INSTITUT DU MONDE ARABE - CHARLIE HEBDO

Ik schrijf 1981, In die tijd was de socialist François Mitterand, President van Frankrijk Onder zijn regeerperiode is het aanzien van Parijs wezenlijk veranderd. Geen enkele regent of koning van de afgelopen eeuwen vindt in hem zijn gelijke met zijn 'Grand Projets'.

Zijn toverwoord voor Parijs was 'transparantie' en prachtige voorbeelden hiervan zijn: Het Institut du Monde Arabe (1987), La Grande Arche in La Defense (1989), Opera de la Bastille (1990), Fondation Cartier (1995), de  Bibliothèque Nationale François Mitterand (1995) en een glazen piramide op de binnenplaats van het Louvre (1996).

Een aantal van deze 'glazen' architectonische wonderen zijn afkomstig van het enfant terrible van de Franse architectuur; Jean Nouvel. Geboren in 1950 in het zuidwesten van Frankrijk. In deze blog neem ik u mee naar een van zijn veel geprezen meesterwerken; het IMA, Institut du Monde Arabe. (Instituut van de Arabische wereld) Dit voorbeeld van fraaie moderne architectuur, opgebouwd uit glas en aluminium kunt u vinden aan de Seine, tegenover het Ile Saint Louis aan de quai Saint-Bernard.

Niet alleen van buiten maar ook van binnen is het IMA een architectonische parel

Een stichting, die door Frankrijk en negentien Arabische landen werd opgezet, zette zich in de jaren 1980 - 1987 in voor verbetering van de moeizame verhouding tussen Frankrijk en de Arabische wereld, die getekend werd door vervreemding en verergerd was door de koloniale politiek. Daartoe besloot men een gemeenschappelijk cultuurinstituut op te zetten met de bedoeling de banden tussen de westerse- en Islamitische wereld te versterken. Voor het ontwerp werd in 1981 een wedstrijd uitgeschreven die uiteindelijk werd gewonnen door een groep van architecten waaronder; Jean Nouvel, Gilbert Lezenes, Pierre Soria en het team van Architecture Studio.

Het binnenhof, de grote médina van het Institut du Monde Arabe

Het was niet gemakkelijk om een eigentijdse vorm te creëren die zich liet inpassen in de kromming van de quai Saint-Bernard pal aan de Seine en bovendien een beeld moest oproepen van de Arabische wereld. De architect bedacht twee gebouwen die in direct contact met elkaar staan. Een wigvormig gebogen en spits toelopend gebouw met een glazen façade voor het museum van Islamitische kunst en een langgerekt rechthoekig gebouw dat plaats biedt aan de bibliotheek. Door het glas van de westelijke muur is de witte marmeren toren van de bibliotheek te zien, die de vorm heeft van een opwaartse spiraal en doet denken aan de minaret van de moskee in Samarra. Tussen de beide gebouwen bevindt zich een flinke kloof waarin een vierkante, met spiegels geplaveide binnentuin (ryad) schuilt. De as van de tuin is gericht naar de tegenoverliggende Notre Dame. Een subtiel gebaar dat een link moet symboliseren tussen de Islam en de Christelijke kerk.

600 schermen, die symbool staan voor houten bewerkte luiken, die bebruikt worden in de Arabische wereld, filteren het licht

De verbinding tussen de Arabische traditie en de moderne tijd werd het hoofdthema van het architectonische concept en inspireerde de architecten tot een sensationele oplossing voor de zuidelijke façade. 600 metalen schermen die symbool staan voor houten bewerkte luiken, 'moucharabiya of mashrabiya', die in de Arabische wereld traditioneel voor balkons en ramen worden aangebracht, om het licht te filteren en een al te vrijpostige blik in de leefruimte van vrouwen te verhinderen. Elk scherm heeft 21 roestvrijstalen iris-diafragma's bestaande uit in elkaar schuivende bladen die elektronisch worden aangestuurd. Ze openen als er weinig licht is en sluiten bij een teveel aan zonlicht wat in de ruimtes van de bibliotheek een wonderschoon  schaduwspel oplevert.

