HOTSPOTS LANGS DE SEINE

Als ik in de stad ben wandel ik altijd een willekeurig stuk langs de Seine. Een wandeling langs de Seine is zoiets als rustig door immense schilderijen glijden die elkaar opvolgen. Op sommige stukken kun je de lichtelijk oververhitte massa toeristen achter je laten en kom je in een onwezenlijke rust. Soms voel je je onderweg alleen op de wereld, wanneer je al een tijdlang geen levende ziel meer bent tegengekomen. 

Daar op die verlaten plekjes laat de Seine ons mondjesmaat in haar charme delen en houdt ze de drukte van de stad op veilige afstand. Sinds mensenheugenis is de Seine de as van Parijs die de stad splitst, maar de twee delen tegelijk ook verbindt, zo mooi vormgegeven in het logo van de Parijse Métro, de RATP. In Parijs verglijdt de tijd, zoals het water van de Seine tussen de met geschiedenis en emoties beladen oevers voortkabbelt. De Seine als spiegel van de stad. Op sommige dagen een gele tint onder de kwikgrijze hemel, op andere dagen helder blauw met zilvertinten waarin een stralende hemel weerspiegelt zoals in een schilderij van Monet. Geen wonder dat Clovis, de Franse uitvinder van de monarchie, in het jaar 506 Parijs als residentie koos.

Een wandeling langs de Seine is zoiets als rustig door immense schilderijen glijden die elkaar opvolgen

De Seine en zijn kades zijn net zo kenmerkend voor de stad als de vele monumenten Zij verdeelt de stad in de Rive Gauche (linkeroever) en de Rive Droite (rechteroever) en dankt haar naam aan niemand minder dan Julius Ceasar. De rivier heeft een lengte van 776 kilometer en loopt van het dorpje Source-Seine,  zo'n 30 kilometer ten noordwesten van Dijon, naar Het Kanaal. Even buiten Parijs voegt zij zich samen met de Oise en de Marne. Tot aan de 14e eeuw waren de oevers van de Seine een wirwar van sleeproutes en gespecialiseerde havens. De eerste quai (kade) die werd aangelegd in 1313 was de Quai des Grands Augustins, maar het was de rechteroever die zich het snelst ontwikkelde, die de Koninklijke tuinen; de Tuilerieën met de Quai des Célestines verbond. Lodewijk XVI ontwikkelde uiteindelijk de linkeroever met de aanleg van de Quai Saint-Bernard via Saint-Michel en de Quai des Grands Augustins, helemaal tot aan de Invalides. Aan Haussmann danken we de bomen die de lange stukken van de kades opfleuren en 's zomers zorgen voor de nodige schaduw.

De Seine en Île de la Cité gezien vanaf de pont du Carrousel

In deze blog beperk ik mij tot dat deel van de Seine dat tussen de Parijse ringweg, de boulevard  Périphérique, stroomt. De rivier komt binnen aan de oostzijde bij de Val de Marne en vormt daar de scheiding tussen het 12e en 13e arrondissement. Om vervolgens aan de zuid-west zijde, bij Boulogne Bilancourt, de stad weer te verlaten aan de grens van het 16e arrondissement. Dit stuk is maar 13 kilometer lang. De rivier stroomt met een gemiddelde snelheid van 2 kilometer per uur en is het breedst +/- 200 meter bij de Pont de Grenelle. Het smalst, slechts 30 meter bij de Quai de Montebello. U weet wel, die brug met duizenden hangsloten bij de Notre Dame. De diepte varieert van 3,40 mtr bij de Pont Nationale en 5,70 mtr bij de Pont Mirabeau. 37 bruggen liggen er over het Parijse gedeelte van de Seine.

Clochards slapen er onder, vrijplaats voor verliefde stelletjes, inspiratiebron voor schrijvers en kunstschilders en een schuilplaats voor de regen. De bruggen van Parijs spelen een grote rol in het culturele landschap van de stad. De oudste brug is de Pont Neuf (1578 - 1604), de meest versierde brug is de Pont Alexandre III (1896 - 1900). Het mooiste uitzicht over het historische hart van Parijs heeft u vanaf de voetgangersbrug Passerelle des Arts, een stalen reconstructie van de eerste gietijzeren brug van Parijs uit 1804. Andere prachtige bruggen zijn: Pont de Bir-Hakeim (1903 - 1905) met een bijzonder uitzicht op de Eiffeltoren en de Pont de la Tournelle (1928) met een adembenemend zicht op Île de la Cité en de Notre Dame.

