Ik ben onderweg van het
vliegveld Charles de Gaulle naar mijn vaste stek in Parijs. Niet met een taxi
maar met de RER-B. De RER is een regionale trein die de verre buitenwijken en
voorsteden verbindt met het centrum van Parijs. Een trip van ongeveer drie
kwartier brengt mij naar het 10e arrondissement waar ik moet overstappen op het
Gare du Nord. Bij vertrek vult het treinstel zich nog met vliegtuigpassagiers, maar
richting Parijs maak ik kennis met multicultureel Parijs. Een paar stations volstaan om een wereldreis te maken. We passeren de 'banlieues',
de satellietsteden opgezet in de jaren vijftig en zestig ter vervanging van de
sloppenwijken in en rond Parijs, maar vooral om de grote toestroom van
immigranten en nieuwkomers richting het Ïle de France te kunnen herbergen. De
meeste wijken hebben grote problemen door hoge werkeloosheid, drugproblemen en
armoede, maar vooral geweld, veel geweld. 'Quartier chauds' genoemd - roerige
buurten. Saint Denis, Aulnay-sous-Bois vooral bekend van de rellen in 2005 en
2007, tijdens het regime van Nicolas Sarkozy, waar duizenden auto's in brand
werden gestoken. In beide gevallen vormde de dood van twee jongeren,
achternagezeten door de politie, de aanleiding voor de onlusten. De wijken die
ooit het paradepaardje moesten worden van de moderne sociale woningbouw, zakten
af tot geïsoleerde gedegenereerde woonwijken en geleidelijk aan tot getto's en
no-go-area's gevuld met 'étrangers', migranten afkomstig uit de magreb;
Algerije, Tunesië Marokko. Maar ook uit Mali, Senegal en de laatste jaren veel
Turken, Egyptenaren, Pakistanen en Bengalen. De laatste groep heeft de verkoop
overgenomen van de parijskitch, de rozen en de nep-merktassen aangeboden in het
illegale straatcircuit. In Parijs en omgeving wonen en werken zo'n 11,9 miljoen
mensen waarvan 16,9% buitenlanders. Een op de zes inwoners komt dus niet
uit Frankrijk, en dat de illegale immigranten niet in deze statistiek zijn
opgenomen, spreekt voor zich. Toch hebben niet alle 'banlieues' te maken met
rellen, geweld en drugcriminaliteit. Er zijn ook hele chique banlieue-gemeentes
waaronder Saint-Cloud, Neuilly sur Seine en Versailles, gelegen aan de westkant
van Parijs, daar waar de rijke Parijzenaars wonen.
Ik kom aan op het Gare
du Nord. Parijs..... een smeltkroes van culturen? een heerlijk onderwerp voor
mijn nieuwe blog.
Parijs een smeltkroes van culturen
Parijs binnen de
périphérique is verdeeld in twintig wijken of arrondissementen, wat tot
uitdrukking komt in de laatste twee cijfers. De postcode 75001: de 75 staat
voor Parijs en de 01 op het eind staat voor het eerste arrondissement.
Parijzenaars zijn héél trots als er een
'16' of een '7' het visitekaartje siert. Ze worden beschouwd als de meest
chique en voorname wijken van Parijs. Natuurlijk ook de '8' en de '4' kunnen er
mee door en het 17e staat ook zéér goed aangeschreven. Hier wonen veel
diplomaten, artsen, managers en notabelen. De gevestigde kunstenaars en 'gay's'
zijn te vinden in het 3e en het 4e arrondissement. Intellectuelen wonen liever
in het 5e en het 6e. Het 18e kan nog net zolang je op Montmartre zelf woont.
Niemand wil daarentegen wonen in de oostelijk gelegen wijken Barbès
Rochechouart en la Chapelle, op een steenworp afstand van de butte Montmartre. Wie
het met de '10', '12', '13', '19' of '20'moet doen laat zien dat geldnood troef
is. Maar juist deze arrondissementen kennen verborgen troeven. Daar vindt je de
echte 'couleur locale' van Parijs, een smeltkroes van alle gemeenschappen ter
wereld. Sommigen hebben een hele wijk ingepalmd. La Goutte d'Or - de Afrikaanse wijk, Barbès - de Arabische wijk, Le
Marais - de Joodse wijk (zie mijn blog
joodse sporen in Parijs), Saint Michèl
- de Griekse wijk, La Chapelle - de
Indiase wijk en Le Trezième - de
Aziatische wijk. Deze quartiers worden ook steeds populairder onder
voornamelijk jonge Parijzenaars. Het zijn ontegenzeggelijk de wijken die het
meest in beweging zijn.
