Het eerste
arrondissement is vaak het logische vertrekpunt van iedere Parijse wandeling.
Geen wonder, het is een van de rijkste buurten van de stad, en met rijk bedoel
ik rijk aan geschiedenis. Hier vindt je de Conciergerie, ooit de zetel van de
koninklijke macht en later de gevangenis voor alle helden van de Franse
Revolutie waaronder Marie-Antoinette. De Sainte-Chapelle; een juweeltje,
ingesloten tussen de muren van het gerechtsgebouw, het Palais de la Justice. De
vroegere verblijfplaats van kardinaal Richelieu, het Palais Cardinal of nu
bekend onder de naam Palais Royal. En natuurlijk niet te vergeten het Grand
Louvre, van koninklijk stulpje tot een van de grootste museums van de wereld.
Rijk aan groen dankzij de koninklijke tuinen, waaronder die van de Jardin des
Tuileries en die van Palais Royal. Adembenemende uitzichten vanaf de oudste
brug van Parijs, de Pont Neuf. Of vanaf de Pont des Arts die tussen 1 juni en 8
juni aanstaande ontdaan wordt van zijn loodzware last; honderdduizenden
hangsloten.
La Samaritaine al 10 jaar wachtend op een nieuwe bestemming
Wie langs de oevers van
de Seine loopt ter hoogte van de zuidelijke punt van Ile de la Cité komt oog in
oog te staan met een statig pand; La
Samaritaine. Eens het grootste warenhuis van Parijs. Op 15 juni 2005 sloot
het warenhuis, plotseling en naar eigen
zeggen vanwege veiligheidsredenen, officieel omdat het gebouw volgens de
brandweer niet aan moderne brandveiligheidseisen zou voldoen. De vereiste
aanpassingen zouden het art deco interieur verwoesten. Volgens boze
vakbondstongen was veiligheid hooguit een excuus. In werkelijkheid wilden de
eigenaren, het luxewarenconcern LVHM: Louis Vuitton Moët Hennessy, het
personeel gewoon ontslaan omdat het warenhuis niet rendeerde. De schitterende
binnenkant kun je al tien jaar niet meer bekijken. Het is in vervallen staat
maar als je er om heen loopt voel je de grandeur en zie je nog overal de
overblijfselen van la Belle Epoque, met elementen uit de art deco en de art
nouveau. Het gebouw of eigenlijk gebouwen staan op een van de mooiste en duurste
locaties van Parijs, tegenover de Pont Neuf, ingesloten door de kerk waar
Molière in het huwelijk trad en waar vele beroemde architecten en kunstenaars
werden begraven: de Saint Germain-l'Auxerrois uit de 12e eeuw. Tussen de
chique rue de Rivoli, rue du Pont Neuf en de quai du Louvre.
Magasin 1 la Samaritaine 1883, waar het allemaal begon - Photo courtesy of la Samaritaine
Het opende zijn deuren
in 1870 als een klein zaakje. De eigenaars waren Ernest Cognacq en zijn vrouw
Marie Louise Jay, eens verkoopster bij het warenhuis Le Bon Marché. Hun leven
lijkt wel de verwezelijking van de American Dream. Een weeskind dat het brengt
van straatventer tot oprichter van La Samaritaine. De naam, la Samaritaine, is
ontleend aan de waterpomp bij de Pont Neuf in de tijd van Hendrik IV. Het begon
allemaal met het succesvol verkopen van stropdassen in een klein zaakje op de
hoek van de rue Pont Neuf en de rue de la Monnaie. Toen Cognacq in 1883 hoorde
dat de aangrenzende middenstandswoningen te koop kwamen was dit de aanzet tot
de eerste winkel van het Grand Magasins de la Samaritaine.
1905 de rue de la Monnaie wordt onderkelderd - Photo courtesy of la Samaritaine
Al snel, in 1886, wordt
het gebouw aan de overkant van de rue de la Monnaie geconfisqueerd. Ernest
Cognacq is als het ware de uitvinder van het shop in a shop concept.
Verschillende middenstanders wiens pand hij opkocht kregen de kans om een
winkel te openen is zijn warenhuis. La Samaritaine werd zo een beduchte
concurrent voor Galeries Lafayette, in 1893 geopend door Theophile Bader en
Alphonse Kahn, en het oudste warenhuis
van Parijs Le Bon Marché opgericht in 1852 door Aristide en Marguerite Boucicaut.
