CANAL SAINT- MARTIN, PARIS AU MOIS D'AOÛT

"Si vous voulez visiter Paris, le mieux est d'y aller en août, lorsqu'il n'y a pas de Français".  Een mooi begin voor een blog is deze quote van Kenneth Stilling: "Als u Parijs wilt bezoeken kunt u het beste in augustus gaan, omdat er dan geen Fransen zijn". En ik moet dat beamen. Het is zo heerlijk rustig in Parijs. Geen gestreste Parijzenaars, geen overvolle boulevards, geen filerijden op de avenues en overal een parkeerplek. Parijs in augustus is een beetje zoals Parijs op zondag, heerlijk relaxed. Daarbij komt ook nog eens dat er in de afgelopen maanden van 2016 ruim een miljoen minder toeristen de stad bezocht hebben.

Ik schrijf deze blog heerlijk in de schaduw, op een terrasje aan de achterzijde van Montmartre, juist, dat deel waar weinig toeristen komen. Aan de overzijde staat een zwarte Audi met achter het stuur een elegante vrouw, blond, blauwe ogen en ik schat zo midden dertig. Waarom zoveel details hoor ik u haast denken? Vanwege de muziek die via het open portierraam naar buitenkomt, hoe toepasselijk, Aznavour met 'Paris au mois d’Août'. Mijn hersenen maken overuren waarin vele mooie herinneringen naar boven komen. Het chanson begint met vlammende strijkers en Aznavour zingt vol dramatiek over z’n liefde, voor eeuwig verbonden met Parijs, én voor eeuwig verbonden met de maand augustus. De chansonnier schreef het samen met Georges Garvarentz. Ook van Armeense afkomst, bovendien z’n zwager. 'Paris au mois d’août' is geschreven voor een film met dezelfde titel. De film is op zijn beurt weer gebaseerd op de roman van René Fallet. Aznavour zingt niet alleen de titelsong, maar speelt ook de hoofdrol. De film handelt over een getrouwde, veertigjarige man wiens hoofd op hol wordt gebracht door een model, dat voor een photoshoot in Parijs verblijft. Hij is alleen in Parijs, het warme zomerweer doet de rest en de afloop...... laat zich raden.

Balayé par septembre

Notre amour d'un été

Tristement se démembre

Et se meurt au passé

J'avais beau m'y attendre

Mon coeur vide de tout

Ressemble à s'y méprendre

A Paris au mois d'août

Verjaagd door september

onze liefde van een zomer

Jammer genoeg verbrokkelt

en verleden tijd

Ik had zulke mooie verwachtingen

Mijn hart, leeg

heeft zich schijnbaar vergist

die augustus in Parijs

De hitte bracht mij eerder op de dag naar het Canal Saint-Martin waarvan de oevers zeker minder indrukwekkend zijn dan die van de Seine, maar vaak genoeg heel liefelijk. Daar vinden we een vertraagd Parijs, dat de tijd neemt om een ander facet van zijn complexe, haast  tegenstrijdige, werkelijkheid te laten zien. Met zijn negen sluizen straalt het kanaal een onweerstaanbare charme uit. De schaduwrijke oevers zijn ideaal voor een romantisch intermezzo, weg van alle drukte. Neem hier rustig de tijd, een kop heerlijke espresso op een terras, een siësta op square Villemin, toekijken hoe een brug wordt geopend, de sluis volloopt.....heradem! Dit is Parijs.

De wijk rondom het Canal Saint-Martin heeft iets poëtisch en is in 1938 al onsterfelijk gemaakt door Arletty en Louis Jouvet in de film Hôtel du Nord. In de film zie je het beroemde hotel en de al even beroemde loopbrug. Echter deze scene werd niet ter plaatse gedraaid, maar in een decor, gereconstrueerd in de filmstudio's van Boulogne-Bilancourt. Het reusachtige decor met echt water, was zo'n 70 meter diep.

De wijk rondom het Canal Saint-Martin heeft iets poëtisch en is in 1938 al onsterfelijk gemaakt de film Hôtel du Nord

De bouwwerkzaamheden voor het kanaal, een concept bedacht in 1802 door Napoleon Bonaparte, om de Ourcq te verbinden met de Seine, vooral bedoeld om de drinkwatervoorziening te verbeteren, begonnen in 1805 en duurden twintig jaar. In die dagen was het verbruik circa 1 liter per persoon, tegen de bijna 200 liter vandaag de dag. Parijs moest de mooiste stad van de wereld zijn, maar uit de openbare fonteinen en waterpunten kwam vaak slechts mondjesmaat water. Door een gebrek aan goed drinkwater bestond bovendien een grote kans op cholera, dysenterie en andere ziektes.

Het Canal Saint-Martin is overigens  het enige kanaal ìn de stad en begint eigenlijk bij de Rotonde de la Villette, een overblijfsel van de 'Murs des Fermiers-Généraux' en gaat vervolgens door negen sluizen en onder elegante ijzeren voetgangersbruggen door - waarop nog kisten staan met het opschrift 'hulp aan drenkelingen' - dwars door Parijs richting de Seine. Het is 4,5 kilometer lang, waarvan de helft ondergronds en 2,2 meter diep. 

De Rotonde de la Villette, schakel tussen het Canal Saint-Martin en het Basin de la Villette

Het is een vreemd kanaal, een schakel in de ononderbroken waterweg van Amsterdam naar Marseille. Het bijzondere eraan is dat het kanaal op deze korte afstand een kleine 25 hoogtemeters overwint. De schepen moeten dus ongeveer de hoogte van een huis met zeven verdiepingen overwinnen. Het donkere deel ervan stroomt via een grote overwelfde galerij onder de boulevard Richard-Lenoir door, die bovengronds het toneel is van een groot scala aan markten. Hier woonde ook de schepping van George Simenon, commissaris Maigret. Het kanaal speelt ook een hoofdrol in 'Maigret et le Corps sans tête', Maigret en het lijk zonder hoofd en was altijd een bron van inspiratie voor dichters, schrijvers en kunstenaars. Naargelang het seizoen en het uur van de dag, lijkt deze plek op het decor van een romantische film of op de setting van een detective story.

Langs de waterkant veel pakhuizen die zijn omgebouwd tot chique appartementen

Aan de waterkant was er lange tijd veel bedrijvigheid. Tientallen aken zorgden dagelijks voor het transport van zand en steenkool. Lange tijd werden te boten getrokken door mannen die met een snelheid van 2 kilometer per uur over de kade liepen. De sluizen werden toen nog met de hand bediend. Voor hen was dat een rustpunt om te genieten van een heerlijk glas wijn. Hier komt ook het Franse werkwoord écluser vandaan, met een dubbele betekenis; afsluiten met een sluis en zuipen. De mannen en de schippers lieten zich graag vollopen terwijl de sluis volliep. Deze menselijke lastdieren verdienden zo weinig dat ze goedkoper waren dan trekpaarden.

Door alle bedrijvigheid verschenen rondom het kanaal veel pakhuizen, fabrieken en werkplaatsen. Het kanaal vormde een barrière tussen het welvarende centrum en de oproerige arbeiderswijken. Dat was ook de reden dat Napoleon III een deel van het kanaal liet overdekken, zodat ordetroepen de rebelse wijken gemakkelijk konden schoonvegen. Zo heeft het kanaal een geschiedenis van revolutie, industrie, armoede, bloed, zweet en tranen. Vanaf de jaren zestig nam het belang van transport over water sterk af en raakten de industrieën langs het kanaal in verval. In de jaren 1970 stelde het Parijse stadsbestuur voor om het kanaal te dempen en een vierbaans autoweg aan te leggen dwars door de stad. De mobilisering van de oeverbewoners en de flagrante stupiditeit van het project verhinderden gelukkig de uitvoering hiervan.

Canal Saint-Martin een van de mooiste en gezelligste plekjes van de stad

Wandeling

Vandaag de dag is het Canal Saint-Martin een van de mooiste en gezelligste plekjes van de stad. De Parijzenaars hebben hun kanaal met de negen sluizen, de met bomen beplante oevers, de pleintjes, de sierlijke metalen bruggen, kortom een van de meest romantische plekken van de stad weer herontdekt. Op een zonnige dag picknicken honderden hippe jongeren aan de waterkant en zijn de omliggende cafés en restaurants afgeladen vol.

De mooiste plekjes zijn te vinden ter hoogte van de rue du Faubourg-du-Temple, waar u tussen de meer dan honderd jaar oude bomen een prachtige doorkijk heeft naar de verschillende sluizen en bruggen. U kunt uw wandeling vervolgen in noordelijke richting via de twee kades langs het kanaal; de quai de Jemmapes (oostzijde) of de quai de Valmy (westzijde). Op nummer 80 van de quai de Jemappes hebben een aantal sociale ondernemers een paar oude stallen en een steeg omgebouwd in 'Comptoir Général', een mini  'marché aux puces' met tweedehands kleding, boeken en een hippe bar annex Frans-Afrikaans restaurant. Op nummer 102 het befaamde Hôtel du Nord, nu een restaurant dat zeven dagen in de week geopend is. Aan de overzijde ter hoogte van de draaibrug op de kruising van de rue de la Grange-aux-Belles, de chiquere kant de quai de Valmy. Hier domineren de kleurige gevels van caféterrassen, antiekwinkeltjes, boetieks en kunstgaleries. Bij Art'Azart op nummer 83, de meest trendy boekhandel van Parijs, gespecialiseerd in kunst, design en grafische vormgeving. De eigenaars zijn liefhebbers van klassieke fotografie. In 1999 wekten ze opnieuw belangstelling voor de lomo-fotocamera; de Holga een goedkoop plastic toestelletje maar sinds die tijd een rage in vele wereldsteden.  

De chiquere kant de quai de Valmy

De sluis met de twee sluishuisjes wordt ook wel de 'sluis van de dood' genoemd. Wat niet slaat op het scheepsverkeer, maar lang geleden was de rue de la Grange-aux-Belles een stoffig pad dat langs velden heuvel op liep. Waar nu nummer 53 zit voerde een pad naar de top van een kleine heuvel; de Montfaucon.  Hier werd in 1325, op bevel van de koning, een enorme galg gebouwd. Het ging om een bouwwerk van meerdere verdiepingen dat alleen bestond uit stenen pijlers en houten dwarsbalken waaraan de veroordeelden werden opgehangen. Victor Hugo beschreef het in de slotscène van zijn boek de 'klokkenluider van de Notre Dame'.

Notre amour d'un été - onze liefde van een zomer

Heb je even tijd, maak dan even een buiging naar rechts via de Avenue Richerand naar het Hôpital Saint Louis. Ingesloten tussen rue de la Grange-aux-Belles, rue Juliette-Dodu, avenue Claude-Vellefaux, rue Alibert en de rue Bichat ligt het meer dan 400 jaar oude ziekenhuis Saint-Louis. De eerste steen werd gelegd door koning Henri de IV en hij vernoemde het ziekenhuis naar Saint Louis omdat die aan de pest was overleden. Het gebouw werd gefinancierd uit een deel van het koninklijk monopolie op de handel in zout. We schrijven de 16e en 17e eeuw. De Zwarte Dood  ook wel bekend als de oosterse pest of builenpest, ontleende haar naam aan het oosten. Verondersteld werd dat de ziekte ontstaan was in het oosten en vanuit Nederland naar Londen en Parijs was gebracht. Dit ziekenhuis, gelegen buiten de stad, diende om het Hôtel Dieu op Ile de la Cité in tijden van de pest  te ontlasten.  Midden in de nacht werden de zieken, herkenbaar aan een zwarte tong,  ontstoken builen, klierzwellingen en zwarte vlekken, met karren en kruiwagens vervoerd. Oorspronkelijk had het Hôpital Saint-Louis slechts 300 bedden. Als de pest woedde, deelden twee of drie slachtoffers een bed. Tussen de epidemieën door werd het ziekenhuis gebruikt als verblijf voor bedelaars en vagebonden. Van 1731 tot 1740 als tarweopslag en sinds 1773 is het permanent in gebruik als ziekenhuis en een van de 22 openbare ziekenhuizen binnen de grenzen van Parijs. Aan de pest heeft het ook zijn specialisatie te danken. Het was het eerste ziekenhuis in de wereld gespecialiseerd in dermatologie.

De prachtige binnentuin van het Hôpital Saint-Louis

Het oude gedeelte lijkt sinds zijn bouw in 1607 praktisch onveranderd. In het centrum een prachtige binnentuin met veel bomen, gras, verharde paden en bloemperken. Het Carré Saint-Louis, omgeven door gebouwen opgetrokken uit natuursteen en baksteen met steile daken en dakkapellen. De tijd lijkt hier stil te staan. Deze voor Parijs bijzondere bouwstijl is ook te zien op de place Dauphine en de place des Vosges.  Dit nauwelijks bekende complex uit de 17e eeuw is een bezoek meer dan waard. Bezoek ook de kapel, open op woensdag, donderdag en vrijdag van 14.30 uur tot en met 16.30 uur. In het weekend is de binnentuin niet toegankelijk. (Metro Goncourt, lijn 11)

Liefhebbers kunnen nog een bezoek brengen aan het Musée des Moulages Dermatologiques (museum van dermatologische afgietsels) binnen de muren van het Hôpital Saint-Louis. Een buitengewone ervaring, maar zeker niet een die ik zou aanraden aan iedereen! Het zicht dat u begroet als u de deuren open duwt is opmerkelijk. Een grote rechthoekige kamer met aan alle vier de kanten een dubbel niveau van houten vitrines met letterlijk duizenden afgietsels. De vroegste dateert uit 1867 en de meest recente uit 1958, maar alle delen zijn gruwelijk gedetailleerd. De collectie bevat volledige hoofden, mond, tongen, neuzen (of gebrek aan), armen, voeten... en meer intieme delen van het lichaam. Voor een bezoek wendt u zich tot de website van het museum of telefonisch via +33 1 42 49 99 15.