Het Parijse quartier Tolbiac met de Bibliothèque Nationale de France

Tolbiac

We gaan de Seine volgen vanaf de oostkant van Parijs in de wijk Tolbiac (metrostation Quai de la Gare). Wie op zoek is naar vernieuwing vindt die zonder moeite in het 13e arrondissement. Een wijk in beweging of zoals de Fransen zeggen: "Un quartier qui bouge". Wie op een actuele kaart van Parijs kijkt ziet rond de nationale bibliotheek een groot wit gebied gemarkeerd met 'secteur en traveaux'. Zo'n twintig jaar geleden begon men hier met de herinrichting van deze zone, Tolbiac genaamd. En deze werkzaamheden gaan nog door tot 2025. De opening van de Bibliothèque National de France in 1995  en de aanleg van metrolijn 14 was het startsein voor het grootste project op het gebied van stadsvernieuwing in Parijs sinds baron Haussmann. 

De Bibliothèque Nationale de France met de signatuur van Dominque Perrault

De grootste bouwkundige trekpleister van de Paris Rive Gauche, is het project dat François Mitterand vlak voor zijn dood in 1996 nog wel heeft ingewijd maar niet meer officieel heeft kunnen openen. In augustus 1989 won de toen 36 jarige architect Dominque Perrault de architectuurwedstrijd voor de bouw van de Bibliothèque Nationale de France (BNF). Vier torens in de vorm van een open boek en het duurste project van 'les Grands Traveaux' van François Mitterand, zo'n slordige 1,2 miljard euro. Elke toren is 80 meter hoog en heeft 22 verdiepingen. De vier torens kregen poëtische namen: Toren 1 - Tour des Temps (Toren van de Tijd), Toren 2 - Tour des Lois (Toren van de Wetten), Toren 3 - Tour des Nombres (toren van de Getallen) en Toren 4 - Tour des Lettres (Toren van de Brieven). Alle torens zijn voorzien van een speciale bescherming tegen invallend zonlicht. 7 cm. dik glas, dan opnieuw dik glas en dubbelzijdige houten zonweringen. Binnenin wordt de temperatuur constant op 18°C gehouden en de luchtvochtigheid op 55%. 450 km rekken zorgen voor een opslag van 15 miljoen boeken. 8 km rails en 300 wagentjes zorgen voor het transport van alle documenten. Per jaar komen hier zo'n 1 miljoen bezoekers. De vier torens omsluiten een bijzondere binnentuin, die het beeld oproept van een kloostergang waar de monniken kwamen mediteren. Eigenlijk is het eerder een stukje bos dan een tuin en dan nog een bos waar je niet in mag en alleen van boven mag bekijken. Jammer maar toch weer heel bijzonder. De 200 dennenbomen werden overgeplaatst van het forêt de Normandië. Het onderbos bestaat uit heide, varens en wilde aardbeien. Het uitgestrekte rechthoekige binnenplein is bedekt met hardhout van de tabebuia. Het hout heet in Nederlands 'Surinaams groenhart'. Ook vanuit het binnenplein heeft u weer fraaie vergezichten over het 12e arrondissement.

Het drijvende zwembad in de Seine

Voor u ziet u het drijvend zwembad Joséphine Baker dat in 2006 openging. Het bad is aangelegd op een boot en maakt het mogelijk om vlak boven de Seine te zwemmen. Het glazen plafond kan in de zomer in zijn geheel open. Het zwembad meet 25 x 10 meter en heeft een zonnedek met 300 plaatsen. Het zwembad is gevuld met gefilterd en gezuiverd Seinewater.

