Van donderdag 7 november
2019 tot en met zondag 10 november 2019 stond Parijs weer in het teken van
Paris Photo en onwillekeurig moet ik dan weer terugdenken aan vrijdag 13 november 2015. Juist die dag ging de boeken in als een van de zwartste dagen uit
de Franse geschiedenis. Het beloofde een zachte herfstdag te worden en Parijs was
druk met de Parijse fotoweek waar elk jaar weer duizenden fotoliefhebbers Paris
Photo, Fotofever en Photo Saint Germain bezoeken.
Al weer vier jaar
geleden, en ook dit jaar zullen vele kransleggingen volgen bij de plekken waar
al die aanslagen op die verschrikkelijke avond plaatsvonden. Op TV zal zeker de
documentaire 13 Novembre: Fluctuat Nec Mergitur worden herhaald waar
overlevenden en hulpverleners hun verhaal vertellen over angst, saamhorigheid
en moed tijdens de terreuraanslagen in Parijs op die bewuste vrijdag. Een
uiterst beklemmende reportage van de gebroeders Naudet die al eerder
verschillende prijzen kregen voor de documentaire 9/11 die ze maakten over de
aanslag op de Twin Towers in New York, waar ze destijds bij toeval aanwezig
waren.
Vrijdag 13 november 2015 zal de boeken ingaan als een van de zwartste dagen uit de Franse geschiedenis
Een tijd geleden heb ik
alle plaatsen opnieuw bezocht waar de littekens en stille getuigenissen van
deze laffe aanslagen nog steeds zichtbaar en voelbaar zijn door middel van
graffiti, muurschilderingen en gedenkplaten met namen van alle slachtoffers.
Bij het nalopen van de gebeurtenissen van vrijdag 13 november 2015 valt mij de
volslagen willekeur op van de dodenrit die de terroristen maakten langs de
diverse terrassen in het 10e en 11e arrondissement. Voor alle slachtoffers
gold; ‘op het verkeerde moment op de verkeerde plaats’. Op een mooie
herfstavond genietend op een terras van een vriendschap en een
vriendschappelijke voetbalwedstrijd op tv.
Een verslag van die
verschrikkelijke avond en nacht
Die avond speelt het
Duitse elftal een vriendschappelijke wedstrijd tegen de Fransen in het Stade de
France in de voorstad Saint-Denis, waar het Franse team eens het nationale
elftal van Brazilië versloeg in de WK-finale van 1998. De terrassen van de
cafés in de stad, voorzien van grote beeldschermen, vullen zich met
voetballiefhebbers om niets te missen van de wedstrijd die om 21.00 uur begint.
Het stadion is totaal uitverkocht met 80.000 mensen waaronder de Franse
President François Hollande. Vier mannen; Salah Abdeslan, Bilal Hadfi, Mohamed
Al-Mahmod en Ahmad al Mohammad (mogelijk een valse naam) proberen zich toegang
te verschaffen, maar worden bij de controle opgemerkt doordat zij niet in het
bezit zijn van toegangskaarten voor de wedstrijd. De eerste felle explosie
klinkt in de 20e minuut van de wedstrijd. Bilal Hadfi blaast zich buiten het
stadion op, bij ‘porte H’ aan de avenue Jules Rinet, met zijn eigen bomgordel.
In eerste instantie wordt gedacht aan een gasexplosie. 10 Minuten later, 21.30
uur, volgt een tweede knal bij ‘Porte D’ en om 21.53 uur volgt een derde
explosie. Drie daders hebben zichzelf opgeblazen waarvan een bij een
McDonald’s, aan de rue de la Cokerie, net buiten het stadion. Er vallen in
totaal vijf doden waaronder drie terroristen en negen zwaargewonden. De
president wordt onmiddellijk naar zijn Elysee-paleis gebracht en zijn eveneens
aanwezige minister van Binnenlandse Zaken Bernard Cazeneuve, naar diens eigen
ministerie op de Place Beauvau. Niemand kan dan nog vermoeden welke drama’s er
zich die nacht en de daar op volgende ochtend zullen afspelen.
