HÔTEL DES INVALIDES

De schrijver Alberto Moravia zei eens dat Parijs bezoeken zonder de belangrijkste monumenten te bekijken even zinloos is als een patisserie binnenstappen wanneer u op dieet bent. Nu is het natuurlijk onmogelijk om alle historische bezienswaardigheden in Parijs te bezoeken. Op het kleine stukje land dat Parijs heet, zo'n vierduizend. De geschiedenis van Parijs is er een van grote hoogtepunten en diepe dalen, van tragiek en blijdschap; emoties die bijna op elke muur te voelen zijn. Koningen met grootheidswaanzin lieten paleizen en kerken bouwen bedacht door generaties van architecten, dit allemaal in een perfecte harmonie tussen plaats en monument. Deze monumenten zijn niet alleen een teken van de geschiedenis van de stad, maar ook van het dagelijks leven van de Parijzenaars. Voor hen zijn deze monumenten oriëntatiepunten. Wanneer een adres bijvoorbeeld moeilijk te vinden is, geeft men de naam van een monument in de buurt: Achter het Pantheon, vlakbij de Tour Montparnasse of tegenover de Opéra Garnier. De monumenten werden opgericht als teken van de tijdloosheid maar ook als erfgoed voor toekomstige generaties.

Vanaf de pont Alexandre III voert een brede, 500 meter lange, groene esplanade naar het Hôtel des Invalides

Vanaf de pont Alexandre III voert een brede, 500 meter lange, groene esplanade, de avenue du Maréchal Gallieni, naar de bijna 200 meter brede façade van het Hôtel des Invalides. Dit zeer indrukwekkende gebouw is te danken aan Lodewijk de XIV die het in 1670 speciaal liet bouwen voor de verzorging van oorlogsveteranen. Hij wilde niet dat diegenen die hem ooit hadden gediend, van de wereld verstoken zouden blijven. Saillant detail is dat de bouw er van hoofdzakelijk werd gefinancierd door een heffing op de extra rijke kloosters en een deel van de soldij. Een vroeg geval van sociale verzekeringen. Nog saillanter is de ware reden, dat wanneer de koning comfortabel in zijn koets door Parijs rijdt, hij op de Pont Neuf wordt geconfronteerd met mensen met één been, één arm of helemaal geen benen, blinden of eenogigen, allemaal invaliden die hun krachten op het veld van eer hebben achtergelaten en een armoedig bestaan als bedelaar leiden. Beschamend vindt de koning. Hij wil van de strijd alleen het beeld van trotse allure en moed bewaren. Die invaliden moeten dus verwijderd worden uit het centrum van Parijs en zo goed mogelijk worden weggestopt, want ze zijn een smet op de realiteit van de Koninklijke uitstraling.

De zonnekoning; hij begreep als geen ander dat de verering voor zijn persoon verering voor Frankrijk was

Het Institut National des Invalides (Nationaal instituut voor invaliden) kende in hoogtijdagen zo'n 4500 'gasten', oude en invalide soldaten werden hier verzorgd. Nog steeds wonen er een honderdtal oorlogsinvaliden in het grote gebouw. Velen zitten in rolstoelen, de anderen hebben baantjes als bewaker, suppoost of manusje van alles. Het complex biedt ook nog eens onderdak aan twee kerken en vier musea, terwijl de binnenplaats, la Cour d'Honneur, vaak het decor is voor staatsbegrafenissen. Waarschijnlijk herinnert u zich nog de herdenking op vrijdag 27 november 2015, als eerbetoon aan de 130 slachtoffers van de terroristische aanslagen, veertien dagen daarvoor, gebracht door president François Hollande en andere leden van de Franse regering. In totaal waren er 2000 mensen aanwezig bij de herdenking.  Families van nabestaanden en enkele van de 350 gewonden woonden de herdenking bij - sommigen nog in rolstoel of ziekenhuisbed.

Voordat Hollande - zichtbaar geëmotioneerd - als enige tijdens de ceremonie sprak, werden de namen van alle 130 slachtoffers voorgelezen. "Omdat het  Fransen waren, zijn ze gedood, omdat ze vrijheid waren", aldus Hollande over de slachtoffers. "Frankrijk zal achter u blijven staan. We zullen onszelf blijven, zoals de slachtoffers zouden hebben gewild. Patriottisme is geen wraak, maar eenheid." De sobere bijeenkomst eindigde met het zingen van het Franse volkslied door het koor van de Republikeinse Garde.

