zeer avontuurlijke omheinde speeltuin voor kinderen geopend.  Ik moet eerlijk bekennen dat bij mijn eerste wandeling door de tuin, juni 2014, mijn hart nog niet echt sneller ging kloppen. Natuurlijk het jonge groen moet tijd krijgen om zich te zetten. Het thema van een 'wilde' tuin doet nogal rommelig aan, en met name de hekjes rondom de plantsoenen blijken niet echt hufterproef. Ze staan inmiddels schots en scheef en dat doet dit nieuwe landschap ook geen recht. De fontein is verdwenen en de zielig betonnen bankjes zijn te warm in de zon en te nat na de regen. Enfin de tijd zal het leren. Wel mooi zijn de zichtlijnen en gelukkig staat of liever gezegd ligt 'La Tête' van Henri Miller inmiddels op zijn nieuwe plaats. Het was nog een hele operatie om het zandstenen beeld, uit 1986, 15 meter verder naar het westen te verplaatsen. Het beeld dat eigenlijk 'Écoute' heet weegt namelijk ruim 50 ton.

Het beeld 'Écoute' van Henri Miller weegt ruim 50 ton

Maar één ding moet ik toegeven. Je mond zakt open van verbazing als je de trap beklommen hebt naar het observatiepunt en goed zicht hebt op het huzarenstuk van deze immense metamorfose. La Canopée, het baldakijn, de luifel; bedoeld wordt de amber kleurige glazen overkapping naar een ontwerp van de architecten Patrick Berger en Jacques Anziutti. 15 lamellen, complete brugdelen, vormen een overkapping van 100 meter breed en worden 25 meter boven de grond, waar dagelijks zo'n 750.000 mensen passeren, met uiterste precisie in vier delen gemonteerd. De regie hiervan is in handen van het Franse bedrijf Castel & Fromaget die eerder vier complete hangars bouwde voor de montage van de A350 van Airbus. De luifel krijgt een oppervlakte van 2,3 hectare (23.000 m²), dat is groter dan de oppervlakte van de place des Vosges. 6500 ton staal (de complete Eiffeltoren weegt 7300 ton) wordt vervolgens bedekt met 18.000 amberkleurige glazen panelen gemaakt door Groupe AGC te Boussois. Deze overkapping overdekt de volledige vroegere open ruimte van het oude Forum des Halles. Overigens, tijdens de verbouwing bleven alle winkels onder in het forum gewoon open. Hier passeren per dag 155.000 winkelende klanten.

De Canopée moet er voor zorg dragen dat overal het daglicht binnendringt. Eerder schreef ik al dat de totale kosten worden geraamd op 802 miljoen euro, De kosten van de Canopée zijn inmiddels opgelopen naar 238 miljoen euro, inclusief de nieuwbouw van de twee paviljoens waar het baldakijn op rust. Een aardige hap uit het totale budget.

'Artist impression' van het nieuwe forum des Halles

Ook gaat de infrastructuur onder de grond volledig op de schop. Nieuwe doorgangen, nieuwe trappen en metershoge roltrappen. Totaal krijgt het vernieuwde Forum 8 niveaus waarvan 5 niveaus onder de grond. 170 winkels worden er gevestigd en het metrostation Châtelet Les Halles wordt aangepast aan de alsmaar groeiende stroom van reizigers. Verder komt er een bibliotheek, Hip-Hop centrum, ruimtes toegespitst op theater, zang, muziek en dans en diverse andere openbare ruimtes gericht op cultuur, stedelijke recreatie en welzijn.

 La Canopée, het baldakijn, de luifel, in aanbouw (juni 2014)

Ik adviseer u dan ook om het, via de hyperlink ingesloten filmpje, te bekijken. "Les Halles; voyage au coeur du Paris de demain". De Hallen; een reis door het Parijs van morgen. Een maquette van het project is te zien in het informatiecentrum op de hoek van de rue Berger en de rue Lescot. Dagelijks geopend van 10.00 uur tot 20.00 uur.