Barbès
& La Goutte d'Or
Gelegen in het 18e
arrondissement, op de oostelijke helling van Montmartre, is een van de meest
cosmopolitische wijken van Parijs. 50% van de bevolking is van vreemde
oorsprong. 56 nationaliteiten mengen allerlei kleuren, accenten en gebaren
dooreen, een Afrikaans, Caraïbisch en Europese smeltkroes. De wijk wordt
afgebakend door de boulevard Barbès aan de westzijde, de boulevard de la
Chapelle aan de zuidzijde, de rue Ordener aan de noordzijde, en de sporen van
het Gare du Nord aan de oostzijde. Er wonen ongeveer 20.000 mensen in deze
wijk. De naam, La Goutte d'Or, letterlijk de gouden druppel, is afkomstig van de
kleur van de wijn van de wijngaarden die hier voorheen stonden.
Zaterdagochtend is de
beste tijd om hier te komen. De pret
begint al in het metrostation van Barbès-Rochechouart, wanneer de overvolle
metrotrein aankomt op het perron, de mensenmassa uitbraakt en u als het ware
wordt meegesleurd met de stroom door de lange stationsgangen vol met een wirwar
van kraampjes. Wanneer u het station verlaat staat u oog in oog met het
grootste filiaal van het warenhuis Tati.
Dit is de populairste bestemming voor toeristen uit Noord-Afrika op zoek naar
goedkope spullen. Het is een roze gebouw uit 1948 van Jules Ouaki, die het de
naam van zijn moeder Tita wilde geven, maar die naam bestond al en daarom heeft
hij die naam omgedraaid: Tati. De eigenaar verzon het idee de prijzen aan de
buitenkant van het gebouw te laten zien, zodat mensen met drempelvrees toch
binnenkwamen. Ook was hij de bedenker van de zelfbediening voor kleding. Veel
Parijzenaars hebben een zwak voor Tati. Regelmatig duiken er in hippe kringen
Tati-producten op die gedurende enige tijd helemaal in zijn. Je kunt er terecht
voor kleding, schoenen, sieraden, parfum, cosmetica en huishoudelijke
artikelen, maar ook voor trouwjurken, zowel gewone als papieren versies, die
soms al voor €50,- verkocht worden. Het is er chaotisch en levendig. Tati
bestaat nu zo'n 65 jaar en heeft meer dan 40 winkels in Frankrijk en een
tweetal in het buitenland.
Barbès prikkelt alle zintuigen
Links en rechts, onder
de stalen bruggen beland je tussen honderden stalletjes. Schouder aan schouder,
in een rustig tempo, passeer je tafels overladen met groentes, verse munt, zoete
druiven, kleurrijke specerijen zoals harissa ras-el-hanout, sportschoenen en
gekopieerde DVD's. Afdingen is niet alleen een must maar ook een sport. Vrouwen
in hijabs doen hier hun dagelijkse boodschappen en na de koop hoor je hier net
zo gemakkelijk 'shukran' als 'merci'. Barbès prikkelt alle zintuigen. Het
lawaai van de metro en geschreeuw van de marktkooplui vermengen zich met de
geur van tabak en een eindeloze hoeveelheid specerijen. Zijn we hier in Parijs
of op een soek in Marrakech? de geuren, geluiden en mensenmassa's maken de
verwarring compleet.
De markten in La Goutte
d'Or bieden dan ook een wonderbaarlijke mix van bekende en minder bekende
producten. Veel van de producten uit Senegal, Haïti, Kameroen en Ghana zijn mij
volkomen onbekend. Langzaam kuieren over de markt op de rue Dejean is een zegen
voor de smaakpapillen (let op; fotograferen wordt hier niet erg op
prijsgesteld) of het Maison d'Afrique in de rue Doudeauville. Hier maak je
kennis met de boeiende wereld van smaken uit de zuidelijke Sahara en de
Caraïben.
La
Chapelle
Een stukje verder ligt Little Jafna, in het gebied rond het
metrostation van La Chapelle ,de overgang van het 18e naar het 10e
arrondissement, met hoofdzakelijk Tamils. Er wonen naar schatting 70.000 Tamils
in Frankrijk, waarvan de meesten zich in de 19de begin 20e eeuw gevestigd
hebben in Parijs. De meesten, voornamelijk Hindoestanen, zijn gevlucht vanwege
de burgeroorlog in Sri Lanka. Door de hoge huurprijzen in Parijs zijn ze
geleidelijk verbannen naar 'banlieues', maar de winkels en restaurants zijn
gebleven. Daarom is deze wijk vooral in het weekend een belangrijk trefpunt,
wanneer hele Tamil-gezinnen hier hun inkopen komen doen. Ze komen speciaal voor
levensmiddelen en specerijen die ze nergens anders kunnen krijgen dan in
winkels en op markten in deze kleurrijke buurt. In La Chapelle zijn bijna alle
winkels en restaurants Indiaas. De aromatische geur van curry hangt over de
hele wijk. Prachtige sari's domineren het straatbeeld.
