Regelmatig schrijf ik in mijn blog over Nederlanders die wonen en werken in Parijs en op hun manier een bijdrage leveren om de Nederlandse cultuur te promoten in Frankrijk. En met succes! Ik noem ze daarom DE MAKERS.
Zij zijn de creatieven, de mensen met ideeën, kunstenaars, dromers, en de durfallen met verbeelding, energie, ambitie en intuïtie om iets te creëren vanuit het niets. Ze brengen Parijs tot leven. Want wat zijn steden anders dan menselijke ecosystemen – netwerken. Deze blog brengt een deel van het creatieve DNA van Parijs in kaart en beschrijft een stukje van deze dynamische keten, en van mensen die gebouwen, monumenten, tuinen en straten tot leven brengen.
Ik neem je mee naar een van die Nederlandse stakeholders in het meest opwindende menselijke netwerk van Parijs: Je maakt kennis met een van hen en ontmoet hem/haar als het ware backstage, om zo getuige te zijn van hun werkzame leven. Het mooiste van alles is dat het geen geheim genootschap is. Deze mensen zijn de motoren van enkele van de meest opwindende plaatsen van de stad. Geen cynische imitaties of het resultaat van berekende carrière moves, geen Instagram influencers of concepten uitgevonden door algoritmes; dit zijn mensen van vlees en bloed die een verlengstuk zijn van hun passie en persoonlijkheid.
Vrijdag 14 februari. Ik ben op weg
letterlijk en figuurlijk naar het hart van Parijs, het eerste arrondissement.
Naar de avenue Victoria 22. Deze weg, die eerst boulevard de l’Hôtel-de-Ville
heette, kreeg bij decreet van 1945 de naam avenue Victoria, ter nagedachtenis
aan de ontvangst van koningin Victoria van het Verenigd Koninkrijk in het Hôtel
de Ville in Parijs op 23 augustus 1855. De reden van mijn bezoek is tweeledig;
de heropening van het Atelier Néerlandais op deze locatie en een ontmoeting met
het hoofd van deze Nederlandse cultuur-hub, Lilian Widdershoven, een van DE
MAKERS.
Het Atelier Néerlandais is sinds 2014 de
opvolger van het prestigieuze Institut Néerlandais. Het Institut Néerlandais, aan
de rue de Lille, werd in 1957 geopend mede onder invloed van Frits Lugt, een wereldbekende
Nederlandse kunstverzamelaar, die sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog
voor de oprichting van een cultureel instituut in Parijs ijverde. Het instituut
was lang een van de oudste buitenlandse culturele centra in Parijs. Op 8
februari 2013 besloot het ministerie van Buitenlandse Zaken dat het instituut
eind 2013 zou worden gesloten. Deze ondankbare taak werd toebedeeld aan de net
benoemde Nederlandse ambassadeur in Frankrijk, Ed Kronenburg. In december 2013
hield het instituut op te bestaan.
In aangepaste vorm keerde het in 2014
gelukkig weer terug en sinds die tijd biedt het een platform in Parijs aan
Nederlandse ondernemers, instellingen en zelfstandigen, werkzaam in de
creatieve bedrijfstakken die zich op de Franse markt willen positioneren. Inmiddels
zijn er ca. 180 ondernemingen, groot en klein, die lid zijn van het Atelier
Néerlandais (AN), waaronder weblog Paris FvdV, die gebruik maken van de
diensten en expertise van het AN.
Zij kunnen het Atelier gebruiken als
werkplek, om klanten te ontvangen, productpresentaties, bijeenkomsten,
modeshows en exposities te organiseren, en nog veel meer. Anderzijds fungeert
het Atelier ook als platform voor de (culturele) activiteiten van de ambassade
zelf, zoals activiteiten met een publiek karakter, zoals lezingen, debatten,
exposities en netwerkbijeenkomsten, in de regel met Nederlandse en Franse
partners. Al deze private en publieke activiteiten bevruchten elkaar. In de
kern is dit het Atelier Néerlandais: een plek voor DE MAKERS, in het hart van
Parijs.