Vervolgens passeren we de futuristische voetgangersbrug, de Passerelle Simone-de-Beauvoir, de 37e brug van Parijs. Een knap staaltje techniek en vormgeving van de architect Dietmar Feichtinger. 190 meter lang en ze overbrugt de Seine zonder enige pijler. De brug is gebouwd in de Elzas en over het water naar Parijs vervoerd, waar ze midden in de nacht in een paar uur werd gemonteerd. De Parijzenaars noemen haar 'la lentille', de lens, vanwege de twee elkaar kruisende bogen die het geheel de vorm van een oog geven. Aan de overzijde bevindt zich het 12e arrondissement en het Parc de Bercy.

De futuristische voetgangersbrug, de Passerelle Simone-de-Beauvoir

Les Docks

We passeren de Pont de Bercy en u ziet een futuristische constructie van groen getinte glasplaten, die als een gifslang langs het gebouw kronkelt. Door de weerspiegeling van het groene glas kleurt de Seine smaragdgroen. Les Docks - Cité de la Mode et du Design is ontworpen door het architectenbureau JAKOB+MACFARLANE; de Franse architect Dominique Jakob en de Nieuw-Zeelander Brendan Macfarlane en heeft nu al de bijnaam de "groene gifslang". Het is gebouwd rondom het karkas van de oude entrepots van het treinstation Austerlitz (les Magasins Généreaux d'Austerlitz). Kosten grofweg zo'n 44 miljoen euro. 4 Etages met een totale oppervlakte van 14400 m².

De opening vond plaats in 2012. Het Institut Français de la Mode (IFM) is verdeeld over drie etages. Op de tweede etage een museum annex expositieruimte. Op de bovenste etage is een park aangelegd met een fantastisch uitzicht over de Seine en het Parc de Bercy. Verder het restaurant Nüba en nachtclub annex lounge bar, genaamd 'Moon Roof'. Inmiddels de tweede nachtclub van 'Le Baron' Lionel Bensemoun. Een derde van het gebouw is in gebruik als expositieruimte, inclusief studio’s voor muziekproducties, cafés, restaurants, mode- en designwinkels. Op de begane grond vindt u diverse mode- en designwinkels en twee restaurants. M.O.B. overgewaaid uit New York, het eerste vegetarische burgerrestaurant in Parijs. Restaurant Wanderlust; een lang gekoesterde wens van drie vrienden (Fouad Ezzitouni, Olivier Grandclaude en Ahmed Chaoui). Sinds zijn opening in 2012 'the place to be'. Een moderne bistro met een terras van 1600 m2 dat uitzicht biedt over de Seine. Zowel overdag als 's nachts geopend. 

Les Docks - Cité de la Mode et du Design

Aan de overzijde ziet u het futuristische gebouw van Le Ministère de l'Économie et des Finances. Toen besloten werd het Musée du Louvre uit de breiden betekende dit ook dat het ministerie van Financiën uit de Richelieu-vleugel moest vertrekken. De boten aan de onderzijde van het ministerie dienen ervoor dat de minister van Financiën en zijn topambtenaren de Assemblée Nationale (de Franse Tweede Kamer) filevrij, over het water kunnen bereiken.

Île Saint-Louis

Bij de pont Saint Louis, de verbindingsbrug tussen Île de la Cité en het Île Saint-Louis dalen we af naar de Seine naar de punt van de quai de la Bourbon. Daar heb je een prachtig uitzicht over de Seine en een fraai doorzicht onder drie bruggen: de pont d'Arcole, pont de Notre Dame en de pont au Change. Nog altijd is het Île Saint Louis een dorp midden in de stad. Hier heerst een haast provinciaalse rust. Het lijkt zelfs of de bewoners en de middenstanders anders zijn dan elders in de stad, hartelijker, vriendelijker. Aan de overzijde licht de Marais maar wij nemen de quai de Bourbon. De zon streelt de goudbruine gevels van een rij prachtige hôtels die ooit toe hebben behoord aan grote Franse geslachten. Op nummer 19 het hôtel de Jassaud (het mooiste pand van de kade) waar Camile Claudel, een Frans beeldhouwster, (zij speelde een belangrijke rol in het leven van de beeldhouwer Auguste Rodin) haar atelier had. Iets verderop, aan de quai d'Anjou op nummer 17, het hôtel Lanzun, ooit eigendom van de graaf van Lanzun. De dichters Charles Baudelaire en Théophile Gautier huurden hier hun kamers. Het pand was ook beroemd door de Club des 'Hachichins' of te wel de club van hasjrokers en dat in de 17de eeuw. Iets verder stroomopwaarts, in de knik die de kade op de kop van het eiland maakt, een van de mooiste herenhuizen van Parijs: het hôtel Lambert, gebouwd in 1640. Beroemdheden, waaronder Chopin en Voltaire maar ook de Franse filmactrice Michèle Morgan, hadden hier hun residentie. Het fraaie herenhuis is nu in het bezit van Prins Abdullah bin Khalifa al-Thani, de broer van de emir van Qatar. In 2007 hebben ze hier maar liefst 80 miljoen euro voor betaald aan de familie van Guy en Marie-Hélène de Rothschild. Het gebouw wordt voor de tweede keer volledig gerestaureerd na een fatale brand op 10 juli 2013.