Ganesh Chaturthi Festival
In de rue Pajol nummer 17 (18e
arrondissement) bevindt zich in een voormalig winkelpand een heel bijzondere
Hindoetempel gewijd aan de God Ganesha. Ganesha of Ganesh is de god met het
olifantenhoofd. Hij neemt hindernissen weg en is de beschermheilige van
reizigers. Hindoes bidden tot Ganesha voor ze aan iets nieuws beginnen, zoals
een nieuwe baan of wanneer ze verhuizen. Deze tempel is in 1985 gesticht door
de uit Sri Lanka afkomstige Vaithilingan Sanderasekaram. U mag de tempel zelf
ook bezoeken onder voorwaarde dat u uw schoenen achterlaat bij de ingang. In de
tempel bevindt zich onder diverse heiligenbeelden ook de vijfkoppige Ganesha
(Ganesh Panchamukha) De vijf hoofden herinneren aan de vijf Maha bhūta): water,
aarde, vuur, lucht en ruimte. Drie keer per dag wordt in de tempel een dienst
gehouden. De priesters, gehuld in lendendoeken, ontbloot bovenlichaam en hun
lange geoliede haren in een knot, zingen luid en overgieten de Ganesha met
water, melk en honing, met op de achtergrond het zachtjes luiden van een
zilverkleurige klok. Er wordt fruit geofferd en de gelovigen laten zich zegenen
met de vlam van een olielamp.
Bent u op maandag 5
september 2016 in de buurt dan raad ik u aan om het 21e Ganesh Chaturthi Festival mee te maken; het feest van de
geboortedag van Ganesha. Duizenden Hindoes trekken dan door de wijk in een
prachtig kleurrijke processie. Mannen getooid met bloemenkransen dansen op
traditionele muziek en vrouwen gekleed in hun mooiste sari's dragen aarden potten
met brandende kaarsen op hun hoofd met als middelpunt het enorme olifantenbeeld
dat gedragen wordt door de straten. Onderweg worden talloze kokosnoten op de
grond gegooid. Dit is een spectaculair feest dat u absoluut niet mag missen.
De ingang van de passage Brady aan de rue du Faubourg-Saint-Martin
Wat u zeker niet mag
missen is de Passage Brady gelegen
tussen de rue du Faubourg-Saint-Martin en rue du Faubourg-Saint-Denis en
gebouwd in 1828. Deze passage is uitgegroeid tot het Little India van Parijs. De hele sfeer werkt zo op je gemoed dat je
zin krijgt in een smakelijke currypasta of lamsvlees met een zoetige
grapefruitchutney. Het ruikt er naar kruiden, wierook en de glimlach van de
Indiase uitbaters maken uw dag. Het gedeelte van de passage tussen de rue du
Faubourg-Saint-Martin en de boulevard de Strassbourg, heeft een lange en grote
glaskoepel en is onlangs gerestaureerd. Een passage vol met voedsel
speciaalzaken, kappers, schoonheidsalons, tot de nok toe gevulde winkels met
oude filmposters, Bollywoodfilms, Vishnubeelden, sari of alles wat je nodig
hebt voor een Indiase bruiloft en diverse restaurants waar u heerlijk kunt
genieten van traditionele gerechten tegen lage prijzen.
De
Griekse wijk
In het gebied rond de
rue Saint-Séverin en de rue de la Huchette in het 5e arrondissement kun je een
stukje Athene of Kreta ontdekken. Saint-Michel; hier zijn bijna net zoveel
toeristen te ontdekken als in het oostelijke Middellandse Zeegebied. Mocht je
er terechtkomen dan beland je voor dat je het weet op een gammele terrasstoel met
een even zo gammele tafel. Laat je niet verleiden door de goedkope dagmenu's
maar spit eens goed door de kaart. Een paar schaaltjes dolma's in
druivenbladeren, feta tomaten en olijven, verse tzatziki, hummus en gegrilde
aubergines en je kunt er de hele avond tegenaan. zou ik bijna mijn favoriete
nagerecht vergeten: figues flambées au Yaourt. Griekse yoghurtcrème met
geflambeerde vijgen. Ik verzeker je de rekening is een lachertje. Veel
Parijzenaars nemen laat op de avond de metro naar Saint-Michel om een leuke
avond af te sluiten met een royaal pitabroodje gevuld met gyros en daarna
genieten van de muzikanten voor de fontaine Saint-Michel.