Hier heb ik tevens een ontmoeting met
Lilian Widdershoven, sinds januari 2021 hoofd van het Atelier Néerlandais, om
te praten over haar werkzaamheden, het leven in Parijs en de verhuizing vanuit
de rue de Lille naar de avenue Victoria 22, de nieuwe locatie van het Atelier.
Ik ben vroeg en ondanks de hectiek tijdens de opbouw van de expositie 'Nouveaux Horizons' is er tijd voor dit interview. (Het interview lardeer ik met foto's van de opbouw van de expositie, en de opening door onze ambassadeur in Frankrijk, Z.E. Jan Versteeg)
Lilian, hoe zie jij je zelf: ondernemer, inspirator, kunsthistoricus, “cultuurlobbyist”?
Goh, Ferry, daar vraag je me wat…
Misschien van alles wel een beetje, afhankelijk van het moment… Maar ik zie
mezelf misschien nog wel het meest als iemand die gepassioneerd in het leven
staat en graag uit overtuiging en overgave iets doet, of er anders niet aan
begint. Met alle voor- en nadelen die dat met zich meebrengt!
V.w.b. mijn werk bij het Atelier voel ik
me misschien het meest pleitbezorger voor het belang van kunst en cultuur, maar
zeker ook voor de creatieve industrie. Bij het horen van een term als
“creatief” haken veel mensen af, maar onze maatschappij zal voor een groot deel
veranderen en belang hebben bij - juist ook - die creatieve industrie. Ik raad
iedereen aan een keer naar de Dutch Design Week in Eindhoven te gaan: daar zie
je deels al wat de toekomst zal brengen, door ontwikkelingen waar ook de creatieve
industrie een groot stempel op drukt.
Onderdeel van de expositie 'Nouveaux Horizons'; 'The Awakening of Mary' van Titia Ex
Je hebt een heel gevarieerd en indrukwekkend CV: gewerkt in de kunsthandel in Amsterdam en Parijs, kunstbeurzen zoals Tefaf, een uitstapje buiten de wereld van de kunst bij Rothschild en vervolgens co-founder van een design agency die zeer gerenommeerde prijzen in de wacht heeft gesleept zoals meerdere Red Dot Awards. In hoeverre komt dit van pas in je rol als Hoofd van het Atelier Néerlandais?
Uit de variëteit blijkt al dat ik nooit
aan carriere planning heb gedaan… Als kind wilde ik kunsthandelaar worden, ik
zat nog op de middelbare school toen ik voor het eerst een bijbaantje had op
een kunstbeurs en ik ben pas van gedachten veranderd toen ik al afgestudeerd
was en als kunsthistoricus voor een kunsthandelaar in Parijs werkte.
Toen begon het pas te knagen dat ik
nooit meer serieus had nagedacht over wat ik wilde worden, want dat “wist” ik
immers al mijn hele leven! Op dat moment ben ik i.d.d. andersoortige
werkervaring gaan opdoen, zoals bij Rothschild, waar ik uiteindelijk veel
langer ben gebleven dan oorspronkelijk voorzien (een jaar of zes) voordat ik
nog een keer drastisch het roer heb omgegooid: ik ben een jaar naar Zuid
Amerika vertrokken, standplaats Argentinië, en ben uiteindelijk al reizend
(nota bene op een cargo-schip in Chileens Patagonië) iemand tegengekomen met
wie ik uiteindelijk de door jou genoemde design agency heb opgezet.
.jpg)
Lilian in Argentinië, waar ze een jaar verbleef
Die diversiteit aan ervaringen leek
lange tijd niet logisch, ook niet altijd voor mezelf. Sterker nog, mensen
vonden het ook wel gek (en onverstandig) dat ik een paar keer nogal drastisch
van richting ben veranderd, maar juist hier bij het Atelier komen al die
ervaringen in zekere zin weer samen, en, inderdaad, ook van pas!