Île Saint-Louis gezien vanaf de pont de Sully

Geniet wederom van een prachtig uitzicht over de Seine vanaf de square Barye, het enige overblijfsel van een voormalige terrasvormige tuin aan de oostpunt van het eiland. Naar het schijnt kwam de kroonprins, de toekomstige Lodewijk XIII hier graag naakt zwemmen. En ook heden ten dage tref je hier veel zonaanbidders aan, die het heerlijk vinden om naakt te zonnen. We blijven de Seine volgen via de quai de Béthune vol met elegante herenhuizen. Op nummer 24 stierf President Georges Pompidou. We vervolgen onze weg via de quai d'Orleans met op nummer 18 het zeer fraaie hôtel Rolland.

De 'bouquinistes' 

Op de rechteroever van de Pont Marie tot aan de Quai du Louvre, en op de linkeroever van de Quai de la Tournelle tot aan de Quai Voltaire, een gebied dat inmiddels tot Unesco World Heritage Site is verklaard, maken ruim 240 'bouquinistes' gebruik van 900 groene boekenkisten. Zij huisvesten meer dan 300.000 oude boeken, een zeer groot aantal bijzondere  tijdschriften, oude affiches, zeldzame strips maar ook ansichtkaarten. De Seine wordt omschreven als de enige rivier in de wereld die stroomt tussen twee "boekenplanken".  Naast boekhandelaar, zijn deze gepassioneerde mannen en vrouwen in de eerste plaats getuigen van het Parijs van vroeger en nu. Zij vormen een groot cultureel lint langs de Seinekaden, in de schaduw van grote Parijse monumenten zoals de Notre-Dame.

Ruim 240 'bouquinistes' maken gebruik van 900 groene boekenkisten

De 'bouquinistes' maken deel uit van het culturele en commerciële erfgoed, een van de schatten van de stad Parijs. Met hun 900 'dozen' en hun 300.000 boeken, oude of hedendaagse, bieden de boekhandelaren een meer dan 3 kilometer lange culturele wandeling langs de kades van de Seine. De boekhandelaren bepalen zelf wanneer zij open zijn. Van de gemeente Parijs hebben zij de verplichting om in ieder geval een aantal dagen per week open te zijn van 11.30 uur tot zonsondergang.

Île de la Cité

Aan de westkant van het Île de la Cité vindt u de oudste en langste brug van Parijs; de Pont Neuf. De eerste steen werd gelegd in 1578 maar was pas klaar in 1607. In 1985 is de brug ingepakt in 41.000 m² zijdeachtige stof en 13 kilometer touw, door de Amerikaans Bulgaarse kunstenaar Vladimirov Javacheff Christo en de Franse kunstenares Jeanne-Claude.  Het bronzen ruiterstandbeeld midden op de brug is een afbeelding van Hendrik IV met als bijnaam "le Vert Galant" vanwege zijn reputatie als de grote verleider. Daal de trap af, achter het beeld, naar de kop van de Seine naar de square du Vert Galant, op het uiterste puntje van Ile de la Cité. Een klein parkje dat lijkt op de boeg van een schip. 