La Cour d'Honneur, vaak het decor voor staatsbegrafenissen

Het ontstaan

Het gebied op de linkeroever, tamelijk ver buiten het centrum van de stad, bestond vroeger alleen maar uit modderige, moerassige terreinen, eigendom van de machtige abdij Saint-Germain-des-Prés. De naam van deze vlakte, pleine de Grenelle, verwijst naar een konijnenbos, een jachtgebied dat ongeschikt was om te bebouwen, wat verklaarde waarom dit grote gebied zo lang braak heeft gelegen. Welbeschouwd vindt de koning de keus voor de plaats van het invalidenziekenhuis, op deze geïsoleerde plaats wel een goed idee.  In 1671 werd onder leiding van de architect Libéral Bruant, een van de belangrijkste bouwmeesters onder Lodewijk XIV, met de bouw begonnen. Tussen 1671 en 1674 werd de eerste helft van dit project uitgevoerd. In 1675 namen de eerste bewoners hun intrek. Toen Bruant in 1676 kwam te overlijden nam zijn opvolger Jules Hardoin-Mansart het project over. Het Hôtel des Invalides was na het Slot Versailles het grootste bouwproject van de Koning. En wat grootsheid betreft kunnen we de Zonnekoning vertrouwen, daar had hij wel kaas van gegeten. Hij begreep als geen ander dat de verering voor zijn persoon verering voor Frankrijk was. Het Hôtel is overigens een van de meest bezochte plaatsen van Frankrijk. De meeste bezoekers gaan alleen naar het graf van Napoleon kijken (waarover later meer) en naar de prachtige koepel er boven, die vanaf veel uitzichtpunten in Parijs te zien is. Maar het geheel is zo van een historisch en architectonisch belang dat we er geen haastig bezoek aan moeten brengen. De opzet van Les Invalides is eenvoudig, indrukwekkend en duidelijk. Op tien hectaren een groot plein met andere kleinere eromheen, rechthoekige gebouwen rondom kleine binnenplaatsen met de onderkomens voor de soldaten. Centraal de kerk.

De prachtige 'l'oeil-de-boeuf' in de Cour d'Honneur. 60 Stuks in totaal en allemaal verschillend

In 1677 werd aangrenzend aan het gebouw begonnen met een garnizoenskerk, de église Saint-Louis, met de bedoeling dat de soldaten in het ziekenhuis de mis konden bijwonen. Wel moest er een aparte ingang komen voor de koning dus werd er een tweede kerk naast gebouwd met een koepel. Met een aangeboren gevoel voor vorm en lijn bouwde Hardoin-Mansart een barokke kerk van grote schoonheid en eenvoud; de Dôme. De gevel met Dorische zuilen en één enkel fronton. Daarboven verheft zich de tamboer met veertig zuilen en twaalf vensters. En daarboven weer verrijst de koepel bekroond met een daklantaarntje en een spits die tot een hoogte van 107 meter reikt. De met trofeeën en slingers versierde koepel werd in 1715 voor het eerst met bladgoud bedekt. Het bladgoud is sindsdien verscheidene keren vervangen de laatste keer in 1989. Daarvoor was 12 kilo goud nodig. We zien het bouwwerk in zijn hele omvang het mooist vanaf de place Vauban.

De Dôme des Invalides, het graf van Napoleon, gezien vanaf de place Vauban

In 1800 werd de eerste militair, maarschalk Turenne in de église du Dôme begraven. In 1840 werd na jaren onderhandelen met de Britten op politiek niveau besloten dat het stoffelijk overschot van Napoleon naar Frankrijk zou worden teruggebracht. Napoleon stierf op Sint Helena in 1821. Speciaal daarvoor werd de crypte in het centrum naar boven geopend zodat bezoekers naar beneden kunnen kijken naar de sarcofaag met de stoffelijke resten van Napoleon die hier op 15 december 1840 zijn laatste rustplaats vond. Zo kreeg de kerk toch nog de functie die Lodewijk XIV voor ogen stond, een begraafplaats voor heersers. Napoleons beenderen zijn omsloten door zes opeenvolgende kisten. De eerste van tin, de tweede van mahoniehout, de derde en de vierde van lood, de vijfde van ebbenhout en de zesde van eikenhout. Zijn hart en maag liggen in verzegelde zilveren vaten aan zijn voeten en dit alles tezamen wordt omvat door een geweldig dikke en zware sarcofaag gemaakt van rood porfier, afkomstig uit de woeste gedeelten van de Russische streek Karelië. De sarcofaag rust op een sokkel van groen graniet afkomstig uit de Vogezen. Zijn graf wordt omringd door die  van grote krijgsheren die Frankrijk hebben gediend: Vauban, Turenne, Foch, Juin en Leclerc. De Parijzenaars die niet zo gevoelig zijn voor La Gloire geven aan, dat de ware reden van dat grote aantal kisten is, dat men er zeker van wil zijn dat hij er nooit meer uit zal komen. Wat velen niet weten is dat buiten de kerk, aan de westkant, onder een boom een eenvoudige en verlaten grafsteen staat. Dit is de originele grafsteen van de Keizer, meegebracht vanuit Sint-Helena.

Napoleons beenderen zijn omsloten door zes opeenvolgende kisten - Photo Wikimedia

Musée de l'Armée

In het Musée de l'Armée speelt Napoleon Bonaparte een hoofdrol. Er is een reconstructie van de kamer  waar hij tijdens zijn ballingschap verbleef. Maar u krijgt ook zijn overjas te zien en zijn opgezette paard Vizir. Het museum is ingericht in een oost-, zuid- en westvleugel van het gebouw en is het grootste legermuseum ter wereld en na Madrid en Wenen een van de mooiste musea in zijn genre. Het is geheel gerenoveerd in 2005. In de enorme collectie topstukken van wapens, uitrustingen, vlaggen, uniformen en schilderijen. Het belicht, in diverse zalen, de belangrijkste periodes uit de militaire geschiedenis van Frankrijk, van de 13e eeuw tot de 20e eeuw.