Is dan het werken in een ambtelijke, zeer formele omgeving niet beklemmend?
Ambtelijk en formeel zijn voor mij niet
hetzelfde: enige formaliteit is mij van huis uit niet vreemd, een ambtelijke
omgeving wel, en ja, daar waar ik misschien eerst kijk naar wat er kàn (en soms
al ja heb gezegd voordat ik e.e.a. precies heb uitgezocht, want waar een wil
is, is altijd wel een weg) is dat misschien binnen een ambtelijke structuur wat
minder courant. Ik ben vast af en toe de ietwat vreemde eend in de bijt, maar
dat is het Atelier Néerlandais in zekere zin ook, dus dat past wel! Het AN is
dat in die zin dat wij de uitzondering op de regel zijn, het is immers geen
staand beleid van de Nederlandse overheid om instellingen zoals het Atelier te
hebben, en we zijn dan ook de enige in z’n soort, wereldwijd, afgezien van het
Erasmushuis in Jakarta, maar dat is niet geheel op dezelfde leest geschoeid als
het AN, dat immers niet alleen door de ambassade gedragen wordt, maar ook door een
ledenvereniging voor ondernemers in de
creatieve industrie en culturele sector.
Het Atelier Néerlandais opende in 2014 en bestaat dus nu meer dan 10 jaar. Hoe zou je de groeicurve van het AN willen omschrijven?
Ik ben er natuurlijk pas vanaf 2021 zelf
betrokken bij geraakt, te midden van de pandemie, het AN was toen zelfs dicht.
Maar ik denk dat het fair is te veronderstellen dat het in die eerste jaren een
soort van “pionieren” was voor mijn voorgangster die zelf in zekere zin het
wiel moest uitvinden en invulling geven aan iets wat er nog niet was. In dat
opzicht had ik het misschien wat gemakkelijker, maar daar staat tegenover dat
er nu ook een taak ligt om het AN meer toekomstbestendig te maken. Ik denk dat
we in een periode zijn aanbeland waarbij er een goede basis ligt van waaruit we
verder kunnen - en moeten - ontwikkelen en waar we ook, zeker nu we de
zoektocht naar een nieuwe
locatie en vervolgens de verbouwing en verhuizing hebben afgerond, verder
moeten bouwen aan verdere professionalisering van de organisatie. Juist om
ruimte voor verdere groei- maar ook om een zo groot mogelijk draagvlak, te creëren
naar de toekomst toe, want ik geloof heilig in de kracht van kunst en cultuur
als soft-power, zeker in een land als Frankrijk, maar ook in de impact van de
creatieve industrie en de grote variatie aan thematiek die we daar, ook als
ambassade, aan kunnen verbinden!
Wat was jouw inbreng hierin?
Ik heb de afgelopen jaren geprobeerd
mijn steentje bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van het AN. We hebben
geprobeerd nieuwe initiatieven voor de leden te ontwikkelen, zoals een
ledententoonstelling die we ook dit jaar weer zullen organiseren en we zijn
sinds 2021 bijna verdubbeld in ledenaantal. Daarnaast hebben we een slag
gemaakt voor wat betreft onze zichtbaarheid op social-media en in de
communicatie. Naast ledenvereniging zijn we natuurlijk ook het culturele
platform van de ambassade en heb ik geprobeerd mijn ambassade collega’s van
andere afdelingen te laten zien dat het AN ook een stuk gereedschap is dat ambassade-breed
kan worden ingezet, niet alleen als locatie, maar juist ook door de grote
variëteit aan thematiek die hier voorbij komt en die ook allerlei haakjes biedt
voor andere afdelingen van de ambassade.
Misschien juist wel vanwege de
overtuiging die ik ben toegedaan dat een plek als het AN waardevol is voor
zowel de sector, de ambassade en in zekere zin zelfs de reputatie van Nederland
in Frankrijk : we worden als land toch nog vaak (en zelf ook graag) gezien als
handelsnatie, maar juist hier in Frankrijk, waar kunst en cultuur veel meer
vanzelfsprekend is en gesteund wordt, kunnen we misschien soms als een
druppeltje smeerolie fungeren in grotere processen.
Kunstenares Désirée Engelen krijgt uitleg van Sweet Scope Studio over 'Learning Sounds #1'
Jouw voorganger, Carolien van Tilburg die aan de wieg stond van het Atelier Néerlandais noemde haar werk “het orkestreren van toevallige ontmoetingen”; Hoe zou jij jouw werk in een zin omschrijven?
Dat is een mooie omschrijving, die, kan
ik me zo voorstellen, ook heel goed pastte bij het “pionieren” in die eerste
jaren. Als de pandemie ons ìets geleerd heeft, dan is het (hopelijk) het besef
dat niet alles maakbaar noch planbaar is. Daar staat tegenover dat de
doorgemaakte groei van het AN en de noodzaak tot verdere professionalisering
helaas minder ruimte overlaat voor het orkestreren van toevallige ontmoetingen,
het faciliteren van ontmoetingen is nog steeds één van onze taken, maar dan
misschien wat meer bewust en gestuurd, en wat minder toevallig, hoewel ook ik
graag het toeval niet geheel uitsluit!
_LR_Collage.jpg)
Ik begon met een gesloten ‘toko’, om het
maar wat ondiplomatiek te verwoorden, dat betekende overigens niet dat er niets
te doen was: doordat we op het AN ruimte hadden en afstand konden bewaren ben
ik destijds begonnen zoveel mogelijk ambassade collega’s te spreken en uit te
nodigen op het Atelier om te zien waar de raakvlakken lagen en we mogelijk iets
voor elkaar konden betekenen. Toen we een aantal maanden later heel even weer
open konden heb ik de eerste expo georganiseerd in het AN, met werk van leden
dat tijdens- of onder invloed van de pandemie was ontstaan. Momenteel zitten we
duidelijk in een periode met minder ruimte voor dit soort initiatieven omdat de
vraag is toegenomen van zowel de kant van de leden als de ambassade, dus zullen
we ook moeten kijken hoe we processen meer kunnen stroomlijnen om, daar waar
mogelijk, wat extra efficiëntie te behalen die we vervolgens in kunnen zetten
voor verdere ontwikkeling. Nu ik dit zeg realiseer ik me ook dat dit voor een
cultureel platform misschien wel wat zakelijk klinkt, maar ook dat is nodig,
juist om het AN zo bestendig mogelijk verder te ontwikkelen. Ik ben hier immers
niet gekomen om als laatste de deur achter me dicht te trekken - ook al dachten
vast een paar mensen dat dat wellicht zou kunnen gebeuren, toen we wisten dat
we niet meer konden blijven op de oude locatie aan de Rue de Lille!
Voormalig Minister van Onderwijs,
Cultuur en Wetenschap Robert Dijkgraaf en
Wat waren volgens jou de absolute high lights?
Het is mooi een ontmoetingsplek en
springplank voor de creatieve industrie en culturele sector te kunnen zijn, en
ik merk ook dat we door steeds meer mensen zo gezien en ervaren worden en dat
is mooi en bemoedigend. Absolute highlights, goh, het is gewoon goed dat deze
plek er is en een doel dient voor de sector. En ik vind het oprecht een
voorrecht dat dit werk me in contact brengt met zoveel getalenteerde mensen van
de meeste uiteenlopende, vaak interessante, achtergronden en pluimage!
Het team van Kokke House; Romy Kokke & Daniel Beasley met kunstenares Louise te Poele
Annelies Breton-Bogaards. Correspondent
Frankrijk druk in gesprek met een bestuurlid van het CAPA,
Het Atelier Néerlandais is verhuisd van het chique 7e arrondissement naar de Avenue Victoria 22 in het 1e arrondissement. Wat zijn volgens jou de voordelen van deze move?
Ik zie eerlijk gezegd, een beetje tegen
de oorspronkelijke verwachtingen in, alleen maar voordelen! Natuurlijk was de
locatie en het pand in Rue de Lille prachtig, en lag er een lange historie
vanwege onze voorganger, het Institut Néerlandais dat vanaf de jaren ‘50 van de
vorige eeuw in hetzelfde pand gevestigd was. Maar nu we deze parel hebben
gevonden zou ik niet meer terug willen: we zitten centraler dan voorheen,
sterker nog, we zitten zo'n beetje op de meest centrale plek van de stad, zo
naast Place du Châtelet, op een begane grond met veel zichtbaarheid, ingangen
aan zowel Avenue Victoria als Rue Lantier, met meer vierkante meters en een
ruimte die bovendien veel geschikter blijkt voor onze activiteiten dan de
vorige locatie, what’s not to like!
Wat zijn de plannen voor 2025?
Het programma is druk en vol, zo
ongeveer vanaf de dag dat we het eerste event organiseerden (expositie van Foam
en Unseen/Unbound tijdens Paris Photo), waarbij een paar uur voor de opening
notabene de gevel nog werd geschilderd en de verbouwing nog niet eens helemaal
af was! Het verder professionaliseren van het Atelier, zowel van de
ledenvereniging als onze rol als cultureel platform van de ambassade staat –
naast alle events – ook op de agenda: dat is eens temeer van belang als je
bedenkt dat we maar een heel klein team hebben, de dagelijkse bedrijfsvoering
rust immers op 2 fulltime krachten Joan Mols en ik, aangevuld met onze parttime
communicatie medewerkster Flora de Geus. Maar natuurlijk maken we ook deel uit
van het cluster cultuur en communicatie van de ambassade waar we nauw mee
samenwerken. In juni zal er voor de leden weer een mogelijkheid zijn om deel te
nemen aan een leden-expositie, we hebben de fashion weken met veel showrooms en
defilés, en tijdens Paris Design Week, Paris+ by Art Basel en Paris Photo
zullen we weer vanuit het culturele cluster van de ambassade een instelling of
curator carte-blanche geven om Nederlands talent voor het voetlicht te brengen,
om maar een paar dingen te noemen, en voordat je het weet is dan het jaar
alweer voorbij!
_LR_Collage.jpg)
Je bent al heel jong naar Parijs vertrokken. Voel je je meer Parisienne of Limburgse?
Ik voel mee heel erg thuis in Parijs maar zal mezelf nooit Parisienne noemen, iets wat ook heel veel verschillende betekenissen heeft afhankelijk van wie je het vraagt. Eén van de eerste dingen die ik leerde toen ik hier kwam wonen was de term « Parisien pure souche » dan ben je niet alleen zelf geboren in Parijs, maar ook je beide ouders en minimaal 3 van je grootouders. Maar er zijn ook zat mensen die iedereen die in Parijs intra-muros woont een Parisien(ne) noemen. Lachend, "dan ben ik in ieder geval een Limbourgeoise pure souche !"
Last but not least. Heb je nog tips voor mijn lezers als inmiddels doorgewinterde inwoner van Parijs. Must-see’s? Must-do’s?
