PARIS ABC - N / Z

N = Notre Dame

Naast de Eiffeltoren is de Notre Dame het symbool van Parijs. Geen enkel gebouw is meer verbonden met de geschiedenis van Parijs dan deze kerk. Al sinds zijn voltooiing rond 1330 staat de kathedraal majestueus op het Île de la Cité, de wieg van de stad. 170 jaar heeft men er aan gewerkt. 130 meter lang, met torens van 69 meter hoog drie grote portalen met prachtig beeldhouwwerk en drie indrukwekkende roosvensters, met een diameter tot 21 meter. Het orgel is vroeg 18e-eeuws en is met zijn 6000 pijpen, 110 registers en 5 manualen het grootste van Frankrijk. Napoleon kroonde hier zichzelf in 1804 tot keizer van Frankrijk en de Gaulle kreeg er zijn staatsbegrafenis in 1970. De 387 treden van de noordelijke toren leiden je naar de beroemde gargouilles, de legendarische waterspuwers, en naar een schitterend uitzicht over Parijs. De term gargouille is Frans voor keel. Sommige beelden dienen dan ook als waterafvoer, anderen slechts ter versiering. Ze zijn allemaal in de 19e eeuw gemaakt door de onbekende kunstenaar Victor Pyanet.

O = Opéra Garnier

Bij de opening van dit gebouw ging de dialoog tussen de Keizerin en de architect als volgt: "Welke stijl is dit? Het lijkt geen stijl te hebben? Het is niet Grieks, niet Louis XIV, zelfs geen Louis XV". "Neen mevrouw, die stijlen hebben hun beste tijd gehad. Dit is de stijl van Napoleon III en dan durft u te klagen?"

Het was Napoleon III die in 1858 opdracht gaf tot de bouw van een Opera in het centrum van Parijs. De eerste steen werd gelegd in 1862 en 13 jaar later, in 1875 was het pronkstuk van de architect Charles Garnier klaar. Hij werd gekozen uit 170 kandidaten, omdat hij het probleem van hoe een opera te bouwen boven een bestaand meer had opgelost. Garnier was 35 jaar oud toen hij de opdracht kreeg en dit gebouw biedt alles van wat je in "une nuit a l'opéra" verwacht. Een echte entree compleet met een "Grand Escalier", een gigantische theatrale trap waarin 33 soorten marmer  zijn verwerkt. Vrouwenbeelden die lantaarns dragen, brons, koper en bladgoud, heel veel bladgoud. Een Grand Foyer, waarvan het plafond is bedekt met mozaïeken. En een vijf verdiepingen hoog auditorium in de vorm van een hoefijzer, met een explosie van rood fluweel, dat plaats biedt aan 2130 stoelen. Een aantal met "vue partielle", wat betekent, dat je maar gedeeltelijk zicht hebt op het toneel. Maar zij kunnen dan weer genieten van de prachtige plafondschildering uit 1964 van Marc Chagall en de reusachtige kristallen kroonluchter die maar liefst 8 ton weegt.

Achterzijde Opéra Garnier gezien vanaf place Diaghilev

Het meer, compleet met bronnen afkomstig van een zijtak van de Seine de rivier Grange Bateliere, is er nog steeds en zou de schrijver Gaston Leroux hebben geïnspireerd tot het schrijven van zijn roman; "het Spook van de Opera". Het dient als waterreservoir, indien er brand is in het gebouw en voor duiktrainingen van de Parijse brandweer. Bij een lage waterstand kun je er varen met een boot. Het meer is eigenlijk een groot caisson van 50 bij 20 meter, zo'n 3 meter hoog en bezaaid met kolommen. Bij het schrijven van dit stukje dwalen mijn gedachten af naar de prachtige slotscene uit de Phantom of the Opera waar het Spook met zijn geliefde Christine per boot het meer oversteekt verlicht met honderden fakkels. "Geen weg terug meer, de laatste drempel zijn we overgestoken, dus sta hier -  en kijk hoe hij brandt…  We hebben de weg terug  achter ons gelaten…". De meeste opera's worden tegenwoordig opgevoerd in de Opéra Bastille. Hier in de Opéra Garnier bijna uitsluitend balletvoorstellingen. Zo blijft, zeker hier, de jaarlijkse balletuitvoering van le Lac des Cynges, het zwanenmeer een bijzondere betekenis houden.