Altijd een prachtig gezicht het vollopen van de sluis

Toe aan een 'slok'? In de rue de la Grange-aux-Belles liggen twee beroemde chansoncafés voor bier, wijn en muziek. 'Chez Adel' op nummer 10 en café Artistique l'Apostrophe op nummer 23. Toch in de buurt, loop dan nog even door de rue Saint-Marthe. Tien jaar geleden nog een vervallen achterbuurt nu een hotspot met vele gekleurde gevels. U waant zich in de Provence, een dorpstraatje een pleintje en heerlijke restaurants. La Tête des Olives op nummer 2 levert de beste olijfolie van Parijs en heeft ook nog een 'table d'hôte' voor maximaal vijf personen. Braziliaans eten op nummer 7, tapas eten op nummer 32 bij la Sardine.

We keren terug naar het Canal Saint-Martin en vervolgen onze weg stroomopwaarts. Van januari 2016 tot mei 2016 is het kanaal in zijn geheel leeggepompt en zijn alle sluizen en bruggen gerenoveerd. 4,5 ton vis werd gevangen en onder toezicht van de Fédération pour la Pêche et la Protection du Milieu Aquatique, een hele mond vol, verder op weer uitgezet. Eenmaal het water weggepompt kwamen de gestolen scooters, velib fietsen, wijnflessen en bierblikjes aan de oppervlakte, het toonbeeld van het kanaal als afvalbak van crimineel en feestend Parijs. Gelukkig ziet alles er weer piekfijn uit.

U komt nu uit bij Point Éphémère, een café-restaurant dat is gevestigd in een voormalig pakhuis voor bouwmaterialen. Op het terras voor de met graffiti bespoten gevels kan men lekker brunchen - als er tenminste een tafeltje vrij is. Point Éphémère wordt gesubsidieerd door de stad Parijs en biedt ateliers en expositieruimtes voor kunstenaars, Er vinden ook vaak concerten plaats. vlak naast de Point Éphémère ligt een grote brandweerkazerne. De goed getrainde, kortgeschoren brandweerlieden gelden in de hoofdstad als pure sekssymbolen. De muurkalender die ze aan het eind van ieder jaar verkopen, vindt altijd aftrek bij een grote schare gretige fans.

We volgen nu gewoon de indrukwekkende viaducten langs de place de la Bataille de Stalingrad. Rechts ziet u een neoklassiek gebouw; de Rotonde de la Villette, een fraai rond stenen gebouw geïnspireerd door Palladio's Villa Rotonda in Vicenza. Dit was een van de vroegere tolhuizen van Parijs, gebouwd als onderdeel van het plan van Lodewijk XVI om alle goederen die de stad binnenkwamen te belasten. Het fraai gerestaureerde gebouw heeft een restaurant en een zonneterras aan het Basin de la Villette.

Het Basin de la Villette met aan de overzijde het visrestaurant la Criée

Zin in een mooie vismaaltijd, loop dan even door, naar het einde van het Bassin de la Villette. Onder het nieuwe Holliday Inn ligt een prima visrestaurant met een zonneterras aan het water; La Criée. Zicht op oude gerenoveerde loodsen en de laatste ophaalbrug van Parijs, Pont de la Crimée die dateert uit 1885. Het hefsysteem met de grote wielen is ontworpen door het zelfde bedrijf dat de hydraulische liften van de Eiffeltoren ontwierp.

Een ontspannen manier om het Canal Saint-Martin te bekijken is per boot. De tocht duurt ongeveer drie uur gezien de negen sluizen. Opstappunten zijn aan het Bassin de la Villette ter hoogte van quai de la Loire 13 of bij de Port d'Arsenal tegenover boulevard de la Bastille 50. Spannend onderdeel van de boottocht is het deel door de ondergrondse gewelven (2,5 km.)  Om de 50 meter heb je lichtschachten, zodat het zonlicht even de grauwe duisternis doorprikt. Zorg wel dat je een trui of vest meeneemt. Meer informatie op de website van Canauxrama

Fietsen kan ook, want langs het gehele traject is een fietspad aangelegd. Op zon- en feestdagen is de weg langs het kanaal verboden voor auto's en wordt bevolkt door fietsers, inlineskaters en spelende kinderen. Meer informatie op de website van Paris Respire.

Boulevard Richard-Lenoir

De brede boulevard over het overdekte deel van het kanaal is in zijn geheel fraai aangelegd. Vooral op donderdag van 07.00 uur - 14.30 uur en op zondag van 07.00 uur tot 15.00 uur, is de boulevard de moeite van een bezoek waard, vanwege de grote traditionele markt; Le marché de la Bastille, die vlakbij de place de la Bastille plaatsvindt en die bekend staat om het grote aanbod van regionale producten.

Elke zaterdag van 10.00 uur tot 19.00 uur is hier de marché de la Creation een kunstmarkt waar kunstenaars hun werken rechtstreeks aanbieden aan de kunstliefhebber.