In de noordwestelijke corridor ontdekt u het standbeeld van Le Grenadier

Historial Charles de Gaulle

Op 22 februari 2008 opende de toenmalige Franse President, Nicolas Sarkozy, een gedenkplaats voor zijn illustere voorganger Charles de Gaulle. Het Historial Charles de Gaulle is niet zomaar een museum maar een audiovisueel monument. Onder de binnenplaats “Cour de la Valeur” van het Hotel des Invalides bevindt zich een hightech, interactief museum met een auditorium van 2500 m² dat plaats biedt aan 200 mensen. Omgeven door vijf schermen van elk 60 m² wordt de bezoeker meertalig geleid langs de belangrijkste merite van deze grootse Franse staatsman, die zijn lot meer dan dertig jaar lang heeft verbonden aan dat van Frankrijk en de wereld. Het eerste Franse staatshoofd wiens carrière volledig is verfilmd en gefotografeerd. Rondom het auditorium ontvouwt zich een permanente tentoonstelling: De 'Ring van de Geschiedenis', een artistieke installatie ontworpen als cirkelvormige muren van glas die door middel van beelden en licht het erfgoed van De Gaulle symboliseren.

Het Historial Charles de Gaulle; niet zomaar een museum maar een audiovisueel monument

Musée des Plans-Reliefs

Sinds 1777 gevestigd op de zolderverdieping van het Hôtel. Het omvat de belangrijkste 28 maquettes (de totale collectie omvat meer dan honderd maquettes) van versterkte steden vanaf de Atlantische- en Bretonse kust tot aan de oever van de Middellandse Zee. Deze maquettes, sommige ruim 120 m² groot, werden in de 17e eeuw gemaakt op initiatief van de toenmalige Minister van Oorlog, Louvois, met het oog op de imperfectie van de cartografie in die tijd, om zo strategische punten te verdedigen of te kunnen aanvallen. U krijgt een prachtig beeld van de overgang van een middeleeuwse versterkte stad naar een citadel en naar de architectuur als bastion.

Musée de l'Ordre de la Libération

Vlakbij het graf van Napoleon ligt het museum dat de helden belicht uit de tweede wereldoorlog. Allemaal vrijwilligers van het eerste uur die zich voor Frankrijk hebben ingezet na de oproep van De Gaulle. 1038 personen, 5 steden en 18 gevechtseenheden zijn bekroond met de 'Ordre de la Libération'. In dit museum krijgt u een intiemere kijk op sommige aspecten uit de Tweede Wereldoorlog. Aangrijpend zijn de foto's en tekeningen van gedeporteerden over het dagelijks leven in de concentratiekampen.

Sinds 1911 kijkt Napoleon, met steek, en de hand in zijn vest, weer uit over de Cour d'Honneur

De Cour d'Honneur

De architectuur van deze centrale binnenplaats is prachtig en indrukwekkend. De arcaden rondom waren eind 17e eeuw drukke verkeersaders die toegang gaven tot de eet- en slaapzalen en het ziekenhuis. Vanaf de binnenplaats zijn nog goed de kleine grijze deuren te zien die leidden naar de diverse vertrekken. De soldaten verbleven met vier of zes man in kale kamers terwijl de officieren met twee of drie man werden ondergebracht in een kamer met kachel. Het complex ontworpen om 1500 soldaten te ontvangen, herbergt al snel enkele duizenden hulpbehoevenden. Het geheel is uitzonderlijk goed bewaard gebleven. De trappen en de lange gangen zijn nog net zo als aan het einde van de 17e eeuw. De traptreden die ons leiden naar de bovenste ring zijn weinig steil en herinneren ons eraan dat ze bestemd waren voor invaliden. In de noordwestelijke corridor ontdekt u het standbeeld van Le Grenadier. Napoleon troont ook op de eerste verdieping van het complex, goed zichtbaar vanaf het voorplein. Het standbeeld heeft eerst op de colonne op de place Vendôme gestaan maar werd in 1886 vervangen door een waardiger beeld van Napoleon III om uiteindelijk in de Seine te verdwijnen, om te ontkomen aan de Pruisen in 1870 en aan de Commune in 1871. Het werd in 1876 weer opgevist en sinds 1911 kijkt Napoleon, met steek en de hand in zijn vest, weer uit over de Cour d'Honneur.

Het geheel is uitzonderlijk goed bewaard gebleven, de lange gangen zijn nog net zo als aan het einde van de 17e eeuw

Hôtel National des Invalides, rue de Grenelle 129, 7e arrondissement, metro Invalides, Varenne, Maubourg. Geopend van 1 april tot en met 31oktober 10.00 uur - 18.00 uur / 1 november tot en met  31 maart tot 17.00 uur

Église du Dôme, graf van Napoleon geopend 10.00 uur tot 17.00 uur.

Toegang € 12 per persoon - geldig voor alle vier musea en speciale tentoonstellingen.