Bouw en verbouw van magasin 2 - Photo courtesy la Samaritaine
In 1905 wordt de gehele
rue de la Monnaie onderkelderd door middel van een metalen vloer tot aan de rue
de Rivoli. Verder worden links en rechts grote polychrome koepels geplaatst aan
de zijden van de la rue des Prêtres-Saint-Germain-l’Auxerrois en de rue de
l’Arbre-Sec naar een ontwerp van de architect Henri Sauvage. Het interieur
wordt voorzien van een grote glazen koepel, hangende galerijen die verbonden
worden met een immense art-decotrap. In 1907 en 1910 krijgen de gevels een
gelijkwaardig uiterlijk door middel van geëmailleerde panelen die heden ten
dage nog te bewonderen zijn aan de zijdes van de rue de la Monnaie en de rue de
l'Arbre Sec.
1922 - 1932 start nieuwe voorzijde aan de quai du Louvre - Photo ourtesy la Samaritaine
Maar La Samaritaine
breidt steeds verder uit. Tussen 1922 en 1932 verrijst een enorme stalen
structuur aan de voorzijde tegenover de pont Neuf, wederom een creatie van de
architect Frantz Jourdain. De Parijse gemeenteraad staat op zijn achterste
poten. Om de bouwvergunning goedgekeurd te krijgen worden de eerdere polychrome
koepels afgebroken en het gehele pand bekleed met steen en voorzien van
goudkleurige ramen. Op de bovenste etage wordt een restaurant gevestigd met een
fenomenaal uitzicht over de gehele stad. Deze architectuur is tot de dag van
vandaag onveranderd.
In 1928 wordt het pand
aan de achterzijde van passage de Baillet uitgebreid met 'magasin' nr. 4. De vier winkels bestrijken met al hun etages
een oppervlakte van 270.000 m² en bieden werk aan ruim 5000 medewerkers. De verbouwingen onder leiding van Henri
Sauvage blijven doorgaan tot 1933. Niet alle verbouwingen na de Tweede
Wereldoorlog waren een succes, maar gelukkig werden tussen 1984 tot 1987 alle
originele art deco ornamenten gerestaureerd en in ere hersteld. In 1990 wordt
La Samaritaine geclassificeerd als cultureel erfgoed.
1984 - 1987 restauratie van alle originele art deco elementen - Photo courtesy of la Samaritaine
Ernest en Marie-Louise
bleken niet alleen briljante ondernemers te zijn maar ook verzamelaars van 18e
eeuwse Europese kunst, die weer werd tentoongesteld in het warenhuis. Na zijn
dood in 1928, hij stierf op 88 jarige leeftijd, werd de gehele kunstverzameling
nagelaten aan de stad Parijs. Ze bevindt zich nu in de Marais in Hôtel Donon in
het Musée Cognacq-Jay aan de rue
Elzévir 8.
In de najaren van 1970
en 1980 heeft het warenhuis nog nauwelijks toegevoegde waarde en ondergang
dreigt. In 2001 wordt het aangekocht door LVHM die onmiddellijk twee gebouwen
in de verkoop doet, 'magasin' 1& 3. 2005 Betekent het einde van het eens zo
beroemde La Samaritaine.
La Samaritaine in de schaduw van de Saint Germain-l'Auxerrois uit de 12e eeuw
Na de sluiting wordt in
2007 nog eens overwogen om het warenhuis te heropenen, maar gezien de te hoge
kosten wordt hiervan afgezien. Vervolgens deden de eigenaren aan de Parijse
deelgemeente Louvre een rigoureus voorstel; slopen en dan iets nieuws
neerzetten. In een korte tijd regent het bezwaarschriften. In 2010 stemt de
gemeente Parijs in met een ambitieus restauratieplan van de twee panden van La
Samaritaine. De renovatie en restauratie is sinds medio 2012 in volle gang en moet klaar zijn in 2016
/ 2017. De totale kosten worden geschat
op 450 miljoen euro. Het is het grootste particulier gefinancierde project ooit
ondernomen en geeft werk aan meer dan 2500 bouwvakkers.
Het gepresenteerde en
goedgekeurde ontwerp is van het Japanse architectenbureau SANAA. Dit bureau van
de architecten Kazuyo Sejima and Ryue Nishizawa won in 2010 de prestigieuze Pritzkerprijs,
zeg maar de nobelprijs voor architectuur. Zij waren ook verantwoordelijk voor
de verbouwing van het New Museum of Contemporary Art in New York.
De maquette van het nieuwe Samaritaine naar een ontwerp van de architecten Kazuyo Sejima and Ryue Nishizawa
70.000 M² gaan op de schop, maar de historische gevels
blijven behouden. 10 729 m² worden geconserveerd
en gerestaureerd, wat alleen al twee en een half jaar in beslag neemt.