P = Palais, Paleizen

Parijs was al zeer vroeg het politieke, economische en culturele machtscentrum van Frankrijk en kent daarom veel Koninklijke Paleizen. Het begon met het Louvre (1180 - 1223). Wat de Tower voor London betekende was het Louvre voor het Parijs van de Middeleeuwen. Een citadel gebruikt als kerker en arsenaal ter bescherming van de kunstschatten. Onder invloed van koningen en gemalen omgebouwd van Donjon tot Koninklijk Paleis, tot het grootste museum van de wereld. Vormgegeven door koningen, keizers maar ook door een socialistische president. De veranderingen die president Mitterand riskeerde waren zeer gewaagd. Een risico dat tot dan toe uitsluitend was voorbehouden aan vorsten als Frans I, Hendrik IV of de Franse Zonnekoning. Zelfs de grote Napoleon had het niet gewaagd om wijzigingen aan te brengen aan dit majestueuze Paleis. Vanaf 1515 tot en met 1995 is er gebouwd en verbouwd in het Louvre.

Palais Luxembourg

Ook de Medici's hebben hun invloed doen gelden met de bouw van twee indrukwekkende paleizen. Catharina de' Medici; zij huwde op 14-jarige leeftijd de even oude Hendrik II van Frankrijk. Tussen 1560 en 1610 bouwde zij het Palais des Tuileries, in 1871 door brand vernietigd. Maria de' Medici was koningin van Frankrijk en getrouwd met de Franse koning Hendrik IV. Zij was verantwoordelijk voor de bouw van het Palais du Luxembourg, waar nu de Franse senaat is gevestigd.

Het Palais Royal (koninklijk paleis) werd gebouwd in 1629 in opdracht van de invloedrijke Kardinaal Richelieu, die minister was tussen 1624 en 1642. Indertijd stond het paleis bekend als het Palais Cardinal en het werd een koninklijk paleis toen de kardinaal het gebouw naliet aan koning Lodewijk XIII. Lodewijk XIV de Zonnekoning bracht zijn jeugd hier door vooraleer hij verhuisde naar het nabijgelegen Louvre.

Ook aan de verschillende wereldtentoonstellingen, die van 1900 en 1937, hebben we de nodige paleizen te danken, waaronder het Grand Palais en Petit Palais (1900), Palais de la Découverte, Palais de Chaillot en het Palais de Tokyo (1937). De meeste gebouwen zijn nu in gebruik als museum.

Q = Quai

Op de rechteroever van de Pont Marie tot aan de Quai du Louvre, en op de linkeroever van de Quai de la Tournelle tot aan de Quai Voltaire, een gebied dat inmiddels tot Unesco World Heritage Site is verklaard, maken ruim 240 'bouquinistes' gebruik van 900 groene boekenkisten. Zij huisvesten meer dan 300.000 oude boeken, een zeer groot aantal bijzondere  tijdschriften, oude affiches, zeldzame strips maar ook ansichtkaarten. De Seine wordt omschreven als de enige rivier in de wereld die stroomt tussen twee "boekenplanken".  Naast boekhandelaar, zijn deze gepassioneerde mannen en vrouwen in de eerste plaats getuigen van het Parijs van vroeger en nu. Zij vormen een groot cultureel lint langs de Seinekaden, in de schaduw van grote Parijse monumenten zoals de Notre-Dame.

Bouquiniste

'De bouquinistes'  maken deel uit van het culturele en commerciële erfgoed, een van de schatten van de stad Parijs. Met hun 900 'dozen' en hun 300.000 boeken, oude of hedendaagse, bieden de boekhandelaren een meer dan 3 kilometer lange culturele wandeling langs de kades van de Seine. De boekhandelaren bepalen zelf wanneer zij open zijn. Van de gemeente Parijs hebben zij de verplichting om in ieder geval een aantal dagen per week open te zijn van 11.30 uur tot zonsondergang. 

R= Restaurants.

Het was een zekere Grimod de la Raynière die in 1803 zijn 'Almanach (almanak) de Gourmand' publiceerde, de voorganger van de beroemde Guide Michelin. Voor Parijzenaars zijn cultuur en gastronomie als zon en maan, ze horen onlosmakelijk bij elkaar en zijn om te overleven van onschatbaar belang. Nergens ter wereld is de kunst van de verfijnde maaltijd meer een integraal onderdeel van het leven dan Parijs. Of je nu gaat voor een echte Franse bistro, een sterrenrestaurant of voor het hipste loungerestaurant van de stad, het blijft moeilijk kiezen. De Franse passie voor een goede keuken maakt het uit eten gaan tot een van de grootste geneugten van deze stad. Parijs kent ruim 5000 restaurants. 47 restaurants hebben een Michelin ster, 16 restaurants hebben twee sterren en maar liefst 10 restaurants hebben drie Michelin sterren (2012). Om u een idee te geven; Nederland heeft slechts 2 drie-sterren-restaurants.

Lunchtijd; een dagelijks beeld aan de Seine

S = Seine

De Seine en zijn oevers zijn net zo kenmerkend voor de stad als de vele monumenten. De Seine zelf is 776 kilometer lang en stroomt van de Bourgogne naar Het Kanaal. 13 kilometer stroomt de Seine door Parijs om zich even buiten Parijs samen te voegen met de rivieren de Oise en de Marne. 3,4 meter diep bij de Pont National (vroeger Pont Napoléon geheten) die een verbinding vormt tussen de boulevard Poniatowski in het 12e arrondissement en de boulevard Masséna in het 13e arrondissement. Het diepst is de Seine bij de Pont Mirabeau (5,7 meter). De 93 meter lange brug verbindt de rue de la Convention in het 15e en de rue de Rémusat in het 16e arrondissement met elkaar. De gemiddelde stroomsnelheid is twee kilometer per uur, het breedst (200 meter) bij de Pont de Grenelle en op z'n smalst, (30 meter) bij de Quaie de Montebello tegenover de Notre Dame. Oh ja, zwemmen in de rivier is verboden, maar het is goed om te weten dat de gemiddelde temperatuur 14.1° bedraagt.

T = Theaters

Stad van licht, maar ook van voetlicht. Zoals het in een wereldstad betaamt, hoeft niemand zich te vervelen in de avond- of de nachtelijke uren. Van klassiek tot modern ballet, mooie opera's en toneelvoorstellingen, het theater floreert in Parijs. Parijs staat bol van de affiches van schouwburgen, concertzalen, theaters, opera's en cabarets. Het seizoen loopt van september tot en met juli. Vele theaters sluiten in de maand augustus, dus het is altijd goed om u vooraf te laten informeren door de weekbladen Pariscope, of de l'Officiel des Spectacles. De Comédie Francaise, gevestigd naast het Palais Royal, is opgericht in 1680 en is het oudste nationale theater ter wereld. Bij de Kiosque Théâtre de la Madeleine en Théâtre Montparnasse worden op de dag van de voorstelling zelf, theaterkaartjes verkocht voor de helft van de prijs. Aurélie Filippetti is de huidige almachtige Minister van Cultuur in het kabinet van François Hollande. Zij is niet alleen de beschermvrouwe van de traditionele kunsten, maar ook minister van popmuziek en strips, en zij bepaalt mede het lot van de belangrijke Franse mode-industrie. Dankzij alle royale subsidies heerst er in Frankrijk een benijdenswaardig kunstklimaat. 

U = Universiteiten

Als de vroegere wijk Les Halles, met de oude markthallen, de buik van Parijs werd genoemd dan is het vijfde arrondissement het hoofd met een goed stel hersens. Dit is het Parijs van Abélard en Héloise, Erasmus, Gertrude Stein en Ernest Hemmingway, maar ook van Jean-Paul Sartre en Simone de Beauvoir. Hier staat het symbool van de Franse wetenschappelijke traditie en de oudste universiteit van Europa; de Sorbonne. De geschiedenis van de Sorbonne gaat terug naar de 12de eeuw. Ze werd opgericht in 1253 door de biechtvader van Lodewijk IX; Robert de Sorbon. De Sorbonne was tot 1970 dé universiteit van Parijs. Na de studentenrellen in mei 1968 werd de universiteit opgesplitst in dertien afzonderlijke universiteiten.

Universiteit Mont Souris

V = Vélib

In 2006 financiert het internationale publiciteitsbedrijf JC Deceaux, in ruil voor de concessie van 1600 reclameborden, een miljoenenproject: 'De Velib'. ruim 20.000 fietsen op 1451 punten in Parijs. Nooit verder dan 300 meter lopen vind je een Velib fietsverhuurstation. Mocht een van de verhuurstations leeg zijn, dan vind je op de informatiepaal altijd een plattegrond naar het dichtstbijzijnde verhuurstation. Parijs wordt ook steeds fietsvriendelijker. Inmiddels zijn er over een lengte van 370 km fietspaden aangelegd. Toeristen kunnen een dagabonnement nemen voor slechts 1 Euro per dag en 5 Euro voor de hele week. U moet wel in het bezit zijn van een creditcard, want er wordt een borg gevraagd van 150 Euro. Op de allereerste dag waren de huurfietsen al meer dan 300.000 keer gebruikt.