Belleville
Het 20e arrondissement
aan de oostkant van Parijs bestaat uit drie oude dorpjes: Charonne, Belleville
en Ménilmontand. Het zijn kosmopolitische wijken waar veel immigranten wonen,
maar de laatste tijd steeds populairder onder de voornamelijk jonge
Parijzenaars. Dat is ook de reden dat dit arrondissement steeds meer opduikt in
reisgidsen en trendy modebladen. Naast het oude volkse Parijs, waar eens Edith
Piaf werd geboren, is het ook het thuis van een exotische gemeenschap van
Arabieren, Chinezen en Vietnamezen, maar ook van kunstenaars en studenten, die
de dure universiteitsbuurten zijn ontvlucht, en goedkope antiquairs. Hier
kunnen we nog de ruwe kant van Parijs aanschouwen. Geef dit arrondissement nog
10 jaar de tijd en dan is het net zo in trek als de Marais.
Marché de Belleville
De beste tijd hier is
de dinsdag- of vrijdagochtend bij het metrostation Ménilmontand. Hier begint de
Marché de Belleville, die loopt over
een afstand van drie metrostations: Ménilmontand, Couronnes en Belleville over
de boulevard de Belleville. Op de kruising van vier arrondissementen ontmoet je
de wereld. De markt van Belleville prikkelt alle zintuigen. Kleurig geklede
Afrikaanse vrouwen en Sikhs met prachtige tulbanden. Marktkramen die doen
denken aan Arabische soeks en ruiken naar heerlijke kruiden. Arabische
groenteverkopers naast de in blauwwit gestoken visverkopers uit Saint Malo. Als
je eenmaal tussen de stalletjes bent beland dan moet je wel met de golfbeweging
mee. Geniet van het multiculturele karakter van deze markt, het is de wereld in
een notendop. Neem ook zeker de tijd voor een thé à la menthe met makroud
(griesmeelkoekjes gevuld met dadels) of bananes mandazi (banaanoliebollen met
vanille).
Vergeet niet bij het
metrostation Belleville de rue de Belleville te nemen. Neem de vijfde zijstraat
aan uw rechterkant. Voelt u uw kuiten al? We gaan nu de rue Piat in, die brengt u naar een adembenemend panorama over de
stad Parijs. Tevens het hoogste natuurlijke punt van Parijs: 148,45 meter.
Vanaf het terras heb je ook nog de mogelijkheid om naar het park af te dalen
met behoud van dit prachtige uitzicht. Maar niet voor dat u heeft genoten van
een espresso op het terras van 'la Mer à
boire', het café op de hoek van rue Piat en rue des Envierges. Je kunt hier
ook terecht voor een smakelijke lunch. Tip: Onder aan het park gaat u rechts de
rue des Couronnes in. U komt uit bij het metrostation Couronnes. De metro
brengt u weer naar u volgende bestemming.
Een spectaculair uitzicht vanuit de rue de Piat, Belleville
De
Aziatische wijk
Niet echt het Chinatown zoals we dat kennen van New
York of San Francisco, toch doet het gedeelte van het 13e arrondissement tussen
de avenue de Choisy, avenue d'Ivry en de rue de Tolbiac echt Aziatisch aan.
Herkenbaar aan de vele restaurants met kleurrijke uithangborden en de ramen
behangen met eindeloos geduld klaargemaakte pekingeenden. Winkeltjes en
kruidenierszaken met massa uitgestalde exotische artikelen. De winkels zelf,
met hun wit tl-licht, zijn niet zo sfeervol maar geven u een goed beeld van het
dagelijks leven van de Chinezen en je vindt er heel wat producten. Deze
grootste en oudste Chinese gemeenschap van Europa zorgt voor een intense
handelsactiviteit die vooral voelbaar is rond het foeilelijke winkelcentrum van
de woonwijk 'Les Olympiades', een labyrint van galerijen, boetieks en
restaurants met alle kleuren en geuren uit Azië. Toegang via de trappen aan de
avenue d'Ivry. Maar de wijk is niet uitsluitend Chinees; mensen uit heel
Oost-Azië en hun keuken zijn hier te vinden. zoals de zeer lichte, zeer frisse
keuken van Vietnam. Maar ook Cambodjaans, Thais of Birmees eten wordt hier
volop aangeboden.