Uw uitzicht vanuit de square du Vert Galant

Al generaties lang een favoriete ontmoetingsplaats voor clochards, jong verliefden en andere romantici. Geniet van een adembenemend uitzicht op de Seine, het Hotel de la Monnaie en het Musée du Louvre en het gesloten warenhuis la Samaritaine¹. Dit idyllische parkje is tevens het aanlegpunt voor de rondvaartboten van "les Bateaux Vedettes du Pont-Neuf". Let ook nog even op de versiering van de ronde bogen van de Pont Neuf. Maskerkoppen van venters, barbiers, vuurspuwers, tandentrekkers, baliekluivers, beurzensnijders en andere charlatans. Afbeeldingen van mensen die 'beroepsmatig', in de 17de eeuw, veelvuldig op de brug te vinden waren. 

De pont des Arts wachtend op panelen van gehard glas zodat deze weer in ere kan worden hersteld

De pont des Arts

Aan de overzijde van het square du Vert Galant, de pont des Arts. Vergeet vooral niet een kijkje te nemen vanaf deze brug op het Middeleeuwse Parijs. De oorspronkelijke brug stamt uit 1802 en werd in 1804 in gebruik genomen. Tot 1849 werd er tol geheven (één sou), zoals gebruikelijk op vele bruggen in die tijd. Op de dag van de opening betaalden maar liefst 65.000 Parijzenaars om de brug te mogen oversteken. In 1852 werden de twee bogen van de linkeroever tot één samengevoegd vanwege een verbreding van de quai Conti. In 1976 vestigde de Inspecteur Général des Ponts et Chaussées (algemeen inspecteur van Bruggen en Straten) de aandacht op de zwakheid van de brug, die te wijten was aan de bombardementen van 1918 en 1944 en aan verscheidene aanvaringen in 1961 en 1970. De brug werd voor verkeer gesloten in 1977 en stortte na een aanvaring in 1979 over 60 meter in. De wederopbouw gebeurde in de periode 1981-1984, volgens plannen van de architect Louis Arretche, die de brug in haar oorspronkelijke staat wilde laten herrijzen. De 155 meter lange brug werd in staal opgetrokken en het aantal bogen werd verminderd van negen naar zeven, wat het mogelijk maakte om de brug in overeenstemming te brengen met de Pont Neuf. De loopbrug werd opnieuw in gebruik genomen op 27 juni 1984 door de toenmalige burgemeester van Parijs Jacques Chirac. In 2008 kwamen de eerste koppels hun liefdesslotjes ophangen aan de brug en in de daar op volgende jaren is het aantal slotjes opgelopen tot ruim 700.000 met een extra gewicht van zo'n 93 ton, alleen aan slotjes. In de zomer van 2015 zijn alle hangsloten verwijderd omdat de brug onder het gewicht opnieuw dreigde te bezwijken. Nu wacht de brug op panelen van gehard glas zodat deze weer in ere kan worden hersteld.

Drijvende tuinen in de Seine bij 'Les Berges de Seine'

Les Berges de Seine

Port de Solférino, métro;  Assemblée Nationale, Port des Invalides, métro; Invalides, Port du Gros Caillou, métro; Alma Marceau

In april 2010 presenteerde de toenmalige Parijse burgemeester Bertrand Delanoë een opzienbarend en ambitieus plan om de kades langs de Seine nieuw leven in te blazen en terug te geven aan de Parijzenaars. "Auto's zullen in hogere mate geweerd worden en wandelaars en fietsers krijgen volop ruimte. De kades moeten gebruikt gaan worden voor sport, cultuur en natuur", aldus Delanoë. "We willen de oevers en hun schoonheid teruggeven aan de Parijzenaars en aan iedereen die van Parijs houdt. Ik wil dat het plaatsen worden om te leven en te ontspannen, en niet langer een autosnelweg door de stad". In 1991 werden de stenen kades door de Unesco op de lijst van beschermd werelderfgoed gezet. "Parijs is ontstaan aan de Seine. Hoe kunnen we accepteren dat die as, die dwars door de stad loopt, alleen nog dient als autoweg?" zei Delanoë, als een soort indirecte repliek aan Georges Pompidou.