Le Petit Cambodge en Le Carillon aan de rue Bichat in het 10e arrondissement
In de tussentijd rijdt
een zwarte Seat Leon de rue Bichat in, in het 10e arrondissement. In de auto
drie mannen: Abdelhamid Abaaoud, Shakib Akrouh en Brahim Abdeslam. Het is 21.25
uur. De rue Bichat grenst aan het Hôpital Saint-Louis. De auto stopt op de hoek
bij de rue Alibert. Twee mannen met Kalasjnikovs stappen uit en beginnen te
schieten. Eerst nemen ze het terras van Le Carillon onder vuur tot er niemand meer
beweegt. Daarna is het tegenoverliggende Le Petit Cambodge aan de beurt. In
blinde paniek vluchten de mensen van het terras naar binnen. Koelbloedig worden
de nodige salvo’s afgevuurd door de open deur. Er vallen vijftien doden en tien
zwaargewonden.
Ik noem ze de littekens van de stad, de gedenkplaten van de slachtoffers van 13 november 2015. Hier aan de muur van het Hôpital Saint-Louis aan de rue Bichat
De twee terroristen
stappen in of er niets aan de hand is en zetten koers richting het Canal Saint
Martin, naar de rue de la Fontaine-au-Roi. Hooguit vijf
minuten lopen vanaf Le Carillon en Le Petit Cambodge. Ze stoppen opnieuw bij pizzeria La Casa Nostra
en de tegenover gelegen bar À la bonne bière op de hoek van rue Faubourg du
Temple. 7 minuten later, 21.32 uur. Opnieuw worden honderden schoten gelost,
Vijf mensen komen om het leven waaronder twee meisjes die net uit een
nabijgelegen jeugdherberg zijn gelopen.
À la bonne bière op de hoek van rue Faubourg du Temple waar vijf slachtoffers vallen te betreuren
De dodenrit zet zich
voort richting Bastille. Om 21.36 uur stopt de Seat voor het terras van La
Belle Équipe. Het terras zit vol met jonge mensen die hier graag afspreken voor
een koffietje of een goed glas wijn. Er wordt op dat moment een verjaardag
gevierd. De Kalasjnikovs vuren ongenadig honderden kogels af. Net zolang tot iedereen is omgevallen. Er
vallen twintig doden in het restaurant dat slechts plaats biedt aan 28 mensen
en negen zwaargewonden. Onder de doden Djamila, de vrouw van de eigenaar
Gregory Reibenberg. Ze overlijd in zijn armen. Een jaar later heeft hij een
boek geschreven over die avond in november en de tijd erna: ‘Une belle Équipe’.
De dodenrit zet zich voort richting Bastille. Om 21.36 uur stopt de Seat voor het terras van La Belle Équipe
Het is 21.39 uur. De Fiat
Leon stopt op de Boulevard Voltaire 253. Een van de mannen loopt rustig het
restaurant Comptoir Voltaire binnen. Bij de bar loopt een vriendelijke
serveerster op hem af. Op dat moment detoneert de man zijn bomgordel. De
aanwezige bewakingscamera’s filmen het ongenadig. De serveerster raakt zwaar
gewond. De terrorist Brahim Abdeslam, de
oudere broer van Salah Abdeslam, wordt nog gereanimeerd door de eigenaar die
stopt op het moment dat hij de resten van de bomgordel ontdekt.
Comptoir Voltaire waar een van de terroristen zichzelf opblaast in het volle restaurant
21.50 uur. Op dat moment
parkeert iemand een zwarte VW-Polo bij de concertzaal Bataclan aan de boulevard
Voltaire 50. Daar wordt op dat moment een concert gehouden van de Amerikaanse
band Eagles of Death Metal, als onderdeel van hun Zipper Down tour. Het concert
dat om 21.00 uur was begonnen was die avond met 1.500 man afgeladen vol.