W = winkelen

Het uitgeven van geld in niet moeilijk in dit winkelparadijs waar de ene verleidelijke etalage na de andere opdoemt. Parijs is een schatkamer vol prachtige winkels en super chique boetieks, van ultraconservatief tot überhip en over-the-top. Of u naar iets zeer speciaals op zoek bent of gewoon de sfeer wilt proeven? Ik kan u verzekeren, u wordt niet teleurgesteld. De mooiste warenhuizen, Grands Magazins, zijn Galeries Lafayette en Au Printemps,  beiden gevestigd aan de boulevard Haussmann en Le Bon Marché in de rue du Bac. Mode en (haute) couture aan de place des Victoires, avenue Montaigne, rue Cambon en de rue Faubourg Saint Honoré, Juweliers in de rue de la Paix en de place Vendôme. Voor Delicatessen moet u zijn op de place de la Madeleine. De mannen kunnen het beste terecht in de wijk Saint Germain op de rechteroever en de rue du Faubourg Saint Honoré.

X = X

De moeilijkste letter in mijn Parijse alfabet, overigens ook in het Franse. X staat voor een onbekend persoon of voor 'un  film classé X' wat weer staat voor porno. Welnu dat is mijn redding (voor de letter X dan) want voor deze fims kunt u nog steeds terecht op Pigalle. Onderaan de heuvel van Montmartre, daar waar de touringcars in rijen langs de pornobioscopen, sexwinkels, peepshows en goedkope stripteasetenten rijden. Pooiers, hoeren en travestieten oefenen hier nog steeds hun beroep uit.

Pigalle - 'Paris by night'

Maar het is ook een wijk vol nostalgie. Hier ontstond de 'chahut' later bekend als de 'cancan'. Deze dans werd weer beroemd door de affiches van Henri Toulouse de Lautrec met als model zijn muze; de cancan-danseres Jane Avril. Zelfs Renoir was hier op zoek naar zijn modellen. In de jaren vijftig en zestig was de wijk ook het decor voor veel films noirs. Dus zo onbekend is deze wijk nu ook weer niet.

Y = Yves Saint Laurent

Parijs is de bakermat van de haute couture. De regels voor de haute-coutureclassificatie zijn zeer streng en er zijn maar negen haute-couturehuizen die officieel zijn geregistreerd bij de Fédération de la Couture. De eerste echte couturier in Parijs was Charles Frederick Worth (1826 - 1895), later gevolgd door Coco Chanel. Namen die net als Yves Saint Laurent onlosmakelijk verbonden zijn met Parijs als centrum van de haute couture.

Yves Saint Laurent verliet op zeventienjarige leeftijd het ouderlijk huis om voor de ontwerper Christian Dior te gaan werken. Toen Dior in 1957 stierf, kreeg Saint Laurent op 21-jarige leeftijd de leiding over het toen slecht lopende modehuis Dior. De ontwerpen van Saint Laurent waren zo vernieuwend, dat ze tot grote successen leidden. Zo bijvoorbeeld de trapeziumjurk uit 1958, die ruim viel om de taille in plaats van deze in te snoeren. Saint Laurent gebruikte zowel fel lichte, als donkere kleuren, al ontwierp hij eenmalig ook een collectie, waarvan alle kledingstukken zwart waren. Na een zenuwinzinking als gevolg van zijn deelname aan de Algerijnse Onafhankelijkheidsoorlog verloor Laurent de leiding over het modehuis Dior. Samen met zijn partner Pierre Bergé begon hij daarom zijn eigen modehuis onder de merknaam YSL. Tot Saint Laurents clientèle behoorden onder meer zijn "muze" Loulou de la Falaise en de actrice Catherine Deneuve. In 1993 werd het modehuis van Yves Saint Laurent voor ongeveer 600 miljoen dollar verkocht aan het farmaceutische bedrijf Sanofi die het zes jaar later weer doorverkocht aan Gucci. In 2002 werd, mede als gevolg van Laurents leeftijd, drugsmisbruik, depressies, alcoholisme, en problemen met Tom Ford van Gucci, besloten het couturehuis van YSL te sluiten. Saint Laurent trok zich terug in zijn huis in Marrakesh, Marokko en overleed daar op 71-jarige leeftijd.

Z = Zadkine

Op loopafstand van de Jardin Luxembourg staat nog een stukje cultuur wat nog steeds op mijn 'To Do' lijstje staat. Aan de rue d'Assas nummer 100 staat een klein huisje met een bloementuin. Hier woonde en werkte de Russische beeldhouwer Ossip Zadkine tot aan zijn dood in 1967. Het interieur is na zijn dood onveranderd gebleven, vol met zijn beeldhouwwerken,  waaronder zijn beroemste werk Ville Détruite (de verwoeste stad). De beelden staan verspreid over vijf kamers en een besloten tuin. Helaas zal ik, net als u, moeten wachten to de herfst van 2012, aangezien het museum door werkzaamheden tijdelijk is gesloten.

Ik hoop dat u net zo genoten heeft bij het lezen van mijn Parijse ABC, als ik heb gedaan bij het samenstellen ervan.