Overal langs de Seine vind je beschutte plekjes

Sinds de zomer van 2012 is het zover. Een boulevard van 2,3 kilometer met in en langs de Seine, drijvende tuinen, wandelpaden, sportveldjes atletiekbanen, grote foto-exposities en klimmuren voor kinderen. Dit alles links en rechts gelardeerd met vers gras, plantenkassen, zitbanken, strandstoelen en heel, heel veel bloemen. De drijvende tuin alleen als een promenade van 1800 m²  gebouwd rond vijf eilanden Een groot deel van het 40 miljoen euro kostende project werd afgerond in 2013. De nieuwe boulevard genaamd 'Les Berges de Seine' loopt van net voorbij de Eiffeltoren tot even voorbij het Musée d'Orsay.

De Allée des Cygnes

Onbekend maakt onbemind. De Allée des Cygnes ( métro Bir Hakeim), ook wel bekend als Ile des Cygnes, is letterlijk een eiland midden in de Seine, de grens tussen het 15e en 16e arrondissement. Het eiland werd in 1827 aangelegd en is vooral tijdens de warme lente- en zomermaanden een prettige plek voor een wandeling. Het heeft een lang wandelpad met banken en is omzoomd door bomen. Het is er koel en rustig.  Hier onderga je de rust van de Seine met zijn boten. Ze gaan gestaag hun weg naar gene zijde van de stad. Hier blijft het drukke leven ver weg. Dat is de rust van de rivier, die je ook zo heerlijk kunt beleven langs de vele kades van de Seine.

De Allée des Cygnes gezien vanuit de 'Ballon Air de Paris'

De kop van het eiland wordt bewaakt door een replica van het beeld dat dit jaar 125 jaar bestaat: Het Vrijheidsbeeld dat in de haven van New York staat. Dit beeld werd onthuld in 1885, een jaar eerder dan in New York. Omdat toen het bronzen beeld nog niet klaar was, werd een gipsen kopie gebruikt. Het definitieve beeld werd in 1889 geplaatst. Het originele ontwerp is van Eugene-Emmanuel Viollet-le-Duc en Alexandre-Gustave Eiffel. De Franse beeldhouwer Frédéric Auguste Bartholdi heeft het project uitgevoerd en Bartholdi's moeder, Marie, heeft er voor geposeerd. Er was 15 jaar nodig, van 1870 tot 1885, om het Vrijheidsbeeld te bouwen in het atelier van Bartholdi  aan de rue de Chazelles, vlakbij het Parc Monceau in Parijs. Het beeld was een cadeau van Frankrijk aan Amerika, voor de viering van de 100ste  verjaardag van de Amerikaanse onafhankelijkheid. De bouw werd door het Franse volk zelf bekostigd. De verschillende onderdelen werden in 214 kratten, op een schip, over de Atlantische Oceaan, naar Amerika vervoerd. Eenmaal in Amerika aangekomen ontstond er een vertraging van 15 maanden omdat de sokkel nog niet klaar was. Uiteindelijk werd het beeld onthuld op 28 oktober 1886.

De 'Ballon Air de Paris' in het Parc André Citroën

Parc André Citroën

Tip: Neem de trappen naar de Pont de Grenelle en vervolg uw wandeling langs de oevers van de Seine via de quai André Citroën naar het Parc André Citroën. Midden in het park vind je een van de leukste attracties van Parijs en bij velen nog steeds onbekend: De 'Ballon Air de Paris'. Een luchtballon gevuld met 6000 m3 helium die bij kalm weer regelmatig stijgt tot een hoogte van 150 meter. Een vlucht met deze verankerde luchtballon is uniek. Al sinds 1999 maken zo'n 50.000 toeristen per jaar een ballonvaart die zo'n 10 minuten duurt, een beleving die ik u zeker kan aanbevelen. In 2008 kreeg hij een nieuw aanzien en een nieuwe sponsor; Generali. De ballon geeft met kleuren de mate van luchtvervuiling aan. Donker groen is nauwelijks vervuiling, lichtgroen matig, geel gemiddeld, oranje betekent smog en rood geeft aan een zeer hoge vervuiling. 's Nachts licht de ballon die voorzien is van 6400 LED's fraai op, zodat de hele stad kan zien hoe de luchtkwaliteit van de omgeving is. In de mand onder de ballon kunnen steeds 30 personen mee om op 150 meter te genieten de stilte en van een ongekend uitzicht boven Parijs.

Een klein stukje verder verlaat de Seine weer het  Parijs binnen de périphérique, op de grens van het 15e en 16e arrondissement.