Ik ben hier al zo lang dat ik me misschien niet altijd meer realiseer wat dat zou kunnen zijn, maar ik denk dat het in ieder geval goed is om te weten dat het bij je eerste contact met Fransen meestal verstandig is iets meer gereserveerder en minder direct te zijn dan dat we dat in Nederland gewend zijn. Het lijkt allemaal op elkaar maar de Franse samenleving en mentaliteit is op veel vlakken toch echt fundamenteel anders dan de Nederlandse. Voor wat betreft de dingen die je echt een keer in Parijs gezien of gedaan moet hebben… dat is natuurlijk heel persoonlijk, maar ik zal een poging wagen! Van « nice to naughty » : het Musée de la Vie Romantique in het 9e arrondissement. Het oude woonhuis en atelier van Ary Scheffer, de door de Fransen ingelijfde, maar van geboorte Dordtse, schilder wiens huis en atelier ook diende als Salon waar “le tout Paris” bijeen kwam: Chopin, Rossini, Sand, Dickens, Liszt etc. Er zit een leuke tuin met terras bij waar je een drankje kunt drinken (zonder dat je een kaartje hoeft te kopen voor het museum) waarbij je echt nog het gevoel hebt iemands huis te bezoeken en terug in de tijd te gaan (nu tijdelijk even dicht vanwege een verbouwing). Église Saint Julien le Pauvre in het 5e, in de buurt van de Notre Dame, net aan de overkant van de Seine, is een mooi intiem kerkje dat je makkelijk over het hoofd ziet en niet per se heel aantrekkelijk oogt van buiten, maar voor degenen die hiervan houden, even een moment van rust en bezinning kan bieden in de drukte van de stad. Op een steenworp afstand van Saint Julien le Pauvre ligt de Caveau de la Huchette, één van de oudste jazz clubs van Parijs waar zo ongeveer iedere jazz grootheid ooit gespeeld heeft en die nog steeds als zodanig in gebruik is. En laat ik dan ook nog maar La Sainte Chapelle in de mix gooien, niet echt een onbekend monument maar oh zo prachtig en, zeker op een mooie zonnige dag wanneer de zon door de hoge glas-in-lood vensters schijnt, adembenemend!
Musée de la Vie Romantique, 16 Rue Chaptal, 75009 Paris
Caveau de la Huchette, 5 Rue de la Huchette, 75005 Paris
Saint Julien le Pauvre, 1 Rue Saint-Julien le Pauvre,
75005 Paris
La Sainte Chapelle, 10 Boulevard du Palais, 75001 Paris
En helemaal als laatste wat zijn jouw favoriete restaurants?
Er zijn natuurlijk zoveel opties in een stad als Parijs dat het moeilijk kiezen is… maar 2 restaurants waar ik altijd graag kom zijn Café Marly en de Bouillon Julien : Café Marly ligt letterlijk ín het Louvre, aan de zijkant van de grote cour met de beroemde Pyramide. Het terras onder de mooie arcade is een geweldige plek wanneer het weer het toelaat, en anders is het ook binnen fijn zitten met zicht op een zaal met sculpturen van het Louvre. Bouillon Julien is nog een echte « bouillon » uit de Belle Époque met een fantastisch interieur dat nog geheel intact is en waar je, zeker naar Parijse maatstaven, voor weinig een degelijke Franse maaltijd krijgt voorgeschoteld. Allebei leuk, ieder op een heel eigen manier!
Inmiddels lopen de fraai ingerichte
ruimtes van het Atelier al vol met bezoekers, in afwachting van de officiële
opening door onze ambassadeur in Frankrijk, Z.E. Jan Versteeg. Stiekem toasten
wij alvast op een succesvol 2025.
Un Grand Merci Lilian!
Wil jezelf het nieuwe Atelier
Néerlandais bewonderen en genieten van de openingstentoonstelling ‘Nouveaux
Horizons’ dat kan van maandag 17 februari tot en met vrijdag 21 februari. Door
middel van hun prachtige kunst heb je een ontmoeting met Hans Boodt, Desirée
Engelen, Titia Ex, Iris van Herpen, Kokke House, Danielle Lemaire, No Waste
Chair, Louise te Poele, Carla van de Puttelaar, Reyn, RVDK, Sheltersuit, Sweet
Scope, Sanne Terweij en Irene van Zeeland.
Het werd nog heel laat die avond
Geen opmerkingen:
Een reactie posten