Ondanks de naam speelt de groep geen metal maar blues rock. Het publiek is
divers, van jong tot oud, er zijn ouders met hun tienerkinderen. "De sfeer
was uiterst gemoedelijk, de zanger maakte grapjes en er werd gedanst. Bij het
liedje ‘Kiss the devil, op de gitaarsolo’s, hoorde ik achter me een reeks
ontploffingen. Ik zag dat de gitarist zich vreemd gedroeg. Hij keek op een
onnatuurlijke wijze naar de deuren van de zaal. Instinctief draaide ik mijn
gezicht ook naar die richting. Twee deuren gingen plots open, het werd helemaal
donker. Ik zag drie silhouetten de zaal binnenkomen”, aldus een ooggetuige.
Het Bataclan theater aan de boulevard Voltaire 50
Het zijn drie zwaar
bewapende terroristen, Omar Ismail Mostefai, Samy Aminour en Foued
Mohamed-Aggad die de concertzaal binnendringen. De verkoper van cd's en
T-shirts van Eagles of Death Metal, die vlak bij de ingang zit, wordt als een
van de eersten doodgeschoten. Er zijn drie beveiligers, die machteloos staan
tegenover machinegeweren - ook zij worden meteen gedood. Met automatische
vuurwapens wordt vanaf het balkon geschoten op de bezoekers. Verschillende
malen herlaadden ze hun wapens ondertussen roepend "Allahoe akbar".
De paniek is groot en bezoekers proberen weg te komen via de twee nooduitgangen
die, met gevaar voor eigen leven, geopend zijn door Didi, hoofd van de beveiliging.
Een van de nooddeuren van de Bataclan voorzien van een mural door Banksy en het raam met daaronder de voetafdrukken van de zwangere vrouw die in blinde paniek probeerde te vluchten
We kennen allemaal de
beelden van Daniel Psenny, redacteur van Le Monde, die nog steeds op ons
netvlies staan gebrand. Bezoekers van theater Bataclan die in blinde paniek het
gebouw ontvluchten, via de nooduitgangen in de passage Saint-Pierre Amelot,
terwijl de terroristen hun wapens aan het herladen zijn. Sommigen hun zwaar
gewonde vrienden achter zich aanslepend. Of de zwangere vrouw die uit het raam
bungelt en zich vastklampt aan een vensterbank. De Française wist gelukkig
ongedeerd te blijven dankzij een onbekende man die haar omhoog hielp. Minder
dan drie uren later hebben de drie terroristen 90 mensen gedood en 99 anderen
zwaar verwond. 00.20 uur; op dat moment vallen commando’s van de BRI
(Brigades de Recherche et d’Intervention) en RAID (Recherche, Assistance,
Intervention, Dissuasion) de Bataclan binnen. Een terrorist komt om door politiekogels waardoor zijn
bomgordel ontploft. De twee overige
terroristen blazen zichzelf op met hun bomgordel. Een minuut en zes seconden,
langer duurt de aanval niet. Overal in de zaal en op de trappen liggen zielloze
lichamen in grote plassen bloed terwijl onophoudelijk mobiele telefoons blijven
rinkelen.
In minder dan drie uren hebben de drie terroristen in de Bataclan 90 mensen gedood en 99 anderen zwaar gewond
Tijdens de aanslagen van
13 november 2015 vielen 130 doden en meer dan 350 gewonden. Onder hen bevonden
zich drie Nederlanders. Een van hen raakte lichtgewond, twee anderen
zwaargewond.
Een jaar na de aanslagen
lagen er nog steeds 20 mensen in het ziekenhuis. Zeker 50 kinderen groeien door
de aanslagen op met het gemis van een of twee ouders, en meer dan 1000 mensen
verloren een familielid.