De eerste Chinezen die
hier aankwamen waren koelies die in 1916 naar Europa afzakten om het door de
oorlog ontstane gebrek aan arbeidskrachten op te vangen. De tweede golf werd
veroorzaakt door de oorlogen in Indochina. Aziaten vormen dankzij hun
dynamische en sociale discipline een goedgeorganiseerde gemeenschap en zorgen
nauwelijks voor last, problemen of criminaliteit. De gebruiken van oude
Chinezen worden nog altijd in ere gehouden. zo zul je met enige verbazing
vaststellen dat er altijd veel vensters openstaan, ook al is het steenkoud
buiten. De verklaring ligt in het feit dat de geesten van de voorvaderen ongehinderd
naar binnen of naar buiten moeten kunnen.
Tussen de torens is er
een verhoogd voetgangersplein met pagodes en achterin een donker winkelcentrum
dat Oslo heet. Alles wat je ziet lijkt rechtstreek vanuit Hong Kong of Shanghai
te zijn overgevlogen. Op zondag is de wijk het drukst, als de Chinese families
hun overbevolkte appartementen ontvluchten om te lunchen in de talrijke
restaurants. Er zijn twee boeddhistische tempels. Eentje in de ondergrondse
straat, rue du Disque, ter hoogte van nummer 81 avenue d'Ivry en de ander op
het niveau van de woontorens, de Amicale des Teochew. Aan dezelfde kant van het
trottoir, ter hoogte van de Tang-supermarkt ga je door het koopcentrum.
Rechtdoor en dan links en je komt uit op een terras. Rechts zie je een grote tempel.
Vergeet niet je schoenen uit te trekken. Een kleurenpalet van goud, rood en
oranje, geurende wierookstokjes, offergaven en bloemenkransen vullen de
gebedsruimte.
De supermarkten van de
schatrijke gebroeders Tang - Tang Frères
- (die eigenlijk Rattavan heten) zijn wereldberoemd in de regio Parijs. U vindt
ze aan de avenue de Choisy 168 en de avenue d'Ivry 48. Particulieren en
restauranthouders komen hier hun Chinese ingrediënten kopen die nergens anders
in Europa te vinden zijn.
Parijs heeft diverse
interessante musea en monumenten om de cultuur van al deze gemeenschappen nog beter
te begrijpen zoals:
Het Institut du Monde Arabe vertelt u alles
over de kunst en cultuur van de Maghreblanden.
1 Rue des Fossés Saint-Bernard, 75005 Paris
La Grande Mosquée de Paris is de
oudste moskee in Frankrijk met hamam
en een Moors cafe - 2bis Place du Puits de l'Ermite, 75005 Paris
Musée du Louvre, afdeling Islamitische kunst,
zie ook mijn uitgebreide blog hierover - 8e arrondissement, métro Palais-Royal.
Musée du quai Branly de
autoriteit op het gebied van Afrikaanse kunst.
37 Quai Branly, 75007
Paris
Musée national de l'histoire de l'immigration vertelt en verklaart de geschiedenis van de immigranten
in Frankrijk gedurende twee eeuwen - 293 Avenue Daumesnil, 75012 Paris
Musée national des Arts Asiatiques-Guimet kortweg
Musée Guimet, is hèt museum voor Aziatische kunst ook wel beschouwd als het
Louvre van Azië - 6 Place d'Iéna, 75116 Paris
Musée Cernuschi beroemd om
zijn collectie oude Chinese voorwerpen.
7 Avenue Velasquez,
75008 Paris
La Maison de la Chine adviseert
u bij Chinareizen, ook kunt u terecht voor Chinese' high-tea' en lunches - 76
Rue Bonaparte, 75006 Paris
Centre Mandapa organiseert
jaarlijks zo'n honderd Indiase toneel- dans- en muziekvoorstellingen - 6 Rue
Wurtz, 75013 Paris
Maison des Cultures du Monde
presenteert regelmatig traditionele dans- en toneeluitvoeringen uit India,
Pakistan en Bangladesh - 101 Boulevard Raspail, 75006 Paris
De Afrikaanse wijk - Metro Barbès-Rochechouart,
La Chapelle, Château Rouge
De
Arabische wijk -
Metro Barbès-Rochechouart
De
Joodse wijk - Metro
Saint-Paul
De
Griekse wijk - Metro
Saint Michel
De Indiase wijk - Metro
La Chapelle, Marx Dormoy, Château d'Eau
De
Aziatische wijk -
Metro Tolbiac (uitgang 4 - sla na de bank BNP de rue de Tolbiac in) , Olympiades,