Het gebouw biedt plaats aan een museum, bibliotheek, theater en aan een restaurant

Het gebouw biedt onder andere onderdak aan een museum voor Arabische kunst (ingang 7e etage) vol met oude manuscripten, prachtig gemaakte zijden tapijten, aardewerk en een breed scala aan gebruiksvoorwerpen, alsmede wetenschappelijke en astronomische instrumenten tussen 750 en 1258 na Christus. Een bibliotheek (ingang 3e etage) met meer dan 60.000 boeken, een theater en een restaurant. Het IMA oogstte in de afgelopen jaren grote successen met meerdere thematische tentoonstellingen, zoals 'Delacroix le voyage au Maroc, Venise et l'Orient' - Bonaparte et l'Égypte' en 'Le Maroc de Matisse'.

Een absolute aanrader zijn de doorzichtige liften die je razendsnel naar de negende etage brengen alwaar je (gratis) van een prachtig uitzicht kunt genieten over de Seine, het oude centrum van Parijs en de wijk Bastille in het noorden.

Het IMA, Institut du Monde Arabe, Rue des Fossés-Saint-Bernard 1, 5e arrondissement, metro: Jussieu, Cardinal Lemoine, Sully Morland.

Op een half uur lopen van het Institut Monde Arabe staat een ander 'macaber' monument dat helaas ook symbool staat voor verbetering van de moeizame verhouding tussen Frankrijk en de Arabische wereld, die getekend wordt door vervreemding en verergerd is door de politiek.

In onze samenleving is het waarborgen van vrijheid van meningsuiting een van de grootste verworvenheden. Woensdagmiddag 7 januari maakten schoten in Parijs op de redactie van het blad Charlie Hebdo daar voor twaalf mensen een einde aan. De wereld stond even stil.

Een ander macaber monument op de hoek van de rue Nicolas Appert en de passage Sainte-Anne Popincourt

Twaalf slachtoffers, onder wie negen redactieleden, vallen er bij de laffe aanslag van de broers Chérif (32 jaar) en Saïd (34 jaar) Kouachi op de Parijse redactielokalen van Charlie Hebdo. Na de beschieting vluchtten de daders naar buiten en beschoten daar de inmiddels toegesnelde politie. Een agent werd neergeschoten. Eenmaal gewond op straat schoot een van de aanvallers hem in het hoofd. Dit bracht het aantal dodelijke slachtoffers op twaalf: Stéphane Charbonnier (Charb), Jean Cabut (Cabu), Bernard Verlhac (Tignous), Georges Wolinski (Wolinski), Philippe Honoré, Bernard Maris, Michel Renaud, Moustapha Ourrad, Elsa Cayat, Frédéric Boisseau, Franck Brinsolaro (agent en bewaker) en Ahmed Merabet (politieagent).

De vroegere redactie van het satirisch weekblad Charlie Hebdo

Onmiddellijk na de aanslag kondigen de overgebleven cartoonisten en redacteurs aan dat het blad verder zal gaan. Het levert Charlie Hebdo ongekende steunbetuigingen op en het ledenaantal schoot omhoog van 10.000 naar meer dan 200.000.

Tot op de dag van vandaag worden er bloemen gelegd en kaarsjes gebrand op de hoek van de rue Nicolas Appert en de passage Sainte-Anne Popincourt, de vroegere redactie van Charlie Hebdo en op de plek waar Ahmed Merabet het leven liet; boulevard Richard Lenoir tegenover de rue Moufle.

De plek waar de Franse politieagent Ahmed Merabet het leven liet

Gaan staan voor onze vrijheid is het enige echte verweermiddel dat wij hebben tegen terrorisme. Die vrijheid dus niet beperken, respect hebben voor mensen met een andere opvatting, een ander geloof of een andere huidskleur. Als wij ons daar allemaal achter scharen is dat sterker dan welke terroristische wandaad ook.