Aan de Seine-zijde komt
op de bovenste etages een nieuw superdeluxe vijf sterren hotel genaamd
"Cheval Blanc" met 72 kamers en suites. Het hotel is vernoemd naar
het beroemde wijnhuis uit de St-Emillion in de Bordeaux: Château Cheval Blanc,
dat bekend staat om zijn uitstekende Grand Cru's.
Verder voorziet het
plan in 24.000 M² voor luxe winkels, geheel gesitueerd onder de glazen koepel
met de prachtige Art Deco trappen, 20.000 M² voor kantoren en, heel uniek op
deze plaats in het 1e arrondissement, 7000 M² (96 appartementen) bestemt voor
sociale woningbouw. Last but not least; er is voorzien in een kinderopvang voor
60 kinderen.
Uniek wordt ook de rue
de Rivoli zijde, waar de voorzijde van het gebouw wordt voorzien van een
transparante, zijdeachtige glazen constructie, die dankzij de reflectie zorgt
voor een dialoog tussen binnen en buiten.
Jean-Francois Lagneau; arcitect du Patrimoine toont mij het beschermde interieur
'Magasin 2' tussen de
quai du Louvre en de passage Baillet is inmiddels aan de binnenzijde volledig
gestript en ontmanteld. Bijna 8000 ton aan materiaal waarvan 10% asbest is
verwijderd en afgevoerd. Door het afval te scheiden bleek 63% recyclebaar.
'Magasin 4' tussen de passage Baillet en de rue Rivoli is in zijn geheel
gesloopt om plaats te maken voor het unieke ontwerp van het Japanse
Architectenbureau SANAA.
"So far so
good", ware het niet dat een Franse rechter, in mei 2014, de
bouwvergunning heeft ingetrokken die al was afgegeven door het stadsbestuur van
Parijs. Dit vanwege klachten van de Société pour la Protection des Paysages et
de l'Esthétique de la France, een organisatie die let op de esthetiek van de
Franse steden en het Franse landschap. Het nieuwe uiterlijk van het pand zou
niet passen in het straatbeeld van de Franse hoofdstad.
Een deel van het werk,
aan de kant van de Rue de Rivoli, moet nu worden stilgelegd. LVMH mag wel
doorgaan met het werk aan de kant van de Seine.
De nieuwe facade van magasin 4 aan de rue Rivoli die voor veel ophef zorgt - Artist impression courtesy of Sanaa
De vraag is nu, is het
een lelijk 'douchegordijn' of een sierlijk golvende, transparante façade die
een architectonische aanwinst voor Parijs vormt? Het complex heeft zijn faam
vooral te danken aan het imposante front aan de Seine bij de Pont Neuf. De
Rivoli-gevel aan de andere kant van het rechthoekige bouwblok is de minst
aanzienlijke van het geheel. Het 'douchegordijn' van het beroemde Japanse
architectenbureau Sanaa moet de 'tweede iconische façade' worden. De kwestie
past in een permanente controverse over moderne architectuur in de Franse
hoofdstad. Tegenstanders vechten bouwplannen aan omdat zij vinden dat de
klassieke harmonie van Parijs wordt verpest door lelijke nieuwe gebouwen.
Voorstanders vrezen dat de metropool een openluchtmuseum zal worden als zij
niet regelmatig wordt opgefrist met spraakmakende architectuur. De Parijse burgemeester,
Anne Hidalgo, staat bekend als fervent aanhanger van hoogbouw en moderne
architectuur. Parijs mag niet de gevangene zijn van de 19de-eeuwse ordening van
baron Haussmann. Als het wil concurreren met Londen, waar de ene wolkenkrabber
na de andere verrijst, moet het ruimte bieden aan nieuwe gebouwen, vindt ook zij.
Interieur van het nieuwe winkelcentrum met behoud van alle bestaande art deco elementen - Artis impression courtesy of Sanaa
In ieder geval zorgt
het juridisch gesteggel voor aardig wat vertraging en ook op de website van het project Samaritaine is
het nog niet bekend wie er nu uiteindelijk als winnaar uit de strijd gaat
komen. Wat betreft het nieuwe uiterlijk van la Samaritaine laat ik het graag
aan uw mening over. Wat mij betreft; hoe eerder hoe liever.
Voorlopig kijken we nog tegen de houten schuttingen aan met deze afbeelding
Geen opmerkingen:
Een reactie posten