Er waren acht
aanslagplegers, zes kwamen om door eigen toedoen, een zevende door een
politiekogel en de achtste, Salah Abdeslam, kon of wilde zijn bomgordel niet
tot ontsteking brengen. Hij werd na 126 dagen opgepakt in de wijk Molenbeek te
Brussel.
Laten we hopen dat 'pas' staat voor nooit meer
Frankrijk won de
wedstrijd met 2-0 en de toeschouwers konden na de wedstrijd het stadion veilig
verlaten. Het Duitse elftal heeft uit veiligheidsoverwegingen de nacht in het
stadion doorgebracht.
Een jaar later opende de
Bataclan weer zijn deuren met een concert van Sting. De zanger begon zijn
optreden met een minuut stilte ter nagedachtenis aan de negentig mensen die hun
leven in de zaal verloren. Sting vroeg geen vergoeding voor zijn optreden.
In de jaren daarna maken
geheime operaties een einde aan de levens van nog eens zeven terroristen die
gezien werden als het brein achter deze aanvallen. Parijs riep hierbij de hulp
in van Amerikaanse, Britse en zelfs Russische en Chinese collega’s.
Op 25 juni 2018 wordt een
stencil-graffiti van Banksy ontdekt op een van de nooddeuren van de Bataclan,
echter op zaterdag 26 januari 2019 verscheen de volgende tweet van de uitbaters
van de zaal: "Het werk van Banksy, een symbool van herdenking dat
iedereen toebehoort - burgers, Parijzenaars, wereldburgers - is ons
ontnomen". De dieven zouden in de nacht van vrijdag 25 op zaterdag 26
januari 2019 met slijpmachines hebben toegeslagen. Op camerabeelden zou te zien
zijn geweest hoe het kunstwerk met deur en al in een vrachtwagen werd geladen.
Op 4 oktober 2019 werd in
Parijs het ‘Bouquet of Tulips’ -Tulpenboeket
- van Jeff Koons onthuld in aanwezigheid van de kunstenaar en de Amerikaanse
ambassadeur in Frankrijk. Het werk is een eerbetoon aan de slachtoffers van de
aanslagen op 13 november 2015 in het Bataclan theater. De sculptuur zou
eigenlijk voor het Palais de Tokyo komen te staan. Maar het ontwerp, een
reusachtige hand met elf kleurige tulpen, kreeg heel wat kritiek te verduren.
Het twaalf meter hoge, dertig ton zware kunstwerk. staat nu op een wat
discretere plek achter het Petit Palais aan de Champs-Elysées. Koons heeft het
ontwerp geschonken, de bouwkosten van ongeveer 3,5 miljoen dollar komen van
private schenkers. De bronzen tulpen hebben een polychrome aluminium coating en
worden gekenmerkt door hun heldere kleuren. De Parijse burgemeester Anne
Hidalgo, die de sculptuur in het bijzijn van de kunstenaar mocht onthullen,
toonde zich content met Koons’ geschenk. Hidalgo noemde het ‘een mooi cadeau
van het Amerikaanse volk aan Parijs’ en ‘een magnifiek symbool van vrijheid en
vriendschap’.
‘Bouquet of Tulips’ -Tulpenboeket - van Jeff Koons
Op 12 november 2019 werd
bekend gemaakt dat er ook nog een herdenkingstuin gaat komen in Parijs ter
nagedachtenis voor alle slachtoffers van de aanslagen op 13 november 2015. De locatie
moet nog worden bepaald. Het voorstel kwam van de huidige burgemeester van
Parijs Anne Hidalgo en werd aan de raad gepresenteerd door de locoburgemeester Emmanuel
Grégoire. Het voorstel werd unaniem aangenomen.
Bronnen: 13 Novembre: Fluctuat Nec Mergitur, Le Parisien, Le Monde, Le
Figaro, AD, NRC, Liberation, La Depeche, l’Express, De Telegraaf.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten